روستاپژوهی، توسعه و ایران شناسی
1.27K subscribers
6.62K photos
803 videos
648 files
3.29K links
نگاهی به پژوهش ها، مطالعات، یافته ها و اخبار روستایی و همچنین مطالعات توسعه و ایران شناسی
ادمین @ghoghnoos92
Download Telegram
💡صنعت بر فراز سنت یا برابر آن؟
ابراهیم جعفری

روز شنبه ۲۹ تیرماه فرصتی به دست آمد تا همراه با استاد فرزانه دکتر مرتضی فرهادی در ارتفاعات مشرف به پایتخت ( بام تهران ) ، ساعاتی را در کوه نوردی طی نموده و گفت و گویی عاشقانه داشته باشیم. دکتر فرهادی در ابتدای ملاقات ، کتاب ارزشمند خود با عنوان " مکتب نوسازی و دشواری های بومی سازی در ایران " را که در زمستان ۱۳۹۷ به چاپ رسیده ، تقدیم بنده کرد که از لطف ایشان صمیمانه سپاسگزارم.
بحث و تبادل نظر ما از لزوم صبر و استقامت در کشف حقایق آغاز شد و ازعلامه اقبال لاهوری یاد کردیم که خود را #شهید_جستجو می داند ؛ زیرا زندگی او با سکون بیگانه بوده و حرکت مداوم و جستجوگری را رمز جاودانگی می داند. در ادامه دکتر فرهادی به مقاله خود در آغاز دهه ۱۳۷۰ با عنوان " صنعت بر فراز سنت یا در برابر آن ؟ " اشاره کرد و اظهار داشت در آن مقطع زمانی از سوی اغلب همکاران دانشگاهی مورد انتقاد قرار گرفت ؛ زیرا آن را با گفتمان مسلط جامعه شناسان و ... هم راستا نمی دانستند ؛ اما از آنجا که به موارد مطرح شده در مقاله یاد شده ایمان داشتم ، چند سال بعد در یک همایش علمی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، دوباره آن را مطرح ساختم که بر خلاف گذشته استقبال واقع شد!!
آنچه در این مقاله مورد تاکید قرار گرفته ، این است که توسعه در دنیای غرب ریشه در سنت های آن داشته ؛ کما این که سنت های کشور انگلستان خاستگاه انقلاب صنعتی بوده است ؛ اما متاسفانه اغلب تحصیلکردگان #سنت را که گنجینه تفکر و اندیشه نیاکان ما می باشد ، معادل " عقب ماندگی " ، " خرافه گرایی " ، " جمود فکری " و ... دانسته و آگاهانه و غیر آگاهانه در دام تئوری نوسازی گرفتار شده اند. عجیب است که مستشرقین و پیشگامان تئوری نوسازی سنت های غربی را اصیل و قابل احترام دانسته ؛ اما در جهت اهداف قوم مدارانه و استکباری خود قلم بطلان بر سنت های جوامع شرقی کشیده و تنها راه پیشرفت کشورهای در حال توسعه را عمل به نسخه های آن مکتب و راه طی شده خودشان می دانند. ایشان در همین راستا به #قنات به عنوان شاهکار فرهنگ و تمدن ایرانی اشاره کرد که چگونه توسط جریان فکری وابسته به این تئوری ، با احداث چاه های عمیق و بهره گیری از موتورپمپ ها و ... به ورطه نابودی کشیده شد و با کاهش منابع و سفره های آب های زیرزمینی نه تنها کشاورزی را رونق نداد ؛ بلکه روز به روز آن را به سوی اضمحلال سوق داد.
دکتر فرهادی با حسرت تمام اظهار داشت: " پس از معرفی #کبوترخانه_ها و کارکرد آن در تامین کود طبیعی مورد نیاز کشاورزی در زمان های دور که با مهندسی ویژه ای بنا گردیده و نشانه ای از خلاقیت و ابتکار پدران ما به شمار می رود ، هیچ محقق ایرانی با من در رابطه با این موضوع صحبتی نکرد ؛ اما یک دانشمند ژاپنی علاقه مند که با زحمت زیاد توانست با من تماس بگیرد، به شدت پیگیر این موضوع بود و با علاقه آن را دنبال کرد. در تداوم این بحث دکتر فرهادی فرهنگ حاکم بر ژاپن را که بر سخت کوشی ، تولید و اقتباس خلاقانه استوار است، ستود.
اکنون آن مقاله به کتاب دوجلدی #صنعت_بر_فراز_سنت_یا_برابر_آن؟ تبدیل شده و توسط دانشگاه علامه طباطبایی به چاپ رسیده است. در این اثر گرانسنگ که با برشماری موارد متعددی از خردورزی مردم قدیم همراه گردیده ، خاطرنشان شده است که در مسیر توسعه ، این پشتوانه نیرومند یعنی _دانش_بومی را نباید نادیده بگیریم و فراموش نکنیم که به قول قدیمی ها " درخت روی ریشه اش سبز می شود "و ...
در همین راستا ایشان از ۱۲ سال خانه نشینی خودخواسته اش در تهران به خاطر تمرکز بر این کتاب که مطالعه آن را مانند نان شب برای همه پژوهشگران علاقه مند به ایران واجب می داند ، سخن گفت و اظهار داشت که طی این مدت نه تنها به سفری خارج از تهران نرفته ؛ بلکه از حضور در تمام میهمانی ها و مراسم و حتی فرصت مطالعاتی خارج از کشور و ... به خاطر آن که زمان را برای تهیه و تدوین این کتاب از دست نداده باشد ، صرف نظر کرده است!!! اینجا بود که هردو به یاد فردوسی بزرگ افتادیم که ۳۰ سال مجاهدت علمی وادبی آن چهره والامقام برای تدوین شاهنامه و زنده کردن زبان فارسی با چه دشواری ها و رنج هایی همراه بوده است.
آن گردش عصرگاهی خاطره ای شیرین و به یادماندنی برای بنده بر جای گذارد ؛ به گونه ای که حلاوت آن را هرگز فراموش نمی کنم. با خود اندیشیدم ای کاش جوانان ما در فرصت هایی که برای دورهمی های هفتگی یا ماهانه تدارک می بینند ، سهم بیشتری را به بحث و تبادل نظر در زمینه های علمی و ایجاد فضایی برای تفکر اختصاص می دادند و چنین فرصت های طلایی را مغتنم می شمردند. برای این چهره فرهیخته و خستگی ناپذیر که عمر شریف خود را وقف جستجوگری در سپهر دانش نموده تا به کشف حقایق دست یابد ، آرزوی سلامتی و توفیق روزافزون دارم.

از: دهکده جهانی

@kaveh_farhadi