Нагорна-Карабахская Рэспубліка афіцыйна спыняе сваё існаванне з 1 студзеня 2024 года. Але фактычна яе не будзе значна раней. З рэгіёну ўжо выехалі 65 тысячаў армянаў са 120 тысячаў, якія там жылі, то бок у яшчэ не/ужо былой НКР неўзабаве проста не застанецца людзей. А кіраўнікоў самаабвешчанай рэспублікі актыўна затрымліваюць азербайджанскія ўлады.

Шматтысячагадовай гісторыі армянскага і хрысціянскага Карабаху, якая пачалася задоўга да прыходу туды цюркскіх продкаў азербайджанцаў і ісламу, надыходзіць канец. Канец выкліканы нарэзанымі сталінскім СССР межамі і перыядычнымі пагромамі з двух бакоў.

Тым не менш, гэта дае спадзеў і магчымасці Арменіі скінуць з сябе карабахскі цяжар, што дадаткова прывязваў яе да Расеі, і ўзмацніць еўраатлантычную інтэграцыю з краінамі Захаду. І магчыма, наладзіць стасункі з суседнімі Турцыяй і Азербайджанам, хоць апошні ўжо аблізваецца, паглядаючы на Зангезурскі калідор, што знаходзіцца на прызнанай тэрыторыі Арменіі. Але Зангезур - не Карабах, і за вайсковую аперацыю ў ім можна атрымаць і санкцыі ад Захаду.

А для іншых краінаў былога СССР - Малдовы, Грузіі і Украіны - гэта стварае прэцэдэнт па скасаванні вайсковым шляхам непрызнаных рэспублік і/ці акупаваных Крамлём тэрыторыяў ужо на сваёй тэрыторыі.

Пратэстанцкая царква “Новае жыццё” ў Менску неўзабаве будзе ліквідаваная. Такую “просьбу” да суду склалі ў Менгарвыканкаме. Вернікі, маўляў, праводзяць экстрэмісцкую дзейнасць - чытай, жывуць паводле сумлення і Бібліі, а не заплюшчваюць вочы і не схіляюць спіны.

У царквы яшчэ 2,5 гады таму забралі ейны будынак, год таму ёй забаранілі маліцца на вуліцы. А сёлета агулам абрынулі цэлую хвалю пераследу: за некалькі месяцаў знеслі забраную святыню, заблакавалі і прызналі экстрэмісцкімі сайт і сацсеткі, арыштавалі пастараў, адкапалі фінансавыя прэтэнзіі камунальнікаў і іншае.

Будаўнічыя службы, суды ў Менску і Маладзечне, ЖРЭА, падатковая інспецыя, міліцыя, прапаганда, Менгарвыканкам не знайшлі сабе іншага занятку, апроч як разам накінуцца на адну царкву. Столькі грошай і людской працы скіраваныя толькі на тое, каб адпомсціць тым, хто не засунуў язык у адно месца.

На гэтым тле яшчэ больш бярэ іспанскі сорам за ананімных спецыялістаў, якія на поўным сур’ёзе на днях заяўлялі, што Чырвоны касцёл застаецца зачыненым, бо каталікі не хочуць ісці на саступкі “Менскай спадчыны” ў пытанні рэканструкцыі - “ніводны з бакоў да яго не гатовы”.

Слухаць гадка.

Надышла восень, а значыць, і чарговае абвастрэнне ў прапаганды. На гэты раз пераможцам алфавітаў, сцягаў і гімнаў не спадабалася ўшанаванне каталікамі памяці арцыбіскупа Полацкага Язафата Кунцэвіча, які быў забіты 400 гадоў таму.

Каб зняважыць памерлага, адкапалі з расейскага прапагандысцкага наваязу слова “вырусь” і нават абазвалі ерарха “убийцей”, хоць забілі яго самога. Сярод абвінавачванняў на адрас Кунцэвіча з боку ягоных апанентаў знайсці згадак пра тое, што ён кагосьці забіў, нам не атрымалася. Казалі толькі пра тое, што закрываў праваслаўныя цэрквы і не даваў хаваць за царкоўнай агароджай. У выніку паўстання яго забілі ў Віцебску ў 1623 годзе.

Па факце крытыкі Кунцэвіча ўхваляюць пратэсты вернікаў супраць дзяржаўнай і царкоўнай улады. То бок, напрыклад, падбухторваюць вернікаў зачыненых уладамі Чырвонага касцёлу ці “Новага жыцця” ўзняць паўстанне, забіць якога-небудзь высокага чыноўніка ці нават епіскапа з іншай канфесіі, разрабаваць ягонае майно, а цела выкінуць у Свіслач? Так жа атрымліваецца?

Вой, па краі ходзяць, вой, па краі.

У 2023 годзе - годзе “мира и созидания” - у Беларусь завозяць ядравую зброю і вагнэраўцаў. Пра мінулыя гады - народнай еднасці і гістарычнай памяці - мы ўжо пісалі раней.

Цяпер вось 2024 год плануюць абвясціць годам якасці. Нешта страшна за інфраструктуру - масты, дарогі і ўсялякія атамныя станцыі.

Рыба гніе з галавы, таварыш Качанава.

Наталля Качанава вырашыла "больш настойліва расказваць пра традыцыйныя каштоўнасці, пачынаючы з дзіцячага дашкольнага ўзросту", пра "шлюб паміж мужчынам і жанчынай, нараджэнне дзяцей у традыцыйнай сям'і".

Вам бы не з дзіцячага садка, а з іншых - значна больш высокіх - інстытуцыяў пачаць расказваць.

Што цяперашнія “Мы, беларусы”, што мінула-будучыя “Мы выйдзем шчыльнымі радамі” добра кладуцца ў гэтую схему. Можна нават будзе не пераробліваць.

“Магутны Божа” ж, пры ўсёй нашай любові да яго, пэўна ўсё ж варта пакінуць беларускім нацыянальным рэлігійным гімнам і неафіцыйным гімнам краіны кшталту “God Bless America” у ЗША.

Калі вельмі натхнёна топіш за антыдэмакратычны рэжым, то абавязкова чакай адказу. Бо законаў няма для ўсіх.

Як піша “Хрысціянская візія”, беларускі праваслаўны рускаміравец Мікалай Бондар, абкалоўшыся афіцыйнай і крамлёўскай прапагандай, вырашыў правесці каля беларускіх межаў антынатаўскі хрэсны ход. Правесці-та ён правёў, але пасля атрымаў штраф у 740 рублёў. Гэта, дарэчы, больш як палова сярэдняга заробку ў Бешанковічах, дзе жыве Бондар.

А атрымаў ён штраф, бо забыўся, што гэта ў праклятых Натах ты можаш выходзіць на пікеты і праводзіць рэлігійныя працэсіі, у горшым выпадку паведамляючы пра гэта ўладам. А то і без гэтага, асабліва з улікам той колькасці ўдзельнікаў, якая была ў Бондара. У Беларусі ж трэба напісаць заяўку, аплаціць паслугі міліцыі, хуткай, камунльнікаў і спадзявацца, што табе штосьці-дзесьці дазволяць. А звычайна не дазволяць. І хоць самому Бондару шэсце дазволілі, ён, відаць, адхіліўся ад маршруту. А мы ж ведаем, што ў Беларусі крок улева ці крока ўправа - расстрэл штраф або суткі. І гэта ён яшчэ лёгка аддзелаўся, бо яму б маглі прыпісаць яшчэ масавыя беспарадкі і абавязаць выплаціць +100500 мільёнаў рублёў “Мінсктрансу”.

Сам выпадак, дарэчы, нагадаў сітуацыю з равінам Ігаэлем Егудзі, які таксама ўвесь за Расею, Лукашэнку і супраць Наты і якога ў 2021-м кінулі на суткі за майку з прынтом. Яму, праўда, такая прафілактыка, мяркуючы па ўсім, не дапамагла. Можа, хоць Бондару дапаможа? Ці ізноў, “таварыш Сталін, адбылася жудасная памылка”?

Профессор Александр Щипков, главный идеолог РПЦ по его должности в синодальном отделе по взаимодействию церкви с обществом и СМИ, взялся в своем видеоблоге просветить публику насчет католицизма в Беларуси. Впрочем, пардон, в какой-то своей придуманной им стране - «Белоруссии». Для такого художественного сочинения может быть и незазорно придумывать факты, высасывая их буквально из пальца, подкрепляя ссылками буквально на ОБС («одна баба сказала»). Тут и ссылки на конфеденциальные откровения каких-то анонимных приятелей-ученых-католиков, и на разговоры с опять же неназванными ксендзами в Минске, в Казани, или может не в Казани, и даже вплоть до «рассказывала мне одна женщина в соборе»…

Но, на минуточку, перед нами вроде бы не художник слова и даже не бойкий щелкопер-репортер. Это доктор наук и профессор, даже ректор Российского православного университета, претендующий хоть и в популярном формате, но на какой-то авторитет от науки, которая базируется прежде всего на фактах. Но вот беда-то, как только дело доходит до фактов, причем самых элементарных, тут же прокол, причем «вопиющий», как часто любит говорить сам герой.

Оказывается, этот специалист по белорусскому католицизму не уверен даже, в каком конкретно сане Тадеуш Кондрусевич, до недавнего времени первый и поныне самый авторитетный иерарх этого самого католицизма в Беларуси: «архиепископ… или, наверное, уже кардинал, не помню…» Что такое кардинал у католиков, он хоть представляет? Но этого мало. Уже прямая ложь: во время протестов Кондрусевича даже задержали! Да еще, «как писали в западной прессе, судя по всему, за то, что вез наличку для протестного движения», хотя тут же – «надеюсь, что это не так». Ясное дело – главное ж напустить туману : то ли он украл, то ли у него украли… Как известно, на самом деле Кондрусевича не задержали, а не пустили через границу, когда он возвращался из зарубежной командировки, под надуманным предлогом якобы недействительного паспорта.

И далее сравнение: какая, мол, ровная примирительная позиция у «нашего» митрополита Павла и не совсем ровная у Тадеуша Кондрусевича. Мол, наш-то «вне этой политической схватки», пошел даже в больницу навестить побитых протестующих. Вот какой молодец.

Все это, конечно, прекрасно. Это был действительно благородный поступок со стороны митрополита Павла. Вот только профессор «забыл» упомянуть, что именно эта ровная по отношению к двум сторонам позиция и взбесила главу режима. Причем, как в отношении православного митрополита, так и католического. Ему нужна была не ровная позиция, а позиция безусловной поддержки. Поэтому и добился замены и одного, и другого. И теперь оба новых главных иерарха двух ведущих конфессий демонстрируют требуемую сервильность.

И в качестве вишенки на торте – ложь о национальном гимне «Магутны Божа». Говорится, что гимн исполнялся в костелах, и это чуть ли не диверсия, поскольку, дескать, написала его коллаборационистка, и такое пение это «легитимации сотрудничества с нацизмом». Вот только неувязочка: исполнялся «Магутны Божа» не только в костелах, но и во многих православных церквах. И даже в кафедральном соборе, причем (как неудобно вышло) по указанию все того же митрополита Павла. Более того, еще с 90-х годов в Могилеве при поддержке местных властей проходил международный фестиваль церковных песнопений, который так и назывался – «Магутны Божа», а сам гимн исполнялся там сводным хором. И все эти годы никому не приходило в голову о «легитимации нацизма». Просто в дни протестов он стал ненавистен режиму как один из символов национального воодушевления.

Какой из этого вывод? Да в общем-то ничего иного мы и не ждали. Не знаю как ученый, но точно когда-то незаурядный публицист переродился в заурядного пропагандиста со всем сопутствующим арсеналом: ложью, передергиваем фактов и откровенными домыслами. И банальной некомпетентностью.

Цікавыя назіраць за Каўказам. Арменія, якая лічылася прарасейскай, ратыфікуе Рымскі статут і пагражае выйсці з АДКБ. Грузія, якія лічылася праеўрапейскай, збліжаецца з Расеяй і спрабуе заімпічыць прэзідэнтку.

А непрызнаная Абхазія выказвае “всемерную поддержку” расейскай вайне ва Украіне. Хоць такая самая пазіцыя і блізка не выратавала такі самы непрызнаны Нагорны Карабах. А вось нейтральная пазіцыя магла б ім наадварот даць казыроў у будучыні.

Карацей, спробы думаць пра будучыню дэманструюць пакуль толькі ў Ерэване, якая нарэшце зразумела, што Расея - гэта мінулае, якая толькі спыняе развіццё.

У Беларусі рыхтуюць закон, які пашырае патрабаванні да жанчын, што будуць прэтэндаваць на ордэн Маці. Цяпер, каб атрымаць узнагароду, давядзецца ў тым ліку рыхтаваць дзяцей да грамадска карыснай працы і намагацца, каб яны паважалі законы, гістарычныя ды нацыянальныя традыцыі Беларусі.

Фактычна гэта чарговы рэпрэсіўны закон пасля выбараў 2020 года. Тады, нагадаем, супраць рэжыму паўсталі ўсе слаі грамадства, у тым ліку і шматдзетныя бацькі і маці. Былі сярод іх і тыя, хто да таго быў узнагароджаны ордэнам і нават адмаўляўся ад яго праз нязгоды з рэпрэсіямі.

Адна з іх Вольга Залатар - маці пяцёх дзяцей, каталіцкая верніца, якой карнікі далі чатыры калоніі - дагэтуль знаходзіцца за кратамі.

Паколькі беларускі рэжым, кіруючыся прынцыпам “сваім - усё, ворагам - закон”, усё больш будуе ў Беларусі каставае грамадства, то і званне маці-гераіні, вядома, трэба даваць толькі правераным ябацькам. Якія пасля не адмовяцца ад яго, якіх не будзе грызці сумленне, якія выдатна здольныя вагацца з лініяй партыі і якія ведаюць, дзе залягаюць “ум, честь и совесть нашей эпохи”.

Генпракурор Швед заявіў, што Рада БНР, якая з’яўляецца пераемнікамі тых, хто ўпершыню абвясціў незалежнасць Беларусі, працуе пад кантролем і ў інтарэсах замежных спецслужбаў. Ну не ўсім жа, як той казаў, у інтарэсах усходніх спецслужбаў працаваць, так?

Магчыма, гаворка вядзецца нават пра кайзера Вільгельма ІІ. Ведаючы, схільнасць Шведа да некрафілічных судоў, нельга выключаць і такога варыянту.

Але гэта другаснае. Першаснае вось што: чаму яшчэ ніхто не зацікавіўся асобай самога Шведа: з такім прозвішчам, ва ўмовах калі Швецыя імкнецца ў НАТО, чалавек займае такую высокую пасаду ў адкбшнай Беларусі.

Як займацца абсурдам - дык ужо напоўніцу!

Ізраіль, відавочна, быў негатовы да такога комплекснага нападу. Пры гэтым тэрарысты ХАМАС сур’ёзна падрыхтаваліся, вывучылі хібы абароны праціўніка і, спачатку абстраляўшы Ізраіль ракетамі, прабраліся паветрам, вадой, сушай і падземнымі хадамі на тэрыторыю суседняй краіны. Баі ідуць на вуліцах ізраільскіх гарадаў, вядома ўжо пра 22 загінулых, а з мячэцяў Ерусалему заклікаюць да святой вайны супраць няверных. Таксама ёсць кадры, як на тле гэтага гармідару баевікі ламаюць агароджу на мяжы і працягваюць пранікаць у Ізраіль.

ХАМАС, кіраўніцтва якога раней неаднаразова прымалі ў Крамлі, кладзе чарговую цаглінку ў падмурак сусветнай нестабільнасці. Украіна, Сірыя, пас пераваротаў у Афрыцы, Косава, армяна-азербайджанскі канфлікт - кола канфліктаў вакол старой Еўропы набірае маштаб.

Жыхары Палестыны замест таго, каб будаваць уласную дзяржаўнасць, эканоміку, сацыяльную сферу, развіваць інтэграцыйныя стасункі з суседзямі і рэштай свету, 75 гадоў (!) расчэсваюць свае раны і крыўды на габрэяў, Ізраіль і Захад. Вайна 1948, 1967, 1973 гадоў, няспынныя інтыфады, крызісы і канфлікты. І вось цяпер новая вайна.

Грошы на ракеты, зброю, тэракты ў іх ёсць, як ёсць і імпэт забіваць, гвалціць, браць у палон. А падумаць над тым, што яны самі нешта робяць не так, або паразважаць, як палепшыць сваё становішча - не, ім не да гэтага. Прасцей набраць грошай у Ірану, арабскіх нафтавых манархіяў ці міжнародных гуманітарных арганізацыяў, па дарозе генацыдзячы суседзяў.

З часоў старажытнага Блізкага Усходу лад іх мыслення так і не памяняўся. Дадаліся толькі сучасная зброя і тэхналогіі, і тое чужыя. Гэта не пытанне рэлігіі ці нацыянальнасці, гэта пытанне варварства, узведзенага ў культ.

Адносна цяперашняга канфлікту паміж Ізраілем і Палестынай у пэўных медыях давялося пабачыць заявы, што былі б усе атэістамі, то і не было б гэтага канфлікту. Але гэта не так ці дакладней, не зусім так.

Нават у гэтай атацэ на Ізраіль удзельнічаюць не толькі ісламісцкія арганізацыі кшталту Хамасу, Хэзбалы ці Ісламскага джыхаду. Ёсць там і дзве марксісцкія партыі - Народны і дэмакратычны франты вызвалення Палестыны (дарэчы, заснаваныя яшчэ арабамі-хрысціянамі). І рэлігійныя супярэчнасці не перашкаджаюць суніцкім Хамасу і Ісламскаму джыхаду супрацоўнічаць з шыіцкай Хэзбалой і атрымліваць грошы ад шыіцкага Ірану. Дый раней вядучымі сіламі ў араба-ізраільскім канфлікце былі цалкам свецкія “Фатх” і Арганізацыя вызвалення Палестыны, якія дзякуючы гэтаму актыўна супрацоўнічалі з Масквой і добра ёю фінансаваліся.

Так што, як бачым, атэізм не гарантуе адсутнасці вайны. Тым больш, што самымі крывавымі рэжымамі ў гісторыі свету былі менавіта свецкія і атэістычныя Трэці Рэйх і Трэці Рым СССР. Праблема ў тым, што вернікі, у тым ліку і хрысціяне, не заўсёды могуць, а яшчэ горш, не заўсёды хочуць спыняць войны, а часам іх нават ініцыююць.

Пры ўсім разуменні праведнага гневу ўладаў, народу і войска Ізраілю, варта адзначыць, што знішчэнне сектара Газу не прывядзе да прыязнага стаўлення навакольных арабскіх і мусульманскіх народаў да Ізраілю. Будуць баяцца - так, але праз некаторы час на месца знішчанага “Хамасу” абавязкова прыйдзе нехта новы. І сітуацыя зноўку пойдзе па замкнёным коле.