Ужас

упрямо упрятан
уютный утюг
жестянка жестоко
жуёт жемчуга
апатия алчна
арабов аграрных
секунды сегодня
суровые судьи

2002 г.

Жду себе
жду себя
жду сам
иду к вам
иду себе
веду себя
веду сам
я тут
все там
мыслю себе
осмысляю себя
мыслю сам
вот такой
тарарам
всего много
меня грамм

2002 г.

Сёння ў маёй дачкі выпаў першы малочны зуб. Хістаўся ён ужо некалькі дзён, але ўсё роўна неяк хутка гэта атрымалася. Першыя парасткі ўзраслення. Для яе гэта вельмі важная падзея. Для нас таксама. Я памятаю, як гэта адбывалася ў мяне, але я быў крыху старэйшы. Увогуле, назіранне на развіццём дзіцёнка - цудоўная справа. Шмат чаго пачынае разумець, заўважаць таго, чага раней не бачыў. У тым ліку прыгадваеш сваё дзяцінства і тое, як сам развіваўся.

Нам, як і ўсім (большасці?) бацькоў, хочацца, каб твае дзеці былі шчаслівыя і жылі лепш, чым ты. Хіба не ў гэтым сэнс тзв. прагрэсу? Каб было лепш? Нашыя бацькі жылі лепш, чым дзядулі-бабулі, мы лепш, чым яны, нашы дзеці яшчэ лепш. Як там яно будзе ніхто не ведае. Часам мне падаецца, што чалавецтва гэта адзін з шарыкаў у руках жанглёра, які ідзе па канаце над распаленай лавай. Ён у кожны момант можа абраніць адзін з шароў, ці то чалавецтва, ці то флору, ці фаўну. Хто такі жанглёр - я не ведаю, але ведаю, што ён можа прайсці увесь канат з усімі шарамі, можа згубіць адзін шар, некалькі ці нават усе разам. А можа і сам сарвацца. Адначасова ён можа прайсці гэты надзвычай складаны шлях і патрапіць у нейкае бяспечнае месца.

Мару аб тым, каб нашыя дзеці жылі у больш бяспечным і справядлівым свеце. А калі такога свету не атрымаецца, то прынамсі, каб яны маглі годна функцыянаваць, аберагаючы сябе і сваіх блізкіх. Каб давалі адпор (на колькі гэта магчыма) вар'яцтву капіталізму і воен, каб давалі сабе рады падчас экалагічных катастроф. Каб у іх атрымалася быць шчаслівымі.

З гэтай нагоды ўспомніўся зусім просты, дзіцячы вершык з прасцецкімі рыфмамі з часоў, калі я толькі пачынаў складаць строкі і анархізаваць.

Станут взрослыми все дети,
Встанут на ноги в системе,
Жизнь в быту, а быт в проблеме.
Деньги - счастье очень многих,
Пыль богатых, сон убогих,
Кукол мрачных, слов красивых..
"Вы свободны?" - ты спроси их.
А в ответ гора молчаний,
Кроме острых замечаний,
От засохших мудрецов,
Лицемеров и лжецов,
Для которых страх народа,
Дым трубы от пивзавода,
Тишина интеллигентов,
И холодный взгляд агентов,
Как дорога, как указка,
Конституция - ты сказка.
Выше чести в автоматах,
Выше веры, что в стигматах
Больше мудрости, чем в книге,
Меньше, чем мгновенье в миге.
Глубже, чем родник средь рощ
И сильнее, чем вся мощь.
Каплю лжи несут законы,
Каплю крови - полигоны,
Капля мрака будит стоны
Море смерти... Эй, вороны!
Бред системы, хаос мира,
Жить в абсурде очень мило.

2001 г.

Учора ў Польшчы пад парасонам барацьбы з нелегальнай міграцыяй прайшлі чалавеканенавісніцкія маршы правых. Зноў "ва ўсіх бедах вінаваты чужынцы". Таварыш пабываў на адной з контрманіфестацый. У цэлым, я згодны, што дадзеная з'ява (узрост нацыяналістычных, шавіністычных і нават расісцкіх настрояў) не павінна ігнаравацца тымі, хто атаесамляецца з антыфашызмам.

Калі мы былі дзецьмі, нам пастаянна ўмаўлялі, што фашызм перамаглі ў 1945 г. У РБ і РФ і дагэтуль міф перамогі з'яўляецца дзяржаўным канонам. Але калі ў 90-х у Горадні з'явіліся бонхэды, а я ўжо быў падлеткам, то карцінку свету з падручнікаў трэба было пераглядаць. І мы пачалі арганізоўвацца і ладзіць антыфашыстоўскую агітацыю і супраціў. Пра гарадзенскую антыфа-сцэну можна кнігі пісаць. Зрэшты і Менск, і Берасце і іншыя мясцовасці таксама праяўлялі сябе.

Я не быў музыкам, але і мне хацелася ствараць нешта на кшталт натхнёных лібертарных тэкстаў. Яшчэ і алтэрглабалізм тады захапіў нашыя маладыя розумы. (Дарэчы, сёння 24 гадавіна забойства Карла Джуліяні на глабалісцкім саміце ў Генуі). І ў мяне атрымалася ізноўку нешта з простым пасылам, такі прымітыўны тэксцік, які больш падыходзіць пад панк-музыку, чым пад верш. Але ён быў шчыры ў сваіх моладзевых парывах.

Если каждый человек
Будет молчать.
Если каждый режим
Фашизмом вонять.

Если каждый политик
Ждёт оваций.
Если каждая фирма
Дитя корпораций.

Если каждая страна
Строит границу.
Если другой цвет
Приводит в больницу.

Если твой вид
Заставляет ненавидеть.
А твое слово
Старается обидеть.

Если каждый удар
Полиции дело.
Если каждую песню
Мода пела.

Если каждый взгляд
Встречает стену.
Если каждая вера
У денег в плену.

Если каждый звук
Разъединяет нас.
Если новый день
Никого не спас.

Если каждый путь
Ведёт к одному,
Так зачем же свобода?
Я не пойму.

2002 г.

АЧК Беларусь нагадаў, што ўжо 5,5 год у няволі знаходзяцца брэсцкія анархісты, фігуранты "справы Рэвалюцыйнага Дзеяння". Іншых хлопцаў я не ведаю, але з Сашам Казлянкам знаёмы больш за 20 гадоў. Не буду распісвацца, што ён за чалавек, пра яго можна прачытаць у маім невялічкім тэксце на сайце Промня ці ў скарочанай версіі на Дысідэнтбай.

Саня вельмі круты таварыш. Ідэйна вытрыманы, спакойны, ініцыятыўны. І ён таксама піша вершы. Дазваляю сабе далучыць некалькі яго твораў.

На жаль, нядаўна памёр ягоны родны брат Дзіма. Вядомы брэсцкі антыфашыст. У свой час адcядзеў за бойку з фашнёй. Дзіма быў класным футбалістам, з вострым пачуццём гумару. Часам аж занадта вострым. Хлопец сарвігалава. На жаль, апошнія гады трошкі меў праблемы з алкаголем, хварэў. У мінулым годзе ён памёр пасля аперацыі. Брату не ўдалося з ім развітацца. Сапраўдны гарэза Дзіма жыў хутка і яскрава. Ад яго я некалі пачуў выраз: "Што, хлопцы, лепім расход". Вось ён і зляпіў расход, крыху заўчасна. Што цікава, і ён, аказваецца, бавіўся ў паэзію. Таму далучыўся і колькі ягоных вершаў. Яны з брашуры, якую ў памяць аб Дзіму выдала ягоная сяброўка. Дазваляю падзяліцца.

Калі ў каго ёсць магчымасць, варта падтрымаць бацькоў гэтых берасцейскіх братоў. Можна праз мяне ці АЧК Беларусь. На іх долю выпаў цяжкі іспыт: вязніца старэйшага і смерць малодшага сыноў. Але яны трымаюцца, як трымаюцца і іншыя бацькі зняволеных таварышаў. Усім ім мая пашана.

Калі, як не ліпеньскай ноччу аб вечным? Бадай кожны і кожная з нас думалі аб смерці. Былі сведкамі пахаванняў дзядоў, бацькоў, сваякоў, сяброў. Смерць заўсёды побач. Смерць тое, пра што мы ведаем напэўна. Усіх і ўся чакае смерць. Калі я быў маленькі я баяўся смерці бацькоў. Але гэта было даўно.

Ці страшна мне паміраць? Не. Але сустракацца з канчынай не спяшаюся. Пакуль. Не хочацца развітвацца з гэтым светам загаддзя. Паміраць не страшна, страшна заставіць пасля сябе распачатыя справы, пакінуць абавязкі і людзей, за якіх ты нясеш адказнасць.

Мне вельмі блізкі экзістэнцыялізм. Не толькі гэтая плынь у філасофіі, але яна перад усім. Разважанні К'еркегора, Сарта, Камю... Дастаеўскага не люблю, Ніцшэ фрагментамі, ну і усе гэтыя Хайдэгер, Бубер, Франкл, Гамбровіч...таксама выбарачна. Часткова ад кожнага. І зусім крыху ад Бердзяева.

Экзістенцыялізм мае шматлікія перакрыжаванні з анархізмам, дзе свабода і жыццё чалавека ў эпіцэнтры разваг. Некалі мне вельмі зайшлі "Анархические письма" Пятра Рабава. Калі чытаў іх, пачуў і пазнаў свае думкі і самога сябе. Але гэта было даўно, трэба будзе перачытаць. Ягоная лекцыя па тэме. І часткова тут.

Самотнасць, жыццё ў сістэме скончаных, не вечных, каардынат нараджаюцца з самых глыбокіх закаморкаў душы, з нетраў свядомага і несвядомага. У розных творцаў шмат выдатных разважанняў на тэму смерці і самотнасці. Адная з маіх самых любімых гэта песня Dead Can Dance "The Carnaval is Over". Калі будзеце развітвацца са мной, абавязкова паслухайце яе.

Зараз я не баюся ніякіх смерцяў. Абы без пакутаў. Абы без болю для блізкіх людзей. Абы паспець яшчэ зрабіць нешта добрае. Страху няма. Ёсць туга па вечнасці. Аб гэтым падрабязней іншым разам.

Если же завтра я вдруг не проснусь,
Вы не спешите включать самовар,
И извещать не бегите бульвар,
Если случайно я бездны коснусь.

Несколько лиц громогласно взгрустнут,
Скажут, что чел был реально крутой,
Метром сорудует ловко портной,
Вы им не верьте, их скорбь это плут.

Пару друзей (их реально кропаль)
Обескураженно скажут: как так?
Не лейкемия, не тиф и не рак,
Кое-кто сразу наполнит стопарь.

Чёрной печалью семья задрожит,
Горе Янчески алмазы взорвёт.
Только ксендзам не платите, народ.
Только и не ставьте гранитных мне плит.

Кофе готов и стоит на плите.
Эй, не грустите, вам утро дарю!
Свидимся, лично вам дверь отворю
В вечность, которая вся в темноте.

2017 г.

Чэхаў казаў, што кароткасць - сястра таленту. Калі верыць гэтаму афарызму, то у мяне талент адсутнічае. Мне цяжка пісаць кароткія формы.

Гісторыкі з натуры такія пісакі, якім падабаецца распісвацца максімальна шырока. Так, каб усе падрабязнасці, факты, працэсы апісаць плюс свае думкі вылажыць. У гэтым захапленні гісторыкі падобныя да цырульнікаў. Толькі тыя заўсёды імкнуцца як мага больш валосся зрэзаць, а гэтыя як мага больш тэксту стварыць.

І калі ў кнізе можна даць волю слову, то ў артыкулах ўсё рэгламентавана. Кожную тэму трэба заганяць у рамкі. Прычына банальная - абмежаванні па колькасці знакаў для артыкула. Мне, як і іншым калегам і калежанкам, вельмі балюча скарачаць свае навуковыя тэксты. Гэта як крамсаць па-жывому, адразаючы кавалак свайго дзецішча. Жудасны фармалізм. Таму зайздрошчу белай зайздрасцю тым, хто здольны важныя думкі змясціць у кароткія формы. Але гэта тычыцца прозы, таму што з рыфмамі прасцей.

Не сакрэт, што шмат хто з вядомых паэтаў і паэтак гуляўся з вершамі-карантышамі. Думаю, што многа людзей ведае на памяць прынамсі адное чатырохрадкоўе яшчэ з часоў школы. Іх лёгка запомніць і зацытаваць, калі трапляецца аказія. У мяне такіх мікрарыфмаванак шмат, а яшчэ больш не захавалася.

Часцяком бывае (раней рэгулярна), што калі я прачынаўся, то першай гімнастыкай для мазгоў з'яўляліся менавіта такія чатырохрадкоўя. Ляжыш-рыфмуеш. Не ведаю адкуль гэта ўзялося, але розум сам абіраў ранішнюю паэтычную зарадачку такога кшталту, а там глядзі - увесь дзень можа і ў песню ператварыцца.

Для меня всего навалом,
Для меня тебя так мало,
Для тебя меня немного,
Для тебя всего два слога.

2004 г.

***

Не хочу дороги,
Ветра и камней,
Поломаю ноги,
Не поеду к ней.

2005 г.

***

Молочные мысли,
Фруктовые цели,
Давно все прокисли
И заплесневели.

2002 г.

***

Я посадил цветы
На железобетоне,
Чтобы знала ты,
Что мы не тонем.

2004 г.

***

Пусть барабан дрожит в пыли,
И лето корчится от боли,
Я изменил свои пароли,
Меня за это не вини.

2014 г.

Пакуль у свеце паміраюць рок-зоркі, а ў беларускай медыясферы абмяркоўваюць дзікпікі аднога вядомага мудака, ва Украіне адбываюцца важныя сацыяльна-палітычныя падзеі. Там іншыя мудазвоны, назавем іх вельмі агульна алігархатам, прыймаюць і падпісваюць антысацыяльныя законы.

Я не буду нічога раіць украінскаму грамадству, яно самое здольна (спадзяюся) разабрацца, як рабілі гэта неаднойчы. Хоць і не з'яўляюся нейкай гаворачай галавой-палітолагам, але ва украінскай рэчаіснасці трошкі арыентуюся. Штодзённа украінскія навіны пачаў чытаць з часоў Еўрамайдану. Я знаёмы з гісторыяй гэтай краіны і моцна звязаны персанальна. Рэгулярна падтрымліваю Калектывы Салідарнасці і заахвочваю ўсіх, у каго ёсць фінансавая магчымасць, рабіць тое самае. І я згодны з таварышамі (напрыклад, 1, 2, 3), што на нашых вачах адбываецца адкат да часоў Януковіча. І вельмі рады, што ўсё ж такі людзі павыходзілі на вуліцы, каб выразіць сваё меркаванне. Свае думкі на тэму свавольства ВР і прэзідэнта, якія толькі накідваюць лайно на вентылятар падчас вайны. У такія хвіліны думаеш, што вайна вайной, а іерархія, улада і прадстаўніцкая дэмакратыя згодна з раскладам.

Можна сказаць, ой, нешта слабыя пратэсты. А каму пратэставаць? Большасць ідэйных людзей на фронце, шмат хто выехаў ці ўцёк ад прымусовай мабілізацыі (і яны маюць на гэта цалкавітае права). А тым, хто выйшлі, рэспектую. Трэба ціснуць на колькі гэта магчыма.

Крык душы прысвячаю ў тым ліку украінскім палітыкам.