مبارزه بی‌امان علیه خودفروختگان
▫️گفت‌وگو با آیت‌الله محمد سند، مرجع تقلید در نجف

به جای اینکه دستاوردهای قویِ غرب را وارد کنیم، از دستاوردهای ضعیف آن الگوبرداری کردیم و فقط نما و دکور غرب را دیدیم. نمی‌توان منکر دستاوردهای غرب شد، اما غرب با چالش‌های خطرناکی روبه‌رو است. هر چیز را باید در جای خود دید و تحلیل کرد و نباید همه‌چیز را با یک چوب راند.

🔺امروزه تنها قسمت کمی از تولید علم دست خودباوران، دین‌داران و آخرت‌پرستان است و نه دنیاپرستان؛ مراد من از دنیاپرست، یعنی کسی که حاضر نیست به هیچ آرمانی پایبند باشد و تنها به مادیات فکر می‌کند. منفعت‌طلب است و کاری به میهن و مرزوبوم و ملتش ندارد. دریغا  که ۸۰٪ مملکت دست چنین افرادی است، برای همین پیشرفت رخ نمی‌دهد.

🔺ما چندین درد داریم؛ چه از سوی حوزویان، چه آکادمیک‌ها و چه قشرهای دیگر. درد این است که مسئولیت‌پذیری عمومی نداریم. هیتلر جنایات زیادی کرد، همان‌طور که چرچیل و دیگران هم کردند؛ اما نکته جالب و عبرت‌انگیز ملت آلمان این بود که در برهه‌ای، اراده آهنین برای رشد و صنعتی‌شدن پیدا کردند. من با اشتباهات وحشتناک اینجا و آنجا  کار ندارم.  مسئولیت‌پذیری و اراده آهنین داشتنِ یک ملت بسیار مهم است.

🔺باید «غیرت ملی» داشته باشیم که نخبگان ما این غیرت را ندارند و دچار خودباختگی شدند. دولت و حکومت نیز متشکل از همین نخبگان و نیروهای اجتماعی است که در یک کشور وجود دارد. برخی مردم می‌گویند چهل سال تبلیغات ایدئولوژیک و فقهی برای اسلام شده است. چهل سال جنگ تمام‌عیار بوده است. این نبوده که امکانات را به راحتی در اختیار مسلمانان قرار دهند.

🔺حتی اگر متدینین هم دولت‌ها را به دست بگیرند و قدرت داشته باشند، نمی‌توانند اعمال قدرت کنند؛ نهایتاً ۲۰٪ بتوانند و گویی ۸۰٪ باقی مانده تحت کنترلشان نیست. در این چهل سال، ۸۰٪ مملکت دست بیگانگان بود و انگار همه‌چیز توسط یک ربات کنترل از راه دور اداره می‌شد.

🔺در زمانه ما، آخوند و مُفتی بزرگ دنیا، سازمان ملل متحد است. اصلاً ما آخوندها و فقه‌مان کنار هستیم. نظام بین‌الملل با قدرت و سلطه‌ای که دارد، حاکم کل دنیا شده و دیکتاتوری‌اش فزاینده خواهد بود. با وجود سازمان ‌ملل، فقه و فقاهت اسلامی کنار رفته است. آنکه حاکم است، چیز دیگری است. به همین جهت نمی‌توان ضعف‌ها را به گردن نظامات فقهی انداخت.

🔺ما معتقد به خدای تماشاگر نیستیم؛ خدای ما فریزری نیست. ما معتقدیم خدا لحظه به لحظه بر بشر احاطه دارد. حاکم اول در دیدگاه حکمرانیِ اسلام خداست؛ زیرا نه از جهت دانش کمبود دارد و نه از جهت تجربه. این خدا، خدای فراگیر است و یک سیستمی درست کرده که می‌تواند همه تغییرات را پوشش دهد، البته بشر هم باید آموزش ببیند و درس بگیرد و از زمانه خود عقب نباشد تا بتواند برای رفع چالش‌ها اقدام کند.

✍️مریم هوشمند و محمدمهدی عصاری، گفت‌وگو با آیت‌الله محمد سند، مجله نقد اندیشه، شماره دوم و سوم، صص ۱۶۲-۱۶۰‌

💢لینک خرید مجله
‏https://zarinp.al/584858
▪️اینستا
‏ instagram.com/naghdeandisheh
▪️توییتر
‏twitter.com/naghdeandisheh
@naghdeandisheh

انقلاب برای رهایی
▫️مشکل دولت‌های غیرغربی این است که همیشه از غرب وارد شده‌اند

🔹گفت‌وگوی مجله نقد اندیشه با برتران بدیع، متفکر علوم سیاسی:

🔺هرکس باید راه خود را برای ورود به جهانی شدن پیدا کند. این مشکل اصلی ایران است که در حال حاضر با آن مواجه است. اکنون جهان در حال تغییر است و یافتن راهی واقعی و کارآمد برای ورود به جهانی شدن ضروری است. اولویت برای ایران است که این راه را فراتر از تقلید و اعتراض تعریف کند. بدون مشارکت در جهانی شدن، هیچ‌چیز امکان‌پذیر نیست.

🔺تصور یک مدل منحصربه‌فرد از حکومت‌ها در جهان غیرممکن است. اقتصاد اجتماعی و بسترهای فرهنگی جوامع آسیایی و آفریقایی با جوامع اروپایی متفاوت است. زمانی ‌که جوامع غربی، مدرنیته خود را اختراع کردند، مجبور نبودند با الگوی رقیب روبه‌رو شوند، آن‌ها تنها و آزاد بودند، اما کشورهای غیرغربی اکنون باید اختراع خود را تحت محدودیت الگوی مسلطی که بر جهان حاکم است، به کار گیرند.

🔺عامل اصلی انقلاب در جهان معاصر را باید الهامات اجتماعی و نیاز به رهایی یافت. همه الهامات از آزادی واقعی تا میل به تحقق ارزش‌ها از مردم نشئت می‌گیرد. به همین دلیل تصور اینکه ما با انگیزه‌های اقتصادی خود در حال انقلاب هستیم، دیدگاه اشتباهی است، البته انگیزه‌های اقتصادی نیز مهم است، اما این شرایط با احساسات سیاسی و اجتماعی فعال می‌شود. نقطه شروع همه انقلاب‌ها مبارزه با ذلت است.

🔺مشکل دولت‌های غیرغربی این است که هرگز اختراع نشده‌اند، بلکه همیشه از غرب وارد شده‌اند. هنوز یک ترکیب ناموفق بین یک جامعه مدنی شکننده و یک دولت غیراقتدارگرای خارجی وجود دارد. چالش بزرگ این است که چگونه می‌توان یک مدل جدید اختراع کرد؟ ما هنوز تا رسیدن به این مهم فاصله داریم. برای ابداع این مدل جدید به انقلاب‌ها، سازمان‌های اجتماعی و ایدئولوژی‌های تازه نیاز است.

🔺من در مورد استفاده از مفهوم طبقه اجتماعی که مستقیماً از تاریخ غرب سرچشمه می‌گیرد، محتاط خواهم بود. الگوی جامعه و سیاست غربی با شرایط اجتماعی جوامع غیرغربی سازگار نیست. مفهوم طبقه متعلق به تاریخ این جوامع نیست. طبقه اجتماعی مفهومی است که در اروپا برای تعریف انقلاب بورژوایی و ساخت جوامع سرمایه‌داریِ مدرن مطرح شد. ما نمی‌توانیم همان پیکربندی را در تفاسیر غیر غربی بیابیم. 

🔺ما عروسک‌های پیکربندی‌های جغرافیایی نیستیم، بلکه انسان‌هایی هستیم که جغرافیا را بر اساس خواسته‌ها، ارزش‌ها یا علایق خود تفسیر می‌کنیم. یک سنت در فرهنگ ایرانی است که انزوای ایران را در نظر گرفته و در برابر آن واکنش نشان می‌دهد؛ حتی اگر فردوسی بزرگ را بخوانید، این حس را خواهید دید که من نه تنها انزوا، بلکه طرد ایران از سوی مردم عرب یا ترک و به طور کلی در جهان را می‌بینم.

🔺مشکل اصلی، کنترل تدریجی برنامه‌ریزی‌های ایران و ورود به روند جهانی شدن است. این امر در زمان پهلوی شکست خورد، زیرا  ایران در زمان پهلوی هم‌سو با سیاست آمریکا وارد روند جهانی شدن شد و به همین دلیل مردم با نوعی احساس ناامیدی و سرخوردگی مواجه شدند. اکنون می‌توان گفت که ایران معاصر،  از جامعه جهانی و از نظام بین‌الملل جدا شده است.

✍️ محمدطاها جهاندیده، گفت‌وگو با برتراند بدیع، مجله نقد اندیشه، شماره دوم و سوم، بهار ۱۴۰۳، صص ۱۰۸-۱۰۷

💢لینک خرید مجله
‏https://zarinp.al/584858
▪️اینستا
‏ instagram.com/naghdeandisheh
▪️توییتر
‏twitter.com/naghdeandisheh
@naghdeandisheh

سلطه متفکرانِ فقیر
برخی نهادها به دنبال تفکر و متفکر پاستوریزه هستند

✍️دکتر عبدالله نصری، مجله نقد اندیشه:

🔺لازمه تفکر نیز این نیست که اندیشه‌ها ضرورتاً در اختیار توده‌های مردم قرار گیرد
مردم در حد رفع نیازهای زندگی خود می‌اندیشند.

🔺تفکرِ اندیشمندان، متفاوت از عموم مردم بوده و تفکر مربوط به متفکران است، نه عامه مردم؛ البته نه به این معنا که مردم معمولی فاقد اندیشه هستند، بلکه نمی‌توان آن‌ها را متفکر تلقی کرد، حتی برخی از صاحب‌نظران را نیز نمی‌توان متفکر دانست، چراکه صاحب‌نظر بودن به معنای متفکر بودن نیست.

🔺در عالم تفکر نمی‌توان برای متفکر تعیین تکلیف کرد و او راه خود را می‌رود. در مسیری که می‌رود، باید با توجه به ضرورت‌هایی که احساس می‌کند، فرایند فکری خود را داشته باشد. نمی‌توان تعیین تکلیف کرد، اما می‌توان بحث از ضرورت‌هایی داشت که وجود دارد، یعنی موارد و موضوعات ضروری که نیاز به تفکر بیشتری دارد.

🔺اینکه فردی شخصیت علمی داشته و در هر موضوعی اظهارنظر کند، «فقر تفکر» و حتی فقدان آن را نمایان می‌سازد. متفکر فردی است که نمی‌دانم‌های بسیار بر زبان جاری می‌سازد. متفکران و افراد صاحب‌نظر باید درباره موضوعات اظهارنظر کنند، اما متفکر کسی است که هیچ‌گاه خود و دیگران را مطلق در نظر نمی‌گیرد، شخصیت‌زده، مرعوب دیگری و حتی مرعوب متفکران گذشته یا معاصر نمی‌شود و دارای استقلال فکری است.

🔺در عالم تفکر، نه مرگ اندیشه داریم و نه پایان یک دستگاه معرفتی. سخن هایدگر در باب پایان متافیزیک نیز صحیح نیست. متافیزیک با همان مبنایی که هایدگر از آن سخن می‌گوید، هنوز در عالم تفکر رواج دارد.

🔺متفکر باید در ارائه نظر خود احساس امنیت کند و نباید از احساسات و اعتقادات علیه اندیشمندان بهره‌برداری کرد.
«متفکران فقیر» شامل افرادی است که به عنوان متفکر در جامعه مطرح شده‌اند، اما فقر تفکر دارند و بیهوده آن‌ها را متفکر می‌دانیم. ما در جامعه درگیر این امر هستیم. حال این پرسش مطرح می‌شود که نقش کسانی که خود را صاحب تفکر می‌دانند، یا جامعه آن‌ها را متفکر تلقی می‌کند، در پیدایش وضع موجود چیست؟

🔺چشم‌انداز اندیشه امروزه با بی‌توجهی به اصول تفکر، در معرض مخاطره است. یکی از معضلات امروز جامعه ما این است که برخی نهادها به دنبال تفکر و متفکر پاستوریزه هستند.

▫️عبدالله نصری، مجله نقد اندیشه، شماره دوم و سوم، بهار ۱۴۰۳، صص ۴۴-۴۲

💢لینک خرید مجله
‏https://zarinp.al/584858
▪️اینستا
‏ instagram.com/naghdeandisheh
▪️توییتر
‏twitter.com/naghdeandisheh
@naghdeandisheh

مانی ملحد بود
حکمت در عالم اسلام فقط در ایران وجود داشته است

▫️دکتر غلامرضا اعوانی، متفکر و فلسفه‌دان در گفت‌وگو با مجله نقد اندیشه:

🔺نباید دین زرتشت را با «الحادِ مانی» خلط کرد. الحاد مانی یعنی اعتقاد به دو خدا و این شرک است. اصلاً شرک در هیچ دینی پذیرفته نیست و نباید برای خدا شریک قائل شویم و این از خصوصیات ایرانی‌ها در کل تاریخ است. ایرانیان هرگز بت‌پرست نبوده‌اند. دین نمی‌تواند مبتنی بر شرک باشد، توحید با شرک منافات دارد.

🔺حکمت در عالم اسلام فقط در ایران وجود داشته است. در کشورهای اسلامی هنوز هم رشته‌ای به نام «فلسفه اسلامی» وجود ندارد و به جای آن کلام و اصول عقاید مطرح است.

🔺در یکی دو قرن اخیر که غربیان به مطالعات اسلامی پرداختند، فلسفه اسلامی را «فلسفه عربی» نامیدند. در این مطالعات کمتر از اصطلاح «فلسفه اسلامی» استفاده شده و بیشتر «فلسفه عربی» مطرح است. این را عرب‌ها هم قبول کردند و در اکثر کتاب‌هایی که نوشتند، از لفظ فلسفه عربی استفاده کردند، در حالی که همه بزرگان این فلسفه، ایرانی بودند، اما به زبان عربی می‌نوشتند.

🔺حکمت ایرانی چه پیش از اسلام و چه پس از آن، بیان‎های مختلفی از حکمت عتیق است. تاریخی که در دست داریم چهار هزار سال است، اما بشر صدها هزار سال قبل از آن زندگی کرده است. حکمای واقعی در آن زمان زندگی می‌کردند.

🔺نزد یونانیان، زرتشت به عنوان اولین فیلسوف دارای «حکمت عتیقه» بود. پیش از اسلام، دین و حکمت را یکی می‌دانستند، یعنی دین از حکمت جدا نبوده و همه آنچه که مربوط به انسان و جهان می‌شود را در قلمرو دین(حکمت) جست‌وجو می‌کرده‌اند؛ نه تنها در دین زرتشت، بلکه در همه ادیان؛ مثلاً ادیان هند نیز همین‌طور است.

🔺در دوره متأخر #ثنویت پدید آمده است و شکی نیست که منشأ آن در «مانویت» است. مانی گنوسی بوده و زرتشتی نبوده است، گنوسی‌ها بنای کارشان بر ثنویت است. او سعی می‌کرد که بین دین زرتشت، مسیحیت، بودا و چند دین مزدایی وحدتی را به وجود بیاورد.

🔺سقراط حکمت را «فن مامایی» می‌نامید، چون مادرش ماما بود، می‌گفت من در فلسفه کار مادرم را می‌کنم. سقراط در پی آن بود که روح سالم به دنیا بیاید و عقیم نشود، بلکه الهی بشود و به آن مبدأ برسد.

🔺مانوی‌ها در چین و مخصوصاً در اروپا خیلی نفوذ داشتند. نفوذ آن‌ها آن‌قدر است که بزرگ‌ترین متفکر مسیحی آگوستین ده سال مانوی مذهب بود. آگوستین، ده سال بعد از مانی، افلاطون را پیدا می‌کند و نوافلاطونی می‌شود. آگوستین پس از کشف حکمت افلاطون از مذهب مانی رهایی یافت و از طریق حکمت افلاطونی مسیحی شد.

✍️مجله نقد اندیشه، گفت‌وگو با دکتر غلامرضا اعوانی، شماره دوم و سوم، بهار ۱۴۰۳، صص ۲۶۵-۲۶۱.

💢لینک خرید مجله
‏https://zarinp.al/584858
▪️اینستا
‏ instagram.com/naghdeandisheh
▪️توییتر
‏twitter.com/naghdeandisheh
@naghdeandisheh

انا لله و انا الیه راجعون
جنگ علیه بشریت، چهره کریه خود را بیش از پیش نمایان کرده است. جنایت‌های وحشیانه رژیم صهیونیستی که در ماه‌های گذشته به قتل عام کودکان و زنان و مردان بیگناه در غزه و لبنان انجامید، فصل سیاهی از نسل‌کشی در تاریخ معاصر ماست که همه وجدان‌های بیدار به آن اذعان دارند.
صهیونیست‌ها دیشب نیز با بمباران وسیع مناطق گوناگون لبنان عزیز و ترور دبیرکل حزب‌الله لبنان و همراهان ایشان نشان دادند که در ویرانی جهان مصمم هستند و عقلانیت برای آن‌ها هیچ معنایی ندارد.
با تسلیت شهادت جناب سیدحسن نصرالله و دیگر مبارزان سلحشور مقاومت، یقین داریم که این فصل سیاه با انفعال سپری نخواهد شد و همه آزادیخواهان، مبارزان و عدالت‌جویان را علیه صهیونیسم جهانی متحدتر خواهد کرد.

مدیرمسئول
هفتم مهرماه ۱۴۰۳

اسرائیل، اختلاف و آشوب می‌خواهد، نه جنگ بزرگ

پرفسور شیرین هانتر، دانشمند علوم سیاسی، عضو شورای روابط خارجی آمریکا و استاد دانشگاه جورج تاون است که دی ۱۳۹۸ در بیست‌و پنجمین برنامه شوکران برای اولین‌بار با حضور در شبکه چهار پیرامون شرایط منطقه به گفت‌وگو پرداخت، اما از پخش این برنامه جلوگیری شد.
تحلیل پرفسور هانتر از سیاست اسرائیل برای آشوب و اختلاف و جنگ داخلی در خاورمیانه می‌تواند پیشینهٔ بخشی از واقعیات موجود را توضیح دهد که متن کامل آن در شماره آینده مجله نقد اندیشه منتشر خواهد شد.

هانتر: در خاورمیانه متأسفانه بازیگری داریم که آن دلش می‌خواهد بیشتر آشوب باشد. «جنگ بزرگ» نمی‌خواهد، ولی می‌خواهد دائم خاورمیانه در آشوب باشد؛ اختلافات در بین مردمش بیشتر باشد. من برای خاورمیانه خیلی امیدوار نیستم.
یکی از بازیگران اصلی، اسرائیل است. متأسفانه، این هست دیگر و آن‌ها تا حالا فکر کردند هر چه بیشتر اختلاف باشد، فرض کنید بین ایرانی‌ها و عراق و غیره، این به نفع آن‌ها خواهد بود؛ یا اینکه هر چه کشورها درگیر جنگ داخلی باشند به نفع آن‌ها خواهد بود که به نظر من اشتباه می‌کنند.
@shokarantv
@naghdeandisheh

متفکران چگونه باید متحد شوند؟
استاد شفیعی کدکنی و مبارزه بی‌امان با یأس عمومی

✍️ پیام فضلی‌نژاد

در زادروز ۸۵ سالگی استاد #شفیعی_کدکنی، میراثی زنده‌ از ایشان در دسترس است که خود به تنهایی یک دوره طلایی در تاریخ به شمار می‌رود. اما از این میان، درسی ضروری برای ایران امروز را باید از ایشان آموخت که یکی در اهمیتِ #بازسازی_تفکر و مسئولیت‌های یک انسان متفکر است و دیگری در #فلسفه_امید و مبارزه با یأس عمومی.

۱- نزد ایشان، یک رکن سازنده تفکر «فلسفه» است، فلسفه‌ای که زنده و اجتماعی باشد، نه آنکه در هجوم استعاره‌های تجریدی، خودفریبی کند، چون خودفریبی در اندیشه، مساوی با پایان تفکر است. درک این خطر سهمگین، کار را به جایی رساند که استاد در یک دهه گذشته هشدارهای خود را با صدای بلندتری فریاد زدند که البته برخی نیز به نقد و اعتراض برخاستند: «تمام مسلمانان در قرون اخیر به اندازه یک سال از عمر فلسفی ویتگنشتاین اندیشه عرضه نکرده‌اند. تعارُف با هیچ‌کسی نداریم» و خرداد ۱۳۹۷ نیز گفتند «در #فلسفه احتیاج به کسی داریم که نه درباره ماهیت وجود و امثال آن، بلکه به تفکر فلسفی از جنس #هایدگر، #ویتگنشتاین، #هگل و #راسل بیاندیشد. از این‌رو به فلسفه زندهٔ کسی که دارای تفکر فلسفی و اجتماعی روز باشد، نیازمندیم؛ کسی که معنای تاریخ را به درستی درک کند.»

۲- حتی اگر این داوری از وضع فلسفی مسلمانان را نپذیریم، در زمانه‌ای که طرد #تفکر در بخشی از قدرت و میل به سبکسری در بخشی از جامعه به شدت جریان دارد، دکتر شفیعی کدکنی از معدود اندیشمندانی است که مصمم است مثلث «نشاط، تفکر و توسعه» را بازسازی کند و دانشوران را حول یک هدف متحد سازد: «نخبگان دانشگاهی، متفکران و #روشنفکران باید دست به دست بدهند و روحیه را به جامعه ایرانی بدمند، زیرا بدون روحیه، هیچ توسعه‌ای رخ نمی‌دهد.» نزد ایشان، توسعه بدون نشاط اجتماعی ممکن نمی‌شود و «هر عاملی از آموزش، تا هنر و… آنچه به ارتقای روحیه کمک کند، برای ما باید مورد ستایش و احترام باید باشد. اما آنچه که به  این روحیه صدمه بزند، هر چه که هست، باید توی سرش زد و کنارش گذاشت.»

تفکر و متفکر در این معنا از یک رسالت اجتماعی بزرگ برخوردار است که اگر در آن شکست بخورد، بی‌شک ارتجاع پیروز می‌شود. بنابراین، از «کتاب‌های مدرسه، لالایی مادر تا حکایاتی که مادر برای بچه می‌گوید، تا زمانی که بچه دوره‌های پیش دبستان را می‌گذراند و بعدها به #دانشگاه می‌آید، باید تمام #ادبیات و هنرمان، و نشرمان در جهت ارتقای روحیه اجتماعی و فردی این افراد باشد.» باشد که چنین شود.

💢 www.instagram.com/p/DA82NhDNYdW/?igsh=MTRwcGwwNXhxaWtrdA==

@naghdeandisheh
@payamfazlinejad