دکتر، استاد، معلم... برای آنهایی هم که ریاضی نیستند، شاید کابوس چند ترم اول کارشناسی.

ولی در نهایت: #سیاوش_شهشهانی، یکی از افتخارات بزرگ ریاضی ایران

عکس از #میلاد_مظفری

تابستان 97
@sharifdaily

«در بهشت ریاضیات»

❇️ #بنیاد_مریم_میرزاخانی چهارشنبه و جمعه این هفته را اختصاص داده به برگزاری چند وبینار ریاضی‌محور که برای شرکت در آن‌ها باید در وب‌سایت رسمی بنیاد مریم میرزاخانی عضو شوید و ثبت‌نام کنید:

▫️«شکوفایی و پرورش استعدادها» با ارائه مهندس #احمد_میرزاخانی، پدر مریم میرزاخانی؛ ۲۲ اردیبهشت، ساعت ۲۱
▫️«مریم، مدرسه و خاطره‌ها» با ارائه دکتر #رویا_بهشتی_زواره از دانشگاه واشنگتن؛ ۲۲ اردیبهشت، ساعت ۲۱:۳۰
▫️«زیبایی در ریاضی» با ارائه دکتر #امیر_جعفری از دانشگاه صنعتی شریف؛ ۲۲ اردیبهشت، ساعت ۲۲:۱۵
▫️«کی می‌گه ریاضی به درد می‌خوره؟» با ارائه دکتر #میرامید_صادقی از دانشگاه صنعتی شریف؛ ۲۴ اردیبهشت، ساعت ۲۱
▫️«از بازی تا ریاضی» با ارائه دکتر #جواد_ابراهیمی_بروجنی از دانشگاه صنعتی شریف؛ ۲۴ اردیبهشت، ساعت ۲۲

🔸«تولد یک ستاره دنباله‌دار» دیگر وبیناری‌ست که موسسه «منظومه خرد» چهارشنبه، ۲۲ اردیبهشت از ساعت ۱۵ در اسکای‌روم برگزار می‌کند:

▫️«نقش خودکارآمدی در موفقیت دختران» با ارائه دکتر #خیریه_بیگم_حائری‌زاده، مدیرعامل موسسه منظومه خرد
▫️«نگاهی گذرا به نقش زنان در تاریخ ریاضیات» با ارائه دکتر #زینب_کریمیان، پژوهشگر پسادکترای رشته تاریخ و فلسفه علم دانشگاه صنعتی شریف
▫️«تولد یک ستاره دنباله‌دار» با ارائه دکتر #مجید_میرزاوزیری، از دانشگاه فردوسی مشهد

🔸 گروه دانش‌آموزی «سوال خوبی بود!» هم بزرگ‌داشت مجازی مریم میرزاخانی را از ساعت ۱۷ تا ۱۹:۳۰ در اتاق مجازی انجمن علمی #رستا تدارک دیده است:

▫️#تینا_ترکمان، دانشجوی دکترای ریاضی دانشگاه هاروارد
▫️دکتر #یحیی_تابش، استاد بازنشسته دانشکده علوم ریاضی دانشگاه صنعتی شریف
▫️دکتر #امیر_جعفری، استاد دانشکده علوم ریاضی دانشگاه صنعتی شریف
▫️دکتر #پریسا_باباعلی، متخصص علم داده در شرکت IBM
▫️دکتر #سیاوش_شهشهانی، استاد بازنشسته دانشکده علوم ریاضی دانشگاه صنعتی شریف
▫️دکتر #کسری_رفیع، استاد ریاضی دانشگاه تورنتو

t.me/sharifdaily/7783

@sharifdaily

«هشتاد سالگی ریاضی‌دان کهنه‌کار»

❇️ دکتر #سیاوش_شهشهانی که شریفی‌ها او را به کتاب‌های پیل‌افکن ریاضی ۱ و ۲ دانشگاه و لزوم اثبات بدیهی‌ترین گزاره‌ها و مکعب‌های n-بعدی و انتگرال‌گیری روی سطوح ناهموار می‌شناسند، امروز هشتادساله شد.

🔸 انجمن علمی #همبند دانشکده علوم #ریاضی به همین مناسبت بزرگ‌داشتی را برای دکتر شهشهانی تدارک دیده که فردا، چهارشنبه، ۱۱ خرداد به صورت مجازی برگزار می‌شود:

▫️Translation Surfaces and Moduli Spaces
👤 دکتر علی کمالی‌نژاد
🕥 ساعت ۱۰:۳۰ تا ۱۲

▫️من و خیام و شهشهانی
👤 دکتر امیر اصغری
🕓 ساعت ۱۶ تا ۱۷:۳۰

ریسمان با دکتر سیاوش شهشهانی
👥 دکتر امیر جعفری و دکتر سیاوش شهشهانی
🕕 ساعت ۱۸ تا ۲۰

🔸 این برنامه را در سامانه مجازی همبند می‌توانید دنبال کنید.

@sharifdaily

«استاد ir»

❇️ ۱۰ خرداد امسال، دکتر #سیاوش_شهشهانی هشتادسالگی‌اش را جشن گرفت. دکتر شهشهانی را در شریف شاید بیشتر به کتاب‌های ریاضی ۱ و ۲ بشناسند و حضورش به عنوان استاد و رئیس در دانشکده علوم ریاضی، اما بیرون از شریف شهشهانی را در کنار ریاضیات، به نقش فعالش در برقراری اولین اتصال اینترنت به ایران در مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات (IPM) و ثبت دامنه ir. نیز می‌شناسند.

🔸 به بهانه هشتادسالگی دکتر شهشهانی، کتاب یادنامه‌ای که در شصت‌سالگی او به چاپ رسیده، به صورت الکترونیکی نیز در دسترس قرار گرفته است. تعدادی از خاطرات دانشجوهای دکتر شهشهانی در این کتاب یادنامه را در ادامه می‌توانید بخوانید:

▫️سال ۷۵ با دکتر شهشهانی، ریاضی دو داشتیم. اوایل مشتق‌پذیری توابع چندمتغیره و مشتق جهتی بود و دکتر داشت تابعی مثال می‌زد که نشون بده مشتق جهتی داشتن، مشتق‌پذیر بودن رو نتیجه نمی‌ده. خلاصه مثال که تموم شد، برگشت به طرف کلاس و گفت: این تابع در مبدأ در هر راستایی مشتق جهتی داره، ولی حتی پیوسته نیست؛ این دیگه خیلی توهین‌آمیزه!

▫️بازم سال ۷۵، بازم ریاضی دو، بازم یه مثال. وسط حل مسئله کار به محاسبه ماتریس مشتق یک تابع رسید. دکتر ماتریس خیلی بزرگی رو روی تخته نوشت، برگشت به طرف کلاس و گفت: این ماتریس قیافه خیلی عوضی‌ای داره!

▫️امتحان پنج‌ساعته پایان‌ترم توپولوژی، در بین درس‌های جذاب دوره تحصیلم جالب بود. ساعت ۹ صبح، زمانی که دکتر شهشهانی ورقه‌ها را توزیع می‌کرد، گفت «چون طرح سؤالات ساده برای شما توهین‌آمیز بود، سعی کردم در شأن کلاس امتحان را برگزار کنم!»

▫️سمینار چندروزه‌ای درباره دستگاه‌های دینامیکی برپا شده بود. ریاضی‌دانانی از نقاط مختلف دنیا آمده بودند و بنابراین همه به انگلیسی سخنرانی می‌کردند. روز آخر سمینار بود و دکتر شهشهانی هم آخرین سخنران. درباره قضیه‌ای که خودش به تازگی ثابت کرده بود، صحبت می‌کرد. با هیجان مشهوری گرم نوشتن احکام و فرمول‌ها روی تخته بود. وقتی برگشت دید که همه با بهت به تخته خيره شده‌اند؛ همه اعداد «دو» روی تخته به فارسی نوشته شده بود.

▫️وقتی دکتر می‌خواست خبر نه چندان دور از انتظار سقوط در درس توپولوژی را به بنده اعلام کند، تنها به یک جمله بسنده کرد: «فکر می‌کنم تو آن اندازه منزوی نیستی که ساینتیست خوبی شوی».

▫️از همان اوایل که دکتر شهشهانی به ایران برگشت، حوالی سال ۱۳۵۳، سعی می‌کرد که رسم‌الخط ریاضی فارسی داشته باشد؛ مثلا اینکه اعداد را به فارسی می‌نوشته و برای لغات تخصصی ریاضی معادل فارسی می‌جسته. در آن زمان هم ادبیات و رسم‌الخط جاافتاده‌ای برای ریاضی‌نوسی فارسی وجود نداشته. اتفاقا قرار می‌شود که دکتر شهشهانی کتابی ریاضی را به فارسی ترجمه کند و برای این کار، کتاب «توپولوژی از دیدگاه حساب دیفرانسیل» اثر جان میلنور را انتخاب می‌کند، در نسخه اولیه این ترجمه، عبارات ریاضی که در متن جملات فارسی هستند، از راست به چپ نوشته شده‌اند. البته این فلسفه کلی از راست به چپ نوشتن عبارات ریاضی در متن فارسی به اصرار ویراستار تغییر می‌کند.

@sharifdaily

«آلوده شریف»

❇️ ماهنامه پیوست در شماره ۵۴ خود در دی‌ماه ۹۶ گفت‌وگویی با دکتر #سیاوش_شهشهانی داشته؛ گفت‌وگویی که بیشتر به دوران تحصیل پیش از دانشگاه او در ایران، دوران کارشناسی و دکترا در فضای ملتهب سیاسی برکلی و برگشت به ایران و حضور در شریف به عنوان استاد می‌پردازد:

🔸 «راستش را بخواهید من خیلی قبل از همه این‌ها به ادبیات علاقه‌‌مند بودم. کاریکاتور می‌کشیدم و نمایش‌نامه می‌نوشتم. شاید الآن به نظرتان عجیب بیاید، ولی راستش را بخواهید هرچند ریاضی‌ام خوب بود، ولی هیچ علاقه‌ای به ریاضی نداشتم، تا اینکه در دبیرستان به درس هندسه رسیدم. هندسه نگاهم را تغییر داد و به این شاخه از علم علاقه‌مند شدم، اما باز هم ریاضی انتخاب اول من نبود. به اخترشناسی علاقه‌مند شدم و می‌رفتم به کتابخانه آمریکایی‌‌ها در خیابان نادری، چون زبانم به لطف معلمان اروپایی اندیشه خوب بود، از این کتاب‌‌‌ها استفاده می‌کردم و از اختر‌شناسی به فیزیک علاقه‌مند شدم. در نهایت هم به ریاضی علاقه‌مند شدم، چون می‌‌دانید در ریاضی اختیار شما دست خودتان است و برای همین بسیاری از بچه‌ها در آن بازه سنی به ریاضی علاقه‌مند می‌شوند.»

🔸 «چون من دوره لیسانس راهنمایی درست‌وحسابی نداشتم، برای درس‌های دوره دکترا آماده نبودم و از سوی دیگر برکلی در رشته ریاضی ناگهان رتبه یک را در کل آمریکا به دست آورد. تصور کنید بهترین لیسانسه‌های هاروارد و پرینستون و ده‌‌‌ها دانشگاه دیگر سرازیر شدند به دکترای برکلی برای ریاضی و شما باید با این‌ها سر یک کلاس می‌نشستی. حتی گاهی لغاتی را که به کار می‌بردند بلد نبودم. جهش سطح چنان شدید بود که یادم است کل سال اول حتی وقت نکردم یک سینما بروم.»

🔸 «شاید مهم‌ترین دلیلی که ظرف آن ۱۴ ‌سال به ایران سر نمی‌زدم، سربازی بود! در اناربر بودیم که از پدرم یک تلگراف به دست‌مان رسید که متولدین ۱۳۲۲ به قبل بلاشرط معاف شده‌اند. خیلی از دوستان آن زمان من در برکلی آمده ‌بودند یا در دانشگاه آریامهر که بعدها شد شریف، استخدام شده بودند یا رفته بودند در دانشگاه پهلوی که بعدها اسمش شد دانشگاه شیراز درس می‌دادند. آن‌ها با من مکاتبه می‌کردند و از اینکه دارند یک چیزی را در ایران آن زمان می‌سازند راضی بودند. من هم نامه نوشتم به رئیس وقت دانشکده ریاضی شریف و قرار شد به ایران برگردم.»

🔸 «فکر کنم اولین درسی که داشتم ریاضیات مهندسی ۳ بود و به شدت استرس داشتم که بروم سر کلاس یک کلمه را انگلیسی بگویم یا عددی را انگلیسی بنویسم. کمی که گذشت دیدم همه اساتیدی که کل تحصیل‌شان هم داخل ایران بوده دارند سرتاپا انگلیسی می‌نویسند. البته این روی من ماند که فارسی بنویسم و بگویم.»

🔸 سال ۵۶ درست در بحبوحه درگیری‌‌های دانشگاه و دولت راهی فرصت مطالعاتی در دانشگاه برکلی می‌شود. همسرش پست دکتری‌اش را در دانشکده پزشکی دانشگاه کالیفرنیا می‌گذراند. با هم مدتی در سان‌فرانسیسکو زندگی می‌کنند و تابستان ۵۷ به ایران بازمی‌گردند که پاییز آن سال دانشگاه‌‌ها عملا تعطیل است: «راستش را بخواهید تردید‌هایی هم برای برگشت وجود داشت، ولی من دیگر آلوده دانشگاه شریف شده بودم. دانشگاه جوانی بود و من با سی‌واندی سال سن جزء مسن‌ترهای دانشگاه بودم و این حس را داشتم که دارم خودم جریانی را برای کشورم می‌سازم. نمی‌شد دل بکنم و بروم. همسرم هم، الهه الهی، ‌جزء اولین کسانی بود که مهندسی ژنتیک را به ایران آورد و نخست در انستیتو پاستور استخدام شد و بعد به دانشگاه تهران رفت. هر دو علاقه داشتیم در ایران کار کنیم.»

🔸 در دوران انقلاب فرهنگی کوشش را بر نوشتن و ترجمه کتاب‌ در زمینه ریاضی می‌گذارد و حتی داوطلب می‌شود کتاب ریاضیات عمومی را بنویسد: «جالب است بدانید وقتی داوطلب شدم که کتاب ریاضیات عمومی بنویسم، از من پرسیدند که خب شما چرا می‌خواهید این کتاب را بنویسید؟ من هم گفتم این درس را پنج بار در ایران و خارج از ایران درس داده‌ام و خیلی دوست دارم کتابی برای این موضوع بنویسم که با نیازها و خواسته‌های بومی ما مطابقت داشته باشد و از این الزامات شناخت درستی دارم که فکر می‌کنم متناسب ایران باشد. گفتند نه، ضابطه این است که باید این درس را شش بار درس داده باشید! این شد که کتاب هندسه خمینه را نوشتم. آن کتاب ریاضیات عمومی را هم بالاخره بعدا نوشتم و کتاب سال شد.»

🔸 در دوره موشک‌‌باران‌‌های تهران هرچند دانشگاه هم یک بار موشک می‌خورد باز فعال باقی می‌ماند: «ما بچه‌‌ها را فرستاده بودیم شمال پیش پدر و مادرم، ولی هیچ‌کدام پست‌مان را ترک نکردیم. از شانس ما دانشگاه شریف وقتی موشک خورد که دانشگاه برای سه روز تعطیلی خالی از دانشجو بود و موشک درست خورده بود در فضای بین دانشکده‌های شیمی، متالورژی، ریاضی و مکانیک و همه شیشه‌های دفترم مثل دارت خورده بود روی دیوار پشت سر من. این شد که برای مدتی کلاس‌ها را در سال‌های ۶۶ و ۶۷ بردیم به هتل استقلال.»

@sharifdaily