😁 به مناسبت درگذشت دکتر اکبر اعتماد بنیان‌گذار و اولین رئیس سازمان انرژی اتمی ایران | گوشه‌ای کوچک از کتاب ایران و اتم (خاطرات دکتر اکبر اعتماد به کوشش حسین دهباشی)

😁با آمریکا معامله‌مان نشد؛ نه مالی نه فنی. برای همکاری‌های اتمی با آمریکا باید از اول قرارداد دوجانبه می‌بستیم. با هر کشوری که می‌خواستیم از آن چیزی اتمی بخریم، باید قراردادی می‌بستیم تا ضوابط سیاسی همکاری را روشن بکنیم. کشورهایی که به تکنولوژی اتمی دست یافته بودند، این سیاست را پیش گرفته بودند که وقتی تجهیزات و مواد و تکنولوژی هسته‌ای را به کشور دیگر منتقل می‌کنند، کشور گیرنده تکنولوژی از آن برای ساختن سلاح‌های اتمی استفاده نکند. برای انجام این هدف هم رسم بود که داد و ستدهای اتمی با هر کشور باید در قالب موافقت‌نامه‌ای که آن را «موافقت‌نامه دوجانبه» می‌نامند عمل شود تا ضوابط کار معلوم باشد. عرض کردم از ویژگی‌های کار اتمی این است که کاملاً سیاسی است؛ شما نمی‌توانید بروید از مملکتی تجهیزات اتمی بخرید بردارید بیاورید بدون این‌که قرارداد همکاری اتمی با آن کشور داشته باشید و آن کشور در قراردادش نیات خودش را به روشنی گنجانده باشد.

😁با فرانسه توانستیم خیلی خوب و زود به نتیجه برسیم، قرارداد خیلی خوبی بستیم. با آلمان هم بستیم، حالا کمی دیرتر ولی باز قرارداد خوبی بود. با آمریکا نتوانستیم قرارداد ببندیم چون آمریکا می‌خواست شرایطی را تحمیل بکند که ما نمی‌پذیرفتیم. هر کشور صنعتی این قرارداد دوجانبه را با یک دید دیگری می‌بیند. آمریکایی‌ها با تسلطی که تا شاید ده سال پیش روی بازار تجهیزات اتمی دنیا داشتند، همیشه قوانین خودشان را تحمیل می‌کردند. کشورهایی که بعد وارد بازار شدند مثل انگلیس و فرانسه و آلمان، نرمش بیشتری در این زمینه داشتند. در آمریکا آن مرجعی که اجازه استفاده از تسهیلات اتمی را در آمریکا می‌دهد، از دولت جداست و استقلال خودش را دارد.

😁به او می‌گویند ان‌آرسی. یعنی طبق قانون باید هر کسی نیروگاه اتمی در آمریکا می‌سازد، از ان‌آرسی اجازه بگیرد و اگر ان‌آرسی اجازه ندهد، این طوری نیست که آن طرف بتواند برود پهلوی رئیس جمهور آمریکا و رئیس جمهور آمریکا دستور بدهد؛ چنین چیزی وجود ندارد. حالا ممکن است با هم لابی کنند، ولی طبق قانون این طوری نیست. اجازه صدور تجهیزات اتمی در آمریکا را هم ان‌آرسی می‌دهد. برای آن اجازه هم لازم است که یک توافقی قبلا بین دولت‌ها شده باشد. پس یک قرارداد مالی دوجانبه می‌خواهد و بعد تازه این قرارداد دوجانبه بین دولت‌ها، ان‌آرسی را متعهد نمی‌کند. یعنی ان‌آرسی هنوز استقلال عملش را در قبال اجازه صادر کردن تجهیزات نگه می‌دارد، ولی خب احترام می‌گذارد به آن قراردادی که دولتش بسته. در کشورهایی مثل فرانسه و آلمان، آن دستگاهی که اجازه می‌دهد، جزو دولت است. بنابراین تفاوت اساسی دارد. یعنی دولت خیلی راحت‌تر می‌تواند با آن دستگاه کنار بیاید تا آمریکا. بگذریم که حالا در آمریکا همه چیز باید برود به کنگره. در کشورهای اروپایی نمی‌رود. در آمریکا مسائل بغرنج افکار عمومی هست که در اروپا به آن مفهوم مطرح نیست.

😁شرایطی که آمریکا تحمیل می‌کرد، بیشتر مربوط به مشکلات داخلی خودش بود. در داخل آمریکا راجع به بازفرآوری سوخت اورانیوم مسائلی پیش آمده بود. بعد از آن که سوخت در رآکتور مصرف شد، می‌توانند آن را بازفرآوری کنند. یعنی پلوتونیوم یا اورانیومی را که در آن هست می‌گیرند، با ضایعات هسته‌ای‌اش هم کار دیگری می‌کنند. این بازفرآوری برای آمریکا مسأله‌ای شده بود و گرفتاری تولید کرده بود.

😁طی سال‌ها سیاست آمریکا هم در داخل و هم در خارج تحول پیدا می‌کرد، ولی در مجموع عوامل زیر را می‌توان به عنوان عوامل تعیین‌کننده در سیاست هسته‌ای آمریکا ذکر کرد:

۱. استفاده از انرژی اتمی در داخل آمریکا به تدریج با موانعی برخورد می‌کرد. این موانع موجب شد که در آمریکا دیگر سفارش تازه‌ای برای نصب نیروگاه‌های اتمی به صنایع اتمی داده نشود (از سال ۱۹۷۷ به بعد) و صنایع اتمی آمریکا دینامیسم و زمینه گسترش و تحول خود را تا حد زیادی از دست داد. این امر و مشکلات بزرگی که در آمریکا برای صنایع اتمی پیش آمد، این احساس را به وجود آورد که اگر استفاده از انرژی اتمی در آمریکا تا این حد مسأله ایجاد می‌کند، پس در سایر نقاط نیز همین‌طور خواهد بود. بنابراین صادر کردن تکنولوژی اتمی آمریکا آینده درخشانی در پیش ندارد که موجب شود دولت آمریکا در ارتباط با کشورهای خارجی نرمش به خرج دهد. در واقع هرچه دورنمای استفاده وسیع از انرژی اتمی در آمریکا تیره‌تر می‌شد، موضع‌گیری سیاست‌مداران آمریکا نسبت به روابطشان با کشورهای دیگر در زمینه اتمی بیشتر به سختی می‌گرایید. اگر بازار جهانی انرژی اتمی آینده خوبی داشت، آمریکا شاید سیاست متفاوتی را در پیش می‌گرفت، ولی وقتی احساس شد که در جهان دیگر بازار شکوفایی برای تکنولوژی اتمی - به طور کلی - و تکنولوژی اتمی آمریکا - به طور اخص - وجود ندارد، وزن بهره‌گیری اقتصادی بسیار پایین آمد و ملاحظات دیگر وزن بیشتری پیدا کردند.

😁1/4
😌@Projectmeshkat

😁در واقع وضع در آمریکا بعد از گذشت دو دهه به کلی دگرگون شد. سرخوردگی‌ها و گرفتاری‌های داخلی آمریکا در زمینه استفاده از انرژی اتمی و مشکلات اقتصادی و سیاسی که در این زمینه بروز کرد و نیز تسلط یافتن بعضی از کشورهای صنعتی - از جمله فرانسه و آلمان - به تکنولوژی انرژی اتمی و راه یافتن این کشورها به بازار جهانی و رقابت شدید آن‌ها با آمریکا در این زمینه، موجب شد که سیاست «اتم برای صلح» آمریکا با ناکامی روبه رو شود و آمریکا به تدریج دست و بال خود را جمع کند. از این به بعد سیاست آمریکا بیشتر معطوف این بود که عرصه را بر کشورهای رقیب خود نیز تنگ کند و آن‌ها را از صدور تکنولوژی هسته‌ای باز دارد.

۲. عامل دیگر، نارضایتی بود که درباره کنترل فعالیت‌های اتمی کشورهای دریافت کننده تکنولوژی اتمی در کنگره آمریکا شروع شد. طبق فرمول معمول موافقت‌نامه‌های دوجانبه و نیز قرارداد منع گسترش سلاح‌های اتمی (ان‌پی‌تی) نظارت بر فعالیت‌های اتمی کشورها به عهده آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود. در کنگره آمریکا ایراد می‌گرفتند که این از لحاظ آمریکا صحیح نیست و حتی با قانون اساسی آمریکا تضاد دارد. چون این در واقع یک نوع انتقال حق حاکمیت می‌باشد، یعنی اگر دولتی طبق موافقت‌نامه دو جانبه در قبال آمریکا تعهدی دارد، باید حق نظارت و کنترل هم با آمریکا باشد، نه با یک منبعی که تحت حاکمیت آمریکا نیست.

۳. انفجار اتمی هندوستان در سال ۱۹۷۴ نشان داد که یک کشور غیرصنعتی نیز می‌تواند با بسیج نیروهای علمی و تکنولوژیک خود به تکنولوژی سلاح‌های اتمی دست یابد. بعد از انفجار اتمی که در هند انجام شد، آمریکا شروع به سخت‌گیری‌های تازه‌ای کرد و در فرمول موافقت‌نامه‌های دوجانبه تغییراتی اساسی ایجاد نمود. معتقدم آمریکا انفجار اتمی هند را بهانه قرار داد که بر سخت‌گیری‌های خود بیفزاید. چون انفجار اتمی هند برای آمریکا غیر مترقبه نبود و به خوبی می‌دانستند که هند دست اندر کار این برنامه است.

😁آمریکایی‌ها به ایران می‌گفتند ما حاضریم با شما همکاری بکنیم، به شرط این‌که اگر برای شما رآکتور ساختیم یا به شما سوخت دادیم، وقتی این سوخت از رآکتور درآمد، هر تصمیمی راجع به آن می‌گیرید و هر کاری با آن می‌خواهید بکنید، باید با موافقت ما باشد. به قول خودشان از ما «حق رضایت قبلی» می‌خواستند. یعنی هر کاری می‌کنید قبلا ما باید قبول کرده باشیم.

😁من می‌گفتم: اصلا با اصل و اساس این قضیه مخالفم. چون با حاکمیت ملی ما تناقض دارد. من نمی‌توانم کاری را که می‌خواهم با چیزی متعلق به ایران انجام دهم، به اجازه دولت آمریکا محول کنم. چنین کاری نمی توانم بکنم. می گفتند: «خب، مگر شما می‌خواهید مثلا این کار را بکنید؟... آن کار را بکنید؟...» می‌گفتم: «من نمی‌دانم چه کار می‌خواهیم بکنیم، نمی‌توانم برای نسل‌های بعد که سی چهل سال دیگر بعد از من می‌آیند تصمیم بگیرم. این حق را به خودم نمی‌دهم که برای آن‌ها تصمیم بگیرم، آن‌ها باید خودشان تصمیم بگیرند. بنابراین نمی‌توانم این حق را قبول بکنم.»

😁من یادم هست یک بار که به هند رفته بودم، با خانم گاندی مذاکره داشتم که بعدش هم یک مصاحبه مطبوعاتی در مقر نخست وزیری ترتیب داده شده بود که من و مسئول انرژی اتمی هند در آن به سوالات خبرنگاران پاسخ دادیم. در این مصاحبه یک روزنامه‌نگار آمریکایی از من پرسید: «نزدیکی ایران به هند هدفش استفاده از تکنولوژی جدا کردن پلوتونیوم از سوخت است؟» چون هندی‌ها این تکنولوژی را داشتند و انفجار اتمی آن‌ها که در سال ۱۹۷۴ به وقوع پیوست، نتیجه استفاده از این تکنولوژی بود. من پاسخ دادم: «این مسأله اصلا مطرح نیست و ما مذاکره‌ای در این زمینه با هندی‌ها نداشته‌ایم.» او سپس گفت: «شما می‌توانید بگویید اصلا هیچ وقت این کار را نخواهید کرد؟» من جواب دادم «ببینید، من امروز مسئول یک دستگاه دولتی هستم و برای امروز می‌توانم صحبت بکنم، من برای ۱۵ سال دیگر ایران نمی‌توانم صحبت بکنم. نه اجازه‌اش را دارم و نه اصلا این حرف مفهومی دارد، چون هرچه من بگویم باز ۱۵ سال دیگر ایران هر کار که صلاحش باشد خواهد کرد. آن چه که من امروز می‌توانم بگویم، این است که ما فعلا این برنامه را نداریم»

😁روز بعد از مراجعت من به تهران، سالیوان، سفیر آمریکا، زنگ زد که من می‌خواهم شما را ببینم. به او وقت دادم. آمد و گفت: «من خبر مصاحبه شما را گرفتم. شنیده‌ام که شما گفته‌اید که ایران بازفرآوری را به کلی حذف نمی‌کند.» به او جواب دادم: «درست است و من این کار را نمی‌توانم بکنم. ما فعلا این برنامه را نداریم، ولی من نمی‌توانم بگویم که برای همیشه از آن صرف نظر خواهیم کرد.» او گفت: «این یک مسأله سیاسی حساس است، ما می‌خواهیم ایران یک جوری روشن بگوید که بازفرآوری لزومی ندارد. برای ما مهم است. برای این که باید کشورهای دیگر را مهار کنیم.

😁2/4
😌@Projectmeshkat

😁برای ما، مسأله ایران نیست، ولی ایران شده نمونه این کار.» من گفتم: «شما مشکلات خودتان را بروید خودتان حل کنید. ما نمی‌توانیم وسیله حل مشکل شما بشویم.»

😁وقتی سوخت داخل راکتور می‌رود، در آن مقداری پلوتونیوم تولید می‌شود که البته خیلی ماده خوبی برای ساختن بمب نیست، ولی کسی اگر باهوش باشد، احیانا ممکن است بتواند از آن بمب بسازد که هیچ کس تا حالا نساخته، ولی به صورت تئوریک می‌شود از آن بمب ساخت. آمریکایی‌ها می‌ترسیدند ما این سوخت را بازفرآوری بکنیم و پلوتونیوم را از آن بگیریم و بمب بسازیم، یا بدهیم کشور دیگری از آن بمب بسازد. بنابراین می‌خواستند روی این کنترل داشته باشند که خیالشان راحت باشد.

😁در جلساتی که در کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی با آمریکا داشتیم - که رئیس آمریکایی آن کیسینجر و رئیس ایرانی آن هوشنگ انصاری بود - من یک برخورد شدید با کیسینجر داشتم. کیسینجر آن وقت یک ایده‌ای آورده بود که می‌گفت: «کشورهایی مثل ایران و پاکستان برنامه انرژی اتمی دارند، ولی آن‌ها هر یک نمی‌توانند جداگانه پی مسائل سوخت خود بروند، مخصوصاً اداره سوخت در مرحله بعد از سوخته شدن در رآکتور. چون برنامه‌های شما آن قدر بزرگ نیست که این امر را از لحاظ اقتصادی توجیه کند.» او نظرش این بود که در چند منطقه دنیا مراکز چند دولتی سیکل سوخت ایجاد شود و کشورهای منطقه در آن سهیم باشند. بدین ترتیب او می‌خواست تصمیم‌گیری در مورد سیکل سوخت را از حیطه حاکمیت ملی یک کشور بیرون بیاورد تا مسأله تولید پلوتونیوم و استفاده از آن در حیطه اختیار یک کشور نباشد. آن‌ها به من می گفتند که یک مرکز سوخت می‌تواند در خاورمیانه باشد و یک مرکز هم احیانا در ایران تشکیل بشود.

😁یک دفعه کیسینجر، وزیر خارجه آمریکا آمد تهران. همکارانش را آورده بود. جلسه‌ای داشتیم در دفتر هوشنگ انصاری. ما نشستیم با هم صحبت کردیم و کیسینجر مسأله را مطرح کرد. من گفتم: «آقای کیسینجر، شما یکی از بهترین متخصصین علوم سیاسی و دیپلماسی جهان هستید و من به این عنوان با شما صحبت می‌کنم. من فقط یک سوال دارم، اگر جواب مرا مثبت بدهید، من حرف شما را ممکن است بپذیرم، ولی اگر منفی دادید، آن وقت دیگر این نظر خود را باید پس بگیرید.» گفت: «آن چیست؟» گفتم: «خیلی به زبان ساده می‌گویم، آیا شما تصور یک سازمان منطقه‌ای را می‌توانید بکنید که ایران و پاکستان و هند و عراق و ترکیه و سایر کشورهای عربی در آن عضویت داشته باشند و این سازمان که باید به نیازهای اقتصادی منطقه پاسخ دهد، بدون گرفتاری کار خودش را بکند؟ آیا شما مرا می‌بینید که با این‌ها بنشینم و صبح تا عصر جز نزاع و سر و کول یک‌دیگر پریدن کار دیگری داشته باشیم؟ او اندکی فکر کرد و گفت: « راست می‌گویید، چنین چیزی عملی نیست.» بدین ترتیب موضوع ایجاد مراکز منطقه‌ای سوخت اتمی پرونده‌اش بسته شد و دیگر آمریکایی‌ها در این زمینه صحبت نکردند.

😁در هر صورت ما نمی‌توانستیم حق رضایت قبلی را به آمریکایی‌ها بدهیم. تا آخری هم که من در ایران بودم، این داستان حل نشد. آمریکایی‌ها می‌خواستند این فرمول را به کشورهای دیگر هم بدهند، تنها ایران نبود. کشورهای دیگری هم پشت سر ما صف کشیده بودند که با آمریکا قرارداد دوجانبه ببندند. این قرارداد همکاری دوجانبه در آمریکا اصلا فقط یک فرمول داشت که در پارلمان آمریکا تصویب شده بود و دولت موظف بود آن را رعایت کند، و چون ما قبول نمی‌کردیم، دائم هر ماه در تهران یا آمریکا مذاکره ادامه داشت. ولی ما زیر بار نمی‌رفتیم.

😁چندین بار با آمریکایی‌ها سر این داستان دعوا کردم؛ دعوای واقعاً بد. در هر صورت به مذاکره با آمریکا ادامه می‌دادیم بدون این‌که بخواهیم از آمریکا نیروگاه بخریم. چون نیازهای ما از طریق کشورهای اروپایی تأمین می‌شد و نیز می‌دانستیم متن موافقت‌نامه دوجانبه، هرچه باشد، در غایت امر کار ما با آمریکا به مشکل برخواهد خورد. چون ارگان‌های مختلف آمریکا همیشه در این زمینه یکپارچه نبودند و با هم هم‌خوانی نداشتند و این خود کار را مشکل‌تر می‌کرد.

😁 به خاطر دارم یک بار در واشنگتن با آمریکایی‌ها مذاکره می‌کردیم و نمایندگان چند دستگاه آمریکایی حضور داشتند. طی مذاکرات بارها گفته‌های ضد و نقیض از نمایندگان دستگاه‌های مختلف شنیدم و بالاخره یک دفعه عصبانی شدم کاغذهای خود را جمع کردم بلند شدم و به همکارانم با صدای بلند به انگلیسی گفتم: «بلند شوید برویم و وقتی برگردیم که این‌ها مشق خانگی خود را انجام داده باشند!» همه از جلسه خارج شدیم و فردای آن روز به تهران بازگشتیم. علاوه‌بر این تغییرات، سیاست اتمی آمریکا همیشه ما را در مقابل این خطر قرار می‌داد که آن‌ها تعهدات خود را محترم نشمارند و قواعد بازی را عوض کنند. به همین دلیل حتی در صورت امضای توافق‌نامه دوجانبه، تمایلی به داد و ستد با آمریکا نداشتم.

😁3/4
😌@Projectmeshkat

😁یادم هست یک دفعه سناتور جرالد فورد هیأتی دوازده نفری با یک نامه پیش شاه فرستاد و به شاه نوشته بود: ما با ایران خوبیم، مسأله ما با ایران نیست. مسأله کشورهای دیگر است. ما برای این‌که بتوانیم این فرمول را به کشورهای دیگر تحمیل کنیم، مجبوریم از ایران بخواهیم قبول کند.» شاه فوری من را خواست و آن نامه را داد خواندم. گفت: «جوابش چیست؟» گفتم جوابش "نه" است اگر این‌ها با کشورهای دیگر مسأله دارند بروند مسأله‌شان را با خود آن کشورها حل کنند، به ما چه مربوط است؟ ما مسأله خودمان را داریم. گفت: «خب، پس جوابش را بنویس.» جواب را همان روز همان جا جلوی شاه نوشتم؛ نوشتم: «ما نمی‌توانیم بپذیریم.» حالا البته با تعارفات و در لفافه و با ملاحظات سیاسی لازم، ولى بالاخره جواب رد دادیم و شاه همان جا امضا کرد و نامه را فرستاد.

😁راستش نظر خودم این بود که با آمریکا هم اصلاً معامله نکنیم. یعنی اگر آن موافقت‌نامه به تصویب هم می‌رسید و امضا هم می‌شد، من کسی نبودم که از آمریکا نیروگاه بخرم. چون آمریکا مملکتی است که عادت دارد همیشه تکی تصمیم می‌گیرد و کار ندارد کشورهای دیگر چه می‌کنند. مثلاً یک دفعه تصمیم می‌گیرد چیزی را ندهد! می‌دانستم در یوگسلاوی داشتند نیروگاه می‌ساختند، وسطش آمریکایی‌ها همکاری را قطع کردند، چون سر همین موافقت‌نامه با هم گرفتاری داشتند. یوگسلاوی مقدار زیادی هزینه کرده بود، هیچ چی، کار قطع شد. بنابراین به آمریکایی‌ها اطمینان نداشتم.

😁4/4
😌@Projectmeshkat

⭕️ موساد می‌تواند فرمانده هوافضای سپاه را ترور کند؟

⭕️روزنامه جروزالم‌پست در گزارشی با یک تیتر خبری واضح و علنی، به ترور فرمانده نیروی هوافضای سپاه سردار سرتیپ امیرعلی حاجی‌زاده پرداخته است!

⭕️این روزنامه بیان کرده منابع نزدیک به جروزالم‌پست حدس می‌زنند که با نگرانی اسرائیل مبنی بر اینکه دولت ترامپ ممکن است به یک توافق هسته‌ای ضعیف جدید با ایران دست پیدا کند، یکی از راه‌های خروج از چنین سناریویی می‌تواند انجام عملیات تئوریک توسط موساد باشد که در آن مقام کلیدی ایرانی را که در سال گذشته دستور شلیک مجموعا 400 موشک بالستیک به اسرائیل را داده بود، ترور کند.

⭕️هدف از انجام این ترور تحریک ایران به انجام یک حمله جدید به اسرائیل است که می‌تواند به عاملی برای حمله گسترده اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران حتی بعد از دستیابی به توافق هسته‌ای جدید با دولت آمریکا تبدیل شود!

⭕️تعدادی از مقامات آمریکا و اسرائیل درباره ترور وی در اکتبر گذشته به‌عنوان پاسخی بالقوه به دومین حمله ایران به اسرائیل بحث کردند که در نهایت اسرائیل به حمله به سایت‌های پدافندی و تأسیسات تولید موشک بالستیک در ایران بسنده کرد.

🔴 Projectmeshkat
🔴 Meshkatplus
🔴 Projectmeshkat
🔴 @Projectmeshkat

🌹 29 فروردین؛ روز ارتش جمهوری اسلامی ایران

🔴 Projectmeshkat
🔴 Meshkatplus
🔴 Projectmeshkat
🔴 @Projectmeshkat

🌹 29 فروردین؛ سال‌روز شهادت سردار سید محمد حسین‌زاده حجازی

🔴 Projectmeshkat
🔴 Meshkatplus
🔴 Projectmeshkat
🔴 @Projectmeshkat

🌹 29 فروردین؛ سال‌روز شهادت سرگرد خلبان جواد عرفانیان

🔴 Projectmeshkat
🔴 Meshkatplus
🔴 Projectmeshkat
🔴 @Projectmeshkat

🌹 2 اردیبهشت؛ سال‌روز تاسیس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

⭕️ Projectmeshkat
⭕️ Meshkatplus
⭕️ Projectmeshkat
⭕️ @Projectmeshkat

⭕️ 3 اردیبهشت؛ سال‌روز شهادت سپهبد محمدولی قرنی

⭕️پس از پیروزی انقلاب اسلامی، شهید قرنی از سوی امام خمینی به عنوان نخستین فرد نظامی به عضویت شورای انقلاب درآمد و ضمن بازگشت به ارتش با درجه سرلشکری، به‌عنوان رئیس ستاد ارتش انقلاب منصوب شد.

⭕️در همان روزهای نخست انقلاب که منافقین و گروه‌های ضد انقلاب شعارهایی در راستای انحلال ارتش سر می‌دادند، شهید قرنی در گفت‌وگویی چنین اظهار داشت: اگر ارتش ملی را به هر وسیله تضعیف کنند، استقلال ملی و تمامیت ارضی کشور به خطر می‌افتد. در ارتش شکلی به وجود می‌آورم که دشمنان کشور نتوانند کوچک‌ترین لطمه‌ای به ایران وارد کنند.

⭕️سپهبد محمدولی قرنی در تاریخ 3 اردیبهشت سال 1358 توسط گروهک تروریستی فرقان به شهادت رسید.

⭕️ Projectmeshkat
⭕️ Meshkatplus
⭕️ Projectmeshkat
⭕️ @Projectmeshkat