🌟 شماره ۸۷۵ روزنامه شریف منتشر شد.
در این شماره می‌خوانید:

◀️ تجربه گران (#سرمقاله/ #محمدجواد_شاکر)
◀️ کم‌رمق و کم‌خبر/ مروری بر شش ماهی که نبودیم (#پرونده/ ص۴و۵)
◀️ پاگشای وزیر/ افتتاح پارکینگ در حاشیه مراسم آغاز سال تحصیلی با حضور وزیر علوم (#گزارش/ ص۲)
◀️ #میز_نشریات (ص۲)
◀️ حق با عابران پیاده است/ گزارشی از افتتاح پروژه‌های عمرانی جدید در گفت‌وگو با دکتر فاطمی، معاون اداری مالی دانشگاه (#گزارش/ ص۳)
◀️ نابرابری کشنده است/ چرا مرگ‌ومیر ناشی از کرونا در بعضی مناطق بیشتر از سایر مناطق بوده است؟ #اقتصاد_و_کسب‌وکار (ترجمه: #محمدجواد_دشتی‌منش/ ص۶)
◀️ طالبان بدون مواد مخدر دوام می‌آورد؟/ منابع مالی طالبان در بیست سال گذشته #ترجمه (#فاطمه_خسروی/ ص۷)
◀️ زیارت یار #دل‌شکسته‌نوشته (#حسین_شاهرخی/ ص۸)
◀️ مادران قهرمان سرزمین مادری #حدیث_وطن (#علیرضا_هاشمی/ ص۸)

t.me/sharifdaily/8505

@sharifdaily

«نابرابری کشنده است»

❇️ در پژوهشی جدید، یک متخصص علم داده به نام یویانگ گو چندین نسخه از مدلی را اجرا کرد که در پی کشف هم‌بستگی میان ۴۱ متغیر مختلف با داده‌های مرگ‌ومیر ناشی از کرونا در سطح ایالت‌های آمریکا بود. او متوجه شد که تنها سه متغیر «به شکل سازگاری دارای ضرایب غیرصفر» هستند: نابرابری، تراکم جمعیت و سهم ساکنان خانه سالمندان از کل جمعیت. و از میان این سه مورد، نابرابری بیشترین تأثیر را دارد.

🔸 به سراسر جهان نگاه کنید، به نظر می‌رسد آقای گو واقعا به نتیجه‌ای درست رسیده است. مرگ‌ومیر ناشی از کرونا در مناطق برابری‌طلب اسکاندیناوی (حتی در سوئد که محدودیت‌های اندکی اعمال کرد) کمتر از کل اروپا بوده است. فرانسه که ضریب جینی در آن ۰.۲۹ است، با مرگ‌ومیر کمتری در اثر کرونا نسبت به همسایه‌اش، بریتانیا مواجه بوده که ضریب جینی در آن برابر با ۰.۳۴ است. در ایالت نیویورک میزان نابرابری و مرگ‌ومیر ناشی از کرونا بسیار بالاست و فلوریدا در هر دو شاخص از نیویورک پایین‌تر است.

🔸 تعداد کمی از سایر محققان، متغیرها را به روش آقای گو رتبه‌بندی می‌کنند، اما بررسی‌ها از ده‌ها مقاله که به عوامل موثر بر عوارض ناشی از کووید-۱۹ می‌پردازد، نشان می‌دهد که نابرابری قدرت توضیح‌دهندگی بالایی دارد. مطالعه جدیدی از فرانک الگار در دانشگاه مک‌گیل و همکارانش با بررسی ۸۴ کشور نشان می‌دهد که ۱ درصد افزایش در ضریب جینی با ۰.۶۷ درصد افزایش در نرخ مرگ‌ومیر ناشی از کرونا همراه است. پژوهشی دیگر توسط آنابل تان، جسیکا هیمن و هدا ابدل از دانشگاه استنفورد به بررسی شهرستان‌های آمریکا می‌پردازد. آنها دریافته‌اند که مقدار هم‌بستگی میان نابرابری با موارد ابتلا به کووید-۱۹ یا مرگ‌ومیرهای ناشی از آن در طول سال ۲۰۲۰ تفاوت داشته، اما به طور کلی مثبت بوده است، یعنی نابرابری بیشتر منجر به عوارض بیشتری می‌شود.

🔸 #کرونا شاید کم‌کم به آخر خط نزدیک شده باشد، ولی سوال‌های زیادی پیرامون آن باقی‌مانده است. یکی از این سوال‌های مهم این است که چرا بعضی مناطق نسبت به مناطق دیگر آسیب کمتری از این همه‌گیری دیده‌اند؟ شاید آب‌وهوا و جغرافیا و اقدامات بهداشتی نتوانند تفاوت بین مرگ‌ومیر ناشی از کرونا در مناطق مختلف را به خوبی توضیح دهند، ولی به نظر می‌رسد اقتصاد توضیح خوبی در آستین دارد؛ نابرابری!

🔸 #ترجمه #محمدجواد_دشتی‌منش از مقاله اکونومیست را در صفحه #اقتصاد_و_کسب‌وکار روزنامه بخوانید.

@sharifdaily

🌟 شماره ۸۸۰ روزنامه شریف منتشر شد.
در این شماره می‌خوانید:

◀️ فرصتی برای بازنویسی فرهنگی (#سرمقاله/ #عرفان_استقامت)
◀️ کارگاه خانگی/ اجرای طرح درس جدید کارگاه عمومی در دوران آموزش مجازی (#پرونده/ ص۴)
◀️ پای استدلالیان چوبین نبود/ دهمین دوره مسابقات مناظره دانشجویی (#گزارش/ ص۲)
◀️ #میز_نشریات (ص۲)
◀️ دیداری که قرار است تکرار شود/ نشست مجازی رئیس و جمعی از مدیران و معاونان دانشگاه با دانشجوها (#گزارش/ ص۳)
◀️ چمدان مهاجر جا ندارد/ هویت‌های جعلی پشت مرز جا می‌مانند #روی_خط_خارج (#حسین_فیروز/ ص۵)
◀️ علم را به بازی بگیر #مرغ_همسایه (#فاطمه_خسروی/ ص۵)
◀️ دهه عطف/ آموزش عالی ایران در دهه چهل #سده‌خوانی (#محمد_ملانوری/ ص۶و۷)
◀️ سوزن علیت در انبار کاه هم‌بستگی/ مروری بر کارهای جاشوا انگریست و گویدو آیمبنز به بهانه نوبل اقتصاد ۲۰۲۱ #اقتصاد_و_کسب‌وکار (#محمدجواد_دشتی‌منش/ ص۸)
◀️ افزایش حداقل دستمزد عامل بی‌کاری نیست/ چرا دیوید کارد نوبل اقتصاد ۲۰۲۱ را برد؟ #اقتصاد_و_کسب‌وکار (#محمدمهدی_جعفری/ ص۹)
◀️ زیبای پنهان/ گفت‌وگو با سیدامیر سادات‌موسوی درباره سفر به افغانستان #گفت‌وگو (#زینب_پرویزی/ ص۱۰)
◀️ #هزارقلم (ص۱۱)
◀️ معدن طلای المپیاد فیزیک/ (#مردمان_شریف/ ص۱۱)
◀️ مهاجرت در الف‌صفر/ #وصله‌پینه (#امیرمحمد_طهماسبی/ ص۱۲)
◀️ #استاد_شریف_ما (ص۱۲)

t.me/sharifdaily/8865

@sharifdaily

«سوزن علیت در انبار کاه هم‌بستگی»

❇️ بررسی آثار علّی در علوم طبیعی قدمتی طولانی دارد. احتمالا در این دو سال اخبار کارآزمایی‌ بالینی واکسن‌های کرونا به گوش همه ما خورده است. در این آزمایش‌ها سعی می‌کنند به گروهی از افراد واکسن واقعی تزریق کنند و گروهی دیگر ماده‌ای بی‌اثر دریافت می‌کنند و واکنش دو گروه را مقایسه می‌کنند. می‌دانیم که گاهی اوقات دارونما هم با تأثیر روانی که دارد می‌تواند موجب تقویت دستگاه ایمنی شود. طراحی چنین آزمایش‌هایی کمک می‌کند تا اثر خالص واکسن را از سایر ابعاد مسئله تفکیک کنیم.

🔸 اما در علوم اجتماعی ماجرا خیلی فرق می‌کند. استفاده از آزمایش‌های تصادفی در اقتصاد و علوم اجتماعی عمر کوتاه‌تری دارد و توسعه این ابزارها برای شناسایی اثر علّی سیاست‌های اقتصادی از سوی بنرجی، دوفلو و کرمر برای آنها جایزه نوبل اقتصاد را در سال ۲۰۱۹ به ارمغان آورد. با این حال پاسخ به بسیاری از سوالات اقتصادی و اجتماعی از طریق آزمایش با محدودیت‌های اخلاقی، مالی یا اجرایی مواجه خواهد بود؛ مثلا تعطیلی مدارس در دوران کرونا چه تأثیری روی یادگیری دانش‌آموزان داشته است؟ نهادهای سیاسی چه اثری روی توسعه اقتصادی دارند؟ آیا افزایش وام ازدواج منجر به افزایش کودک‌همسری می‌شود؟ حل این مسائل با آزمایش امکان‌پذیر نیست و باید راه‌‌های دیگری را پیدا کرد، چنان که برای ارزیابی اثر تحصیلات نمی‌توانیم گروهی را مجبور به تحصیل کنیم و گروه دیگری را از درس خواندن منع کنیم.

🔸 امسال، بار دیگر جایزه #نوبل_اقتصاد به تلاش‌ها برای بررسی روابط علّی با استفاده از داده‌های تجربی تعلق گرفت. دیوید کارد به‌خاطر تلاش‌هایش در حوزه بازار کار موفق به دریافت نیمی از جایزه شد و نیم دیگر به جاشوا انگریست و گویدو آیمبنز تعلق گرفت که سهم والایی در توسعه‌ی روش‌های شناسایی علّی در اقتصاد داشتند.

🔸 اثر تحصیلات روی دستمزد یکی از مسائلی‌ست که حل آن از طریق آزمایش تصادفی با محدودیت‌های جدی مواجه است. انگریست و کروگر در نیمه دهه ۱۹۹۰ راه‌حلی خلاقانه برای این مسئله پیدا کردند که از معروف‌ترین نمونه‌های استفاده از آزمایش طبیعی برای شناسایی اثرات علّی در اقتصاد است. در آمریکا متولدان پاییز یک سال دیرتر از متولدان تابستان به مدرسه می‌روند (کمابیش شبیه به ایران) و از سوی دیگر در ایالت‌های مختلف قوانینی برای تحصیلات اجباری افراد تا سنین مشخصی تصویب شده که در ایالت‌های مختلف از ۱۵ تا ۱۷ سالگی متغیر است. متولدین پاییز و تابستان با فاصله کوتاهی از هم به این سنین می‌رسند، هرچند در آن هنگام تفاوت آنها در میزان تحصیلات حدود یک سال خواهد بود. انگریست و کروگر نشان می‌دهند که فصل تولد هر فرد می‌تواند روی تحصیلاتش اثرگذار باشد و بخشی از تحصیلات را که با متغیر فصل تولد قابل‌توضیح است، از کل تحصیلات هر فرد جدا می‌کنند. آنها نشان می‌دهند که همین بخش جداشده هم می‌تواند توضیح‌دهنده درآمد بالاتر افراد باشد و نهایتا نشان می‌دهند که یک سال درس خواندن باعث ۷.۵ درصد افزایش دستمزد خواهد شد.

🔸 #محمدجواد_دشتی‌منش در صفحه #اقتصاد_و_کسب‌وکار روزنامه به بهانه جایزه نوبل اقتصاد ۲۰۲۱ مروری داشته بر کارها و دستاوردهای تحقیقاتی جاشوا انگریست و گویدو آیمبنز که آن را در سایت روزنامه می‌توانید بخوانید.

@sharifdaily

🌟 شماره ۸۹۱ روزنامه شریف (ویژه‌نامه گروه اقتصاد شریف) منتشر شد.
در این شماره می‌خوانید:

◀️ کمی پرس‌وجو و گفت‌وشنود درباره اقتصاد شریف (#درباره_پرونده)
◀️ آری، اقتصاد یک علم است/ دفاع راج چتی از روش‌شناسی کمّی در اقتصاد #گزارش (#ترجمه: #محمدجواد_دشتی‌منش/ ص۲)
◀️ اقتصاد ذاتش سیاسی‌ست/ نگاهی به اقتصاد جریان اصلی و انتقادها به آن #یادداشت (#محمد_ملانوری/ ص۳)
◀️ بضاعت‌مان محدود است/ #گفت‌وگو با دکتر مدنی‌زاده و دکتر وصال درباره جذب دانشجو و سیستم آموزشی دانشکده مدیریت و اقتصاد (#پرونده/ ص۴و۵)
◀️ بدون ریاضیات فقط می‌توانیم داستان بگوییم/ #گفت‌وگو با دکتر مدنی‌زاده و دکتر وصال درباره نقش پررنگ ریاضی در اقتصاد (#پرونده/ ص۶و۷)
◀️ هم سیاست‌گذار مسئول است، هم اقتصاددان/ #گفت‌وگو با دکتر مدنی‌زاده و دکتر وصال درباره نقش دانشکده در سیاست‌گذاری و وضع فعلی اقتصاد کشور (#پرونده/ ص۸و۹)
◀️ از نیاوران تا آزادی/ مروری بر تاریخ شکل‌گیری دانشکده مدیریت و اقتصاد شریف (#پرونده/ ص۱۰و۱۱)
◀️ مهندسی اجتماع و اقتصاد/ نگاهی به مقاله انتقادی یوسف اباذری علیه مکتب نیاوران و دانشکده مدیریت و اقتصاد شریف (#پرونده/ ص۱۲)

t.me/sharifdaily/10108

@sharifdaily

«آری، اقتصاد یک علم است»

❇️ «اگر سوالی را از سه اقتصاددان بپرسید، سه پاسخ متفاوت دریافت خواهید کرد.» این یک گلایه قدیمی از اقتصاددان‌هاست. این جمله را راج چتی، اقتصاددان هندی-آمریکایی دانشگاه هاروارد در ابتدای مقاله‌ای برای نیویورک‌تایمز و بعد از اعلام برندگان جایزه نوبل اقتصاد ۲۰۱۳ و بحث‌های پیرامون آن نوشت و عنوان جالب «Yes, Economics Is a Science» را روی آن گذاشت و در آن به دفاع از روش‌های کمّی در اقتصاد پرداخت و اختلاف نظر میان اقتصاددان‌ها را در مسیر توسعه این علم طبیعی دانست.

🔸 جایزه نوبل اقتصاد سال ۲۰۱۳ سه برنده آمریکایی داشت؛ لارس هانسن و یوجین فاما از دانشگاه شیکاگو و رابرت جیمز شیلر از دانشگاه ییل. نکته عجیب درباره برندگان جایزه نوبل آن سال، کارها و تحقیقات در ظاهر متناقض شیلر و فاما درباره بازارهای مالی بود که طعنه‌های زیادی را روانه اقتصاددان‌ها کرد و حتی علم بودن اقتصاد را هم زیر سوال برد. در نگاه اول، تفکرات شیلر پیرامون نقش «شور غیرعقلایی» در بازارهای سهام و مسکن با کارهای فاما ممکن است متناقض به نظر آید، چرا که فاما نشان می‌دهد این بازارها اخبار را به شکل موثری در قیمت‌ها منعکس کرده‌اند، اما به عقیده چتی، تفاوت در یافته‌های این برندگان نوبل کم‌اهمیت‌تر از توافقی‌ست که در رویکرد علمی به مسائل اقتصادی دارند؛ رویکردی که مشخصه آن گردآوری و آزمون فرضیه‌های دقیق است:

🔸 درست است که پاسخ به بسیاری از پرسش‌های اساسی در اقتصاد کلان، نظیر دلایل رکود یا عوامل اصلی رشد اقتصادی مبهم باقی مانده‌اند، اما از این نظر، چالش‌هایی که اقتصاد با آن‌ها مواجه است، فرقی با چالش‌های پزشکی ندارد. پژوهشگران حوزه سلامت بیش از یک قرن روی شناسایی ارتباط رژیم غذایی و سبک زندگی با سلامت و طول عمر کار کرده‌اند و هنوز هم شناختی کاملا علمی پیرامون این ارتباط ندارند. برخی مطالعات به ما می‌گویند که قهوه و شکلات بیشتری مصرف کنیم و برخی دیگر عکس این را توصیه می‌کنند، اما افراد کمی هستند که بگویند پزشکی را نباید به‌عنوان یک علم تلقی کرد، یا اینکه پزشکان نباید بر مبنای بهترین شواهد موجود تصمیم‌گیری کنند.

🔸 چالش اصلی که اقتصاددان‌ها نیز مانند اپیدمیولوژیست‌‌ها با آن مواجه هستند و ریشه بسیاری از اختلاف نظرها در حوزه اقتصاد است، توان محدودشان در اجرای آزمایش‌هاست. اگر بتوانیم تصمیمات سیاستی را به‌صورت تصادفی اجرا کنیم و سپس ببینیم که چه بر سر اقتصاد و زندگی مردم می‌آید، می‌توانیم فهم دقیقی بیابیم از اینکه اقتصاد چگونه کار می‌کند و چگونه می‌توان سیاست‌ها را بهبود بخشید، اما هزینه‌های عملیاتی و اخلاقی در این آزمایش‌ها مانع از اتخاذ چنین رویکردی می‌شود (مطمئنا ما نمی‌خواهیم بحران‌های مالی بیشتری ایجاد کنیم تا بدانیم که بحران‌ها چگونه کار می‌کنند).

🔸 در مطالعه‌ای که من و دو تن از همکارانم انجام داده‌ایم، اثر برخورداری از معلمین باکیفیت در دبستان را بر وضعیت افراد در بزرگ‌سالی تحلیل می‌کنیم. شاید فکر کنید که جداسازی اثر معلم کلاس سوم از تمام عوامل دیگری که بر زندگی همان کودک در بزرگ‌سالی اثرگذارند، تقریبا غیرممکن است. با این حال ما توانستیم با مقایسه دانش‌آموزانی از نسل‌های مختلف که در یک مدرسه بوده‌اند، روش‌هایی را برای شناسایی اثر علّی معلم‌ها توسعه دهیم؛ مثلا فرض کنید که یک معلم خیلی خوب در سال ۱۹۹۵ برای کلاس سوم یک مدرسه خاص درس می‌داده، اما در سال ۱۹۹۶ به مرخصی زایمان رفته است. از آنجا که مرخصی زایمان معلم‌ها اساسا یک رویداد تصادفی‌ست، با مقایسه وضعیت دانش‌آموزانی که در سال‌های ۱۹۹۵ و ۱۹۹۶ به کلاس سوم رسیده‌اند، قادر به تفکیک اثر کیفیت معلم بر زندگی دانش‌آموزان در بزرگ‌سالی از سایر عوامل هستیم.

🔸 با استفاده از داده‌های ۲.۵ میلیون دانش‌آموز که اطلاعات هویتی آن‌ها حذف شده بود، متوجه شدیم که معلمان باکیفیت به‌طرز معناداری عملکرد دانش‌آموزان خود را در آزمون‌های استاندارد بهبود می‌بخشند و از آن مهم‌تر، درآمد و نرخ ورود به دانشگاه آن‌ها را افزایش داده و احتمال بارداری در سنین نوجوانی را کم می‌کنند. این یافته‌ها که بعدها در سایر مناطق آموزش‌وپرورش نیز مشاهده شده، راهنمایی به سیاست‌گذاران برای نحوه اندازه‌گیری و بهبود کیفیت معلمان فراهم می‌آورد.

🔸 این مثال‌ها چیزهای عجیبی نیستند و با افزایش دسترسی به داده‌ها، علم اقتصاد در مسیر تجربی‌تر و علمی‌تر شدن پیش خواهد رفت. در این میان، استفاده از اختلاف نظرهای اقتصاددانان پیرامون سوالات سختی که انگشت‌شمارند، به‌عنوان بهانه‌ای برای نادیده گرفتن بسیاری از موضوعات مورد توافق در این حوزه و توانایی‌اش در آگاه ساختن از تصمیمات سیاستی بر مبنای شواهد به جای ایدئولوژی، ساده‌اندیشانه و غیرمسئولانه است.

🔸 ترجمه #محمدجواد_دشتی‌منش از مقاله چتی را در سایت روزنامه می‌توانید بخوانید.

@sharifdaily