✨ ”ހެޔޮ ޢަމަލުތައް“ (2)

 مَا مِنْ أَيَّامٍ الْعَمَلُ الصَّالِحُ فِيهِنَّ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ مِنْ هَذِهِ الْأَيَّامِ الْعَشْرِ
”މިދިހަ ދުވަހަށްވުރެ ، ހެޔޮ ޢަމަލުކުރުން މާތް الله ގެ ޙަޟްރަތަށް ލޮބުވެތިކަން ބޮޑު ދުވަސްތަކެއް ނުވެއެވެ.“ (ޙަދީޘް)

~ ގަލަންދާނު

~ ގަލަންދާދު 📣

✅ ޢިލްމު އިތުރުވާ ވަރަކަށް ދެބަސްވުން މަދުވެއެވެ.
الشيخ أ.د عبدالسلام الشويعر
①

❞...އަދި މިސަބަބަށްޓަކައި، މީހެއްގެ ޢިލްމު އިތުރުވާ ވަރަކަށް، އޭނާ ކަންކަމުގައި ކުރާ އިންކާރުތައް މަދުވެއެވެ. ޢިލްމު ގިނަވުމީ ، އިންކާރު މަދުވުމަށް އޮތް ސަބަބެކެވެ. އަދި (ކަމެއްގައި) އެންމެ ޤަޥްލެއް މެނުވީ ނޭނގޭ މީހާ، އަދި ޢިލްމުން ބަޔެއް މެނުވީ ނޭނގޭ މީހާ، އޭނާގެ ހުއްދަ ދާއިރާގެ ކަންކަމުގައި ގިނަގުނައިން އިންކާރު ކުރެއެވެ. އަދި ކިޔެއްތަ؟ (ހުއްދަ ތަރަހައިގައިވާ ދެޤަޥްލުންކުރެ) އެއްޤަޥްލާއި އަނެއް ޤަޥްލާއި ދެމެދުގައެވެ.

މިސަބަބަށްޓަކައި މާތް އިމާމު، އަލްމުޠަލިބީ މުޙައްމަދު ބުނު އިދްރީސް އައްޝާފިޢީ ގެ ބަސްފުޅުތަކުގެ ތެރޭގައިވެއެވެ:

ޢިލްމު ވަނީ ހަތަރު މަރުހަލާ އަކަށެވެ.

👻ފުރަތަމަ މަރުޙަލާ: ކޮންމެ މީހަކަށްވެސް މިޙާޞިލް ކުރެވިދާނެއެވެ. އަދި މިމަރުޙަލާއާއި އަރައިހަމަކުރެވިދާނެއެވެ. އެހެނަސް މިމަރުޙަލާގައި މީހާ ދަތުރުކުރާހިނދު، އޭނާ އަށް ހީކުރެވުން ވަނީ އޭނާ އަކީ މީސްތަކުންގެ ތެރެއިން އެންމެ ޢިލްމުވެރި މީހާ ކަމުގައެވެ.

[މިއީ މީސްތަކުންގެ ތެރެއިން ގިނަ މީހުންގެ ޙާލަތެވެ. އޭނާއަށް އަދިކިރިޔާ ޙާސިލުވީ ހަތަރުބައިކުޅަ އެއްބަޔެވެ. އަދި ފަހަރެއްގައި އެބައިވެސް އެއްކޮށް ފުރިހަމަނުވެއެވެ. އެހަނަސް ހީކުރެވިފައިވަނީ ތިމާއަކީ މީސްތަކުންގެ ތެރެއިން އެންމެ ޢިލްމުވެރި މީހާކަމުގައެވެ. މިގޮތުން އޭނާ ކުދި އަދި ބޮޑެތި ކަންކަމުގައި ފަތުވާދޭތަން ކަލޭމެންނަށް ފެންނާނެއެވެ. އޭނާއަށް (އެފަތުވާތައް ހޯދައި ނަޤުލުކުރާނޭ ޢިލްމުވެރި) އެހެން ފަރާތެއް ނުވާފަދައެވެ. ނޫނީ އޭނާ ފިޔަވައި އެކަންކަން އެނގޭ މީހެއް ނެތް ފަދައެވެ. އަދިކިޔެއްތަ؟ އޭނާ ޚިލާފަށް ބެލުމެއް ނެތި އަދި އޭނާގެ އެބަހަކީ ބުރަދަނެއް އޮތް އެއްޗެއްތޯ ނޫންތޯވެސް ބަލައިނުލައެވެ. އެހެނީ ފަހަރެއްގައި މައްސަލައެއްގައި ދެރައުޔެއް އޮވެދާނެއެވެ. އަދި އެ އެއްކޮގެން ތިންވަނަރައުޔެއް ޞައްޙަވެގެން ނުވެއެވެ. ނުވަތަ ކަމެއްގައި ހަތަރު ރައުޔަކަށް ޚިލާފު އޮވެދާނެއެވެ. އަދި އެއިން އެއްޗަކަށް ނުވާ ފަސް ވަނަ ރައުޔެއް ތިބާ ބުނަނީ ނަމަ ތިބާގެ ޤަޥްލު ބާތިލުކަމުގައި ވެދާނެއެވެ. އެހެންކަމުން ޢިލްމު އުނގެނޭ ދަރިވަރުގެ މައްޗަށް ލާޒިމީ އޭނާގެ ޢިލްމު ޢިލްމުގެ މައްޗަށް އެޅުވުމެވެ. ނޭގުމުގެ މައްޗަކަށް ނޫނެވެ. އެއީ ނޭގިހުރެ ބަސްބުނެ ތިމާމަގުފުރެދި އަނެކުންވެސް މަގުފުރެއްދެވުމެވެ.]

⚪️ދެވަނަ މަރުޙަލާ: މިމަރުޙަލާ އުނގެނެވޭހިނދު، އެތަކެއް ޢިލްމެއް އޭނާއަށް ނުއުނގެނެވިވާކަން އެނގެއެވެ. އަދި ޢިލްމުގެ ކަނޑު، ފުންވެގެންވާކަން އޭނާއަށް ދެނެގަނެވެއެވެ.

⚪️ތިންވަނަ މަރުޙަލާ: މީގައި އޭނާއަށް ހިފިއްޖެނަމަ، އޭނާ އަށް އުނގެނެވިފައިވާ އެއްޗެއް އޭނާއަށް ނޭގިވާ އެއްޗަކާއި ހިލާ ގާތެއް ނޫންކަން އޭނާއަށް އެނގެއެވެ. އަދި އޭނާ އަށް ނޭނގޭތަކެތި އޭނާއަށް އެނގޭތަކެއްޗަށް ވުރެ އެތައް އެތައް ގުނައެއް ބޮޑުކަމެވެ. މިހެންކަމުން އޭނާ މަޑުމޮޅިވެ ބިރުވެތިވެއެވެ. އަދި "އަހަރެންނަށް ނޭނގެޔޭ" — މި ޤަޥްލު ގިނަގުނައިން ބޭނުންކުރެއެވެ. އޭގެ ސަބަބުން އޭނާއަށް ޢިލްމުވެރިންގެ ހައިބަތު ދެނެގަނެވެއެވެ. އަދި އޭނާ ފުށުން އެވެރިންނަށް ކުރާ އިންކާރު މަދުވެއެވެ.

[(އަލްއަޘްރަމް ވިދާޅުވިއެވެ: އަޙްމަދު ބްނު ޙަމްބަލް ފަތުވާދެއްވާތަން އަހަރެން ދެކެފައިވަމެވެ. އެކަލޭގެފާނު ގިނަގުނައިން "އަހަރެންނަށް ނޭނގެޔޭ" ވިދާޅުވިއެވެ.) އަޙްމަދު އަބަދުވެސް އެހެން ވިދާޅުވަނީ ކީއްވެތޯ އަލްއަޘްރަމު އާއި ސުވާލުވެވުނެވެ. އަޙްމަދުގެ ސުވާލުތައް ކިޔައިފިނަމަ، (لا ادري) "އަހަންނަށް ނޭނގެޔޭ" ވިދާޅުވެފައިވާތަން ވަރަށް ގިނައިން ފެންނާނެއެވެ. އެހެންކަމުން އަލްއަޘްރަމް ގެ ދަރިވަރުން "لا ادري) ގެ މާނައަކީ ކޮބައިތޯ އެކަލޭގެފާނާއި ސުވާލުކުރެއްވިއެވެ. އަބޫ ޢަބްދު ﷲ ބުނު ޙާމިދު އާއި އެނޫން ވެސް އަޙަމަދުގެ ޤަޥްލުތައް މާނަކުރެއްވި ބޭކަލުން ވިދާޅުވެފައިވާ ގޮތުން އެހެން ވިދާޅުވެފައިވާ ކަންކަމީ ޙަންބަލީންގެ ތެރޭ ހަތަރު ރައުޔަކަށް ޚިލާފު އެކަން ކަމުގައި އޮވެއްޖެ ކަންކަމެވެ. ކޮންމެއަކަސް، އަލްއަޘްރަމް އަދި އެކަލޭގެފާނުގެ ޝެއިޚަކީ އަޙްމަދެވެ. އަޘްރަމާއި މި ސުވާލު ކުރެވުމުން ވިދާޅުވީ، އެއީ އެކަންކަމުގައިވާ ޚިލާފު އެކަލޭގެފާނަށް އެނގިވަޑައިގަންނަވާތީކަމުގައެވެ. ނިކަން ވިސްނާށެވެ: އެނގިވަޑައިގަތުމާއި އެކު، ބިރުފުޅުގެންނެވުމެވެ. މިޔެވެ. އެކަންތައް ދެނެނުގަންނަވާތީކީ ނޫނެވެ. އެކަލޭގެފާނަށް އެކަމުގެ ޢިލްމު ވީތީއެވެ. އެހެންކަމުން މީހަކަށް ޢިލްމު އެނގޭމިންވަރަކަށް އޭނާގެ ވަރަޢަ އިތުރުވެއެވެ. (ވަރަޢަ އަކީ، ﷲ އަށް ބިރުވެތިވެ ހުށިޔާރުވެ ރައްކާތެރިގޮތުގައި ހިފާވަރެވެ.) އަދި މީހެއް މުސްކުޅިވެ ޢިލްމު އިތުރުވާ ވަރަކަށް، ޒުވާނުންނަށް ވުރެ ބިރުވެތިކަން އިތުރުވެއެވެ. އަދި އައްޝެއިޚް މުޙައްމަދުލް އަމީން އައްޝަންޤީޠީ އެކަލޭގެފާނުގެ އުމުރުގެ ފަހުކޮޅުގައި އެކީއެއްކޮށް ފަތަވާ ދެއްވުން ހުއްޓާލެއްވިކަމަށް ޛިކުރުވެފައި ވެއެވެ.
=

②
އަދި ކޮންމެހެން ކަމެއް ކުރިމަތި ކުރެވިއްޖެނަމަ ވިދާޅުވަނީ ތިޔަ މައްސަލަޔެއްގައި މިވެނި މީހެއް ބުނަނީ މިހެންނޭ، އަދި އެ މައްސަލައެއްގައި އަޙްމަދު ވިދާޅުވަނީ މިވެނި އެއްޗެކޭ، އަދި އައްޝާފިޢީ ވިދާޅުވަނީ މިވެނި އެއްޗެކޭ، އަދި މާލިކު ވިދާޅުވަނީ މިވެނި އެއްޗެކޭ، އަދި އަބޫ ޙަނީފާ ވިދާޅުވަނީ މިވެނި އެއްޗެކޭ އެވެ. ދެން ހަނު ހުންނަވައެވެ. އަދި ތިމަން ބުނަނީ މިވެނި އެއްޗެކޭ ނުވަތަ ރާޖިޙު ކަމަށް ދެކިލައްވާގޮތެއް ވިދާޅުނުވެއެވެ. މިއާ ޚިލާފަށް ޒުވާނުންގެ ތެރެއިން އެތައް ބަޔެއް ފުރަތަމަވެސް ފަށަނީ އެކަމެއްގައި އޮންނަ ރާޖިޙު ޤަޥްލުންނެވެ. (އެބަހީ: އޭނާއަށް އެނގޭ ގޮތުން ދަލީލަށް އެންމެ ބުރަދަން އޮތް ޤަޥްލެވެ.) އަދި ފަހަރެއްގައި އޭނާއަށް އެނޫން ރައުޔެއް ޚިލާފެއް އެކަމުގައި ވާކަން ނުވެސް އެނގިވެސް އޮވެދާނެއެވެ. އެހެނަސް ފުރަތަމަވެސް ބުނަނީ އޭގެ ރާޖިޙު ގޮތެވެ.]

⚪️ހަތަރުވަނަ މަރުޙަލާ: މިމަރުޙަލާގެ ނިމޭތަނަކަށް އެކެއް ވެސް ނުފޯރައެވެ. ނަބިއްޔެއް މެނުވީއެވެ. އެހެނީ ޢިލްމަކީ ހިކިފަހެއް ނުވާ ކަނޑެކެވެ.⁽¹⁾ ❝


— ޝެއިޚް ޢަބްދުއްސަލާމް އައްޝުވެޔިޢަރް
(ބުރެކެޓު ކުރެވިފައިވަނީ ވެސް ޝެއިޚުގެ އެހެން ދަރުސް އަކުން ނެގިފައިވާ ބައިތައް)

~ ގަލަންދާނު


---------------------
[1] އަހަރެންގެ ޝެއިޚު، ޢަބްދުލް ޙަފީޡް އައްޞޫމާލީ رحمه الله ވިދާޅުވިއެވެ: ”ޢިލްމަކީ ކަނޑެއްފަދަ އެއްޗެކެވެ. އެއަށް ފުރަތަމަ ފައިބާއިރު، އެމީހަކަށް ހުރެވެނީ ތިލަ ތަނެއްގައެވެ. އޭގެ މައްޗަށް ގަދަވެވި އެއެއްކޮށް އެނގިއްޖެކަމުގައި އޭނާއަށް ހީވެއެވެ. އެހެނަސް އެގެ ތެރެއަށް އޭނާ ފީނާވަރަކަށް، އެކަނޑުގެ ފުންކަމާއި އޭނާ އަށް ނޭނގޭވަރު ދަނެގަނެވެއެވެ.“

❌The Duʿā Upon Entering A Market Place, Is Ḍaʿīf

❝ The ḥadīth of Ibn ʿUmar regarding the remembrance of one who enters the market is not valid in marfūʿ form (quoted from the prophet ﷺ) nor as a mawqūf narration. And on this matter there is nothing similar to such a ruling proven nor acted upon. ❞

— Shaykh Sulaymān Al-ʿAlwān (text)

~ Galandān

---------------------
[Note] For a detailed discussion on the topic, refer to Islamqa (Fatwa no. 223533). Further more: Al-Ḥāyek said: “This narration is strongly munkar.” Al-ʿAdawī “Very weak.” Al-Ṭarīfī said: “It is munkar”. Al-Sʿad said: “Almost all Ḥuffāḍ agreed on its weakness.. it is a munkar ḥadīth.”
#حديث_ضعيف

📢 މާދަމާ، ޢަރަފާތް ދުވަހު ރޯދަޔަށް ހުރުމަށް ހަނދުމަކޮށްދެން!

⏳ ނިޔަތްގަތުން ވަނީ މިރެއެވެ. އެންމެ ލަސްވެގެން ފަތިސް ވުމުގެ ކުރިން ޢަރަފާތް ދުވަހުގެ ރޯދަޔަށް ނިޔަތް ގަންނަންޖެހޭ ނެއެވެ.
⚠️ނިޔަތް ނުގަނެވިއްޖެ މީހާ، ރޯދަ ގެއްލޭ ކަމެއް ނުކޮށް ހުރެއްޖެނަމަ، އެދެވިގެންވަނީ ސުންނަތް ރޯދައެއް ގޮތުގައި ޢަރަފާތްދުވަހުގެ ހެނދުނު ނިޔަތް ގަނެ ރޯދަޔަށް ހުރުމެވެ.
✅ ޤަޟާއު ރޯދައިގެ ނިޔަތާއި ޢަރަފާތް ދުވަހުގެ ސުންނަތް ރޯދައިގެ ނިޔަތް އެއްކުރެވިދާނެއެވެ.

~ ގަލަންދާނު

📌 Permissibility to offer the sacrifice for those who have money on the day of Eid or the days of Al-Tashrīq

❝ A Muslim may sacrifice (Udh'ḥiyah for Eid) as long as the time for slaughter has not ended. You may sacrifice before sunset on the last day of Al-Tashrīq, and it is not necessary to make the intention before the ten days (of Dhul-Ḥijjah)❞

— Shaykh Khālid Al-Fulayj (hafiḍahullah) [quote]
‏
~ Galandān


-------------------------
Note: The fatwā council of Islamweb stated responding to a question on this matter: ❝...If you attained money, even on the day of Eid or the days of Al-Tashrīq, and you want to make a sacrifice, then the sacrifice is permissible for you, and you will be rewarded for doing it, inshā Allah. In this case, you should refrain from cutting your hair and nails from the time you intended to make the sacrifice during the ten days (or after) until you slaughter your sacrifice, based on the statement of the Prophet ﷺ: “When the ten days (of Dhul-Hijjah) begin, and one of you wants to offer a sacrifice, let him not remove anything from his hair or skin.” narrated by Muslim (and others).❞ (See Fatwā no. 146513)

✔️ އަޟްޙާ ޢީދު ދުވަހުގެ ބައެއް އަޙްކާމުތައް

🔵 ތަކްބީރު ކިޔުން
މި ތަކްބީރުތައް ފެށެނީ ޢަރަފާތް ދުވަހުގެ ފަޖުރުން ފެށިގެން އައްޔާމުއް ތަޝްރީޤުގެ އެންމެ ފަހު ދުވަހުގެ ޢަޞްރުގެ ވަޤުތުގެ ނިޔަލަށެވެ. (ތަފްޞީލު: ދިވެހިބަހުން)

🔵 ހިނައިގަތުމާއި ފިރިހެނުން ހުވަނދުލުން
އަދި އަތުގައި އޮތް އެންމެ ރީތި ހެދުމެއް ލުމެވެ. އެއީ އިސްރާފު ކުރުމަކާއި ނުލައެވެ.

🔵ބޮޑު ޖަމާޢަތުގައި މުސްލިމުންނާއި އެކު ނަމާދު ކުރުން އަދި ޚުޠުބާއަށް ޙާޒިރުވެ ހުރުން އެދެވިގެން ވުން
އިބްނު ތައިމިއްޔާއި އެނޫން މުޙައްޤިޤު ޢިލްމުވެރިން ރާޖިޙު ކުރައްވާފައިވާ ގޮތުގައި ޢީދު ނަމާދަކީ ވާޖިބެކެވެ. އަދި ޢުޛުރަކާއި ލައިގެން މެނުވީ އެދޫކޮށް ނުލެލެވޭނޭ ކަމެވެ. މީގެ އިތުރުން އަންހެނުންވެސް އޭގައި ބައިވެރިވުންވެއެވެ. އަދި އޭގެ ތެރެއިން ޙައިޟުވެރިންވެސް ނާމާދުން އެކަހެރިކޮށް އެއަށް ޙާޒިރުވުންވެއެވެ.

🔵 އާދައިގެ މިނެއްގައި ހިނގާފައި ޢީދު ނަމާދުގެ މައިދާނަށް ދިޔުން

🔵 ނަމާދަށް ދާ މަގާއި އަންނަ މަގު ތަފާތު ކުރުން

🔵 އުޟްޙިޔާ ޒަބަހަ ކުރުން
މިކަން ކުރުން ވަނީ ޢީދު ނަމާދަށް ފަހުގައެވެ. އެއީ ނަބިއްޔު ﷺ ގެ އަމުރުފުޅުގެ މައްޗަށެވެ: «مَنْ كَانَ ذَبَحَ قَبْلَ أَنْ يُصَلِّيَ فَلْيُعِدْ مَكَانَهَا وَمَنْ لَمْ يَكُنْ ذَبَحَ فَلْيَذْبَحْ بِاسْمِ اللَّهِ» ”ޢީދު ނަމާދު ކުރުމުގެ ކުރިން (އުޟްޙިޔާ) ކަތިލައިފި މިހެއް، އޭގެ ބަދަލުގައި އަލުން ކަތިލާށެވެ. އަފި ކަތިނުލައި ހުރި މީހެއް، ފަހެ ﷲ ގެ އިސްފުޅާއިއެކު ކަތިލާށެވެ.“ (އަލްބުޚާރީ އަދި މުސްލިމް) އަދި ޒަބަހަ ކުރުމުގެ ވަޤުތަކީ 4 ދުވަހެވެ. އެއީ (ޢީދުގެ ފުރަތަމަ ދުވަސް ކަމުގައިވާ) އައްނަޙްރު ގެ ދުވަހާއި (އެޔާއި ވިދިގެންވާ) އައްޔާމުއް ތަޝްރީޤުގެ ތިން ދުވަހެވެ. ރަސޫލު ﷲ ﷺ ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ: «وكل أيام التشريق ذبح» ”އަދި އައްޔާމުއް ތަޝްރީޤުގެ ކޮންމެ ދުވަހަކީ ޒަބަހަކުރުމުގެ ދުވަހެކެވެ.”

🔵 އުޟްޙިޔާ ގެ މަސް ކެއުން
ރަސޫލު ﷲ ﷺ ޢީދު ނަމާދުގެ މައިދާނުން ނިކުނެވަޑައިގެން، އެކަލޭގެފާނުގެ އުޟްޙިޔާއިން އެއްޗެއް ކެއިން ނުބައްލަވާ އެހެން އެއްޗެއް ފަރިއްނުކުޅުއްވައެވެ. (زاد المعاد 1/ 441.)

🔵 ޢީދުގެ ތަހުނިޔާ އެކަކު އަނެކަކަށް ކިޔުން
މިއީ އަޞްޙާބު ބޭކަލުން އަރިހުން ޘާބިތުވެފައިވާ ކަމެވެ.


⚠️ސުންނަތާއި ޚިލާފު އަދި ނަހީވެވިގެންވާ ބަޔެއް ކަންކަން:

🔴ޖަމާޢަތެއްގައި އެއްކޮށް އެއްއަޑަކުން ނޫނީ އެކަކުގެ ފަހަތުން ދެންތިބި އެންމެން ތަކުބީރު ކިޔުން

🔴އުޟްޙިޔާ ކަތިލުމަށް ނިޔަތް ގަނެފައިވާ މީހާ އެކަން ކުރުމުގެ ކުރިން ހަށިގަނޑުން އެއްވެސް އިސްތަށްޓެއް ކޮށުން ނޫނީ ވަކިކުރުން އަދި ނިޔަފަތި ކެނޑުން.

🔴ދެޖިންސު މަސްހުނިވާ ގޮތަށް އަދި މިޔުޒިކާއި ޙަރާމް އެކުލެވޭ ގޮތަށް ޢީދު ފާހަގަ ކުރުން

🔴އިސްރާފު ކުރުން އަދި އޭގެ ތެރޭގައި މަންފާއެއް ނެތް ބޭކާރު ކަންކަންވެސް ހިމެނޭ.

(ޚުލާޞާ ކުރެވިފައިވަނީ، މިމަޞްދަރުން)


~ ގަލަންދާނު