Emlash foydalimi?

Qanday turlari bor? Qaysi hollarda emlatish mumkin emas?

Batafsil: https://telegra.ph/Emlash--turlari-otqazilish-tartibi-emlash-kalendari-va-qarshi-korsatmalar-09-19

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

Chaqaloqlarda fiziologik mastopatiya

Chaqaloq ko‘kragining qattiqlashishi yoki dag‘allashishi bo‘lib, onadan o‘tgan ko‘p miqdordagi prolaktinlar hisobiga yuzaga chiqadi. Odatda chaqaloq hayotining 3–4-, uzog‘i bilan 7–8 kunlarida boshlanadi. Keyin dag‘allashish muntazam kamayib boradi. Neonatal davrning oxiriga borib, sut bezlarining hajmi odatdagidek tus oladi. Sut bezlarining kattalashishi doimo simmetrik bo‘ladi. Bez ustidagi teri o‘zgarmaydi. Bolaning umumiy ahvoli va kayfiyati o‘zgarmaydi. Dag‘allashish sut bezidan og‘iz sutiga o‘xshash oq rangli ajralma chiqishi bilan birgalikda kechadi.

Muolaja talab qilinmaydi. Sut bezlarining yallig‘lanishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun undan ajralmani siqib chiqarish qat’iyan man etiladi. Bezlar ustidagi teri tozalanadi, muolaja o‘tkaziladigan joy quruq va iliq bo‘lishi kerak.

Dag‘allashish yorqin namoyon bo‘lganda sterillangan kamfora yog‘i bilan kompress qilish mumkin.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook

Bolalar tirnog'ini tishlasa nima qilish lozim?

▪️Bolani bu odati uchun koyimang. Ayniqsa qo‘llariga urmang.
▪️Bola bilan yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan kasalliklar haqida gaplashing va bu odati unda shu kasalliklari rivojlanishi mumkinligini tushuntiring.
▪️Uyqu, uyg‘oqlik vaqtlarini to‘g‘ri taqsimlang va bir rejimga o‘rgating. Kichik motorikani (chizish, konstruktordarda o‘yin, musiqa asboblarini chalish kabi) rivojlantiring.
▪️Qo‘llarni regulyar gigiyenasini o‘rgating.
▪️Bola atrofida me'yoriy ruhiy holat yarating. Bolani ruhiyatini yuzaga chiqarishni o‘rgating.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

❓Bolalarga tarvuzni qachondan va qancha miqdorda berish mumkin?

📌1 yoshgacha bo‘lgan bolalarga tarvuz berilmaydi.

📌1 yoshdan 2 yoshgacha bolalarga sutkasiga 50 g

📌2 yoshdan 3 yoshgacha bolalarga sutkasiga 100 g

📌3 yoshdan 5 yoshgacha bolalarga sutkasiga 150 g

❗️Bolaga berilayotgan tarvuzda mineral o'g'itlar minimum miqdorda bo'lishiga e'tibor bering! Taruzni belgilangan miqdordan ko'p bermang. Bolaga tarvuzni normadan ortiq berish diareya(ich ketishi)ga sabab bo‘lishi mumkin.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

Yangi tug‘ulgan chaqaloqlarda sariqlik darajasini baholashda Kramer shkalasidan foydalaniladi:

I daraja – yuz va boʻyinda sariqlik (bilirubin >80 mkmol/l);
II daraja – sariqlik kindikkacha tarqaladi (bilirubin 150 mkmol/l);
III daraja – sariqlik tizzagacha tarqaladi (bilirubin 200 mkmol/l);
IV daraja – sariqlik yuz, gavda, qoʻl va oyoqlargacha tarqaladi (>250 mkmol/l);
V daraja – butun tana boʻylab tarqalgan sariqlik (bilirubin miqdori >350 mkmol/l). 

Fiziologik sariqlik odatda oyoq uchidan bosh tomonga qarab yo'qolib boradi. Normada chaqaloqlardagi fiziologik sariqlik bola hayotining 14 kunigacha yo'qolib ketishi lozim.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

Fimoz qanday kasallik?

Jinsiy olat chekka kertmagining torayishi hisobiga, olat boshchasining yalang‘ochlanmay qolishiga sabab bo‘ladi. Fimoz 3-5 yoshgacha bo‘lgan o‘g‘il bolalarda uchraydi.

3 turi bor:
-gipertrofik
-atrofik
-chandiqli
(Rasmda atrofik turi ko‘rsatilgan)

Bola qiynalib siyadi, siyish paytida bezovtalik, og‘riq bo‘ladi. Kertmak sohasida shish va qizarish kuzatiladi.

Vaqtida davolanmasa, siydik tutilib infeksiya tushishi hisobiga, parafimoz, balanopostit, sistit, piyelonefrit rivojlanishi mumkin!

1 yoshgacha fiziologik bo‘ladi, davolash shart emas!
1 yoshdan katta bolalarda operativ yo‘l - sirkumsiziya(sunnat qilish) bilan davolanadi.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

Bolalarda adenoid borligini kasallik belgilariga qarab aniqlaymiz.

📌Tez-tez burun bitishi, davolash yordam bermaydi.
📌Burun orqali nafas olishni qiyinlashishi
📌Og‘zini ochib uxlash
📌Xurrak otish
📌Uyqu buzilishi
📌Ovoz tembrining o‘zgarishi
📌Ko‘z qizarishi va yosh oqishi
📌Eshitishning pasayishi
📌Quruq yo‘tal, asosan ertalab
📌Qo‘zg‘aluvchanlik va tez charchab qolishi
📌Bosh og‘rig‘i
📌Nevrologik tiklar yoki ko‘zini tez-tez ochib yumish

❗️Yuqorida belgilar aniqlanganda bolani darhol vrach LOR ko‘rigiga olib boring!

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook

❓Beshikka belash me'yorlariga yoki qoidalarga rioya qilinmasa, qanday oqibatlarga olib kelishi mumkin?

🔹Bolaning kun bo‘yi, uzluksiz beshikda yotishi zararli. Kuz va qish oylarida bola terisiga yorug‘lik tushishi kamayadi. Oqibatda D vitamini yetishmovchiligi rivojlanishi mumkin.
🔹Bolaning qo‘l-oyoqlarini siqib bog‘lash o‘z navbatida qon aylanishni buzilishiga olib keladi.
🔹Bolani uzoq yotishi hisobiga boshining ensa qismida deformatsiyalar yuzaga kelishi mumkin.
🔹Beshikda bolani doimiy bir tomonlama emizish qiyshiq bo‘yinlikka sabab bo‘lishi mumkin.
🔹Sumakdan foydalanishda gigiyena qoidalariga rioya qilinmasa, jinsiy a'zolardagi infeksion kasalliklarga sabab bo‘lishi mumkin.
🔹Beshikni qattiq va tez tebratish markaziy asab tizimidagi jiddiy muammolarga sabab bo‘lishi mumkin.

©Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

Chaqaloqlarda vezikulopustulyoz

-terining mahalliy infeksion kasalligi bo‘lib, asosida ekkrin ter bezlarining yallig‘lanishi yotadi.

Qo‘zg‘atuvchilari:
-stafilakokklar
-streptokokklar
-klebsiella
-Candida albicans

Sog‘lom bolalarda hayotining 5-7 kunidan paydo bo‘ladi. Tug‘ruqdan keyingi infekion zararlanish uchun signal hisoblanadi.

Toshma dastlab ichida rangsiz suyuqlik saqlagan pufakcha ko‘rinishida, keyinchalik esa pustula(yiringcha)ga aylanadi. 2-3 kundan keyin pustula yoriladi va qobiqcha hosil bo‘ladi.

Pediatr yoki dermatolog ko‘rigi o‘tqazilishi kerak.

Ko‘rikkacha terini furatsillin eritmasi bilan kuniga bir necha marta artish mumkin.

©Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook

O'zbekiston Respublikasida profilaktik emlashlar kalendari

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

🤱Ko‘krak suti bilan ovqatlantirishning afzalliklari

1. Ovqatlantirish turining o‘ziga xosligi (Ona o‘z farzandini ona 
suti bilan boqadi).
2. Bolalar yuqumli kasalliklari va oshqozon-ichak infeksiyalarining passiv immunoprofilaktikasi (Agar ona suvchechak, qizamiq, parotit va shu kabi kasalliklarni boshdan kechirgan bo‘lsa, bolada bunday infeksiyalar rivojlanmaydi).
3. Intellektual (aqliy) rivojlanish Ko‘krak suti tarkibida mavjud 
bo‘lgan polito‘yinmagan yog‘ kislotalari 6–9 oy davomida tabiiy usulda boqiladigan bolalarda yuqori aqliy qobiliyatlar rivojlanishiga xizmat qiladi.
4. Onada sut bezi saratoni profilaktikasi (Statistika ma’lumotlariga ko‘ra, bolasini emizib boqayotgan onaning sut bezi saratoniga chalinishi ehtimoli 30 % ga kamayadi, mastopatiya holati yuzaga kelmaydi).
5. Tug‘ruqdan keyin bachadondan qon ketishi profilaktikasi (Bola 
ko‘krak emayotgan vaqtda ona organizmida ajralib chiqadigan oksitosin gormoni bachadonning silliq mushaklari qisqarishiga olib keladi, bu esa tug‘ruq yo‘llaridan qon ajralib chiqishini kamaytiradi).
6. Yaqinlik (tug‘ishganlik) his-tuyg‘ulari paydo bo‘lishi (Tabiiy 
usulda boqiladigan bolalar katta boʻlganda keksa ota-onalarini qariyalar uylariga tashlab ketmaydilar, emizikli onalar esa o‘z farzandlarini bolalar uylariga topshirmaydilar).
7. Kontrasepsiya (saqlanish) Laktatsiya yetarli darajada bo‘lganda, yangi hayz davri va homiladorlik boshlanishiga yo‘l qo‘yilmaydi.
8. Gipoallergenlik (Ona sutidagi oqsillarning 1/3 qismi oshqozonda 
parchalanmay soʻriladi, begona oqsilga nisbatan oziq-ovqat allergiyasi xavfi kamayadi).
9. Iste’mol qilish osonligi (Ona suti doimo iste’mol qilish uchun tayyor, sterillangan, isitilgan, ko‘krak uchini qaynatish, idishlarni sterilizatsiyalash va qaynatish kerak emas).
10. Bepullik (Emizikli ona to‘g‘ri ovqatlanishini tashkil qilish kifoya – ikki kishi ovqatlanadi, bolalar uchun mo‘ljallangan sun'iy aralashmalar esa – bu anchagina qimmatga tushadigan ozuqa hisoblanadi). 

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

Chaqaloqlar reflekslari

👶Xartum refleksi. Barmoqlar bilan chaqaloqning lablariga tegish natijasida uning lablari cho’chchayib, oldinga cho’ziladi.

👶Robinson refleksi. Kaftiga barmoq yoki qalam tegishiga javoban bola ularni shunday kuch bilan ushlab oladiki, xatto ko’tarsa ham qo’yib yubormaydi. 4- oyga borib, bu refleks yo’qolib ketadi(yuqoridagi suratda ko'rsatilgan).

👶Moro refleksi. Bola yotgan stol yoki krovat turtilsa, bola avval qo’llarini yoyadi, so’ng ularni bukadi. Bu refleks qo’ldagi bolani tez pastga tushirganda ham qayd etiladi. U statokinetik reflekslar turkumiga kirib, bola 4 oylik bo’lgunicha kuzatiladi.

👶Bauer refleksi. Bola qornida yotgan holatda kaft bilan uning oyoqlari kaftiga yengilgina bosiladi. Shunda bola kaftdan itarilib, emaklashga o’xshash harakat qiladi. Bu refleks ham bola 4 oylik bo’lganidan keyin yo’qoladi.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

Chaqaloqlarda teleangioektaziya

Teri kapilyarlarini kengayishidan hosil bo‘lgan, har xil shakldagi, pushti-qizil chiziqli dog‘lar.

Asosan boshning ensa qismida, yuz va bo‘yin sohalarda joylashadi.

Barmoq bilan bosilganda yo‘qolib, yana paydo bo‘ladi.

Davolash shart emas, xavfsiz, 1-1,5 yilda o‘zi yo‘qolib ketadi.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

Yaponiyadagi muhojir Bahodir Iskandarov u yerdagi bolalar salomatligiga e’tibor haqida lavha tayyorlabdi.

Ko'ring va o'zingiz uchun xulosa qiling!

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

Bolalarda tungi enurezni davolashning asosiy turlari:

Tartib: yotishdan oldin qo'rqinchli kitoblarni o'qish va faol o'yinlarni kamaytirish. Zo'ravonlik elementlari bo'lgan filmlar va kompyuter o'yinlari ham bolaning hali ham zaif ruhiyatiga salbiy ta'sir qiladi.

Parhez: oxirgi ovqat 18.00 gacha tavsiya etiladi. Uyqudan oldin ko'p suyuqlik ichmaslik kerak, peshob haydovchi vositalarni chiqarib tashlash zarur: sut, sharbatlar, choy, kofe, bodring, tarvuz.

Mashq: tos suyagi mushaklarini kuchaytirishga qaratilgan. Suzish, velosiped haydash siydik chiqarishda qatnashadigan orqa, toz va bel mushaklarini kuchaytiradi. Agar bola hali besh yoshga to'lmagan bo'lsa, yotoqda tunda siyish haftada ikki martadan ko'p bo'lsa, u holda davolanish tushuntirishli xotirjam suhbat ko'rinishida bajarilishi mumkin. (Bu o'yin shaklida bo'lishi mumkin). Kattaroq bolalarni (5-8 yosh) tunda uyg'otish mumkin. Davolashning kalendar usulini qo'llang. Agar bir oydan keyin yaxshilanish bo'lmasa, usulni bekor qiling yoki muvaffaqiyatli bo'lsa davom eting. Taglik ishlatmang.

Qovuqni tayyorlash usuli. Siydik chiqarish istagini iloji boricha uzoqroq ushlab turishdir. Bola kun davomida xojatga kamroq borishga harakat qiladi. Yetti yoshdan boshlab ushbu usul tavsiya etiladi, samaradorlik -50%.

Kalendar usuli. O'yinga o'xshab o'tkaziladi. Bolada taqvim o'rnatiladi, u yerda "quruq tunlar" va "nam ko'rpa" kunlari belgilanadi. "Quruq tun" uchun rag'batlantiruvchi sovrin (konfet, hayvonot bog'iga sayohat) yoki ball beriladi. Usulning samaradorligi 25-35% ni tashkil qiladi.

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook

❓Bola qanday rivojlanadi?

⏳1-oylik - tur xil ovozlar chiqaradi, oyoq-qo‘llarda tartibsiz harakatlar

⏳2-oylik - harakatdagi narsalarni kuzatadi, jilmayadi.

⏳3-oylik - kuladi, gu-gulaydi, vertikal holatda boshini ushlaydi.

⏳4-oylik - tovush kelgan tomonga boshini buradi, yaqinlar ovozini faqlaydi. O‘yinchoqni ushlaydi, og‘ziga olib boradi.

⏳5-6-oylik - qo‘lidan ushlasa yoki ba'zan mustaqil o‘tiradi, chalqancha holatdan yonboshga yoki qorniga o‘griladi, o‘yinchoqlarni kuzatadi va ko‘taradi.

⏳7-8-oylik - mustaqil o‘tira oladi, oyoqqa turishga harakat qiladi, onasiga va tanishlar qo‘l cho‘zadi va chapak chaladi, ma-ma, da-da deya oladi.

⏳9-10-oylik - emaklaydi, tizzasiga tura oladi, kattalar yordamida oyoqqa turadi va ushlab yuradi, qoshiqdan ovqat yeydi. Dada, mama so‘zlarini ayta oladi

⏳11-12-oylik - qo‘lidan ushlasa o‘zi yuradi, lekin ko‘p yiqiladi, mustaqil ovqat yeyishga harakat qiladi, ba'zi so‘zlarni ayta oladi.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook

Sabzavotlarni bolalar ovqat ratsioniga qachondan kiritish kerak?

🫒Kabachki - 6 oylikdan - bir komponentli pyure ko'rinishida

🥦Brokkoli - 6 oylikdan -  bir komponentli pyure ko'rinishida

🥑Qovoq - 6-7 oylikdan -  bir komponentli pyure ko'rinishida

🥔Kartoshka - 6-7 oylikdan -  bir komponentli pyure ko'rinishida

🥕Sabzi - 6-7 oylikdan -  bir komponentli pyure ko'rinishida

🌱Yashil loviya - 8 oylikdan -  monopyure ko'rinishida

🍠Qizil lavlagi - 9 oylikdan - monopyure ko'rinishida

🍆Baqlajon - 12 oylikdan -  monopyure ko'rinishida

🥒Bodring - 12 oylikdan -  salat tarkibida

🍅Pomidor - 12 oylikdan - salat va sho'rva tarkibida

🫑Bulg'or qalampiri - 12 oylikdan - salat va sho'rva tarkibida

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook

Bolalarda og'iz bo'shlig'i kandidozi (yelikish, molochnitsa)

Bu kasallik og'iz bo'shlig'i shilliq qavatining zamburug'li zararlanishi hisoblanadi. Qo'zg'atuvchilari: Candida albicans, Candida tropicans, Candida crusei.

Kasalikka olib keluvchi asosiy omil bu qayt qilish va qusishdir.

O'tkir og'iz bo'shlig'i kandidozi 3 ta shaklga bo'linadi:
-yengil
-o'rta og'ir
-og'ir

Kasallikning asosiy belgisi og'iz bo'shlig'i shilliq qavatining karash bilan qoplanishidir(Til, tanglay va yonoqlarning ichki devori). Bundan tashqari shilliq qavatda qizarish va bolada bezovtalik kuzatiladi. Til oqarishi har doim ham kasallik belgisi hisoblanmaydi, chunki sut ichganidan keyin tili oqarishi mumkin.

Og'ir holatlarda esa yutish og'riqli bo'lganligi uchun bola emish va shishadan ovqatlanishni rad etadi.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook

🍼So‘rg‘ichlar

Lateksli so‘rg‘ichlarni tanlashda yuqori sifatli taniqli brendlarga mansub bo‘lganini tanlash zarur. Sifatsiz lateks o‘zidan kanserogen moddalarni chiqarish xususiyatiga ega.
Silikonli so‘rg‘ichlar sun’iy materialdan tayyorlanadi. Silikonli sorg‘ichning asosiy xususiyati bolada unga allergiya bo‘lmaydi, chunki silikon lateksdan farqli ravishda sun’iy moddadir. Silikonli so‘rg‘ich lateksli so‘rg‘ichdan ko‘ra uzoqroq muddatga yaroqlidir.

So‘rg‘ichni shakliga qarab farqlash:

🍼Oddiy so‘rg‘ich — asosan lateksdan tayyorlangan bo‘lib, ona ko‘kragi shaklida bo‘ladi. Uning uchi kattaroq va dumaloq shaklda bo‘ladi.

🍼Anotomik so‘rg‘ich — yangi tug‘ilgan chaqaloqlar uchun mo‘ljallangan. Uning uchi biroz ezilgan shaklga ega bo‘lib, chaqaloq tanglayiga taqalib turadi.

🍼Ortopedik so‘rg‘ich — tomchi shaklini eslatadi. Bu shakldagi so‘rg‘ichlar bolaning og‘iz bo‘shlig‘ini butunlay qoplamaydi, natijada tish va jag‘ deformasiyalanmaydi.

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

Bolalarda statikaning rivojlanishi

Statika - tananing ma’lum qismlarini zaruriy holatda ushlab turish va fiksatsiya qilishdir. Yangi tug‘ilgan chaqaloqlarda rivojlanmagan.

1⃣Statikaning birinchi belgisi – bola boshini ushlashi hayotining 2-3 oyligidan boshlanadi, 3 oyligida vertikal holatda bola boshini yaxshi ushlashi kerak.

2⃣Ikkinchi belgi – bola o‘tirishi – 6–7 oyligidan boshlanadi, 7 oylikdan emaklay boshlaydi.

3⃣Uchinchi belgi – bola tik turishi – 9–10 oyligidan boshlanadi.

4⃣To‘rtinchi belgi – bola yurishi – 1-yoshning oxiridan boshlanadi.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

🤱Ko'krak suti kamligining haqqoniy va ehtimoliy belgilari

Haqqoniy belgilari
▪️Oyiga 500 grammdan kam vazn qo'shishi.
▪️Tug'ilishidan 2 hafta o'tib, vazni tug'ilgandagidan kamroq bo'lishi.
▪️Peshob chiqarishni bir sutkada 6 martadan kam bo'lishi, siydikni sariq rangda va o'tkir hidli bo'lishi.

Ehtimoliy belgilari
▪️Go'dak qoniqmaydi.
▪️Go'dak tez-tez yig'laydi.
▪️Tez-tez emadi.
▪️Juda uzoq vaqt emadi.
▪️Go'dak emishdan bosh tortadi.
▪️Stul zich, quruq yoki yashil bo'ladi.
▪️Ona ko'kragidan sut sog'a olmaydi.
▪️Homiladorlik darvida sut bezlari kattalashmaydi.
▪️Tug'ruqdan keyin sut kelmaydi.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube