#از_فرانکلین_تا_لاله_زار از کتاب‌های خوبی بود که نوروز امسال خواندم. کتاب درباره‌ی زندگی و کار #همایون_صنعتی_زاده (۱۳۰۴ـ۱۳۸۸) است، که به‌حق «اعجوبه» خوانده شده است. راه‌اندازی «چاپخانه‌ی افست» و «کاغذ پارس» و حتی «خزرشهر» و بعدها «گلاب زهرا» ازجمله کارهای بزرگی است که صنعتی‌زاده انجام داد، اما بی‌شک ماندگارترین شاهکار او تأسیس #انتشارات_فرانکلین بود. شاید اغراق نباشد اگر بگوییم باید تاریخ صنعت نشر مدرن ایران را به دو دوره‌ی پیش و پس از تأسیس این انتشارات تقسیم کنیم.

#همایون_صنعتی_زاده از خانواده‌ا‌ی فرهنگی و سرشناس بود؛ پدر بزرگش، حاج علی‌اکبر، مؤسس #پرورشگاه_صنعتی_کرمان بود و پدرش، #عبدالحسین_صنعتی_زاده، از پیشگامان رمان‌نویسی در ایران. همایون مردی خودساخته بود؛ از صفر شروع کرد و به‌ همه‌چیز رسید و در هر کاری که سراغش رفت موفق بود.

#سیروس_علی_نژاد، مؤلف کتاب، سال‌ها با صنعتی‌زاده مصاحبت داشته و خاطرات او را از زندگی خانوادگی و حرفه‌ای‌اش ثبت و ضبط کرده است. با خواندن این کتاب می‌توان به شناخت خوبی از کارنامه‌ی صنعتی‌زاده و، مهم‌تر از آن، وضعیت صنعت نشر ایران در دهه‌های سی و چهل و پنجاه رسید. خیلی از چهره‌های شاخص تاریخ نشر و کتاب در ایران کارشان را از فرانکلین شروع کردند یا در فرانکلین بالیدند ــ کسانی چون #نجف_دریابندری و #احمد_سمیعی_گیلانی و #کریم_امامی و #اسماعیل_سعادت و #فتح_الله_مجتبایی و #ابوالحسن_نجفی ــ و کارهای بزرگی نخستین بار در فرانکلین رقم خورد، ازجمله راه‌اندازی حرفه‌ای بخش ادیتوریال (یا همان ویرایش)، آتلیه‌ی تولید هنری، تدوین دایرة‌المعارف و...

چند مصاحبه‌ی خوب هم با #سیروس_پرهام و #منوچهر_انور و #علی_صدر و #مهدخت_صنعتی‌_زاده (خواهر همایون) در کتاب آمده. در مصاحبه با #منوچهر_انور اطلاعات دست‌اولی در زمینه‌ی تاریخچه‌ی ویرایش بیان شده و انور مدعی است اولین کتابی که به‌طور حرفه‌ای در ایران ویرایش شده جلد دوم #تاریخ_تمدن نوشته‌ی #ویل_دورانت با ترجمه‌ی #امیرحسین_آریان_پور بوده است.

اگر سراغ #از_فرانکلین_تا_لاله_زار رفتید، پیشنهاد می‌کنم مستند #بانوی_گل_سرخ (ساخته‌ی #مجتبی_میرطهماسب) را هم ببینید که درواقع روایت زندگی #شهیندخت_صنعتی است اما #همایون #صنعتی_زاده حضور پررنگی در آن دارد.

#از_فرانکلین_تا_لاله_زار را #انتشارات_ققنوس منتشر کرده است.

حسین جاوید
@Virastaar