💢 مطالب آموزشی مبانی تکامل زیستی 👇

تکامل چیست

تکامل چگونه کار میکند؟

ساختار های تکاملی

تکامل همگرا

شواهد ژنتیکی تکامل

تکامل خرد و کلان

انواع فسیل ها

پاسخ های احتمالی آغاز حیات

تکامل زیستی (رفرنس : بیولوژی کمپبل)

چه شباهت هایی ناشی از جد مشترک است؟

ابهامات نظریه تکامل؟

روز داروین

تکامل، ابطال پذیری و آزمایش

الگوی تعادل نقطه‌ای جی گولد

ساعت های مولکولی

چگونه سن فسیل‌ها را تشخیص میدهیم؟

هرچه که باید درمورد آرکئوپتریکس بدانید!

پادکست خداحافظ آفریقا Goodbye Africa 👋

بخشی از دستاوردهای تکامل، در زیست شناسی مدرن

جغرافیای زیستی درمورد تکامل چه می‌گوید ⁉️

تکامل هدفمند نیست

💢 حواشی 👇

طراحی هوشمند

فرگشت در جامعه‌ی علمی

نقد آرای سید حسین نصر درمورد فرگشت

سوالاتی که مکرراً از من پرسیده می‌شوند

آیا ممکن است روزی نظریه تکامل رد شود؟

ظهور پادشاه کابوس‌ها : تحقیقات جدید، راز منشأ Tyrannosaurus rex را آشکار می‌کند!

طبق یک مطالعه جدید به رهبری دیرینه‌شناسان کالجی در لندن، Tyrannosaurus در آمریکای شمالی تکامل یافته است، اگرچه اجداد مستقیم آن بیش از ۷۰ میلیون سال پیش از آسیا مهاجرت کردند. محققان دریافتند که رشد سریع اندازه دایناسورهای Tyrannosauridea و همچنین گروه Megaraptorها همزمان با سرد شدن آب و هوای جهانی پس از اوج دما در ۹۲ میلیون سال پیش بوده است. این نشان می‌دهد که Tyrannosaurus rex و پسرعموهایش احتمالاً در آن زمان نسبت به سایر گروه‌های دایناسورها برای زندگی در آب و هوای سردتر، مناسب‌تر بوده‌اند، شاید به دلیل داشتن کرک پر در قسمت هایی از بدن یا فیزیولوژی خونگرم‌تر!

منشأ جغرافیایی Tyrannosaurus rex موضوع مهمی برای بحث است. دیرین‌شناسان در مورد اینکه آیا جد آن از آسیا آمده یا آمریکای شمالی، اختلاف نظر دارند. مدل‌سازی ها نشان می‌دهند که پدربزرگ و مادربزرگ Tyrannosaurus rex احتمالاً از آسیا به آمریکای شمالی آمده‌اند و از تنگه برینگ بین سیبری و آلاسکای امروزی عبور کرده‌اند. این با یافته‌های تحقیقات گذشته مطابقت دارد که نشان می‌دهد Tyrannosaurus rex بیشتر به پسرعموهای آسیایی مانند Tarbosaurus نزدیک بوده تا به خویشاوندان آمریکای شمالی خود مانند Dasplotosaurus! بیش از ۲۰۰ نمونه‌ی فسیل از Tyrannosaurus rex در آمریکای شمالی کشف شده است، اما یافته‌های ما نشان می‌دهد که فسیل‌های جد مستقیم Tyrannosaurus rex ممکن است هنوز در آسیا کشف نشده باشند. دیرین‌شناسان به این نتیجه رسیدند که خود Tyrannosaurus rex در آمریکای شمالی، به ویژه در لارامیدیا، نیمه غربی قاره، تکامل یافته است، جایی که به طور گسترده حضور داشتند. آنها از مدل‌های ریاضی مبتنی بر فسیل‌ها، شجره‌نامه‌های تکاملی دایناسورها و جغرافیا و آب و هوای آن زمان استفاده کردند. نکته مهم این است که این مدل‌ها، شکاف‌های اندک موجود در سوابق فسیلی را نیز در نظر می‌گیرند و عدم قطعیت را در محاسبات لحاظ می‌کنند.

گروه Megaraptorها به عنوان مرموزترین دایناسورهای تروپود در نظر گرفته می‌شوند، زیرا فسیل‌های Megaraptor کمی یافت شده است. برخلاف Tyrannosaurus rex، آنها سرها و بازوهای باریکی به اندازه قد یک انسان و پنجه‌هایی تا طول ۳۵ سانتی‌متر داشتند. دانشمندان به این نتیجه رسیدند که Megaraptorها در سراسر جهان گسترده‌تر از آنچه قبلاً تصور می‌شد، بوده‌اند و احتمالاً حدود ۱۲۰ میلیون سال پیش در آسیا تکامل یافته و به اروپا مهاجرت کرده و سپس در سراسر سرزمین بزرگ جنوبی گندوانا (از جمله آفریقای امروزی و آمریکای جنوبی) گسترش یافته‌اند. این بدان معناست که Megaraptorها در بخش‌هایی از جهان (اروپا و آفریقا) زندگی می‌کردند که تاکنون هیچ فسیل Megaraptorی در آنها یافت نشده است. ممکن است آنها به دلیل شکار طعمه‌های متفاوت، با چنگال‌های کشنده به جای گاز گرفتن با قدرت بالا، تکامل متفاوتی نسبت به اقوام Tyrannosauridea خود داشته باشند.

هم Tyrannosauridea و هم Megaraptorها تقریباً همزمان به اندازه‌های غول‌پیکر خود دست یافتند، زیرا آب و هوا پس از اوج دمای جهانی که به عنوان حداکثر دمای کرتاسه در ۹۲ میلیون سال پیش شناخته می‌شود، به شدت سرد شد و با کاهش دمای شدیدی همراه بود! این رشد سریع پس از انقراض دیگر گوشتخواران غول‌پیکر مثل carcharodontosauridها، رخ داد که خلائی در بالای زنجیره غذایی ایجاد کرد!

📎مطالعه کنید
- البرز امیدی

در نگاه اول، یک کروکدیل و یک کرکس گریفن دو موجود بسیار متفاوت از یکدیگر هستند. بر خلاف کروکدیل‌های شناگر، پرندگان اغلب تمایل دارند در زمین‌های خشک یا درختان لانه بسازند. جالب اینجاست که محققان شباهت‌های قابل توجهی در نحوه تنفس تمساح‌ها و پرندگان یافته‌اند! برخلاف نحوه تنفس انسان، پرندگان و تمساح‌ها جریان هوای یک طرفه از طریق مجاری هوایی خود دارند، به این معنی که هوا در یک مسیر دایره‌ای به داخل ریه‌ها حرکت می‌کند و دوباره خارج می‌شود.

کروکودیل‌ها و پرندگان به وضوح رفتارهای متفاوتی از خود نشان می‌دهند (اما گاهی شباهت هایی نیز وجود دارد) اما نحوه تأمین انرژی برای این فعالیت‌ها مانند دیگر حیوانات است. سلول‌های حیوانات برای ایجاد انرژی مورد نیاز برای عملکرد خود به اکسیژن نیاز دارند. اکسیژن به دست آمده از هوا در سیستم تنفسی حیوانات حرکت می‌کند که در آن تبادل گاز اتفاق می‌افتد. تبادل گاز زمانی رخ می‌دهد که اکسیژن از هوایی که تنفس می‌شود از طریق فرآیندی به نام انتشار به خون حیوان جریان یابد. در عوض، دی اکسید کربنی که سلول‌ها به عنوان یک محصول زائد تولید می‌کنند، از طریق بازدم به خارج بدن منتقل می‌شود.

- البرز امیدی

سیستم تنفسی پرندگان و کروکدیل‌ها هر دو الگوی تنفسی با جریان یک‌طرفه دارند: هوا عمدتاً در یک جهت، از طریق ساختارهایی که به عنوان برونش‌های اولیه و ثانویه شناخته می‌شوند، جریان می‌یابد. برونش‌ها (که به عنوان مجاری هوایی نیز شناخته می‌شوند) لوله‌هایی هستند که به عنوان مسیر ورود و خروج هوا به ریه‌ها عمل می‌کنند.

برخلاف پرندگان، کروکدیل‌ها یک برونش شکمی از نوع ثانویه و همچنین اصلی در هر ریه دارند که به عنوان برونش شکمی-گردنی (CVB) شناخته می‌شود. هر CVB قطر بسیار بزرگی دارد و دانشمندان فکر می‌کنند این ممکن است به این دلیل باشد که هوایی که قبلاً تبادل گاز را انجام داده است، می‌تواند قبل از خروج از نای، به طور موقت در CVB ذخیره شود. این مهم است، زیرا این هوا نمی‌تواند از نای خارج شود در حالی که هوای تازه از بیرون وارد نای می‌شود. پرندگان یک ویژگی تنفسی منحصر به فرد دارند. اگر هوای برونش‌های اصلی آنها بلافاصله در تبادل گاز استفاده شود، از برونش اصلی خارج و در کیسه‌های هوایی ذخیره می‌شود. این کیسه‌ها در تمساح‌ها وجود ندارند.

- البرز امیدی

جالب توجه است که دانشمندان فضاهای کوچکی به نام لوکول در ریه‌های تمساح پیدا کرده‌اند که در نزدیکی محل قرارگیری کیسه‌های هوایی در پرندگان قرار دارند. تمساح‌ها همچنین ناحیه‌ای در نزدیکی انتهای هر برونش اصلی دارند که به عنوان ساختار کیسه مانند دَمی شناخته می‌شود و وظیفه ذخیره هوا را بر عهده دارد. بنابراین، هم پرندگان و هم تمساح‌ها دارای محلول‌ها و ساختارهای ذخیره هوا هستند!

یک ارتباط تکاملی
ظرفیت هوازی (Aerobic capacity) اصطلاحی است که برای توصیف میزان اکسیژنی که یک حیوان (یا شخص) می‌تواند هنگام فعالیت بدنی استفاده کند، استفاده می‌شود. پرندگان پرواز می‌کنند که به انرژی زیادی نیاز دارد. بنابراین، پرندگان معمولاً ظرفیت هوازی بالایی دارند. از سوی دیگر، تمساح‌ها کمتر فعال هستند و ظرفیت هوازی کمتری دارند. با وجود این تفاوت در ظرفیت هوازی، ساختار سیستم‌های تنفسی پرندگان و تمساح‌ها مشابه است، تا حدی به این دلیل که آنها از یک جد مشترکی تکامل یافته‌اند! این جد مشترک درواقع جد مشترک ابتدایی دایناسورها و کروکدیل‌ها بود. ویژگی‌های مشترک سیستم‌های تنفسی پرندگان و کروکدیل‌ها به این حیوانات کمک می‌کند تا در مواقعی که نیاز به اکسیژن زیاد است، به طور مؤثر از اکسیژن استفاده کنند. این شباهت‌ها قبل از تکامل پرندگان و کروکدیل‌ها از جد مشترکشان تکامل یافته است. در حالی که کروکدیل‌ها ممکن است بیشتر شبیه چیزی باشند که ما هنگام شنیدن کلمه «دایناسور» به ذهنمان می‌رسد، اما شواهد به خوبی نشان داده‌اند که پرندگان از دایناسورها تکامل یافته‌اند یا بهتر است بگویم خودشان گروهی از آنها هستند. این بر اساس شباهت‌های موجود در اسکلت، بافت‌های نرم، نرخ رشد، تولید مثل و برخی رفتارهای آنهاست که در پیش توضیح دادم 👇
رفتار محافظت از تخم
ارتباط تکاملی کروکدیل‌ها و پرندگان
آیا همه دایناسورها منقرض شدند؟
فسیل تخم‌ها و لانه‌های دایناسوره

بنابراین کرکس گریفن و کروکودیل نیل، آنقدر هم از یکدیگر دور نیستند!

- البرز امیدی

نمونه جدید و کاملا سالمی از Archaeopteryx کشف شد!
نمونه‌ی شیکاگو کوچکترین نمونه شناخته شده است که بزرگتر از یک کبوتر نیست! استخوان‌های کوچک و توخالی آن در تخته‌ای از سنگ آهک بسیار سخت حفظ شده‌اند.

شاید این موضوع آنقدر هم هیجان‌انگیز به نظر نرسد، اما برای افرادی که تکامل پرندگان را مطالعه می‌کنند، واقعاً مهم است، زیرا این فرضیه مطرح شده است که توانایی تکامل جمجمه‌های تخصصی برای جایگاه‌های اکولوژیکی مختلف، ممکن است به پرندگان کمک کرده باشد تا امروزه به بیش از ۱۱۰۰۰ گونه تکامل یابند.

ادامه مطالب 👇

https://www.sci.news/paleontology/chicago-archaeopteryx-13912.html

خبری قدیمی تر مربوط به فوریه امسال :
https://www.sci.news/paleontology/karlsruhe-specimen-archaeopteryx-13670.html

- البرز امیدی

تحلیل درخت فیلوژنی گروه Proboscidea

با توجه به شواهد فسیلی و ژنتیکی موجود از دگرگشت گروهی از پستانداران به نام Proboscidea از کلاد Afrotheria می‌توان اطلاعات ارزشمندی به دست آورد. بنابراین تحلیل‌های گسترده و شواهد فراوان (رکورد فسیلی غنی و شواهد ژنتیکی در دسترس) ما در می‌یابیم که در حدود ۶۰ میلیون سال پیش، آخرین جد مشترک Proboscidea با Hyraxesها و Sireniaها روی زمین زندگی می‌کرده. به مرور در حدود ۳۷-۴۰ میلیون سال پیش گونه های مختلفی از Proboscideaهای ابتدایی مانند Moeritherium و Barytherium که مانند Proboscideaهای بعدی چندان بزرگ جثه نبودند!

به مرور زمان، حدود ۳۴ میلیون سال پیش، گروهی ازین خانواده مشتق شد که در نهایت، ۱۵ میلیون سال پیش، Deinotherium از آنها تکامل پیدا یافت و تا حدود ۲ میلیون سال پیش، روی زمین زندگی میکرد! Deinotherium یکی از بزرگترین پستانداران خشکی زیست و تا حدود ۴ متر ارتفاع داشت. فسیل‌های مختلفی از این موجود خاص، در آفریقا و اروپای جنوبی کشف شده و ویژگی منحصر به فردی را از این جانور خاص به نمایش میگذارند. آن هم این است که برخلاف عاج‌های فیل‌های امروزی که روی فک بالا قرار دارند، عاج های Deinotherium روی فک پایین قرار داشتند و به طرف پایین برگشته بودند.

گونه‌ی دیگری که حدود ۱۹/۵ میلیون سال پیش از طریق یک پل زمینی که به ورقه اوراسیا متصل بود، مهاجرت کرد، Gomphotherium بود. Proboscideaها تقریبا در بیشتر طول دوره‌های پالئوژن و نئوژن وجود داشتند. با اینکه در ابتدا بسیار کوچک بودند و خرطوم های کوتاهی داشتند اما خیلی سریع به جانورانی عظیم با خرطوم‌های بلند و عاج هایی منحصر به فرد تکامل پیدا کردند. عاج های پایینی Gomphotherium با Deinotherium متفاوت بود زیرا یک جفت عاج روی فک بالا و جفتی دیگر روی فک پایین داشت.

در ادامه حدود ۱۱/۶ میلیون سال پیش، گونه‌هایی مانند Stegodon تکامل یافتند که دندان هایی متفاوت از دندان Gomphotherium داشتند اما شباهت بیشتری به فیل‌های امروزی داشت. این دندان‌ها دارای لوپ های صفحه‌ای شکلی بودند که به جویدن غذا و آسیاب کردن آن در دهان کمک شایانی میکردند. در حدود ۵/۵ میلیون سال پیش نیز آخرین جد مشترک ماموت‌های پشمالو، و فیل‌های امروزی وجود داشت. از این جد مشترک، دو گروه مشتق شدند.

یک گروه به ماموت پشمالو و گروه دیگر، به دو زیر گروه شامل فیل های آفریقایی و فیل های آسیایی ختم شد.

- البرز امیدی

تحلیل درخت فیلوژنی دایناسورهای Dromaeosauridae

این گروه از دایناسورها متعلق به گروه بزرگتری به نام Paraves هستند. Paraves شامل پرندگان اصلی، اجداد اولیه‌ی پرندگان یعنی Archaeopteryx و اقوامش، کلاد Troodontidae، گروه Dromaeosauridae و ... می‌شود. دو گروه آخری که نام بردم درواقع نزدیک ترین اقوام منقرض شده‌ی پرندگان امروزی به حساب می‌آیند. این دو گروه جد مشترکی داشتند، که با پرندگان جد مشترکی جداگانه داشت. با توجه به این طبقه بندی، گونه ای مانند Utahraptor از گونه‌های تقریبا بزرگ جثه با دو متر قد به حساب می‌آید در حدود ۱۳۹ میلیون سال پیش در دوره‌ی کرتاسه از جد مشترکی با Achillobator تکامل پیدا کرد اما چندین میلیون سال پیش از پیدایش Achillobator، گونه‌ی Utahraptor به کام انقراض کشیده شد. در این میان، گونه‌ی مشهور و محبوب Deinonychus حدود ۱۱۵ میلیون سال پیش یعنی چند میلیون سال پس از انقراض Utahraptor، تکامل یافت و برخلاف Utahraptor مدت طولانی تری بر روی زمین زندگی کرد اما در نهایت تقریبا ۱۰۸ میلیون سال پیش، Deinonychus هم منقرض شد.

اما Deinonychus، Achillobator، Utahraptor و گونه‌ی مشهور Velociraptor از جد مشترکی با Bambiraptor مشتق شده اند. این گونه نسبت به تمام آنها، مدت طولانی تری به حیات خود ادامه داد. اما در بازگشت به گروه Velociraptorinae، خود Velociraptor از جد مشترکی با Balaur تکامل یافت اما با فاصله‌ی کمی از ظهور Balaur، منقرض شد.

اکنون می‌دانیم تمام افراد این گروه، بدن هایی پوشیده از پر داشته و خونگرم بودند. از طرفی این گونه‌ها بسیار حائز اهمیت هستند زیرا فسیل‌های کامل یا نسبتا کاملی از آنها کشف شده است. همچنین از ارتباطات تقریبا نزدیکی با پرندگان امروزی برخوردار بودند.

- البرز امیدی

مرتبط برای خواندن👇
فسیل دایناسورهای مبارز و جنگنده‌ی مغولستان

سوالاتی که مکرراً از من پرسیده می‌شوند⁉️

چرا با وجود اینکه حلقه‌ی مفقوده کشف نشده هنوز به نظریه تکامل باور دارید؟
حلقه های مفقوده موجوداتی هستند که در حال تغییر شکل از یک گونه یا گروه به یک گونه یا گروه دیگر قرار دارند. و این یک روند تغییر شکل خطی را نشان میدهد. در حالی که روند تکامل یک فرایند انشعابی و مثل یک شجره نامه عظیم است پس در نتیجه چیزی به نام حلقه‌ی مفقوده، در تکامل معنا ندارد. اما اگر هنوز هم به دنبال حلقه‌های مفقوده هستید باید بگویم که آنها دیگر مفقوده نیستند. برای مثال، Archaeopteryx و TikTalik از معروف ترین حلقه‌های میانی هستند. رکورد فسیلی روز به روز کامل تر می‌شود و ما هرلحظه بیش از پیش تاریخ حیات را درک می‌کنیم. درواقع فسیل ها یک روند تکاملی مشخص را به ما نشان می‌دهند.

چطور به فرگشت باور دارید درحالی که در جامعه‌ی علمی رد شده و ۱۰۰۰ دانشمند با آن مخالفت کردند؟
با بررسی چند ژورنال، کتاب، مستند یا خبرگزاری علمی معتبر مانند Sci News، میتوان دریافت که تکامل هرگز رد نشده بلکه هر روز بیشتر از دیروز ما را از تغییر و تحول گونه‌ها مطمئن تر ساخته. درواقع تکامل حالا دیگر چیزی برای بحث ندارد و به عنوان رکن اساسی زیست شناسی مدرن پذیرفته شده و دیگر در جوامع علمی و محافل جدی علم زیست شناسی، کسی درمورد درست بودن نظریه تکامل بحث نمیکند. اما مخالفت با آن تبدیل به دستاویزی شده تا برخی دانشمندان به شهرت برسند. البته این درحالیست که تعداد دانشمندانی که نامشان Steve یا Steven می‌باشد و تکامل را پذیرفته‌اند از تعداد تمام دانشمندانی که خود را به عنوان منتقدین فرگشت معرفی کردند بیشتر است. بیش از ۹۸ درصد از دانشمندان نظریه فرگشت را پذیرفته‌اند و حتی برنده جایزه نوبل سال ۲۰۲۲ ، پروفسور سوانت پابو به دلیل تحقیقاتش درمورد تکامل انسان برنده‌ی نوبل شد!

خبرگزاری معتبر Sci News
https://www.sci.news/

آغاز شک دانشمندان به نظریه تکامل از اکتشاف باکتری فلاجلوم شروع شد؟
چیزی به نام باکتری فلاجلوم وجود ندارد. این در واقع flagella Bacterial است که همان تاژک است! قسمت‌های اصلی این تاژک از ۴۲ نوع پروتئین متفاوت تشکیل شده‌اند! در حقیقت شواهد نشان می‌دهد که تاژک‌های باکتریایی در ابتدا به صورت ساختارهای ساده‌تری شکل گرفتند و به مرور زمان و مرحله به مرحله تغییر پیدا کردند! تاژک باکتری همچون سایر پروتئین‌هایی تکامل یافت که به سیستم ترشحی نیایی افزوده شدند و این مثالی از exaptation است یعنی فرایندی که طی آن ساختارهای موجود از طریق تغییر با به ارث رسیدن در نسل‌های بعد عملکردهای جدید کسب می‌کنند!

تکامل تنها یک نظریه است و ممکن از در نهایت رد شود؟
متاسفانه این نظریه به دلیل تعابیر نادرست و متعصبانه با فرضیه اشتباه شده و باعث ایجاد بحث و جدل‌های داغی می‌شود که همه از پیش داوری‌های نامناسب در این زمینه سرچشمه می‌گیرند. (به نقل از کاوه قدیمی، مقدمه مترجم، کتاب تبار انسان) بسیاری به اشتباه گمان می‌کنند که نظریه تنها به حدس و گمان یا یک موضوع علمی ضعیف و بی پشتوانه گفته می‌شود. در واقع فرضیه علمی پاسخی پیشنهادی برای یک پرسش است اما یک نظریه علمی شامل یک یا چند فرضیه است که به وسیله آزمایش یا شواهد متعدد پشتیبانی می‌شوند. نظریه یکی از نقاط اوج در علم است که درستی آن در جوامع علمی به صورت گسترده پذیرفته شده. اما فراموش نکنید که نظریه‌ها می‌توانند کامل‌تر هم بشوند. یعنی نظریه قدیمی اشتباه نبوده ولی کامل هم نبوده مانند فیزیک نیوتنی و نسبیت عام. زمانی که نیوتن تئوری گرانش را کشف کرد و قوانینی را نوشت که حرکت اشیا را توضیح می‌داد اشتباه نمی‌کرد بلکه نظریه‌اش کاملاً هم درست نبود. بعدها آلبرت اینشتین نسبیت عام را ارائه داد که نظریه‌ای کامل‌تر برای توضیح گرانش بود. با وجود اکتشافات علمی جدید در زمینه فسیل شناسی، ژنتیک و سایر علوم زیستی اکنون داروینیسم جای خود را به نئوداروینیسم داده است.

آخرش انسان از نسل شامپانزه‌هاست یا ماهی‌ها؟
شیر و پلنگ نزدیک‌ترین اقوام زنده هم هستند. اما شیر از نسل پلنگ یا پلنگ از نسل شیر نیست بلکه آنها جد مشترکی داشتند که مانند هر دوی آنها یک گربه‌سان از گروه Panthera بوده. این قضیه برای انسان و شامپانزه هم صادق است زیرا جد مشترکی داشتند که همانند هر دوی آنها یک نخستی از گروه Ape بوده. بنابراین هم انسان هم شامپانزه، میمون هستند. اما ماهی‌ها با توجه به شواهد و رکورد فسیلی به عنوان اولین مهره‌داران پیشرفته شناخته می‌شوند و پس از اشتقاق گروه دوزیستان از ماهی‌ها مهره‌داران خشکی زی با فاصله‌ی زمانی خیلی زیادی از پستانداران و حتی دایناسورها پدیدار شدند.

- البرز امیدی

حتما خوانده شوند👇
تکامل چگونه کار میکند؟
تکامل زیستی (بخشی از فایل)
ابهامات نظریه تکامل
شواهد ژنتیکی تکامل
ابطال پذیری و آزمایش تکامل
هرچه که باید درمورد آرکئوپتریکس بدانید

مطالعه‌ی دیرین شناسی و تکامل چه اهمیتی دارد؟

دیرین شناسی (Paleontology) به بررسی تاریخ حیات، موجودات منقرض شده، مسیر بوجود آمدن موجودات امروزی، و روند تکامل می‌پردازد. علم دیرین شناسی درواقع یکی از علوم پایه می‌باشد و نباید فراموش کنیم که علوم پایه علیرغم تاثیر ناچیزی که در زندگی روزمره‌ی ما دارند، اساس و بنیان علوم کاربردی مهم، مثل هوش مصنوعی، مهندسی معدن، پزشکی، داروسازی، و ... را تشکیل می‌دهند. همانطور که بسیاری از مبانی دامپزشکی (علم کاربردی) ریشه در کشفیات جانور شناسی (علم پایه) دارد. شاید محاسبات لگاریتم و انتگرال و ... ریاضیات هرگز در زندگی روزمره‌ی ما اهمیتی نداشته باشد اما همین محاسبات به ظاهر بی‌فایده برای طراحی و ساخت موشک، بررسی شدت زلزله، طراحی هوش مصنوعی و ... کاربرد دارند.
علم دیرین شناسی به درک بهتر ما از تاریخ حیات، تکامل خودمان و سایر موجودات زنده کمک می‌کند و مبانی بسیاری از علوم زیستی و زمین شناسی را تشکیل می‌دهد. این رشته از فناوری‌ها و تجزیه و تحلیل طیف گسترده‌ای از علوم برای به‌کارگیری آنها در مطالعه حیات و محیط‌های گذشته، بهره می‌برد. در ادامه به بررسی برخی از مهم‌ترین اهداف دیرین شناسی می‌پردازیم :

بررسی حوادث انقراض
انقراض پدیده‌ی بسیار گسترده‌ایست و زمانی رخ می‌دهد که تمام افراد یک گونه یا گروه از بین رفته باشند و دیگر خبری از آنها در نمایش شکوهمند طبیعت نباشد. مانند Dodo که تمام افراد این گونه به دلیل ورود انسان به زیستگاهش و شکار بی‌رویه از بین رفتند. در علم دیرین شناسی به بررسی انقراض های بزرگ و کوچک رخ داده در طول تاریخ زمین می‌پردازد و به دنبال کشف دلیل و چرایی آن است. بدین ترتیب می‌توانیم با شناخت انقراض‌‌های پیشین، احتمالاتی که موجب انقراض خودمان می‌شوند را نیز پیش بینی و تا حدی دفع کنیم!

همبستگی‌های چینه شناسی
فسیل ها اغلب برای هم‌بستگی های چینه شناسی مورد توجه واقع شدند. تغییرات مشاهده شده در فسیل‌های یافت شده در طول زمان در زمین شناسی منجر به اصل توالی اکولوژیکی شد. اصل توالی اکولوژیکی یا Ecological succession فرایند نشان دهنده‌ی چگونگی تغییر ترکیب گونه‌های یک جامعه‌ی اکولوژیکی است. دیرین شناسان با توجه به فسیل‌ها و با اندازه گیری خاکستر آتشفشانی، وارونگی دیرینه مغناطیسی یا رسوبات انباشته شده می‌توانند اندازه‌گیری دقیقی از زمان در زمین شناسی ارائه دهند.

طبقه بندی
شاید مهم ترین اصل زیست شناسی مدرن، طبقه بندی موجودات باشد که بر اساس ارتباطات تکاملی بین موجودات زنده و منقرض شده صورت می‌گیرد. فیلوژنی ابتدا برای حشرات و ماهی‌ها مورد استفاده قرار گرفت اما به مرور زمان تبدیل به اصل اساسی طبقه بندی موجودات شد. قرار گرفتن موجودات زنده در یک شاخه به ویژگی‌های آنها مانند مهره‌دار بی‌مهره بودن آنها، خزنده، پرنده، ماهی یا ... بودن انها، و شباهت‌ها و تفاوت‌های دیگر تعیین می‌شوند. در طبقه بندی موجودات منقرض شده به کمک فسیل‌های‌شان با توجه به شباهت های ساختاری، موجودات را طبقه بندی می‌کنیم که این شباهت های ساختاری (نه ظاهری) متاثر از ژنوم این موجودات بود. اما درمورد موجودات امروزی شواهد ژنتیکی قانع کننده‌ای مبنی بر شباهت موجودات در دسترس است که نشان دهنده‌ی ارتباط تکاملی بین آنهاست. تمام منابع علمی معتبر به وجود بیش از ۹۸ درصد همخوانی ژنتیکی بین انسان و شامپانزه تاکید دارند و همچنین اکتشاف فسیل‌هایی از اجداد این دو گونه تا جد مشترک آنها.

کودکان علاقمند به دایناسورها🦖
کودکانی که به دایناسورها علاقه نشان می‌دهند، معمولا از ضریب هوشی بالاتری نسبت به سایرین برخوردار هستند. به مرور زمان نسبت به متد علمی آشنایی بیشتر دریافت کرده و با توجه به شواهد، نتیجه گیری‌های منطقی انجام می‌دهند. فراموش نکنید که علاقه به دایناسورها و سایر موجودات ماقبل، یک علاقه‌ی علمی و بنیادین است. مانند هزاران دانشمند دیرین شناس در سراسر جهان.

دیرینه شناسی، به موجودات زنده، هویت می‌بخشد.
مبنای تمام علوم زیستی مدرن، تکامل است و روایتگر روند تکامل، فسیل ها هستند. بنابراین فسیل ها به ما کمک می‌کنند که تاریخچه‌ی خودمان، سایر موجودات، و محیط زیست را مورد بررسی قرار داده و درک عمیق تری از طبیعت پیدا کنیم و در جهت حفظ آن کوشا باشیم.

تحصیل دیرین شناسی
در برخی کشور ها تحصیل دیرین شناسی آنقدر حائز اهمیت است، که بسیاری از افراد با وجود تلاش بسیار و حتی داشتن لیاقت، نمی‌توانند به این رشته ورود پیدا کنند. جالب است بدانید حقوق یک دیرین شناس در UK تقریبا چیزی معادل با ۳۱ تا ۴۵ هزار پوند است.

- البرز امیدی

مرتبط برای اطلاعات بیشتر👇
دایناسورها، کتاب‌ها و کودکان :
قسمت اول
قسمت دوم
قسمت سوم

⁉️ سوال شما : نامگذاری موجودات ماقبل تاریخ بر چه اساسی صورت می‌گیرد؟

این نامگذاری‌ها معمولا از الگوهای خاصی پیروی می‌کنند. برای خزندگان ماقبل تاریخ در بسیاری از موارد از پسوند «Saur» به معنای سوسمار استفاده می‌شود و در نام بسیاری از دایناسورها، تروسورها و ... قابل مشاهده می‌باشد. اما گاهی از از پیشوند و پسوند‌های متفاوتی مانند «Ceratops» یا «Raptor» نیز برای دایناسورها استفاده میشوند. این نام ها اغلب ترکیبی از ویژگی های موجود، و پسوند های رایج هستند. Spinosaurus متشکل از دو بخش Spino به معنای تیغه و Saur به معنای سوسمار بود که علت این نامگذاری وجود تیغه‌ی پشتی در کمر این خزنده است. هرچند دایناسورهای زیادی نیز هستند که نامی مستقل و فاقد پیشوند یا پسوند دارند مانند «Yi» و «Oxalaia».

از طرفی کلماتی مانند «Deino» به معنای وحشتناک نه تنها برای دایناسورهایی مانند Deinonychus بلکه برای پستاندارانی مانند Dinocrocota (یکی از اقوام ماقبل تاریخ کفتارها) و Deinotherium (یکی از اقوام ماقبل تاریخ فیل‌ها) نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای بسیاری از پستانداران کلماتی مانند «Don» و «therium» استفاده می‌شوند که به معنای دندان هستند. بسیاری اقوام منقرض شده‌ی کرگدن‌ها، فیل‌ها، گربه سانان و ... نام هایی با این پسوندها دارند. مانند گربه‌سان معروف، ببر دندان خنجری با نام علمی Smilodon Fatalis یا Arsinotherium که ظاهری شبیه به کرگدن‌ها داشت.

البته استفاده از اساطیر، شخصیت‌های افسانه‌ای و سینمایی و ... نیز برای دیرین شناسان و جانور شناسان تعجبی ندارد. Ramisyllis kingghidorahi هرچند که یک موجود منقرض شده نیست و نوعی کرم محسوب می‌شود اما نامی یادآور شخصیت منفی داستان گودزیلا، یعنی پادشاه گیدورا دارد که تصمیم داشت با کنترل سایر تایتان‌ها، زمین را به تصرف خود درآورد. یا Quatzalcoatlos، تروسور محبوب من که نامش برگرفته از یکی از مهم ترین خدایان آزتک‌ها یعنی Quetzalcōātl است. گاهی هم علاقه‌های شخصی باعث نامگذاری می‌شوند مانند Masiakasaurus که به علت علاقه‌ی نامگذارانش به یک گروه موسیقی، چنین نامی گرفت.

⁉️ سوال شما : آیا حیوانات فقط بر اساس غریزه عمل می‌کنند؟

احتمالا تا به حال جمله‌ی تکراری «حیوانات همیشه بر اساس غریزه رفتار می‌کنند» را شنیده‌اید. اما فراموش نکنید که تنها بخشی از رفتارهای حیوانات، غریزی هستند. رفتار عملی است که توسط عضلات و تحت کنترل سیستم عصبی انجام می‌شود. می‌توان گفت رفتار مجموعه پاسخ‌های یک جانور به محرک‌های خارجی و داخلی است. الگوی عمل ثابت یک رفتار تا حد زیادی بی تغییر است که توسط یک عامل ساده که به عنوان محرک نشانه شناخته می‌شود تحریک می‌شود. رفتار های غریزی رفتارهایی متاثر از ژن‌های موجودات هستند. یعنی این موجودات از بدو تولد بدون هیچگونه آموزش و یادگیری، برخی رفتارها را از خود بروز می‌دهند. انسان و سایر حیوانات همگی دارای رفتارهای غریزی متنوعی هستند. برای مثال، بچه لاکپشت‌های تازه متولد شد بدون اینکه والدین خود را ببینند، به صورت غریزی به سمت دریا شروع به حرکت می‌کنند.

رفتارهای غریزی بخش اعظمی از رفتارهای جانوران را تشکیل می‌دهند اما بسیاری از رفتارهای جانوران ناشی تجربیات پیشین، تصمیم گیری‌های لحظه‌ای و ایجاد ارتباط بین تجربه‌های قبلی و موقعیت فعلی است. رفتار های حل مسئله، سلسله مراتب اجتماعی و تشکیل فرهنگ به دفعات مکرر در حیوانات مشاهده شده.

⁉️ سوال شما : دایناسورها منشأ نفت و سوخت های فسیلی هستند؟

اگر اجساد گیاهان، جلبک‌ها، درختان و میکرو ارگانیسم‌هایی که در مرداب‌ها، جنگل‌ها و دریاها زندگی می‌کردند، پس از مرگ توسط رسوبات دفن شود به دلیل عدم حضور اکسیژن به مقدار کافی، به طور کامل تجزیه نمی‌شوند. پس از طی میلیون‌ها سال، رسوبات بیشتری روی آنها قرار میگیرد و سپس، فشار و گرمای درون زمین باعث تبدیل این بقایا به مواد شیمیایی غنی از کربن می‌شوند. دلیل نامگذاری آنها تحت عنوان «سوخت فسیلی» این است که از بقایای جانداران گذشته بدست می‌آیند! (یعنی درست مثل فسیل‌ها یادگاری‌های طبیعت هستن)

زغال سنگ از گیاهان، و در طی مراحلی به ترتیب به تورب یا پیت، لیگنیت، بیتومینه و در نهایت آنتراسیت تبدیل می‌شود. منشأ اصلی نفت خام هم از جلبک‌ها و پلانکتون‌های دریاهای کم عمق است. منشا گاز طبیعی نیز درست مثل نفت است، اما در فرایند تولید گاز، گرمای بیشتری لازم است.

اندازه‌ی دایناسورها گاهی بزرگ، و مدت زمان حکمرانی آنها بر روی زمین چیزی بیش از ۱۶۰ میلیون سال بوده. اما بی شک تعداد آنها با حجم عظیم پلانکتون‌ها قابل مقایسه نبوده. سوخت های فسیلی بیشتر از بقایای گیاهان و جانوران ریز دریایی بوجود می‌آیند نه دایناسورها! احتمالا فقط درصد کمی از سوخت‌های فسیلی از بقایای دایناسورها یا سایر موجودات بزرگ جثه‌ی تاریخ زمین بوجود آمده باشند.

- البرز امیدی

چرا دایناسورها مهم هستند؟
برای این هیولاهای دوست داشتنی 🦖

امروز اول ژوئن، به عنوان روز دایناسور (البته در آمریکا) نامگذاری شده. این روز یادآور تاریخ شگفت‌انگیز دایناسورها و اهمیت آن‌ها برای علم است.

💢 در زمانی که داروین نظریه تکامل را ارائه داد، فسیل دایناسورهایی مانند Archaeopteryx و همچنین بقایای دیگر موجودات ماقبل تاریخ، از شواهد قدرتمند نظریه‌ی او به حساب می‌آمدند. بدین ترتیب این موجودات کمک شایانی به پذیرش نظریه تکامل در جامعه‌ی علمی کردند و حالا تکامل به پایه و بنیاد و اساس زیست شناسی تبدیل شده. حقیقت تکامل، و زبان زیست شناسی! هرچند که در ابتدا افراد زیادی با وجود دایناسورها و سایر موجودات ماقبل تاریخ در گذشته مخالفت کردند، اما دایناسورها نیز مانند تمام حقایق علمی دیگر، سربلند و پیروز از این میدان بیرون آمده و حالا به لطف آنها، علم دیرینه شناسی به یکی از پویاترین علوم تجربی تبدیل شده.

همگام با آنها، در سیاره‌ی آنها با صدای دلنشین اتنبرو، از میان لوله‌های آزمایشگاهی ریچارد هموند، در دوران پیشاتاریخ، از پشت حصارهای پارک ژوراسیک، سوار بر اتوبوس جادویی مدرسه، پادشاه هیولاها، در شب‌های موزه و ...
دایناسورها نه تنها بخش بزرگ و مهمی از ساینس هستند، بلکه سال های سال است که این قاتلین بالفطره، یا هیولاهای دوست داشتنی در قلب ما جا خوش کرده‌اند ...

پروفسور مایکل بنتون:
چیزی که من درباره‌ی فسیل‌ها خیلی دوست دارم این است که آنها از دنیاهای دیگری سخن می‌گویند. خیلی از مردم به داستان‌های علمی تخیلی و خواندن درباره‌ی دنیاهای تخیلی علاقه دارند، که در آنها انسان‌ها و مخلوقات عجیب و غریب وجود دارند. اما وقتی شما یک دیرینه شناس باشید، می‌توانید فسیل‌ها را مطالعه کنید و چیزهای زیادی را درباره‌ی گیاهان و جانورانی که در گذشته زندگی می‌کردند دریابید. بعضی از آنها شگفت‌انگیزتر از هر چیز زنده‌ای هستند که امروز می‌بینیم. برای مثال بعضی از تروسورها (گروهی از خزندگان قادر به پرواز که همراه با دایناسورها در انقراض دسته جمعی ۶۶ میلیون سال پیش از بین رفتند) بزرگتر از هر پرنده‌ی امروزی بودند، و ما فکر می‌کنیم که این غیر ممکن است که آنها می‌توانستند پرواز کنند و این سوال خود یک سری سوال‌های علمی جالب را ایجاد می‌کند که برای پاسخ به آنها شما نیاز دارید تا فیزیک و ریاضیات را برای فهم امکان‌پذیری آن به کار ببرید.


ترجمه و زیرنویس: سپنتا نوروزیان
کانال پارینه‌نگار، دکتر عرفان خسروی (جانور شناس و دیرینه شناس)

- البرز امیدی

فسیل‌های ۷۳ میلیون ساله قدیمی‌ترین شواهد لانه‌سازی پرندگان در عرض‌های جغرافیایی قطبی را ارائه می‌دهند.

اکوسیستم‌های قطبی پرندگانی را در خود جای داده‌اند که به صورت فصلی در آنجا لانه می‌سازند و به عنوان اعضای کلیدی اکوسیستم عمل می‌کنند. با وجود اهمیت اکولوژیکی پرندگان قطبی، منشأ لانه‌سازی در عرض‌های جغرافیایی بالا به دلیل وجود فسیل‌های پراکنده، مقداری مبهم بود. در تحقیقات جدید، دیرینه‌شناسان مجموعه‌ای از فسیل‌های پرندگان در عرض‌های جغرافیایی بسیار بالا مربوط به دوره‌ی کرتاسه در آلاسکا را بررسی کردند.

باتوجه به رکورد فسیلی غنی، پرندگان بیش از ۱۵۰ میلیون سال است که وجود دارند. و باتوجه به شواهد قطعی، می‌دانیم که آنها گروهی از دایناسورهای تروپود هستند. اما بسیاری از آنها در قطب لانه‌سازی می‌کردند. در مطالعه‌ی جدید دانشجوی دکتری، لورن ویلسون و همکارانش، فسیل استخوان‌ها و دندانه‌های پرندگان ۷۳ میلیون ساله را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند. برخی از این پرندگان، پرندگانی با مهارت غواصی شبیه به اردک‌ها و غازهای امروزی بودند درست در همان زمانی که دایناسورهای غیرپرنده در سراسر خشکی های زمین پرسه می‌زدند.

قبل از این مطالعه، اولین شواهد شناخته‌شده از تولید مثل پرندگان در قطب شمال یا قطب جنوب حدود ۴۷ میلیون سال پیش بود، مدت‌ها پس از آنکه یک سیارک ۷۵٪ از حیوانات روی زمین را از بین ببرد. این تحقیقات، سابقه تولید مثل پرندگان در مناطق قطبی را ۲۵ یا ۳۰ میلیون سال به عقب می‌برد. حالا دیگر قطب شمال به عنوان مهدکودکی برای پرندگان مدرن در نظر گرفته می‌شود. یافتن فسیل جوجه پرندگان تقریباً بی‌سابقه است. به همین دلیل است که این فسیل‌ها مهم هستند. محققان، آلاسکا را در نقشه پرندگان فسیل شده قرار دادند. آنها اکنون یکی از بهترین مکان‌ها برای فسیل‌های پرندگان از عصر دایناسورها مورد کاوش قرار دادند.

از نظر محتوای اطلاعات، این استخوان‌ها و دندان‌های کوچک جذاب هستند و درک عمیقی از حیوانات این زمان ارائه می‌دهند. هنوز مشخص نیست که آیا این نمونه‌های جدید، اولین اعضای شناخته شده Neornithes، (گروهی که شامل همه پرندگان مدرن است) هستند یا خیر! برخی از این استخوان‌های جدید دارای ویژگی‌های اسکلتی هستند که فقط در این گروه یافت می‌شوند. و مانند پرندگان مدرن، برخی از این پرندگان دندان واقعی نداشتند. اگر آنها بخشی از گروه پرندگان مدرن باشند، قدیمی‌ترین فسیل‌های یافت شده از این نوع خواهند بود. در حال حاضر، قدیمی‌ترین فسیل‌های از این نوع مربوط به حدود ۶۹ میلیون سال پیش هستند.

«نتایج به قدر کافی گویا هستند اما برای اطمینان کامل، یافتن یک اسکلت جزئی یا کامل لازم است.»

📎مطالعه کنید

- البرز امیدی

جینگمای اوکانر (Jingmai O'Connor) دیرینه‌شناس فعال در موزه فیلد شیکاگو در سال ۲۰۲۱ مصاحبه ای درباره کشفیات جدید و مسائل مرتبط با تنوع در دیرینه‌شناسی داشته است که در اینجا مرور می کنیم.

اوکانر درپاسخ به پرسشی درباره انگیزه‌اش برای ورود به این رشته گفت که مادرش در دوران کودکی او دکترای علوم زمین داشت و او بارفتن به طبیعت همراه مادرش و جمع‌آوری سنگ‌ها، کانی‌ها و فسیل‌ها، علاقه‌مند شد. او در دانشگاه، تحت تأثیر استادی به نام دان پروترو عاشق دیرینه‌شناسی شد. پروترو با وجود هشدارهایی درباره دشواری‌های این رشته، با فراهم‌کردن فرصت‌ها و ارتباط با همکارانش، اوکانر را برای رسیدن به رؤیای مطالعه فسیل‌ها حمایت کرد.

اوکانر می‌گوید پروترو او را تشویق به شرکت درکار میدانی، آماده‌سازی فسیل در موزه تاریخ طبیعی لس‌آنجلس، سفرهای میدانی تابستانی و حتی سفر به چین در دوره کارشناسی کرد. او همچنین اوکانر را به درخواست کمک‌هزینه‌ها و آمادگی برای مقطع دکترا تشویق کرد. به گفته اوکانر، این استاد فراتر از وظایفش برای کمک به موفقیت دانشجویان تلاش کرد.

در نهایت، اوکانر با آگاهی کامل از جنبه‌های مختلف دیرینه‌شناسی وارد مقطع دکترا شد و از آن زمان این رشته را بهترین شغل ممکن دانسته است: «شما یک کاوشگر ناشناخته‌ها هستید که برای نفع بشریت، دانش را دنبال می‌کنید.»

اوکانر می‌گوید بیشتر مردم فکر می‌کنند دیرینه‌شناسان وقت زیادی را صرف حفاری می‌کنند، اما در واقع ۹۵ درصد وقت‌شان پشت کامپیوتر است و فعالیت‌های پژوهشی‌شان بسیار متنوع و گسترده است.

- ادامه‌ی مطالب را در کانال فسیل شناسان ایران، مطالعه کنید

مطالعه کنید👇
مطالعه‌ی دیرین شناسی چه اهمیتی دارد؟