جانوری که کشاورزی را میلیونها سال قبل از انسان شروع کرد

حدود ۶۵ میلیون سال قبل پس از انقراض K-T مورچه های خاصی در آمریکای جنوبی زندگی همزیستی با قارچها را شروع کردند و از آنها به عنوان منبع تغذیه استفاده کردند. این قارچها برای مدتها وحشی بودند. حدود ۱۰ میلیون سال قبل نوع خاصی از مورچه ها (برگ‌بر) نوعی قارچ را اهلی کردند که دیگر امکان ادامه حیات خارج از کلنی آنها را نداشت و مورچه ها هم عملا برای تامین اسیدآمینه های ضروری نیاز به قارچ مورد نظر داشتند

ملکه مورچه های "برگبر" مقداری از قارچ را در دهان خود جاسازی می‌کند و سپس قارچ را به کلنی جدید منتقل می‌کند. مورچه های برگبر با استفاده از برگ، محیط کشتی برای قارچ فراهم کرده و با سیستمی بسیار پیچیده از آنها نگهداری و قارجهای انگلی را هرس می‌کنند. زندگی آنها و قارچها بدون یکدیگر ممکن نیست.

در واقع اولین مورد از اهلی سازی یک گونه دیگر و کشاورزی توسط انسان صورت نگرفته است. این اتفاق میلیونها سال قبل در مورچه ها تکامل یافته است.

فیلم در مورد این مورچه ها و نحوه شگفت آور کشاورزی آنهاست
http://www.youtu.be/BQE--8L8Fn0

آدرس کانال
http://t.me/pubethicsmums/1662

به مناسبت ۲۳ مارس روز جهانی هواشناسی


مفهوم درصد احتمال بارندگی در پیش‌بینی های هواشناسی چیست؟

درصد احتمال بارش در پیش‌بینی هواشناسی با فرمول زیر محاسبه می‌شود

احتمال بارش×درصدی از مساحت منطقه که بارش در آن رخ می‌دهد

به این ترتیب فرض کنیم در یک‌ شهر با احتمال ۸۰ درصد بارش داریم و ۲۰ درصد سطح شهر بارش خواهد داشت
به این ترتیب احتمال بارش در شهر مورد نظر ۸۰×۲۰ یا ۱۶٪  است.

بسته به اینکه شما در روز مورد نظر کجای شهر مورد پیش‌بینی باشید ممکن است باران بسیار سنگین یا هوایی بدون بارش داشته باشید!


هنگام تفسیر احتمال بارش این موارد را در نظر بگیرید!



http://www.youtube.com/watch?v=xRM8ZmcG6Qw


در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1663

به مناسبت ۱۰ فروردین، سالروز به توپ بسته شدن حرم رضوی توسط نیروهای روس

سال ۱۲۹۰ شمسی، به دنبال فرار محمدعلی شاه و پایان استبداد صغیر، نیروهای روس در سردرگمی بودند. کنسول روس در مشهد هنوز از شاه مخلوع دفاع می‌کرد ولی دولت مرکزی روسیه دیگر از حمایت شاه ناامید شده بود.

نیروهای طرفدار محمدعلی شاه که به حمایت روسیه دل بسته بودند به رهبری فردی به نام یوسف هراتی در حرم تحصن کردند ولی پس از اینکه متوجه شدند که روس‌ها دیگر از آنها حمایت نمی‌کنند، شروع به اقدامات عملی علیه نیروهای روس کردند.
به دنبال شلیک طرفداران محمدعلی شاه به سمت نیروهای روس، روس‌ها حرم رضوی را محاصره کردند و حرم را به توپ بستند. در نهایت غائله پس از چند روز ختم شد و یوسف هراتی اعدام شد.

این واقعه تاثیر عمیقی بر مردم ایران و ادبیات پارسی گذاشت
شعر "توپ روس" ملک الشعرای بهار در همین زمینه است (تصویر)

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1664

به مناسبت ۳۱ مارس زادروز رنه دکارت

مفهوم "می‌اندیشم پس هستم"

دکارت را معمولا با یکی از معروفترین جملات فلسفه یعنی
Cogito ergo sum
می‌اندیشم پس هستم
میشناسیم

دکارت از مهمترین خردگرایان تاریخ فلسفه است
روش او در فلسفه به شک دکارتی موسوم است یعنی برای رسیدن به حقیقت هر چیز باید ابتدا از شک شروع کرد.
دکارت می‌گوید از کجا مطمئن باشیم ما واقعا در دنیا زندگی می‌کنیم یا یک‌ شیطان فریبکار افکار ما را شکل می‌دهد و ما فکر می‌کنیم در دنیا هستیم!

سپس دکارت به نتیجه معروف خود می‌رسد که در هر چی شک کنیم در اینکه ما فکر می‌کنیم نمی‌توانیم شک کنیم پس ما وجود داریم! سپس از این نقطه اطمینان شروع کرده و به روش بررسی دنیا و واقعیاتش می‌پردازد.

فیلم در مورد دکارت و اجزاء فلسفه اوست
http://www.youtu.be/CAjWUrwvxs4

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1665

در سال‌های گذشته به خصوص در چند ماه گذشته شاهد اتفاقات بسیار شوم و ناگواری در کشور خود بودیم.
وجه مشترک بسیاری از این اتفاقات، دروغ و دروغ گویی است!
اول آوریل روز دروغ است به همین مناسبت چند پست زیر در مورد دروغ و دروغ‌گویی در کانال منتشر می‌شود

قانون بنفورد: چگونه دروغ را در آمار تشخیص دهیم؟
http://t.me/pubethicsmums/1667

پستی قدیمی در مورد تشخیص غیر قابل اعتماد بودن آمار COVID-19 در ایران با استفاده از قانون بنفورد
http://t.me/pubethicsmums/1668


آیا سایر موجودات غیر از انسان، توانایی دروغ‌گویی دارند؟ کوکو گوریل دروغگو
http://t.me/pubethicsmums/1671

چگونه دروغ را کشف کنیم
http://t.me/pubethicsmums/1672

ایرانیان باستان هیچ گناهی را بدتر از دروغ نمی‌دانستند. با آروزی بازگشت به دوران راستگویی در ایرانیان
http://t.me/pubethicsmums/1673

به مناسبت اول آوریل روز دروغ!

قانون بفورد: قانونی برای کشف تقلب و دروغ در آمار.

در سال ۱۹۳۸ فرانک بنفورد قانونی را بیان کرد که به قانون رقم اول هم موسوم است.
در فهرست عددهایی که در واقعیت رخ می‌دهند، رقم اول به‌ طور غیریکنواخت توزیع می‌شود. بر طبق این قانون، تقریباً در ۱/۳ موارد رقم نخست  ۱ است، و عددهای بزرگ‌تر در رقم نخست به ترتیب بسامد کمتری خواهند داشت.
1->30.1%
2->17.6%
3->12.5%
.
.
9->4.6%

باید دانست که قانون بنفورد در مورد آماری صادق است که گستره وسیعی داشته باشند مثلا در مورد قد انسانها صادق نیست چرا که قد انسان معمولا گستره وسیعی ندارد (معمولا بین یک و نیم تا دو متر)

از قانون بنفورد برای بررسی احتمال تقلب و دروغ در آمار (مثل آماری که دولت‌ها در مورد پاندمی کورونا ارائه دادند، درآمد روزانه در دفاتر مالیاتی...) و بسیاری موارد دیگر استفاده میشود.

Frank Benford (March 1938). "The law of anomalous numbers". Proc. Am. Philos. Soc. 78 (4): 551–572

فیلم در مورد این قانون بحث می‌کند.

https://youtu.be/XXjlR2OK1kM

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1667

به مناسبت اول آوریل روز دروغ

آیا موجودات غیر از انسان هم توانایی دروغ‌گویی دارند؟

فریبکاری در موجودات زنده بسیار شایع است. استتار، تقلید صدا و شکل سایر موجودات و ... از فرییکاری های بسیار شایع در موجودات زنده هستند

یک نمونه بسیار معروف، دروغ گویی کوکو (گوریلی که توانایی برقراری ارتباط به وسیله زبان اشاره داشت) است
کوکو یک بچه گربه به عنوان حیوان خانگی داشت، روزی کوکو یک دستشویی دیواری را کند و به آموزش‌دهنده خود گفت گربه اش این کار را کرده است.
ظاهرا فریبکاری و دروغ ریشه عمیق در فرگشت موجودات دارد. هر چه یک موجود کورتکس فرونتال بیشتری داشته باشد، فریبکارتر است. انسان به خصوص به علت قدرت تکلم، توانایی دروغ‌گویی به همنوعان خود را دارد در حالیکه در سایر گونه ها، فریبکاری بیشتر معطوف به سایر گونه ها است

توانایی فریبکاری از سن بسیار پایین آغاز می‌شود. از حدود ۶ ماهگی، بچه به دروغ گریه می‌کند تا توجه فردی را که دوست دارد جلب کند
از یک سالگی انسان توانایی پنهان کردن دارد و از دو سالگی توانایی بلوف زدن!

فیلم در همین باره است
https://youtu.be/WaZAEEP7iy0


آدرس کانال
http://t.me/pubethicsmums/1671

به مناسبت اول آوریل روز دروغ
چگونه دروغ را کشف کنیم؟

هنگام دروغ گفتن معمولا انسان به طور ناخودآگاه از یک سری قواعد زبان‌شناسی پیروی می‌کند که می‌توانند نشان‌دهنده دروغ‌گویی باشند

۱-اشاره به دیگر اشخاص به جای خود شخص به خصوص استفاده از سوم شخص به جای اول شخص
مثلا: "در این خانه هیچ قتلی اتفاق نیفتاده"
۲-استفاده از کلمات رکیک
مثلا: "شارژ این موبایل کثافت تمام شد"
۳-استفاده توضیحات بسیار ساده چرا که واقعیت معمولا بسیار پیچیده تر از دروغ است
۴-استفاده از جملات بسیار پیچیده برای بیان مفاهیم ساده
مثلا: " دزد واقعی حتما در زمینه اطلاعات کامپیوتری خیلی زبده بوده و با هک سیستم بانکی و به صورت عجیب و کارآمدی توانسته چنین دزدی را انجام دهد"


وجود این شواهد در سخنان اشخاص مختلف می‌تواند زنگ خطر یک دروغ باشد!

فیلم در همین باره بحث می‌کند
https://youtu.be/H0-WkpmTPrM

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید

http://t.me/pubethicsmums/1672

به مناسبت اول آوریل روز دروغ

دروغ در ایران باستان گناهی نابخشودنی بود
هرودوت در مورد پارسیان می‌گوید
"ایرانیان دروغ را بزرگ‌ترین گناه می‌دانند، و وامداری را ننگ می‌شمارند، و می‌گویند وامداری از این‌رو بد و ناپسند است که کسی‌که بدهکار باشد مجبور می‌شود که دروغ بگوید"
"پارسیان از سن پنج سالگی سه چیز را می‌آموزند: اسب سواری، کار با کمان و راست‌گویی"

در اسناد اداری تخت جمشید حداقل ۷۲ نام که دارای جزء "راستی" است یافت شده است مانند
آرتاپانا: پناه راستی
آرتاکاما: دوست دار راستی

تصویر از تراس تخت‌جمشید دعای معروف داریوش بزرگ را نشان میدهد
"این کشور، پارس، کشور بسیار خوبی است پر از اسبان خوب و مردان خوب!...
باشد که در پناه اهورامزدا، این کشور از متجاوزین، خشکسالی و دروغ حفط شود"

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1673

به مناسبت ۱۱ فروردین سالروز تبدیل تقویم رسمی ایران به هجری شمسی

۱۱ فروردین ۱۳۰۴ هجری شمسی مجلس شورای ملی تقویم رسمی ایران را به تقویم هجری شمسی تبدیل کرد

این تقویم بر اساس گاه‌شماری جلالی با مبداء هجرت پیامبر اسلام است و اسامی ماههای آن از نامهای اوستایی و پهلوی گرفته شده است (نام ماههای گا‌ه‌شماری اوستایی نو)


فیلم در مورد انواع گاه‌شماری در تاریخ بشر بحث می‌کند

گاهشماری به صورت قمری به اساس مشاهده اهله ماه در تاریخ شروع شده است. با توجه به اینکه فصل‌ها در گاهشماری قمری جا به جا می‌شوند کم کم گاهشمار خورشیدی/قمری ایجاد شد.
گاهشمار خورشیدی توسط مصریان باستان ابداع شد که قدم بسیار مهمی در تاریخ گاهشماری است.
با وجود برتری گاهشماری خورشیدی بر خورشیدی/قمری و قمری، باز هم فصل‌ها به تدریج جا به جا می‌شدند! تصحیح این جا به جایی با کبیسه گیری و روش‌های دیگر آخرین پیشرفت در گاهشماری بود

قبل از اسلام، اعراب نوعی کبیسه گیری به نام "نسی" داشتند که باعث عدم جابه‌جایی فصل‌ها می‌شد. سال ۱۰ هجری با نزول آیه ای نسی ممنوع شد! تقویم مسلمانان تنها تقویم قمری فعلی دنیا است
آدرس کانال

http://t.me/pubethicsmums/1674

به مناسبت ۲ آوریل زادروز ماری مریان زنی که حشره شناسی را متحول کرد!

مریان از دانشمندان قرن ۱۷، از مهمترین مشاهده‌گران طبیعت بود. او جزو اولین زنانی بود که به قصد یک سفر عملی به آمریکای جنوبی سفر کرد. در سفر به سورینام، مشاهدات دقیقی از حشرات و دگردیسی آنها داشت
در نهایت کتاب معروف
Metamorphosis Insectorum Surinamensium
را نوشت که انباشته از تصاویری از مشاهدات او از حشرات و دگردیسی آنهاست. او نشان داد که اعتقاد رایج آنزمان یعنی "به وجود آمدن خود به خودی" در حشرات صحیح نیست.
او در کتابش همچنین، با نشان دادن ارتباط نزدیک حشرات با گیاهانی که از آنها تغذیه میکنند، از پیشگامان "بوم‌شناسی" است

تعداد زیادی گونه به افتخار او نامگذاری شده اند

فیلم در مورد اهمیت کار اوست
http://www.youtube.com/watch?v=-5PyrJUmKXM


در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1675

به مناسبت دوم آوریل روز جهانی کتاب کودک

اولین مورد از ادبیات اختصاصی کودک در متنی مربوط به هزاره دوم قبل میلاد از نیپور در سومر بدست آمده است. این متن یک لالایی است که یک مادر برای پسر مریضش میخواند:

اوو آ اوو آ(احتمالا معادل لالایی در سومری)
در آواز شادی من، او بزرگ میشود
در آواز شادی من، او رشد میکند
مانند درختان و گیاهان، او ریشه درآورده و شاخه می‌آورد

خواب دست‌هایش بر روی تو که دراز کشیده ای میکشد
پسرم، خواب تو را در میرباید
پسرم، خواب بر تو فرود می آید

ای خواب بیا، ای خواب بیا
بیا به جایی که پسرم هست
ای خواب عجله کن به سمت پسرم بیا
چشمهای بیقرارش را به خواب ببر
دست‌هایت را بر روی چشمهای درخشانش قرار بده
چون زبانش همهمه میکند
اجازه نده که صدای همهمه اش خواب را از او برباید
تو بیماری و درد داری
من از این موضوع ناراحتم

من با آواز شادمانه برایت همسری برمیگزینم
او برایت پسری خواهد آورد و خدمتکاران با او بازی خواهند کرد
من برای پسرم همسری خواهم گزید
او برایش پسری شیرین خواهد آورد که در دستانش می آرامد. او و
همسرش و پسرش شاد خواهند بود و بر روی زانوهایش رشد خواهد کرد

http://t.me/pubethicsmums/1676

کوتاهترین مقاله چاپ شده در مجلات علمی دارای داوری همتا مقاله ایست که در تصویر میبینید و کلا "خالی" است!
نظر داور مقاله را هم در ذیل مقاله میبینید. جالب است که این مقاله تا به حال بیش از ۶۰ بار مورد استناد قرار گرفته است.

Upper, Dennis. "THE UNSUCCESSFUL SELF‐TREATMENT OF A CASE OF “WRITER'S BLOCK” 1." Journal of Applied Behavior Analysis 7.3 (1974):497

نتایج این مقاله در چند نوبت دیگر در چند مقاله دیگر تایید مجدد شد! حتی پی گیری ۱۰ ساله آن هم چاپ شده است!
جالب تر اینکه متاآنالیز مقالات فوق هم به چاپ رسیده است!
Mclean, Derrick C.; Thomas, Benjamin R. (2014). "UNSUCCESSFUL TREATMENTS OF "WRITER'S BLOCK": A META-ANALYSIS".Psychological Reports. 115 (1):276-278

#شوخ_طبعی_در_دانش

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1677

جایزه نوبلی که به اشتباه اعطاء شد
ماجرای نوبل فیزیولوژی و پزشکی ۱۹۲۶

یوهانس فیبیگر دانشمندی دانمارکی بود که در ابتدای قرن بیستم متوجه ارتباط بین تومورهای معده در موش و نوعی کرم لوله ای گردید.

طی سالها پژوهش در نهایت در سال ۱۹۱۳ نتایج مطالعات خود را به چاپ رساند
Fibiger, J. (1913). Über eine durch Nematoden (Spiroplera) hervorgerufene papillomatöse und karzinomatöse Geschwulstbildung im Magen der Ratten. Berl. klin. Wochenschr, 289.


سال ۱۹۲۶ به خاطر همین کشف موفق به دریافت جایزه نوبل پزشکی شد

سالها بعد نشان داده شد که علت سرطان در موش‌های آزمایش او کمبود ویتامین آ بوده است و اصولا نماتود مورد نظر با سرطان رابطه ای ندارد
جالب اینجاست که دانشمند ژاپنی (یاماگیوا) همزمان به درستی نشان داده بود که قطران توانایی ایجاد سرطان در خرگوش دارد ولی جایزه نوبل به او اعطا نشد در حالیکه همراه فیبیگر کاندید جایزه نوبل شده بود

ماجرای نوبل ۱۹۲۶ از بزرگترین اشتباهات کمیته نوبل و نشانه ماهیت ابطال‌پذیر دانش است. "تنها جایگزین دانش، دانش بهتر است"

http://www.youtu.be/5Zli78_aFMM

آدرس کانال
http://t.me/pubethicsmums/1678

به مناسبت ۸ آوریل زادروز ادموند هوسرل
حدود ۲۵۰۰ سال فلسفه غرب بر این فرض استوار بود که رسیدن به حقیقت اشیاء چیزی است که از عهده حواس انسان بر نمی‌آید و تمرکز فلاسفه بر کشف این حقیقت مستقل از حواس ود.
در ابتدای قرن بیستم ادموند هوسرل انقلابی در فلسفه به راه انداخت که منجر به ظهور پدیدارشناسی شد. پدیدارشناسی بررسی آنچه ذهن و خودآگاهی از اشیاء درک می‌کند است. محور فلسفه او بر مفهوم قصدمندی (intentionality) است. خودآگاهی همواره چهتی به چیزی دارد.
هوسرل سعی کرد با حذف (bracketing) عوامل مخدوش کننده پدیده ها، به ماهیت اصلی آنها برسد.
برای مثال تا قبل از هوسرل فلاسفه به دنبال ماهیت ترس بر اساس تغییرات objective فشارخون و نبض و غیره بودند ولی هوسرل به آنچه که یک ذهن خودآگاه به صورت subjective از ترس درک می‌کند می‌پردازد مثل حس عدم اطمینان یا درماندگی.
هوسرل تلاش کرد پدیدار را که یک مفهوم سوبژکتیو است به صورت ابژکتیو بررسی کند.

فیلم در مورد پدیدارشناسی و نقش هوسرل و شاگرد قدرنشناسش مارتین هایدگر در ایجاد و گسترش آن بحث می‌کند.

https://youtu.be/d5geMLe5tbM

آدرس کانال
http://t.me/pubethicsmums/1679

به مناسبت ۸ آوریل زادروز بودا

سیدارتا گوتاما شاهزاده ای بود غرق نعمت. روزی از قصر بیرون می‌رود و با مردانی مریض، پیر و در حال مرگ برخورد می‌کند. او می‌فهمد که دنیا پر از رنج و عذاب است و دنبال راه حل به راه میفتد. او انواع روش‌ها را امتحان می‌کند و در نهایت در خاطرات کودکی اش به یاد عشقی میفتد که به تمام موجودات داشته است و به لحظه رهایی (نیروانا) رسیده و بودا (بیدار شده) میشود
او متوجه شد که تمام موجودات با "رنج" به هم مربوط هستند و برای برخورد با این رنج باید به میانه‌روی در زندگی روی آورد(راه میانه)
چهار حقیقت شریف بودا
-رنج وجود دارد
-علت رنج تمایلات نفسانی است
-با تغییر دیدگاه خود به تمایلات و رنج میتوان رنج را ختم کرد. می‌توان حرص را به بخشندگی، خشم را به مهربانی و تمام رذائل را به فضیلت تبدیل کرد
- با رفتارهای درست (هشت راه شریف) میتوان روش ختم رنج را آموخت. برای خاتمه رنج باید رفتار های درست را تمرین کرد

پس از مرگ بودا، آموزه‌هایش کم کم گسترش پیدا کرد و با گرویدن امپراطور آشوکا به آیین او به شدت فراگیر شد
امروزه حدود ۱.۵ میلیارد بودایی در دنیا وجود دارند

آدرس کانل
http://t.me/pubethicsmums/1680

به مناسبت ۱۷ رمضان که به روایتی روز معراج پیامبر است

معراج پیامبر اسلام در ادبیات پارسی تاثیر عمیقی داشته است حتی بسیاری از واژگان قرآنی واقعه معراج در زبان پارسی راه یافته‌اند مانند "ما زاغ"

قبل از اسلام

-ارداویراف نامه: ارداویراف موبدی زرتشتی است که به سفری معنوی برای اثبات حقانیت خود می‌رود. کتاب بسیار شبیه کمدی الهی دانته است

-معراج کرتیر: کرتیر موبدی قدرتمند در ابتدای حکومت ساسانی است که ماجرای سفر معنوی خود را در کتیبه ای مفصل به یادگار گذاشته است

بعد از اسلام

-سیرالعباد الی المعاد سنایی غزنوی: بسیار شبیه کمدی الهی دانته است. سنایی با کمک پیرمردی روحانی به سفری معنوی میرود

-رساله الغفران ابوالعلاء معری: شاهکار ادبیات دنیا است. ماجرای سفر به بهشت و دوزخ و گفتگو با شاعران دوران جاهلی است. بسیاری شاعران دوران قبل از اسلام بخشوده شده و در بهشت هستند (علت نام رساله همین است)

-مصیبت نامه عطار که سفر معنوی برای رسیدن به حقیقت است


به طور خلاصه سفر معنوی و معراج در ادبیات ریشه قدیمی دارد و چه قبل از اسلام و چه بعد از آن سفرهای معنوی متعدد را میتوان یافت

آدرس کانال
http://t.me/pubethicsmums/1682