به مناسبت ۱۴ می، زادروز ریچارد پیتو
چرا بعضی موجودات زنده کمتر دچار سرطان میشوند؟ پارادوکس پیتو

سرطان ناشی از رشد بی‌رویه سلول‌هایی است که در فرایند تقسیم سلولی دچار اشکال یا جهش شده اند. از نظر منطقی، هر قدر یک موجود زنده سلول بیشتری داشته باشد، باید احتمال ایجاد سرطان در آن بیشتر باشد چرا که تقسیم سلولی بیشتری دارد! این نطریه در یک گونه معمولا تایید می‌شود مثلا انسانهای بلند قد بیش از کوتاه قدها دچار سرطان می‌شوند!
اما در بین گونه ها مساله متفاوت است. در سال ۱۹۷۷، ریچارد پیتو نشان داد که میزان جهش در سلولهای حیوانات بزرگی چون فیل و نهنگ بسیار بسیار کمتر از موجودات کوچکی مثل موش و انسان است!
در واقع در مسیر تکامل با بزرگ شدن جثه، راه حل کاهش سرطان هم پیدا شده است که احتمالا مهمترین آن افزایش نسخه های ژن‌های سرکوبگر سرطان است (فیل ۲۰ نسخه ژنp53 دارد و انسان یک نسخه)

از طرف دیگر آلودگی محیط، سیگار، الکل و چاقی و دیابت می‌توانند ریسک‌ سرطان را افزایش دهند. در واقع سرطان در انسان در دنیای مدرن به شدت افزایش یافته است.

فیلم در مورد پارادوکس پیتو بحث می‌کند

آدرس کانال

http://t.me/pubethicsmums/1751

به مناسبت ۱۶ می زادروز یوهان کپلر

یوهان کپلر، دانشمند بزرگ آلمانی در قرن ۱۶ و ۱۷ موفق به کشف روش حرکت دقیق اجرام آسمانی شد. او نشان داد حرکت سیارات به دور خورشید به صورت بیضی است و از قوانین دقیق ریاضی تبعیت می‌کند.
کپلر با بیان سه قانون عملا راه را برای نیوتون و بیان قوانین جاذبه باز کرد.
دو قانون اول در کتاب Astronomia nova در سال ۱۶۰۹ پس از ده سال بررسی حرکت مریخ بیان شد!
کتاب Astronomia nova از بزرگترین کتابهای تاریخ نجوم است.
قانون سوم ده سال بعد در کتاب Harmonices Mundi بیان گردید.
کپلر از بزرگترین دانشمندان تاریخ است. کپلز برای اولين بار در تاریخ نشان داد که حرکت اجرام آسمانی را میتوان با قوانین دقیق ریاضی توضیح داد. فیلم در مورد سه قانون اوست.

https://youtu.be/pdst6HQkdrc
#نوابغ_علم

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1752

به مناسبت ۱۵ می روز نکبت
مردم فلسطین قرنها به عنوان "اهل فلسطین" در این سرزمین زندگی می‌کردند
طی جنگ جهانی اول عرب‌های تحت کنترل عثمانی‌ها با کمک انگلیسی‌ها علیه عثماني ها وارد جنگ شدند به امید کشور متحد عربی
در سال ۱۹۱۷، در اعلامیه بالفور، دولت انگلیس از تشکیل حکومت یهودی در فلسطین توسط صهیونیست‌ها حمایت کرد
۱۹۲۰ قیمومیت انگلیس بر فلسطین آغاز شد و اعلامیه بالفور به اجرا درآمد با شعار

"سرزمینی بدون مردم برای مردمی بدون سرزمین"

فلسطینی‌ها شروع به مقاومت کردند که به شدت سرکوب شد
بعد از جنگ جهانی دوم و با استفاده از فاجعه هولوکاست، سازمان ملل طرح تقسیم فلسطین به دو کشور یهودی و عرب را تصویب کرد
قبل از اتمام قیمومیت انگلیس، شبه نظامیان یهودی طی عملیات موسوم به D شروع به قتل عام و تهدید روستاییان عرب ساکن در مناطق مشخص شده خود کردند. معروفترین آنها قتل عام دیر یاسین است. هزاران فلسطینی مجبور به ترک خانه خود شدند. روز ۱۵ می، اسرائیل اعلام موجودیت کرد و دیگر اجازه بازگشت به آوارگان نداد.
فلسطینی ها این روز را یوم‌النکبه می‌نامند و مظهر آنها کلیدهایی است که نشان دهنده امید آنها برای بازگشت به خانه خود است

به مناسبت ۱۸ می روز جهانی موزه
موزه از واژه میوزئان که معبد مخصوص الهه ادبیات، دانش و هنر (موز‌ها) بوده است مشتق شده است
-قدیمیترین موزه تاریخ ۲۵۰۰ سال قبل در شهر اور توسط دختر پادشاه بابل (انیگالدی نانا) ایجاد شد. اشیاء موزه دارای برچسب‌هایی برای معرفی آنها بوده اند. جالب است که تمدنی که امروزه برای ما باستانی محسوب می‌شود، خود نیز تمدن‌های باستانی میشناخته است. در موزه شهر اور، مجسمه شولگی که قدمت ۴۰۰۰ ساله دارد نگهداری میشده است! این مجسمه برای انیگالدی نانا ۱۵۰۰ سال قدمت داشته است!

موزه ها در دوران رنسانس به صورت اطاقهای عجائب به عمر خود ادامه دادند تا اینکه در ابتدای قرن بیستم موزه از یک محل جمع‌آوری صرف اشیاء به محلی برای تولید دانش و بررسی اشیاء باستانی و هنری تبدیل شد. ابتدای قرن بیستم را "عصر موزه ها" می‌نامند. در قرن نوزده و بیستم بود که موزه‌ها بر روی عموم برای نمایش گشوده شد.

فیلم در مورد تاریخچه موزه بحث می‌کند.

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1753

۲۸ اردیبهشت زادروز عمر خیام و روز بزرگداشت اوست.

قدیمیترین نوشته در مورد خیام از نظامی عروضی است که میگوید
خیام در نشستی دوستانه در بلخ گفت «گور من در موضعی باشد که هر بهار، شمال  بر من گل‌افشان می‌کند.»؛

"مرا این سخن مستحیل نمود و دانستم که چونونی گزاف نگوید. چون در سنهٔ ثلاثین به نیشابور رسیدم، چهار سال بود تا آن بزرگ روی در نقاب خاک کشیده بود. آدینه‌ای به زیارت او رفتم و یکی را با خود ببردم که خاک او به من نماید. مرا به گورستان حیره بیرون آورد و بر دست چپ گشتم. در پایین دیوار باغی، خاک او نهاده و درختان اَمرود و زردآلو، سر از باغ بیرون کرده و چندان برگ و شکوفه بر خاک او ریخته بود که خاک او در زیر گُل پنهان شده بود"

گرچه خیام را با رباعیاتش میشناسیم و شاید معروفترین شاعر ایرانی در دنیا باشد، او بیش از هر چیز دانشمندی بزرگ است

به مناسبت روز بزرگداشت خیام پنج پست در مورد خدمات او در کانال به منتشر میشود.

خیام و بسط دو جمله ای
http://t.me/pubethicsmums/1756

خیام و به کارگیری اعداد گنگ در ریاضیات
http://t.me/pubethicsmums/1757

خیام و هندسه نااقلیدسی: تلاش خیام برای اثبات اصل پنجم اقلیدس
http://t.me/pubethicsmums/1758

خیام و گاهشمار جلالی: دقیقترین گاهشمار جهان
http://t.me/pubethicsmums/1759

خیام و هندسه تحلیلی: حل معادلات درجه سه با روش هندسی
http://t.me/pubethicsmums/1760

رباعیات خیام: میراث ادبی ماندگار عمر خیام
http://t.me/pubethicsmums/1761

روز ۲۸ اردیبهشت، روز بزرگداشت عمر خیام نیشابوری، دانشمند بزرگ قرون وسطی و تمدن اسلامی است.
#خیام قسمت اول

بسط دو جمله ای

خیام در مقاله ای درباره نحوه استخراج ریشه های اعداد ذکر میکند:
"من کتابی برای تشریح صحت این قواعد که برای حصول مقادیر مورد نیاز بود، تصنیف نموده‌ام و همچنین قواعدی برای حل اینگونه مسائل گرد آورده‌ام. نیز به استخراج ضلع از مربع مربع، مربع مکعب و مکعب مکعب و غیره اشاره کرده ‌ام، که جملگی تازه‌‌اند. این اثباتها حسابی هستند....."

این توصیف مشخصا بسط دو جمله ای را پیش میکشد که در نهایت به ایجاد مثلث معروف این بسط میگردد. این مثلث در غرب به مثلث پاسکال معروف است.

فیلم در مورد خصوصیات منحصر به فرد و کاربردهای بسط دو جمله ای است.
https://youtu.be/XMriWTvPXHI

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1756

روز ۲۸ اردیبهشت، روز بزرگداشت خیام نیشابوری است.
خیام از بزرگترین دانشمندان قرون وسطی و تمدن اسلامی است.
#خیام قسمت دوم
#نوابغ_علم

نظریه اعداد و پیشرفت در به کارگیری اعداد گنگ

خیام در کتاب "شرح ما اشکل من مصادرات کتاب اقلیدس" در مورد نظریه نسبت های اقلیدس بحثی مفصل میکند که نتیجه آن پیشرفت عظیم در نظریه اعداد و به کار گیری اعداد گنگ بود.
فیلم شرح مختصری از این پیشرفت عظیم خیام است.
https://youtu.be/vUWKMo5scKY

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1757

روز بیست و هشتم اردیبهشت، روز بزرگداشت عمر خیام نیشابوری دانشمند بزرگ قرون وسطی و امپراطوری اسلامی است.

#خیام قسمت سوم
#نوابغ_علم

هندسه نااقلیدسی

خیام در کتاب "شرح ما اشکل من مصادرات کتاب اقلیدس" سعی در اثبات اصل پنجم اقلیدس یا همان اصل توازی، داشت.

در تلاش برای این اثبات چهارضلعی را فرض نمود که امروزه در غرب به چهارضلعی سکری معروف است.
تلاش خیام جزو اولین تلاشهای ریاصی‌دانان برای اثبات اصل پنجم بود که در نهایت به ابداع هندسه نااقلیدسی انجامید.
فیلم در مورد این چهارضلعی و پیشگامی خیام در این مورد است.
https://youtu.be/DeR8Z6AOSU0

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1758

بیست و هشتم اردیبهشت، روز بزرگداشت عمر خیام دانشمند بزرگ قرون وسطی و امپراطوری اسلامی است.

#خیام قسمت چهارم

گاهشمار جلالی: دقیقترین گاهشمار خورشیدی

عمر خیام به دستور ملکشاه سلجوقی طی هشت سال در رصدخانه اصفهان توانست گاهشمار خورشیدی بسیار دقیقی را تنظیم کند که تا امروز دقیقترین گاهشمار خورشیدی است و به "تقویم جلالی" معروف است.

فیلم در مورد نحوه محاسبات خیام توضیح میدهد.

http://t.me/pubethicsmums/745


در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید

http://t.me/pubethicsmums/1759

بیست و هشتم اردیبهشت روز بزرگداشت عمر خیام نیشابوری دانشمند بزرگ قرون وسطی و امپراطوری اسلامی است.

#خیام قسمت پنجم
#نوابغ_علم

حل معادلات درجه سوم با استفاده از هندسه و پیشگامی در هندسه تحلیلی.

خیام در کتاب "رسالة فی البراهین علی مسائل الجبر و المقابله" به طور مفصل به حل معادلات درجه سوم با روش هندسی میپردازد.
او پیشتاز هندسه تحلیلی است که چند قرن بعد به دست رنه دکارت گسترش عظیمی یافت.
خیام میگوید: " هر کس تصور کند جبر یک روش برای محاسبه مجهولات است اشتباه میکند. گرچه جبر و هندسه در ظاهر متفاوت هستند، محاسبات جبر واقعیاتی هندسی هستند."

فیلم در مورد روش خیام در حل معادله درجه سوم است.

https://youtu.be/2t-Gv8RoXSM

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1760

به مناسبت ۲۸ اردیبهشت روز بزرگداشت خیام

می‌توان با جرأت گفت که خیام معروفترین شاعر ایرانی در دنیاست. رباعیات او با ترجمه مرحوم فیتزجرالد در بسیاری از نقاط دنیا شناخته شده است.

باید دانست خیام در زمان حیات به عنوان فیلسوف و دانشمند شناخته می‌شده نه شاعر

"قدیم‌ترین کتابی که از خیام اسمی به میان آورده «چهارمقاله» است. ولی او خیام را در ردیف منجمین ذکر می‌کند"

"اولین کتابی که در آن از خیام شاعر گفت‌وگو می‌شود کتاب «خریدةالقصر» تألیف عمادالدین کاتب اصفهانی به زبان عربی است که در ۵۷۲ یعنی قریب ۵۰ سال بعد از مرگ خیام نوشته‌شده."

تصحیح رباعیات خیام بسیار سخت است. خیام دیوان از خودش به جا نگذاشته و آنچه امروز به او منسوب است در کتب زیر آمده است.
مرصادالعباد دو رباعی
نزهه المجالس حدود سی رباعی
مونس الاحرار ۱۳ رباعی
دو جنگ کهن با تاریخ کتابت ۷۵۰ هجری که حدود سی رباعی دارند.
در نهایت معتبرترین تصحیح موجود یعنی تصحیح  فروغی/ غنی ۶۶ رباعی را قطعا از خیام میدانند و صد و دوازده رباعی دیگر را با احتمال زیاد از خیام دانسته اند.

فایل کتاب رباعیات خیام تصحیح فروعی/غنی است.
http://t.me/pubethicsmums/1761

به مناسبت ۲۸ شوال سالروز درگذشت محمد ابن جریر طبری آملی

طبری از بزرگترین دانشمندان و مورخین ایرانی پس از اسلام است. کتاب بزرگ او تحت عنوان "تاریخ الرسل و الملوک" معروف به تاریخ طبری بزرگترین مرجع تاریخ امپراطوری اسلامی تا قرن ۴ هجری است.

کتاب تاریخ طبری دربردارنده آراء و نظرات افراد مختلف و گاه متضاد در مورد وقایع تاریخی است. طبری سعی کرده است که منبع مطالب ذکر شده در تاریخش را با دقت ارائه دهد که در نوع خود بی‌نظیر است.

طبری حدود ۴۰ سال برای نگارش تاریخ الرسل و الملوک وقت گذاشت.

طبری در زمان حیات خود بسیار سرشناس بود و در تشییع جنازه اش در بغداد عده کثیری حضور یافتند و روزها برایش سوگواری کردند.

فیلم در مورد اهمیت تاریخ طبری است.

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1762

به مناسبت ۲۰ می روز جهانی زنبور

رمزگشایی از رقص زنبورها
رقص معروف زنبورهای عسل سالها از اسرار طبیعت شناخته می‌شد.

در سال ۱۹۲۷، کارل فون فریش در کتاب
Aus dem Leben der Bienen

نتیجه مطالعات  خود را درباره ادراک زنبورهای عسل و نیز رقص خاص آنها منتشر کرد.
گرچه کتاب با اقبال دانشمندان مواجه نشد، سالها بعد نظریه فون فریش با آزمایش های متعدد تایید شد و در سال ۱۹۷۳ جایزه نوبل به او اهدا شد.
رقص زنبورها از موارد شگفت‌انگیز ارتباط در دنیای جانوران است. موجودی به کوچکی زنبور قادر از درباره چیزی که در گذشته دیده و تجربه کرده است به همنوعانش اطلاع دهد یعنی جهت و فاصله غذا تا کندو!

فیلم در مورد رمزگشایی از زبان رقص زنبورهای عسل بحث می‌کند. زنبورها با استفاده از زاویه رقص با خورشید، جهت؛  و با استفاده از طول مدت رقص، فاصله غذا را به بقیه زنبورهای کارگر  نشان می‌دهند.

https://youtu.be/1MX2WN-7Xzc

#نوابغ_علم


در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1763

۲۰ می روز جهانی زنبور
زندگی فرااجتماعی
زنبور، مورچه، موریانه، گونه ای میگو و موش کور زندگی فرااجتماعی دارند یعنی

-در یک لانه زندگی میکنند
-در نگهداری نسل بعد همکاری دارند
-ایثارگری جنسی: کمک به تولد مثل اعضاء دیگر گروه مانند ملکه
-سیستم طبقاتی اجتماعی: اعضای مختلف گروه خصوصیات جسمی بسیار متفاوت مطابق با وظیفه دارند

علت اینگونه زندگی فرااجتماعی از نظر تکاملی مورد بحث است
-زندگی فرااجتماعی در حشرات حدود ۱۰۰ میلیون سال قبل تکامل یافته
-نظریه مونوگامی: فرزندان جانورانی که فقط یک جفت دارند، در نیمی از ژنوم با هم مشترک هستند و با کمک به تولید مثل والدین عملا ژن‌های خود را به نسل بعد می‌فرستند!
-در زنبور و مورچه زنبور نر یک سری کروموزوم و زنبور ماده دو سری کروموزوم دارد به همین دلیل ۷۵٪ تشابه ژنی بین فرزندان و فقط ۵۰٪ تشابه ژنی بین فرزند و والد وجود دارد! پس کمک به تولید مثل ملکه عملا کمک به انتقال بیشتر ژنوم به نسل بعد است! در واقع علت ایثارگری در این جانوران ریشه در قوانین فرگشت دارد
فیلم در مورد زندگی فرااجتماعی است

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1764

به مناسبت ۲۰ می روز جهانی کارآزمایی بالینی

تاریخچه کارآزمایی بالینی
کارآزمایی بالینی تصادفی شده زیربنای درمانهای جدید در دانش پزشکی است
۱۵۳۷: اولین کارآزمایی بالینی یک درمان جدید توسط امبروز پره
۱۷۴۷: جیمز لیند اولین بار از گروه کنترل در مطالعه معروف اسکوروی استفاده کرد
۱۸۶۳: معرفی دارونما توسط آستین فلینت
۱۹۴۳: اولین کارآزمایی دوسوکور در انگلیس
۱۹۴۸: کارآزمایی معروف استرپتومایسین در درمان سل اولین بار تصادفی سازی را معرفی کرد

۱۹۳۷: فاجعه سولفونامید و حوادث مشابه باعث شد که طبق قانون هیچ دارویی قبل از اثبات تاثیر و بی‌خطری اجازه فروش نداشته باشد
۱۹۴۷: آیین‌نامه نورمبرگ: پس از محاکمه پزشکان نازی که بدون رضایت بر روی زندانیان پژوهش میکردند، پژوهش بدون رضایت ممنوع شد
۱۹۶۴: بیانیه هلسینکی و ملاحظات اخلاقی مطالعات بالینی
۱۹۷۸: فاجعه تاسگیکی و گزارش بلمونت درباره مطالعات بالینی انسانی

فیلم تاریخچه مطالعات بالینی و راه دراز پیشرفت به سمت
Good Clinical Practice (GCP)
را نشان میدهد

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1765

بیستم می به مناسبت سالروز انجام کارآزمایی بالینی با گروه کنترل توسط جیمز لیند، به عنوان روز جهانی کارآزمایی‌های بالینی نامیده میشود.‌
باید دانست اولین گزارش مستند در مورد استفاده از گروه کنترل در کارآزمایی های بالینی توسط زکریای رازی در قرن چهارم هجری در کتاب "الحاوی" ذکر شده است (تصویر).

و متی رایت هذه العلامات فافصد، فانی قد خلصت جماعه به و ترکت متعمدا جماعه استبریء بذلک رایی فسرسموا کلهم

زکریای رازی از بزرگترین دانشمندان قرون وسطی است. تاریخ پزشکی بدون ذکر زکریای رازی معنی خود را از دست میدهد. رازی در جهان غرب به Rhazes شناخته میشود.

#نوابغ_علم

Zarvandi, Mahdi, and Ramin Sadeghi. "Exploring the roots of clinical trial methodology in medieval Islamic medicine." Clinical Trials (2019):  16(3) 316–321

http://www.jameslindlibrary.org/al-razi-10th-century-ce-4th-century-ah/

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1766

به مناسبت ۲۲ می زادروز جان باردین مخترع بزرگترین اختراع قرن بیستم!

در سال ۱۹۴۷ والتر برتین و جان باردین با استفاده از مواد نیمه رسانا موفق شدند جایگزین موفقی برای لامپهای خلاء که برای تقویت سیگنال الکتریکی به کار میرفت، بسازند. در نهایت ویلیام شاکلی از اختراع این دو استفاده کرد و اولین ترانزیستور را تولید کرد.

ترانزیستور مهمترین اختراع قرن بیستم است. با استفاده از ترانزیستور انقلاب تکنولوژیک نیمه دوم قرن بیستم امکان‌پذیر شد.

فیلم محصول سال ۱۹۵۷ است و مکانیزم لامپهای خلاء و ترانزیستور را نشان میدهد. جالب است که فیلم قبل از اختراع IC تولید شده است و هنوز تصور میلیونها ترانزیستور در یک وسیله به کوچکی ناخن، برای سازندگان این فیلم ممکن نبوده است!
باردین، شاکلی و برتین در سال ۱۹۵۷ موفق به دریافت جایزه نوبل فیزیک شدند.

https://youtu.be/PgPSsLihudI

Bardeen, John, and Walter Houser Brattain. "Physical principles involved in transistor action." Physical Review 75.8 (1949): 1208.

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1767

به مناسبت ۲۳ می زادروز جان باردین برنده دو جایزه نوبل فیزیک

نظریه BCS و ابررسانایی

در سال ۱۹۰۸ هایکی اونس پدیده ابررسانایی در دماهای نزدیک صفر مطلق را کشف کرد

در سال ۱۹۵۷ باردین و همکارانش توجیه موفقی برای پدیده ابررسانایی ارائه دادند که بر اساس زوجهایی از الکترون (زوجهای کوپر) استوار است. زوجهای کوپر دو الکترون هستند که با هم جفت شده‌اند. در دماهای بسیار پایین این زوجها پایدار هستند و می‌توانند مانند بوزون رفتار کنند و یک حالت واحد کوانتومی را اشغال کنند که منجر به ابررسانایی می‌شود.
باردین و همکارانش موفق به دریافت جایزه نوبل به خاطر این کشف بزرگ شدند‌

باردین قبلا موفق به دریافت جایزه نوبل برای طراحی ترانزیستور شده بود!

باردین از مهمترین مهندسین تاریخ و برنده دو جایزه نوبل است.

برای اطلاع بیشتر از نقش باردین در اختراع ترانزیستور👇
http://t.me/pubethicsmums/1125

فیلم در مورد نطریه BCS و ابررسانایی است.

Bardeen et al1957 "Microscopic Theory of Superconductivity". Physical Review. 106: 162–4.

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1768