«جور دیگر باید دید»

❇️ اگر دست و دل ناسا یک‌بار دیگر هم برای ابرپروژه‌ای که برایش ۱۷ سال و حدود ۱۰ میلیارد دلار آب خورده، نلرزد، چند ساعت دیگر #جیمز_وب راهی فضا می‌شود تا وسعت دید بشر را تا مرزهای نخستین کیهان برساند و دیگر منظومه‌ها را برای یافتن امکان‌های حیات با دقتی بیشتر واکاوی کند.

🔸 تلسکوپ فضایی جیمز وب بزرگ‌ترین و قدرتمند‌ترین تلسکوپ حال حاضر است که ساخت آن از سال ۲۰۰۴ آغاز شده و بیش از ده هزار نفر از مهندسان و دانشمندان از ۳۰۰ دانشگاه در این پروژه مشارکت داشته‌اند. مجریان اصلی پروژه جیمز وب، آژانس فضایی آمریکا (Nasa)، اروپا (ESA) و کانادا (CSA) هستند و تاکنون حدود ده میلیارد دلار صرف این پروژه کرده‌اند.

🔸 تلسکوپ فضایی جیمز وب در مدار زمین-خورشید و در نقطه لاگرانژی دوم سیستم دوتایی زمین و خورشید، در فاصله ۱۵۰ میلیون کیلومتری از زمین مستقر خواهد شد و برخلاف تلسکوپ فضایی هابل دسترسی و تعمیر آن تقریبا ناممکن به نظر می‌آید. به همین دلیل لازم است تمامی مراحل مأموریت و عملکرد تمامی قطعات تلسکوپ بارها مورد آزمایش قرار بگیرند.

🔸 جیمز وب اولین بار قرار بود در سال ۲۰۱۱ پرتاب شود، اما تصمیم ناسا برای جایگزین کردن برخی قطعات باعث شد پرتاب برای سال ۲۰۱۳ برنامه‌ریزی شود. در سال ۲۰۱۲ در حالی که بخش‌های مختلف تلسکوپ آزمایشات خود را پشت سر می‌گذاشتند، ناسا متوجه شد که بودجه موردنیاز برای پروژه تقریبا دو برابر میزان برآورد شده و حدود ۸.۸ میلیاد دلار است.

🔸 هم‌زمانی بحران اقتصادی آمریکا و محدود کردن بودجه پروژه‌های فضایی با این قضیه باعث شد که ناسا پرتاب را به ۷ سال بعد، یعنی ۲۰۱۸ موکول کند. در واقع این تصمیم ناسا برای جلوگیری از لغو پروژه گرفته شد. در طی این هفت سال آزمایشات بیشتری طراحی شدند تا احتمال خطا در پروژه به نزدیک صفر برسد، چرا که کوچک‌ترین خطایی در عملکرد تلسکوپ هزینه میلیاردی انجام‌شده را از بین می‌برد.

🔸 با فرارسیدن سال ۲۰۱۸ مجددا مشکلات فنی زیادی در تلسکوپ وجود داشت که ناشی از خطای انسانی، کم‌تجربگی و پیچیدگی بسیار بالای زیرسیستم‌ها بود. این بار با تخمینی خوش‌بینانه تاریخ پرتاب به مارس ۲۰۲۱ تغییر یافت که در سال‌های اخیر با شیوع کووید-۱۹ و محدودیت فعالیت‌ها مجددا تأخیر چندماهه‌ای در این پروژه ایجاد شد، اما سرانجام با نهایی شدن آزمایشات، جیمز وب به محل پرتاب منتقل شد و در صورت مساعد بودن شرایط جوی در نخستین روزهای دی به مقصد ابدی خود در فضا پرتاب خواهد شد.

🔸 این تلسکوپ ده میلیارد دلاری قرار است که با موشک آریان ۵ از ایستگاه گویان واقع در آمریکای جنوبی به فضا پرتاب شود. این موشک از سوی شرکت فرانسوی آریان‌اسپیس و به سفارش آژانس فضایی اروپا طراحی و ساخته شده و تا کنون بیش از ۱۰۰ پرتاب را با موفقیت به‌ انجام رسانده است. هر پرتاب آریان ۵ حدود ۱۵۰ میلیون دلار هزینه دارد. کلاهک ۵.۴ متری این موشک از بزرگ‌ترین کلاهک‌های موجود در جهان است، با این حال جیمز وب برای جا شدن در این کلاهک باید مانند اوریگامی تا شود، چرا که آینه‌های جیمز ۶.۳ متر طول دارند و سپرهای خورشیدی آن به اندازه یک زمین تنیس است!

🔸 چالش برانگیزترین بخش مأموریت بازه جدا شدن تلسکوپ از موشک تا استقرار کامل آن در مدار موردنظر است. در مورد جیمز وب ۱۷۸ مکانیسم رهاسازی باید به‌طور صحیح انجام شود. نقص در هرکدام از این مکانیسم‌ها این تلسکوپ ده میلیارد دلاری را تبدیل به زباله فضایی می‌کند!

🔸 بخش اصلی تلسکوپ شامل آینه ۶.۵ متری با ساختار مقعر است که از ۱۸ شش‌ضلعی کوچک‌تر تشکیل شده، این آینه‌ها از جنس بریلیوم و روکش طلا هستند. مجموع طلای به‌کاررفته در جیمز وب حدود ۵ گرم است!

🔸 #نیایش_خرمدل در صفحه #علمی روزنامه درباره پرتاب و مأموریت جیمز وب نوشته که آن را در سایت روزنامه می‌توانید بخوانید.

🔸 #گروه_نجوم دانشگاه هم از ساعت ۱۴ ویژه‌برنامه‌ای را با حضور دکتر #شانت_باغرام درباره این تسکوپ فضایی برگزار می‌کند تا علاقه‌مندان آسمان هم پرتاب را به صورت زنده ببینند و هم گپ‌وگفتی درباره چشم جدید بشر داشته باشند.

@sharifdaily