به مناسبت ۷ آگوست زادروز الینور اوستروم

تا اواخر قرن بیستم تصور بر این بود که منابع مشترک که مورد استفاده انسانهای با تعارض منافع هستند، به تدریج تهی شده و از بین می‌روند. چیزی که به تراژدی منابع مشترک معروف شد. راه حل دخالت دولت در اداره منابع مشترک در نظر گرفته می‌شد.
الینور اوستروم با مطالعه جوامع بومی مختلف نشان داد که بسیاری منابع مشترک در دنیا قرنهاست که مورد استفاده افراد مختلف بومی هستند و دولت در اداره آنها دخالتی ندارد مانند مراتع سوئیس، سیستم های آبیاری در فیلیپین، جنگل‌های نپال و ماهیگیری در اندونزی.

اوستروم برای یافتن قوانین حکمرانی منابع مشترک سالها تلاش کرد و قوانینی را بیان کرد که قوانین اوستروم معروفند (چه کسی و چه مقدار از منبع استفاده میکند، قوانین حاکم بر استفاده چه هستند؟، چه مجازاتی برای خاطیان هست و...)
اوستروم نشان داد که دخالت دولت تنها راه حل تراژدی منابع مشترک نیست و به همین علت برنده جایزه نوبل اقتصاد شد.

فیلم در مورد نظرات اوست.

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1300

به مناسبت ۹ آگوست آغاز شروع بنای برج کج پیزا

در سال ۱۱۷۳ میلادی، معماری برج ناقوسی در شهر پیزا آغاز شد.
به دنبال شروع این بنا ضلع جنوبی فونداسیون بنا شروع به فروکش کرد.
پس از بنای چهار طبقه، به علت درگیری نظامی، ساختمان به حال خود رها شد. این مدت خاک زیر بنا به اندازه کافی سفت شده بود که توانست وزن آنرا نگه دارد. در سال ۱۲۷۲، دوباره ساخت وساز بنا شروع شد. برای پیشگیری از کج شدن بیشتر، طول دیواره جنوبی طبقات را بیش از ضلع شمالی ساختند ولی کج شدن بنا تمام نشد.
طی قرون بعدی، تلاش برای پیشگیری از فروریختن بنا با کاهش کجی آن موفق نبود. تلاش موفق نهایی در سال ۱۹۹۲ اتفاق افتاد که کجی برج را تا ۴ درجه کاهش دادند ولی آنرا کاملا از بین نبردند!

فیلم در مورد این برج و نحوه معماری آن است

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1301

روزی که نظامیان به خاطر "هنر" جنگیدند!

نهم آگوست سال ۱۹۴۲ ارتش سرخ در یک عملیات هماهنگ مواضع توپخانه ارتش آلمان نازی محاصره‌کننده لنینگراد را زیر آتش گرفت.
هدف این عملیات ایجاد روزی آرام در لنینگراد محاصره شده و قحطی زده بود تا سمفونی هفتم شاستاکوویچ در شهر اجرا شود!
این اولین بار در تاریخ بود که یک عملیات نظامی با هدف هنری! انجام میشد.

سمفونی هفتم شاستاکوویچ مظهر مقاومت لنینگراد گردید و از موفقترین سمفونی های قرن بیستم است.

فیلم در مورد اهمیت این اثر هنری است.

https://youtu.be/NxJYp8G6j_k

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1302

در سال ۱۹۰۵، آلبرت انیشتین جوانی بود بدون مدرک PhD و بدون کرسی آکادمیک. او در این سال چهار مقاله بسیار مهم در زمینه های مختلف از جمله نسبیت خاص و هم ارزی ماده و انرژی را به چاپ رساند. او قبل از ۱۹۰۵ فقط چهار مقاله به چاپ رسانده بود.
در پذیرش این مقالات و چاپ شدن آنها، ماکس پلانک نقش عمده ای داشت چرا که در آن سال ها او نقش Associate editor مجله Annalen der Physik را به عهده داشت و مقالات انیشتن برای او فرستاده میشد.
پس از چاپ مقالات هم حمایت بی دریغ پلانک از انیشتن گمنام از او یک عضو برجسته محافل علمی ساخت.
تصویر مربوط به صفحه اول شماره ای از مجله Annalen der Physik است که مقاله انیشتن در مورد نسبیت خاص در آن چاپ شد.
#حمایت_از_پژوهشگران_جوان
در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1305

در سال ۱۹۲۴، ساتیندرا بوز، دانشمند هندی مقاله ای برای مجله Philosophical magazine فرستاد ک۶ در آن روش آماری جدیدی را برای توصیف فوتون ها بیان کرده بود. مقاله بلافاصله رد شد!
بوز مقاله را برای آلبرت انیشتن فرستاد و اینبار انیشتن که اهمیت مقاله را دریافته بود، مقاله را برای مجله ای دیگر به آلمانی ترجمه کرد.
مقاله بوز از مهمترین مقالات در تاریخ فیزیک است و شروع آمار کوانتومی است.

Bose (1924), "Plancks Gesetz und Lichtquantenhypothese", Zeitschrift für Physik 
, 26 (1): 178–181.
https://youtu.be/0VrfkqS31KY

#از_رد_شدن_مقالات_ناامید_نشویم
#نوابغ_علم
#حمایت_از_پژوهشگران_جوان

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید

http://t.me/pubethicsmums/1306

به مناسبت ۱۲ آگوست، روز جهانی جوانان

حمایت از جوانان در تاریخ علم بسیار دیده شده است. البته برعکس آن یعنی خودخواهی و سد راه جوانان شدن هم در تاریخ دانش دیده شده است. پستهای زیر با #حمایت_از_پژوهشگران_جوان
مثال‌هایی در این مقوله مهم هستند.

هارولد یوری به همکار جوانش پیشنهاد می‌کند که مقاله مهم "امکان ایجاد حیات در کره زمین اولیه" را بدون اسم او چاپ کند تا افتخارش نصیب همکار جوانش شود
http://t.me/pubethicsmums/635

الزهراوی پزشک بزرگ مسلمان، در جای جای کتابش از دانشجویان جوانش با عنوان "بنی" یا پسرم یاد می‌کند
http://t.me/pubethicsmums/636

دلسردی براگ پسر از پدرش که مقاله ای را بدون گنجاندن نام او به چاپ رسانده بود! براگ و پدرش هردو برنده جایزه نوبل شدند
http://t.me/pubethicsmums/638

حمایت گاوس از شاگرد نابغه اش ریمان در جلسه دفاع از پایان نامه
http://t.me/pubethicsmums/686

یوهان برنولی در اتفاقی عجیب تاریخ چاپ کتابش را یک سال قبل از چاپ کتاب پسرش (دانیل) ثبت کرد تا جایزه‌ای علمی را خودش تصاحب کند نه پسرش!
http://t.me/pubethicsmums/712

بزرگترین کشف هامفری دیوی: مایکل فارادی
http://t.me/pubethicsmums/751

کشف فرانسیوم (آخرین عنصر طبیعی کشف شده پوسته زمین) توسط مارگارت پری و رفتار سخاوت‌آمیز استاد راهنمایش با او
http://t.me/pubethicsmums/847

حمایت اویلر از لاگرانژ ۱۹ ساله و تعهد به او که در زمینه Calculus of variation مقاله‌ای چاپ نکند تا افتخارش نصیب لاگرانژ شود
http://t.me/pubethicsmums/908

وقتی استادی برای تبریک به شاگردش که برنده جایزه نوبل اقتصاد شده است در نیمه شب به در خانه اش مراجعه می‌کند
http://t.me/pubethicsmums/1052

تلاش کاپیتسا دانشمند معروف شوروی سابق برای نجات لو لانداو از زندانهای مخوف شوروی سابق. هر دو دانشمند برنده جایزه نوبل شدند.
http://t.me/pubethicsmums/1088

دو پست دیگر جدید
حمایت ماکس پلانک از آلبرت آینشتن جوان برای چاپ مقالات مهم سال ۱۹۰۵ او که منجر به شهرت بی سابقه او شد. بدون کمک پلانک، آینده آینشتن احتمالا اینقدر درخشان نبود
http://t.me/pubethicsmums/1305

حمایت آینشتن از دانشمند جوان گمنام هندی، ساتیندرا بوز. اینشتن مقاله بوز را که توسط یک مجله رد شده بود به آلمانی ترجمه کرد و به یک مجله دیگر فرستاد تا چاپ شود
http://t.me/pubethicsmums/1306

به مناسبت ۱۳ آگوست روز جهانی چپ‌دستان.
چرا گونه انسان عمدتا راست‌دست است؟

ظاهرا انواع مختلف گونه های "هومو" مانند نئاندرتال ها عمدتا راست دست بوده اند. شواهد زیادی از راست دست بودن مانند درشت‌تر بودن استخوان‌های اندام فوقانی راست و جهت اثرات روی دندان‌ها ناشی از ابزار سنگی، در گونه های مختلف "هومو" یافت شده است.
هیچ پستاندار جفت‌دار دیگری به جز انسان تمایل به استفاده بیشتر از یکی از دستهایش را ندارد، حتی نزدیکترین خویشاوند انسان یعنی شامپانزه.
نظر غالب این است که به دنبال جدا شدن گونه های "هومو" از سایر نخستی ها، با پیدایش توانایی استفاده از ابزار، اعضاء گونه های "هومو" راست دست شده‌اند. علت قرار داشتن ناحیه استفاده از ابزار در سمت چپ مغز است که سمت راست بدن را کنترل می‌کند. چپ‌دستی پس از مدتی به صورت یک صفت نادر در گونه های "هومو" ظاهر می‌شود. به نظر می‌رسد چپ دستها در بسیاری از توانایی های ذهنی بهتر از راست دست ها هستند و به خصوص در نزاع ها می‌توانند بیشتر پیروز باشند. این تمایزات دلیل بقاء چپ‌دستها در جامعه اغلب راست دست انسانها است.

https://youtu.be/vb11oOHYNXM

http://t.me/pubethicsmums/1308

به مناسبت ۱۲ آگوست زادروز اروین شرودینگر

تا به حال سه پست در کانال درباره اروین شرودینگر منتشر شده است.

-شرودینگر و تعریف حیات
http://t.me/pubethicsmums/993

-شرودینگر و استفاده از اعداد موهومی در معادله معروف شرودینگر
http://t.me/pubethicsmums/1041

گربه شرودینگر
http://t.me/pubethicsmums/1059

#رسوایی_پژوهشی

وقتی مقالات بی سر و ته در مجلات علمی به چاپ می‌رسند: ماجرای SCIgen


در سال ۲۰۰۵، چند دانشجوی MIT برای نشان دادن کیفیت پایین بررسی های مقالات ارسالی به کنفرانسهای علمی، یک برنامه تولید کننده مقاله تهیه کردند که با استفاده از دستور زبان مستقل از متن، مقالات کاملا بی معنی در حیطه علوم کامپیوتر تولید می‌کرد.

تعداد زیادی مقاله بی سر و ته که توسط SCIgen تولید شده‌اند از آن زمان تاکنون در مجلات علمی به چاپ رسیده اند.
فقط در سال ۲۰۱۵، ۱۲۲ از این دست مقالات رترکت شده‌اند و هنوز تعداد زیادی مقاله اینچنین در مجلات مختلف چاپ شده‌اند.

محققی فرانسوی با تولید تعداد زیادی از این دست مقالات که همدیگر را استناد می‌کردند توانست نویسنده ای خیالی را Ike Antkare به عنوان یکی از پراستنادترین نویسندگان علمی (با h-index بیشتر از آلبرت آینشتن) معرفی کند!

تصویر مربوط به یکی از این مقالات است که یک‌دانشجوی دانشگاه شریف با نام مستعار "مسلح‌نژاد" به یکی از مجلات الزویر فرستاده است و چاپ شده است.

doi:10.1016/j.amc.2007.03.011

.در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1310

کشف مجدد انتگرال توسط یک محقق پزشکی در سال ۱۹۹۴!

در سال ۱۹۹۴، ماری تای از مرکز تحقیقات چاقی نیویورک موفق شود روشی ابداع کند که سطح زیر منحنی نمودار تحمل گلوکوز را با دقت بالا محاسبه کند! این روش را "روش تای" نامگذاری کرد و مقاله اش در مجله "Diabetes Care" به چاپ رسید.

نکته اینجاست که این روش که به روش ذوزنقه معروف است از قرن ۱۴ میلادی در اروپا شناخته شده بوده است و سابقه آن به بابل باستان در ۲۱۰۰ سال قبل می‌رسد. در واقع تای روشی را دوباره کشف و به چاپ رساند که بیش از دو هزاره از کشف آن می‌گذشت!

نکته جالب اینجاست که این مقاله تا به حال بیش از ۴۰۰ بار استناد داشته است! ظاهرا کیفیت آموزش ریاضی برای پژوهشگران حوزه پزشکی بسیار پایین است!
https://youtu.be/QOngA8bBbkg

Tai MM. A mathematical model for the determination of total area under glucose tolerance and other metabolic curves. Diabetes Care. 1994 Feb;17(2):152-4.

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1311

به مناسبت ۱۵ آگوست روز چاپ مقاله مهم چارلز تاونز در مورد اصول تئوریک لیزر

Gordon, James P., Herbert J. Zeiger, and Charles H. Townes. "The maser—new type of microwave amplifier, frequency standard, and spectrometer." Physical review 99.4 (1955): 1264.

در ۱۵ آگوست ۱۹۵۵ چارلز تاونز و همکارانش مقاله ای به چاپ رساندند که اصول طراحی یک MASER بود و امواج مایکروویو را تقویت می‌کرد.
در ابتدا بسیاری فیزیکدانان برتر مانند نیلز بور و فون نیومن معتقد بودند که میزر اصل عدم قطعیت هایزنبرگ را نقض میکند و عیر عملی است!

طی سال‌های آتی با پیشرفت‌های بعدی در نهایت امکان تقویت امواج نور مرئی نیز فراهم گردید و LASER وارد دنیای علم و تکنولوژی گردید.
نور لیزر بر خلاف نور های سایر منابع نوری، فقط یک طول موج دارد، جهت مشخص دارد و نیز انرژی بسیار بالاتری را منتقل می‌کند.

فیلم در مورد اصول لیزر است.
تاونز به خاطر نقشش در طراحی لیزر و میزر موفق به دریافت جایزه نوبل شد.

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1312

به مناسبت ۱۸ آگوست زادروز رینولد نیکلسون

احتمالا بر روی جلد کتاب مثنوی مولانا این جمله را زیاد دیده‌اید:
تصحیح رینولد. ا. نیکلسون

نیکلسون یکی از بزرگترین خاورشناسان تاریخ است. او علاقه زیادی به عرفان شرقی و ایرانی داشت. حجم کارهای این متفکر بزرگ با هیچ خاورشناس و حتی هیچ دانشمند ایرانی قابل مقایسه نیست.

-تالیف کتاب عظیم "تاریخ ادبیات عرب"
-تالیف کتاب "مطالعات در باب تصوف اسلامی"
-تصحیح کتاب های تذکره الاولیاء و مثنوی معنوی
-ترجمه کتب متعدد از فارسی، عربی، و ترکی به انگلیسی از جمله ترجمه و شرح مثنوی مولوی و ترجمه کشف المحجوب هجویری

حجم و کیفیت آثار نیکلسون وقتی بیشتر موجب شگفتی است که بدانیم او هرگز سفری به شرق و خارج اروپا نداشته است!

ایرانیان به نیکلسون دین بسیار دارند. روحش شاد
http://t.me/pubethicsmums/1313

به مناسبت ۲۰ آگوست روز جهانی زنبور عسل سه فیلم زیر به اشتراک گذاشته شد.

رمزگشایی از رقص زنبور عسل

http://t.me/pubethicsmums/1315

عسل چگونه ساخته میشود؟ زندگی اجتماعی زنبورها چگونه کنترل میشود؟

http://t.me/pubethicsmums/1316

گرده زنبور چیست؟

http://t.me/pubethicsmums/1317

به مناسبت ۲۰ آگوست روز جهانی زنبور عسل

رمزگشایی از رقص زنبورها
رقص معروف زنبورهای عسل سالها از اسرار طبیعت شناخته می‌شد.

در سال ۱۹۲۷، کارل فون فریش در کتاب
Aus dem Leben der Bienen

نتیجه مطالعات  خود را درباره ادراک زنبورهای عسل و نیز رقص خاص آنها منتشر کرد.
گرچه کتاب با اقبال دانشمندان مواجه نشد، سالها بعد نظریه فون فریش با آزمایش های متعدد تایید شد و در سال ۱۹۷۳ جایزه نوبل به او اهدا شد.
رقص زنبورها از موارد شگفت‌انگیز ارتباط در دنیای جانوران است. موجودی به کوچکی زنبور قادر از درباره چیزی که در گذشته دیده و تجربه کرده است به همنوعانش اطلاع دهد یعنی جهت و فاصله غذا تا کندو!

فیلم در مورد رمزگشایی از زبان رقص زنبورهای عسل بحث می‌کند. زنبورها با استفاده از زاویه رقص با خورشید، جهت؛  و با استفاده از طول مدت رقص، فاصله غذا را به بقیه زنبورهای کارگر  نشان می‌دهند.

https://youtu.be/1MX2WN-7Xzc

#نوابغ_علم


در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1315

به مناسبت ۲۰ آگوست روز جهانی زنبور عسل

-عسل حاصل هضم ناکامل شهد گلها است. زنبورها حجم بالایی از شهد را به کندو آورده و در یک زنجیره، شهد را بالا آورده و به خورد زنبور دیگر می‌دهند! پس از چندین نوبت بالا آوردن و خورده شدن شهد، آنرا در سلول کندو ذخیره کرده و با بال زدن آب آن را تبخیر می‌کنند تا غلیظ شود و کم کم تبدیل به عسل شود

-عسل در برابر فساد بسیار مقاوم است و حتی عسل‌های قابل خوردن از زمان مصر باستان باقی مانده است

-زنبورها برای نشان دادن محل گلها با رقص بسیار پیچیده؛ جهت، فاصله، و کیفیت گلها را با توجه به محل خورشید به بقیه کندو نشان می‌دهند

-زنبورها در کندو سه نوع هستند: زنبور ملکه که فقط تخم می‌گذارد، زنبور کارگر و زنبور نر. زنبور نر فقط وظیفه جفت‌گیری با ملکه را دارد و یک سری کروموزوم دارد. زنبورهای کارگر و ملکه دو سری کروموزوم دارند. ملکه از "ژل سلطنتی" یا "شاه‌انگبین" تا آخر عمر تغذیه می‌کند ک عامل تبدیل شدن بعضی زنبورها به ملکه همین تغذیه متفاوت است (زنبورهای کارگر از "گرده زنبور" تغذیه میکنند)

فیلم در مورد این ماده غذایی شگفت آور است

آدرس کانال
http://t.me/pubethicsmums/1316

به مناسبت ۲۰ آگوست روز جهانی زنبور عسل

گرده زنبور عسل (امبروزیا یا نان ایزدان) چیست؟

زنبورهای عسل از گرده گل ها برای تولید غذای خاصی تحت عنوان گرده یا نان زنبور عسل استفاده می‌کنند که منبع پروتئین آنهاست.

بدن زنبور عسل با میلیونها موی ریز پوشیده شده است که دانه های گرده به آنها می‌چسبند. حتی چشم های مرکب زنبور عسل هم  با این موها پوشیده شده است.
زنبور از پاهای خود استفاده کرده و به تدریج گرده های چسبیده به نقاط مختلف بدنش را به پای پشتی خود در کیسه های ویژه ای ذخیره می‌کند و به کندو می‌آورد. سپس آنها را در حفره های خاصی در کندو ذخیره کرده تا تبدیل به "نان زنبور عسل" شود.

نان زنبور عسل به عنوان خوراکی توسط انسان مصرف می‌شود و خواص مختلفی برای آن ذکر شده است که البته ثابت نشده است.

فیلم در مورد نحوه جمع آوری گرده توسط زنبور عسل است.

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1317

۲۲ محرم زادروز أبو علي الحسن بن الحسن بن الهيثم است که در غرب به alhazen معروف است.
ابن هیثم از بزرگترین دانشمندان تاریخ است. کتاب بی بدیل او "کتاب المناظر" پایه‌گذار علم اپتیک است.
ابن هیثم قدمهای اول را در تبدیل فلسفه طبیعی یونانیان به علم تجربی امروزی برداشت و لایق لقب اولین دانشمند به مفهوم نوین آن است.
به همین مناسبت هفت پست در مورد #ابن_هیثم تهیه شده است که به تدریج در کانال به اشتراک گذاشته میشود.

ابن هیثم و بنیان گذاری اپتیک نوین
http://t.me/pubethicsmums/1319

ابن هیثم و دید دو چشمی: مفهوم هوروپتر
http://t.me/pubethicsmums/1320

ابن هیثم و دید دو چشمی: قانون هرینگ
http://t.me/pubethicsmums/1321

ابن هیثم و انعکاس نور از سطوح منحنی: مساله ابن هیثم
http://t.me/pubethicsmums/1322

ابن هیثم و اعداد اول: قضیه ویلسون
http://t.me/pubethicsmums/1323

ابن هیثم و اعداد کامل
http://t.me/pubethicsmums/1324

ابن هیثم و دید دو چشمی
http://t.me/pubethicsmums/1325

به مناسبت ۲۲ محرم زادروز  ابن هیثم دانشمند بی بدیل

در قرن چهارم هجری، أبو علي الحسن بن الحسن بن الهيثم دانشمند بزرگ عرب مسلمان (که در غرب به alhazen معروف است) شاهکار بی بدیل خود یعنی "کتاب المناظر" را در نور‌شناسی به نگارش درآورد.
در قسمتی از این کتاب، ابن هیثم آزمایشات دقیقی را با اطاق تاریک انجام میدهد و ثابت میکند نور به خط مستقیم حرکت میکند و نیز نظریه رویت به علت ارسال نور از چشم را رد میکند.
ابن هیثم اولین دانشمند به معنای مدرن آن است.
فیلم در مورد اهمیت کار او بر روی اطاق تاریک است.
https://youtu.be/4Dk2CfO5PAY

#نوابغ_علم
#ابن_هیثم قسمت اول

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید

http://t.me/pubethicsmums/1319

به مناسبت ۲۲ محرم زادروز ابن هیثم دانشمند بی بدیل
در قرن چهارم هجری، أبو علي الحسن بن الحسن بن الهيثم در "کتاب المناظر" موفق شد مفهوم horopter را در دید دو چشمی بیان کند.
به بیان خود ابن هیثم توجه کنید
'فاما اذا التقی سهما البصرین علی مبصر من المبصرات و کان البصران مع ذلک یدرکان مبصر آخر، و کان ذلک المبصر الآخر اقرب الی البصرین.
من المبصر الذی التقی علیه السهمان او بعد منه، و کان مع ذلک فیما بین السهمین،  فان وضعه من البصرین یکون مختلفا فی الجهه. و ذلک انه اذا کان فیمابین السهمین، فانه یکون متیامنا عن احد السهمین و متیاسرا عن الآخر، و....
و ما هذا حاله من المبصرات فان صورته تحصل فی البصرین فی موضعین مختلفی الوضع، و تنتهی صورتاه التی تحصل فی البصرین الی موضعین مختلفین من تجویف العصبیه المشترکه، و تکونان عن جنبتی المرکز، فتکونان صورتین و لا تنطبق احدیهما علی الاخری."

فیلم در مورد هوروپتر و مفهوم آن بحث میکند.
https://youtu.be/iZY129866EI
#نوابع_علم
#ابن_هیثم قسمت دوم

در کانال اخلاق نشر و منابع علمی در تلگرام عضو شوید
http://t.me/pubethicsmums/1320