#Қарақалпақ_халықының_илимпаз_жазыўшылары

Шамуратов Әмет

Әмет Шамуратов—шайыр ҳәм жазыўшы.

Ә.Шамуратов 1912-жылы Хожели районында туўылған. Ол Хожелидеги интернатта тәрбияланады, соң Шымбайда-гы "Коммуна" мектебинде оқыйды. Ә. Шамуратов 1931-жылы Москаваға оқыўға жибериледи, жумысшылар факуль-тетинде оқыйды ҳәм метрополитен қурылысында ислейди. 1938-жылы бул оқыў орнын тамамлап, Республика билим-лендириў министрлигинде инспектор, соң баспасөз орын-ларында ислейди. 1947-50-жыллары Әмет Шамуратов партия мектебин питкереди. Карақалпақстан Министрлер Кеңеси баслығының орынбасары, Нөкис қалалық партия комитети-нин биринши хаткери, Жазыўшылар аўқамының баслығы лаўазымларында ислейди. Оның "Сыйлық" (1940), "Ўатан ҳақкында қосықлар" (1943), "Бахыт" (1949), "Ески мектеп-те"(1940), "Бахыт қосықлары" (1949) сыяқлы поэзиялық, прозалық топламлары басылды. Жазыўшының Таңламалы шы-ғармалары бир неше мәртебе қайта басылды,(1954-63), (1962-72) "Ески мектепте", "Мениң жолбарыслар менен ушыра-сыўларым" повестьлери рус, өзбек тиллеринде жәрияланды.

Ә. Шамуратов "Арал қызы" (Ж. Аймурзаев пенен бир-ге), "Кырық қыз"(И Юсупов пенен бирге) пьесаларының авторы. Ол орден-медаллар, Өзбекстан ҳәм Карақалпақстан Республикасы Жоқарғы Кеңесиниң Ҳүрмет жарлықлары менен сыйлықланды. Ә. Шамуратов Карақалпақстан Респуб-ликасының Жоқарғы Кеңесине депутат болып сайланды.

Ә. Шамуратов 1941-жылдан Жазыўшылар аўқамының ағзасы.

#Әмет Шамуратов (1912-1953) ХХ әсирдиӊ 30-50-жыллары аралығында қарақалпақ әдебиятында шайыр, жазыӯшы, драматург, әдебий сыншы, дилмаш сыпатында өзиниӊ көркем дөретиӯшилиги менен әӯладларға өшпес әдебий мийрас қалдырған сөз шебери. Ол қарақалпақ әдебиятына, аӯыл хожалығына, экономикасына өзиниӊ салмақлы үлесин қосқан мәмлекетлик искер инсән болған. Оныӊ нәзик сезимлерге бай, өз дәӯириниӊ көтериӊки идеялары менен суӯғарылған көплеген қосықлары, «Ақшолпан-Палман», «Бахытлы заман» поэмалары, қарақалпақ сахналарында сахналастырылған «Қырық қыз», «Арал қызы» драмалары, балаларға арналып жазылған «Ески мектепте», бир қатар аӯдармалары ҳәм әдебий сын мақалалары бүгинги күнге шекем өз әҳмийетин жоғалтпаған.
Әмет Шамуратов 1953 жыл 18-майда 41 жасында қайтыс болды. Айымхан Шамуратова 36 жасында 7 перзент пенен қалды. Сонда еӊ кенже перзенти «Әмет, Айымхан Шамуратовлар» уй музейи директоры Айымгул Шамуратова 1 айлық нәресте еди.
Әмет Шамуратов қысқа өмир сүрди, бирақ тереӊ мазмунлы болды.

⭐️ "Kamalak juldızları" balalar dóretiwshilik festivalınıń Shımbay rayonlıq basqıshı ótkeriletuǵın waqtı hám ornı menen tanısıń!

⭐️ "Kamalak juldızları" balalar dóretiwshilik festivalınıń Shımbay rayonlıq basqıshı usı jıldıń 28-noyabr kúni 8-sanlı Balalar muzika hám kórkem-óner mektebinde ótkeriledi!

👦Áziz balalar, mádeniyat, ádebiyat, hám kórkem-óner tarawındaǵı qábiletińizdi kórsetiw waqtı keldi.

✅ Qatnasıń hám jeńimpazlar qatarında bolıń!

Bizdi sociallıq tarmaqlarda baqlap barıń:

https://t.me/krshimbay

⚡️Jaslar ushın ájayıp imkaniyat!!!


Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2021-jıl 21-aprel kúngi «Jaslar Sanaat hám isbilermenlik zonaları iskerligin shólkemlestiriw hámde jaslardıń isbilermenlikke tiyisli baslamaların qollap-quwatlaw is-ilajları haqqında»ǵı PQ-5088-sanlı qararına tiykar Shımbay rayonı «Tazǵara» awıl puqaralar jıyını aymaǵınan jaslar sanaat hám isbilermenlik zonasın shólkemlestiriw maqsetinde 2 gektar jer maydanı ajıratılıp aukcion sawdasına shıǵarılǵan.

Óz isbilermenligin baslamaqshı bolǵan jaslar ushın qararǵa tiykar kommerciyalı bankler milliy valyutadaǵı kreditlerdi jıllıq 14 payız, sırt el valyutasındaǵı kreditlerdi jıllıq 3 payız stavkası muǵdarda finanslıq resurslar kommerciyalıq bankler tárepinen 1 jas isbilermenlik subekti ushın 100 mıń AQSh dolları ekvivalentinen aspaǵan muǵdarda 7 jılǵa shekemgi múddet penen beriledi.


Tolıq maǵlıwmat alıw ushın +99899 456 19 92 telefon nomerine xabarlassańız boladı.

🔈🔈🔈DÍQQAT DÍQQAT!!!

📌Qábiletli balalardı qollap-quwatlaw maqsetinde «Kamalak juldızları» balalar dóretiwshilik festivalınıń Shımbay rayonlıq basqıshı 28-noyabr kúni saat 10:00 de joqarıdaģı kestede kórsetilgen orınlarda bolıp ótedi.

❗️Esletip ótemiz tańlaw 6-10 jas hám 11-14 jas taypaları boyınsha bolıp otedi.

Festivalǵa qatnasıw usınısın bildirip arza tapsırǵan barlıq qatnasıwshılarǵa áwmet tileymiz!🤗🤗🤗

https://t.me/krshimbay

#Уллы_тулғалар

Қарақалпақ халқының уллы шайыры Бердақ (Бердимурат) Ғарғабай улының туўылғанына 196 жыл.

Адамды - адам демесе,
Адамзат қәдирин билмесе.
Жылағанларды көрмесе,
Оны әдил деп ким айтар.

Бердақ (Бердимурат),
"Ким айтар".

Шүкирлик

Қүдирети күшли саналған ҳақтың,
Сезинген гезимде сыйлаған бахтын,
Жан дүньям нурланып, жубаныш тапты,
Буған шын кеўилден еттим шүкирлик!

Гә ашшы, гә душшы болды татқаным,
Кеўилдиң байлығы излеп тапқаным,
Кем шығар өмирде бәлким утқаным,
Сонда да бәрине еттим шүкирлик.

Аңласам, бул өмир әрманлы жағыс,
Тәшўишлерден жүре алмадым алыс,
Келер төзим берсек изинен табыс,
Сол ушын да бәрҳа еттим шүкирлик.

Тәрбиялап бизди есейтти жыллар,
Туўры адымлаўға үйретти жоллар,
Сүрниксем
сүйеди меҳирли қоллар,
Нелерге ериссем еттим шүкирлик.

Арқада қалдырып қара түнлерди,
Күлип қарсыладым нурлы күнлерди,
Сабыр инам етти гәўҳар, дүрлерди,
Ырыс-несийбеме еттим шүкирлик.

Атқанлығы ушын қайырлы таңлар,
Табылғаны ушын кеўлимди тыңлар,
Өмирдиң мазмунын кем-кемнен аңлап,
Алған ҳәр демиме еттим шүкирлик!

22-сентябрь, 2020
Бахытлы Сарыбаев

Ана тил

Халқым жүрегиниң дилмашысаң сен,
Аналардың саған меҳири сиңген,
Ел ҳүжданы болып жасап келерсең,
Ең бийбаҳа байлығымсаң, ана тил!

Анамды шадландырған туңғыш сөзимсең,
Өмирди танытар кеўил көзимсең,
Жақсы пазыйлетти алдым өзиңнен,
Өмирлик сырласым, жаным-ана тил!

Мәрт халқымның пәк кеўили сенде бар,
Сыйқырыңнан жаным жубаныш алар,
Ўатан муҳаббаты сеннен басланар,
Мениң ең сүйикли сазым-ана тил!

Билдим сени ана ҳәййиўи менен,
Өзиңсең дәслепки берилген сәлем,
Анам-Каабам дейип табынарым сен,
Жүрекке ойылған нағыс-АНА ТИЛ!

1-ноябрь, 2016-жыл
Бахытлы Сарыбаев

​​ҚАЙИҚ
ибратли хикоя

Бир қайиқчининг кичик қайиғи бор экан. Қайиқнинг икки эшкаги бўлиб, уларнинг бирида “ният”, иккинчи эшкакда эса “ҳаракат” деб ёзилган. Қайиққа минган одамлар бу ёзувлар сабабини сўраса, қайиқчи шундай жавоб берар экан: “Агар мен фақат “ният” деб ёзилган эшкакни ҳаракатлантирсам, у ҳолда қайиқ бир жойда айланиб қолаверади. Агар фақат “ҳаракат” деб ёзилган эшкакни ҳаракатлантирсам ҳам, қайиқ бир жойда айланаверади. Агар иккаласини баравар айлантирсам, шундагина қайиқ манзилга етади.

Инсон ҳам фақат ният қилса-ю, ҳаракат қилмаса, бир жойда айланган қайиқ каби манзилга етмайди. Мақсадга етиш учун аввал “ният” ва “ҳаракат” бўлиши керак”.

Негизинде инсаниятта мийир-ақыбет сезими жүдә күшли. Тек олар бул мийримниң үлкен бөлегин мал-дәўлетке, одан азырағын болса буйымларға жумсап, қалған-қутқанларын ғана адамларға  қоллайды.

© Сомерсет Моэм

Қарақалпақ_тили_бийлигине_34_жыл

АНА ТИЛИМ

Ана тилим, арым мениң тирегим,
Жүрегимниң ишиндеги жүрегим.
Қарақалпақ екениме сен гүўа...
Сен болмасаң бул әлемде ким едим?

Ана тилим мақтанышым мәртебем,
Өлшенеди Ана тилде Ар деген.
Ана тилсиз Ана Ўатан болмайды...
Тилден артық қунлы байлық бармекен?

Ана тилим бийбаҳасаң ғәзийнем,
Жаңла-жаңла! Ҳәййиў өзиң ҳәр үйден!
Мийрасымсаң Бабалардан "аманат"...
Жетип келдиң узаақ әсир мәнзилден.

Ана тилим арым мениң тирегим,
Жүрегимниң ишиндеги жүрегим.

<<ҚАРАҚАЛПАҚ ТИЛИН САҚЛАЎ>>

АНА ТИЛИмиз--халықлық белгимиздиң тийкарын қәлиплестиретуғын мәдений-руўҳаный феноменимиз.
АНА ТИЛИ--халқымыздың үрп-әдет дәстүрлерин, өзине сай мәдениятын, тарийхын, пүткил болмысын көркем сөз бенен санамызға жеткериўши байланыс қуралы.
АНА ТИЛИ--мәмлекетимиздиң ҳәм миллетимиздиң раўажланыўын тәмийин ететуғын тийкарғы өзек.

ҚАРАҚАЛПАҚ ТИЛИНЕ Мәмлекетлик бийлик берилген күнге бүгин 34 жыл толды. Демек, Қарақалпақстан Республикасының МӘМЛЕКЕТЛИК ТИЛИ--ҚАРАҚАЛПАҚ ТИЛИ. Сол ушында Суверенли Қарақалпақстан Республикасында ҚАРАҚАЛПАҚ ТИЛИ толық бийликке ийе болыў мүтәжлиги--адамгершилик моральлик көз қарастан және әлемлик геосиясат, мәденияты жағынан турмысымыз ушын зәрүрли екени анық.

Бул--Қарақалпақалпақстан Республикасында жасаўшы ҳәр бир азаматтың қабыл етиўи тийис принцип болып есапланады. Бул--Қарақалпақ халқының алдына Мәмлекетлик қатнас дүзиминде тилдиң сапалылығын сақлаў жуўапкершилигин жүклейди. Бул жуўапкершилик қарақалпақ халқының келешеги ҳәм ғәрезсизлиги ушын керек.

Ҳәзирги ўақытта Ана тилимиздиң сапалылығы, тазалығы бир қанша елеўли тосқынларға ушырасып атыр. Бул тилимиздиң барған сайын шубарланып баратырғаны, Қарақалпақ тилинде керекли сөзлердиң орынлы пайдаланылмай басқа тиллердиң сөзлерин қосып пайдаланыў--Ана тилимизге деген ҳүрметсизликти, менсинбеўшиликти билдиреди.

Бундай тосқынлықларды шешиў ушын тек тилге "Мәмлекетлик бийлик" бериў менен ғана қанаатланып қалмастан, тилимиздиң тазалығын, сапалылығын сақлаў ушын да гүресиў керек. Бул Қарақалпақстан Республикасында жасаўшы ҳәр бир азамат (ша)тың миннети.

1. Мәмлекетлик тилимизде ҳәзирги ретсиз, орынлы, орынсыз қолланылып жүрген сөзлердиң тарийхый негизлерине үңилип, белгили бир терминлик атамадағы сөзлер қурамын дүзип шығыў, Тил тарийхының конструкциясын дүзип шығыў керек. Сол сырттан "рухсатсыз кирип" тилимизге хожейинлик етип атырған сөзлердиң қарақалпақша эквивалентин таўып қолланыўды ҳәр күнги сөйлеў тилимизде әмелге асырыў керек.

2. Барлық тараўда тилге қатнасымыз Қарақалпақ халқының мәдениятына деген қатнас, оны ҳүрметлеў, тазалығына итибар менен қараў---бизиң миллий мәдениятымыздың, үрп әдет, дәстүрлеримиздиң жәмийетлик турмыста шешиўши илажларының бири, қарақалпақ халқының менталитетлик өзгешеликлерин сақлап қалыўдың баслы тиреги.

3. Ана тилимизге деген ҳүрмет арқалы ҳәзирги ўақыттағы тилимизге емин еркин кирип "алабажақланып" турған, тилимизди еркин қолланыўда "ишки қамал" болып турған сөзлерден қутылыўымыз керек.

4. Ана тилимизди толық үйрениў, оны тәбийғый қәлпине түсириў---орынсыз "термин, атама" ретинде басқа сөзлерди пайдаланыўға шек қойыў арқалы шешиледи. Мәселен, ҳәзирги жыйланыс, ҳәр түрли бас қоспаларда шығып сөйлеўшилерге "маба болып" кеткен сырттан келген сөзлерди қолланып сөйлеўлерге тыйым салыныўы керек.

5. Баспа сөз, телевидение, радио ҳәм басқада ғалаба хабар қураллары деп есапланыўшы орынларда Қарақалпақ тилиниң тазалығына ерисиў ең баслы, шешиўши фактор. Ана тилимиздиң жетилисиўинде, оның байланыс қуралы хызметиниң сапасын көтериўде--мектеплердеги сабақлықлар сапасын да қайта қарап шыққан дурыс.

Әлбетте, ҳәзирги күндеги бул мәселелерди шешиў--мәмлекетлик ҳәкимшилик орынларының тиккелей басшылығының қадағалаўы арқалы ғана әмелге асады.

Ана тилимизге байланыслы машқалалар күннен күнге көбейип баратырғандай, бул машқалаларды шешиў-- ана тилимиздиң "нешше қуўғын, сүргинлерде жоғалмай, бул күнлерге жеткен" түрин сақлап қалыў деген сөз!