Nechta doʻstim boʻlishi kerak?
Bir kishi mashhur donishmandning huzuriga kelib, undan soʻrabdi:
– Ustoz, sizdan bir narsani bilib olmoqchi edim. Odamning nechta doʻsti boʻlishi kerak? “Yuz tillang boʻlmasin, yuzta doʻsting boʻlsin” degan maqolni eshitib qoldim. Lekin agar ataylab doʻst qidiradigan boʻlsam, ishlarim oʻngidan kelishiga ishonmayman. Axir qarshingdagi odam aslida qanaqaligini bilib boʻlmaydi.
Bundan tashqari, u chinakam doʻst boʻlishga loyiqmi-yoʻqmi – buni ham oldindan aytish qiyin. Uning ustiga, oʻzimning ham boshqalarga qay darajada doʻst boʻla olishim aniq emas…
– Savolingga javob beraman, toʻgʻrirogʻi, javobni oʻzing topasan, – debdi donishmand. – Huv anavi olma daraxtini koʻryapsanmi? U dunyodagi eng baland olma ogʻochlaridan biri. Borib oʻsha daraxtning eng uchidagi mevalardan menga terib kel.
Odam oʻsha tarafga qarab, daraxtning yuksak shoxlarida tovlanib turgan olmalarni koʻribdi va:
– Lekin, taqsir, daraxt haqiqatan ham juda baland ekan. Mevalarni qanday qilib uza olaman? – debdi.
– Birorta doʻstingni chaqir, birgalashib olarsizlar, – deb yoʻl-yoʻriq koʻrsatibdi donishmand.
Haligi kishi bir doʻstini topib kelibdi. Oʻrtogʻi uning yelkasiga chiqibdi, lekin mevalarga qoʻli yetmabdi. Orada hali anchagina masofa bor ekan.
– Yoʻq, bunaqada hech narsaga erishib boʻlmaydi, – debdi asabiylashib doʻst izlovchi.
– Nima balo, boshqa umuman doʻsting yoʻqmi? – debdi kulib donishmand.
Boyoqish boshqa doʻstlarini ham chaqirib, ancha-muncha odam yigʻibdi. Ular bir-birlarining yelkalariga mingancha, terlab-pishib yuqoriga intilishibdi… Biroq bu jonli havoza olmagacha yetib bormabdi, holdan toygan odamlarning oyoqlari ham toyibdi, hamma yerga gursillab tushibdi.
Bu ishlarni kuzatib turgan donishmand haligi kishini yoniga chaqiribdi va soʻrabdi:
– Odamga nechta haqiqiy doʻst kerakligini tushungandirsan?
– Ha, taqsir, tushundim, – debdi u lat yegan yelkasini uqalagancha. – Juda koʻp doʻst kerak ekan. Koʻpdan quyon qochib qutulmaydi. Har qanday muammoni koʻplashib hal qilish mumkin.
Donishmand afsus bilan bosh chayqabdi:
– Toʻgʻri, doʻstlarning koʻp boʻlgani yaxshi. Lekin miyasiga narvon olib kelish fikri keladigan bittagina farosatli doʻsting boʻlsa, undan-da yaxshi.
👉 Ibratli hikoyalardan
@oriftolib
Bir kishi mashhur donishmandning huzuriga kelib, undan soʻrabdi:
– Ustoz, sizdan bir narsani bilib olmoqchi edim. Odamning nechta doʻsti boʻlishi kerak? “Yuz tillang boʻlmasin, yuzta doʻsting boʻlsin” degan maqolni eshitib qoldim. Lekin agar ataylab doʻst qidiradigan boʻlsam, ishlarim oʻngidan kelishiga ishonmayman. Axir qarshingdagi odam aslida qanaqaligini bilib boʻlmaydi.
Bundan tashqari, u chinakam doʻst boʻlishga loyiqmi-yoʻqmi – buni ham oldindan aytish qiyin. Uning ustiga, oʻzimning ham boshqalarga qay darajada doʻst boʻla olishim aniq emas…
– Savolingga javob beraman, toʻgʻrirogʻi, javobni oʻzing topasan, – debdi donishmand. – Huv anavi olma daraxtini koʻryapsanmi? U dunyodagi eng baland olma ogʻochlaridan biri. Borib oʻsha daraxtning eng uchidagi mevalardan menga terib kel.
Odam oʻsha tarafga qarab, daraxtning yuksak shoxlarida tovlanib turgan olmalarni koʻribdi va:
– Lekin, taqsir, daraxt haqiqatan ham juda baland ekan. Mevalarni qanday qilib uza olaman? – debdi.
– Birorta doʻstingni chaqir, birgalashib olarsizlar, – deb yoʻl-yoʻriq koʻrsatibdi donishmand.
Haligi kishi bir doʻstini topib kelibdi. Oʻrtogʻi uning yelkasiga chiqibdi, lekin mevalarga qoʻli yetmabdi. Orada hali anchagina masofa bor ekan.
– Yoʻq, bunaqada hech narsaga erishib boʻlmaydi, – debdi asabiylashib doʻst izlovchi.
– Nima balo, boshqa umuman doʻsting yoʻqmi? – debdi kulib donishmand.
Boyoqish boshqa doʻstlarini ham chaqirib, ancha-muncha odam yigʻibdi. Ular bir-birlarining yelkalariga mingancha, terlab-pishib yuqoriga intilishibdi… Biroq bu jonli havoza olmagacha yetib bormabdi, holdan toygan odamlarning oyoqlari ham toyibdi, hamma yerga gursillab tushibdi.
Bu ishlarni kuzatib turgan donishmand haligi kishini yoniga chaqiribdi va soʻrabdi:
– Odamga nechta haqiqiy doʻst kerakligini tushungandirsan?
– Ha, taqsir, tushundim, – debdi u lat yegan yelkasini uqalagancha. – Juda koʻp doʻst kerak ekan. Koʻpdan quyon qochib qutulmaydi. Har qanday muammoni koʻplashib hal qilish mumkin.
Donishmand afsus bilan bosh chayqabdi:
– Toʻgʻri, doʻstlarning koʻp boʻlgani yaxshi. Lekin miyasiga narvon olib kelish fikri keladigan bittagina farosatli doʻsting boʻlsa, undan-da yaxshi.
👉 Ibratli hikoyalardan
@oriftolib
“Buni biz ham qila olamiz!”
Yangi qitʼa kashfiyotchisi Xristofor Kolumbga hasad qiladiganlar koʻp edi. Hasad bor joyda albatta gʻiybat boʻladi. Dengizchi bir gal qovoqxonaga kirsa, bir toʻda alamzadalar yana Kolumbning tomorqasiga tosh otishayotgan ekan:
– Dengizdan suzib oʻtib, quruqlikka borish nima degan gap? Buni biz ham qila olamiz!
Xristofor ular oʻtirgan stol yaqiniga boradi va qovoqxona egasidan bir dona pishmagan tuxum soʻrab oladi.
– Janoblar, sizlar uddaburon va donosizlar. Bunga shubha yoʻq. Qani, mana shu tuxumni tik turgʻazib beringlar-chi!
Gʻiybatchilar guruhi har qancha urinmasin, bu ishni uddalay olmaydi.
– Boʻpti, oʻzing qil-chi! – deyishadi nihoyat.
Kolumb tuxumni oladi-da, “tirs” etkazib stolga uradi. Tuxumning uch qismi biroz pachoq boʻladi va u tik turib qoladi. Favqulodda holatni kutayotgan gʻiybatchilar birdaniga guvrab yuboradi:
– E-e, shuyam ishmi? Buni biz ham qila olamiz!
– Toʻgʻri, – deb javob beradi mashhur dengizchi. – Faqat Kolumbdan keyin.
Orif Tolib
tayyorladi.
“Yoshlik” jurnalining 2017-yil 2-sonida chop etilgan.
@oriftolib
Yangi qitʼa kashfiyotchisi Xristofor Kolumbga hasad qiladiganlar koʻp edi. Hasad bor joyda albatta gʻiybat boʻladi. Dengizchi bir gal qovoqxonaga kirsa, bir toʻda alamzadalar yana Kolumbning tomorqasiga tosh otishayotgan ekan:
– Dengizdan suzib oʻtib, quruqlikka borish nima degan gap? Buni biz ham qila olamiz!
Xristofor ular oʻtirgan stol yaqiniga boradi va qovoqxona egasidan bir dona pishmagan tuxum soʻrab oladi.
– Janoblar, sizlar uddaburon va donosizlar. Bunga shubha yoʻq. Qani, mana shu tuxumni tik turgʻazib beringlar-chi!
Gʻiybatchilar guruhi har qancha urinmasin, bu ishni uddalay olmaydi.
– Boʻpti, oʻzing qil-chi! – deyishadi nihoyat.
Kolumb tuxumni oladi-da, “tirs” etkazib stolga uradi. Tuxumning uch qismi biroz pachoq boʻladi va u tik turib qoladi. Favqulodda holatni kutayotgan gʻiybatchilar birdaniga guvrab yuboradi:
– E-e, shuyam ishmi? Buni biz ham qila olamiz!
– Toʻgʻri, – deb javob beradi mashhur dengizchi. – Faqat Kolumbdan keyin.
Orif Tolib
tayyorladi.
“Yoshlik” jurnalining 2017-yil 2-sonida chop etilgan.
@oriftolib
Nega men tirikman?
Bir kuni tahririyatning Mark Tven ishlaydigan boʻlimiga oʻrtamiyona muallifning bir dasta bemaza sheʼri kelib tushadi. Ularga “Nega men tirikman?” degan umumiy sarlavha qoʻyilgan edi.
Yozuvchi qoʻlyozmani egasiga qaytarar ekan, sarlavha ostiga shunday izoh yozib qoʻyadi: “Chunki siz tahririyatga sheʼrlaringizni oʻzingiz olib kelmadingiz, pochta orqali yubordingiz”.
Orif Tolib
tayyorladi.
“Yoshlik” jurnalining 2017-yil 1-sonida chop etilgan.
@oriftolib
Bir kuni tahririyatning Mark Tven ishlaydigan boʻlimiga oʻrtamiyona muallifning bir dasta bemaza sheʼri kelib tushadi. Ularga “Nega men tirikman?” degan umumiy sarlavha qoʻyilgan edi.
Yozuvchi qoʻlyozmani egasiga qaytarar ekan, sarlavha ostiga shunday izoh yozib qoʻyadi: “Chunki siz tahririyatga sheʼrlaringizni oʻzingiz olib kelmadingiz, pochta orqali yubordingiz”.
Orif Tolib
tayyorladi.
“Yoshlik” jurnalining 2017-yil 1-sonida chop etilgan.
@oriftolib
Ofitsiantning oʻzbekchasi nima?
Baʼzan chet tilidagi soʻz noqobil soʻz bilan mahalliylashtiriladi. Natijada shu soʻz tilga singmaydi. Gohida esa, yaxshi variant topsangiz ham, xalq qabul qilmaydi. Til shunaqa qaysarroq, lekin uni tarbiya qilish mumkin. Munosib soʻz topilsa, juda koʻplab atamalar oʻzbekchalashib, jonli tilga qoʻshilib ketadi.
Bir taksichi amakining gurungi esimda. Bilasiz, taksichilar istalgan masalada maʼruza qila oladi. Taksichi amaki: “Ofitsiantning oʻzbekchasi nima boʻladi?” degan savoliga kutilganidek “Yoʻq”, javobini olgach, magʻrurona javob berdi: “Ofitsiantning oʻzbekchasi girgitton boʻladi, bilib ol”. Bunaqa payt bahslashish ortiqcha. Boshqalarni bilmadim-u, menda ortiqcha asab yoʻq. Bosh silkib qoʻya qolish kerak.
Lekin ofitsiantning oʻzbekchasi girgitton emas. Izohli lugʻatga koʻra, girgitton erkalash yoki hurmat bildiruvchi murojaat shakli; maʼno va vazifasi jihatidan “aylanay”, “oʻrgilay” soʻzlariga toʻgʻri keladi.
Misol:
Xojarxon, girgitton, ekkan daraxtlaringni Obijon akangizga koʻrsating.
A. Qahhor, Tobutdan tovush.
Girgitton boʻlay – aylanay, oʻrgilay.
– Meni qiynama, jon qizim, onang girgitton boʻlsin! – dedi kampir Adolatxonga.
U. Nazarov, Odamlar.
Girgitton boʻlmoq – odam atrofida mehribonlik bilan parvona boʻlmoq.
Xola Tursunoyning atrofida girgitton boʻlib, gir aylanar, dam boshini ushlab koʻrar, dam yuzini silar edi.
S. Anorboyev, Oqsoy.
Yana bir jihatga eʼtibor berish kerak. Bu soʻz birinchi shaxs tilidan aytilganda, gapiruvchi odatda ayol kishi boʻladi. “Girgitton” koʻproq yoshi ulugʻ onaxonlar lugʻatiga tegishli.
Demak, girgitton ofitsiantga muqobil boʻla olmaydi.
Menimcha, bu vazifaga dastyor soʻzi mosroq.
Tilga allaqachon kirib, oʻrnashib boʻlgan, biz faol foydalanadigan soʻzlarga yovqarash qilish ham toʻgʻri emas. Ular oʻzimiznikiga aylanib ulgurgan. Ishlataverish kerak.
@oriftolib
Baʼzan chet tilidagi soʻz noqobil soʻz bilan mahalliylashtiriladi. Natijada shu soʻz tilga singmaydi. Gohida esa, yaxshi variant topsangiz ham, xalq qabul qilmaydi. Til shunaqa qaysarroq, lekin uni tarbiya qilish mumkin. Munosib soʻz topilsa, juda koʻplab atamalar oʻzbekchalashib, jonli tilga qoʻshilib ketadi.
Bir taksichi amakining gurungi esimda. Bilasiz, taksichilar istalgan masalada maʼruza qila oladi. Taksichi amaki: “Ofitsiantning oʻzbekchasi nima boʻladi?” degan savoliga kutilganidek “Yoʻq”, javobini olgach, magʻrurona javob berdi: “Ofitsiantning oʻzbekchasi girgitton boʻladi, bilib ol”. Bunaqa payt bahslashish ortiqcha. Boshqalarni bilmadim-u, menda ortiqcha asab yoʻq. Bosh silkib qoʻya qolish kerak.
Lekin ofitsiantning oʻzbekchasi girgitton emas. Izohli lugʻatga koʻra, girgitton erkalash yoki hurmat bildiruvchi murojaat shakli; maʼno va vazifasi jihatidan “aylanay”, “oʻrgilay” soʻzlariga toʻgʻri keladi.
Misol:
Xojarxon, girgitton, ekkan daraxtlaringni Obijon akangizga koʻrsating.
A. Qahhor, Tobutdan tovush.
Girgitton boʻlay – aylanay, oʻrgilay.
– Meni qiynama, jon qizim, onang girgitton boʻlsin! – dedi kampir Adolatxonga.
U. Nazarov, Odamlar.
Girgitton boʻlmoq – odam atrofida mehribonlik bilan parvona boʻlmoq.
Xola Tursunoyning atrofida girgitton boʻlib, gir aylanar, dam boshini ushlab koʻrar, dam yuzini silar edi.
S. Anorboyev, Oqsoy.
Yana bir jihatga eʼtibor berish kerak. Bu soʻz birinchi shaxs tilidan aytilganda, gapiruvchi odatda ayol kishi boʻladi. “Girgitton” koʻproq yoshi ulugʻ onaxonlar lugʻatiga tegishli.
Demak, girgitton ofitsiantga muqobil boʻla olmaydi.
Menimcha, bu vazifaga dastyor soʻzi mosroq.
Tilga allaqachon kirib, oʻrnashib boʻlgan, biz faol foydalanadigan soʻzlarga yovqarash qilish ham toʻgʻri emas. Ular oʻzimiznikiga aylanib ulgurgan. Ishlataverish kerak.
@oriftolib
“Devonu lugʻatit turk”ka sayohat
#Devonu_lugʻatit_turk
Mahmud Koshgʻariy qalamiga mansub “Devonu lugʻatit turk” (Turkiy soʻzlar devoni) turkiy tilshunoslikning buyuk yodgorligidir. U tarix, geografiya, etnografiya kabi yoʻnalishlarda ham noyob maʼlumotlar bera oladi.
Ushbu asar oʻzbek tilida ilk bor oʻtgan asrda, 1961-63-yillarda uch jildda nashr etilgandi. Yarim asr mobaynida qayta chop etilmadi. Uni topish juda qiyin edi. Osonroq yoʻli bu noyob nashrning skaner nusxasini Ziyouz elektron kutubxonasidan olib oʻrganish edi. Ammo soʻnggi yillarda bu muammo hal etildi, “Devon” qayta bosildi. Buning uchun “Mumtoz soʻz” nashriyoti (2016) va Gʻafur Gʻulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi (2017) ga alohida tashakkur.
“Devon”ni 2014-2015-yillarda elektron variantidan oʻrganib chiqqandim. Oʻzim uchun bir dunyo yangiliklar olgandim. Hozir Qosimjon Sodiqov tahriridagi nashr (Gʻafur Gʻulom NMIU)ni oʻqib chiqyapman. Yangi topildiqlar topilyapti, yangi mulohazalar tugʻilyapti. Sahifamda ana shular bilan oʻrtoqlashib borishni niyat qildim.
Demak, boshladik...
@oriftolib
#Devonu_lugʻatit_turk
Mahmud Koshgʻariy qalamiga mansub “Devonu lugʻatit turk” (Turkiy soʻzlar devoni) turkiy tilshunoslikning buyuk yodgorligidir. U tarix, geografiya, etnografiya kabi yoʻnalishlarda ham noyob maʼlumotlar bera oladi.
Ushbu asar oʻzbek tilida ilk bor oʻtgan asrda, 1961-63-yillarda uch jildda nashr etilgandi. Yarim asr mobaynida qayta chop etilmadi. Uni topish juda qiyin edi. Osonroq yoʻli bu noyob nashrning skaner nusxasini Ziyouz elektron kutubxonasidan olib oʻrganish edi. Ammo soʻnggi yillarda bu muammo hal etildi, “Devon” qayta bosildi. Buning uchun “Mumtoz soʻz” nashriyoti (2016) va Gʻafur Gʻulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi (2017) ga alohida tashakkur.
“Devon”ni 2014-2015-yillarda elektron variantidan oʻrganib chiqqandim. Oʻzim uchun bir dunyo yangiliklar olgandim. Hozir Qosimjon Sodiqov tahriridagi nashr (Gʻafur Gʻulom NMIU)ni oʻqib chiqyapman. Yangi topildiqlar topilyapti, yangi mulohazalar tugʻilyapti. Sahifamda ana shular bilan oʻrtoqlashib borishni niyat qildim.
Demak, boshladik...
@oriftolib
Koʻylak nega oʻngiydi?
Kiyimlarga nisbatan “oʻngimoq” soʻzi qoʻllanadi. Izohli lugʻatga koʻra, oʻngimoq rangi yoʻqolmoq, asl rangi oʻzgarmoq, tusi oʻchmoq maʼnolariga ega.
Masalan:
Bunday boʻyoq bilan boʻyalgan mato oʻngib ketmaydi.
“Fan va turmush”.
Ustidagi gimnastyorkasi yomgʻirda yuvilib, oftobda oʻngib, oqarib ketgan edi.
I. Rahim, Chin muhabbat.
Oʻngimoq aslida qaysi soʻzdan paydo boʻlgani, oʻzagi nima ekani haqida Izohli lugʻatda hech gap yoʻq. Buning sirini “Devonu lugʻatit turk” orqali ochamiz.
“Devon”da “oʻng” soʻziga “rang, bir narsaning rangi” deb izoh berilgan. Masalan, yashil oʻnglug toʻn – yashil rangli kiyim. Demak, oʻngimoq soʻzining rangi ketmoq maʼnosi aynan ana shu rang maʼnoli “oʻng” oʻzagiga borib taqaladi.
Narsaning odatda koʻrinib turadigan tomoni, sirtiga ham “oʻng” soʻzi ishlatiladi. Masalan, gilamning oʻng tomoni, kiyimning oʻngi. Ana shu oʻng ham rang maʼnosidagi oʻngdan kelib chiqqan boʻlishi mumkin. Chunki odatda kiyim yoki buyumlarning koʻrinib turadigan tashqi tomoni, sirti boʻyalgan. Rang berilgan tomonga “oʻng” soʻzi ishlatilgan boʻlishi ehtimoli katta.
@oriftolib
Kiyimlarga nisbatan “oʻngimoq” soʻzi qoʻllanadi. Izohli lugʻatga koʻra, oʻngimoq rangi yoʻqolmoq, asl rangi oʻzgarmoq, tusi oʻchmoq maʼnolariga ega.
Masalan:
Bunday boʻyoq bilan boʻyalgan mato oʻngib ketmaydi.
“Fan va turmush”.
Ustidagi gimnastyorkasi yomgʻirda yuvilib, oftobda oʻngib, oqarib ketgan edi.
I. Rahim, Chin muhabbat.
Oʻngimoq aslida qaysi soʻzdan paydo boʻlgani, oʻzagi nima ekani haqida Izohli lugʻatda hech gap yoʻq. Buning sirini “Devonu lugʻatit turk” orqali ochamiz.
“Devon”da “oʻng” soʻziga “rang, bir narsaning rangi” deb izoh berilgan. Masalan, yashil oʻnglug toʻn – yashil rangli kiyim. Demak, oʻngimoq soʻzining rangi ketmoq maʼnosi aynan ana shu rang maʼnoli “oʻng” oʻzagiga borib taqaladi.
Narsaning odatda koʻrinib turadigan tomoni, sirtiga ham “oʻng” soʻzi ishlatiladi. Masalan, gilamning oʻng tomoni, kiyimning oʻngi. Ana shu oʻng ham rang maʼnosidagi oʻngdan kelib chiqqan boʻlishi mumkin. Chunki odatda kiyim yoki buyumlarning koʻrinib turadigan tashqi tomoni, sirti boʻyalgan. Rang berilgan tomonga “oʻng” soʻzi ishlatilgan boʻlishi ehtimoli katta.
@oriftolib
Mutolaaga vaqtingiz yoʻqmi? Audiokitob eshiting
Kitob oʻqishga vaqti kamroq yoki ish-yumushlarga koʻmilgan kishilar uchun audiokitoblar ayni muddao boʻlyapti. Oʻzim ham yaqindan boshlab audiokitoblardan foydalana boshladim. Koʻzingizni toliqtirmaydi, vaqtingiz behuda ketishidan asraydi.
Agar rulda boʻlsangiz, jiddiy ilmiy kitoblarni eshitmaganingiz maʼqul, chalgʻitadi. Badiiy kitoblar esa har holda oʻta qattiq eʼtibor talab qilmaydi. Yengilroq yumush, uy ishlari bilan shugʻullanayotganda har qanday audiokitobni eshitish mumkin. Ham ishingiz bitadi, ham bilimingiz ortadi, tasavvuringiz boyiydi.
Soʻnggi paytlarda oʻzbek tilida ham koʻplab audiokitoblar tayyorlanyapti. Toʻgʻri, baʼzilari sifat jihatidan biroz oqsaydi. Biroq bunday urinishlarning bariga ijobiy baho berish mumkin. Kitobxonlikni rivojlantirish yoʻlidagi har qanday tashabbusni qoʻllab-quvvatlash kerak.
Bugun @kometauz kanalida Aziz Nesinning “Dahshatli tush” hikoyasining audio versiyasini eshitdim. Sifatli yozilgan. Sizlarga ham tavsiya qilaman.
Kitob oʻqishga vaqti kamroq yoki ish-yumushlarga koʻmilgan kishilar uchun audiokitoblar ayni muddao boʻlyapti. Oʻzim ham yaqindan boshlab audiokitoblardan foydalana boshladim. Koʻzingizni toliqtirmaydi, vaqtingiz behuda ketishidan asraydi.
Agar rulda boʻlsangiz, jiddiy ilmiy kitoblarni eshitmaganingiz maʼqul, chalgʻitadi. Badiiy kitoblar esa har holda oʻta qattiq eʼtibor talab qilmaydi. Yengilroq yumush, uy ishlari bilan shugʻullanayotganda har qanday audiokitobni eshitish mumkin. Ham ishingiz bitadi, ham bilimingiz ortadi, tasavvuringiz boyiydi.
Soʻnggi paytlarda oʻzbek tilida ham koʻplab audiokitoblar tayyorlanyapti. Toʻgʻri, baʼzilari sifat jihatidan biroz oqsaydi. Biroq bunday urinishlarning bariga ijobiy baho berish mumkin. Kitobxonlikni rivojlantirish yoʻlidagi har qanday tashabbusni qoʻllab-quvvatlash kerak.
Bugun @kometauz kanalida Aziz Nesinning “Dahshatli tush” hikoyasining audio versiyasini eshitdim. Sifatli yozilgan. Sizlarga ham tavsiya qilaman.
Uyali telefon yoki qoʻl telefoni
Til shunaqa, jonli hodisa. Katakli telefon soʻzi tilga singmadi, uning oʻrniga yuqorida aytilganday “uyali”, “mobil” va “qoʻl” soʻzlari ishtilyapti. Odamlar oʻn yillar oldin “Sotkamga telefon qiling” degan boʻlsa, bugun “Qoʻl telefonimga qoʻngʻiroq qiling” yoki yanayam qisqaroq qilib “Qoʻlimga telefon qilvoring” deyapti jonli tilda. “Sotka” soʻzi urfdan qoldi.
“Pryamoy efir” atamasi ham boshida uzundan-uzoq va kalka tarjima bilan “Toʻgʻridan toʻgʻri efir” deyilgan edi. Hozir “Jonli efir” koʻp qoʻllanyapti. Inglizcha “Live”ga muqobil tarzda efir soʻzisiz “Jonli” deb ham ishlatilyapti. Tabiiy tanlanish jarayoni-da buyam. Yoki koʻchat ekishga qiyoslash mumkin. Biror yerga koʻchat eksangiz, biri koʻkaradi, biri koʻkarmaydi. Yer suymasa, ekin qurib qoladi. Soʻz ham tilga oʻtirmasa, singmaydi. Yozma tilda, kitoblarda turaverishi mumkin, lekin xalq ogʻziga koʻchmaydi.
@oriftolib
Til shunaqa, jonli hodisa. Katakli telefon soʻzi tilga singmadi, uning oʻrniga yuqorida aytilganday “uyali”, “mobil” va “qoʻl” soʻzlari ishtilyapti. Odamlar oʻn yillar oldin “Sotkamga telefon qiling” degan boʻlsa, bugun “Qoʻl telefonimga qoʻngʻiroq qiling” yoki yanayam qisqaroq qilib “Qoʻlimga telefon qilvoring” deyapti jonli tilda. “Sotka” soʻzi urfdan qoldi.
“Pryamoy efir” atamasi ham boshida uzundan-uzoq va kalka tarjima bilan “Toʻgʻridan toʻgʻri efir” deyilgan edi. Hozir “Jonli efir” koʻp qoʻllanyapti. Inglizcha “Live”ga muqobil tarzda efir soʻzisiz “Jonli” deb ham ishlatilyapti. Tabiiy tanlanish jarayoni-da buyam. Yoki koʻchat ekishga qiyoslash mumkin. Biror yerga koʻchat eksangiz, biri koʻkaradi, biri koʻkarmaydi. Yer suymasa, ekin qurib qoladi. Soʻz ham tilga oʻtirmasa, singmaydi. Yozma tilda, kitoblarda turaverishi mumkin, lekin xalq ogʻziga koʻchmaydi.
@oriftolib
Telegram
Муҳрим
#тарих Ҳозир «уяли алоқа», «мобил алоқа» деймиз. Бундан 25 йил аввал эса «катакли телефон алоқаси» дейилган. «Халқ сўзи» газетаси гувоҳ.
Русча «сотовый» сўзи «мумкатак» деган маънони беради. «Уяли» дегани ҳам шу «мумкатак»дек гап — арининг уяси-да.
htt…
Русча «сотовый» сўзи «мумкатак» деган маънони беради. «Уяли» дегани ҳам шу «мумкатак»дек гап — арининг уяси-да.
htt…
Koʻzga koʻrinmaydigan kitob bormi?
📝 Eng koʻp tilga tarjima qilingan adabiy asarlar mashhur detektiv yozuvchi Agata Kristiga tegishli. Adiba kitoblari yuzdan ortiq dunyo tillariga tarjima qilingan va toʻrt milliarddan ortiq nusxada chop etilgan.
📝 Zamonaviy adiblar ichida eng sermahsuli braziliyalik yozuvchi Joze Karlos Inuedir. U 1046 ta ilmiy-fantastik, sarguzasht romanlar muallifidir. Qizigʻi, u shuncha asarni oʻn yil ichida 1986–1996-yillar oraligʻida qogʻozga tushirgan.
📝 Eng uzun roman fransuz yozuvchisi Jyul Romen (asl ismi Luyi Anri Farigul)ga tegishli. Uning “Ixtiyori oʻzida odamlar” romani 1932–1946-yillar oraligʻida 27 jildda nashr etilgan.
📝 Eng keksa mualliflar – amerikalik Sara va Elizabet Delenilardir. Ular 1994-yili “Opa-singil Delenilarning kundalik hikmatlari” nomli kitob eʼlon qiladi. Bu paytda opa 105, singil 103 yoshda edi. 1997-yili esa Sara Deleni kitobning davomini yozib, “Oʻzimning 107 yoshimda” nomi bilan chop ettiradi.
📝 Eng katta ensiklopediya “Evro-amerika universal bezakli ensiklopediyasi”dir. 105 ming sahifadan iborat bu kitob 104 jildga jo boʻlgan.
📝 Hozircha eng mitti kitob Yaponiyada bosilgan “Har mavsumga gullar” kitobi boʻlib turibdi. 0,75 millimetrli bu sanʼat asarini oddiy koʻz bilan tugul, koʻzoynak taqib ham koʻra olmaysiz.
📝 Eng koʻp sotilgan kitob – “Ginnesning rekordlar kitobi”dir. U AQSH kutubxonalaridan oʻgʻirlanishi boʻyicha ham rekord qayd etgan. Bu toʻplam ilk bor 1955-yili chop etilgan.
📝 Eng qadimgi kitob doʻkoni Portugaliyadagi “Livraria Bertrane”dir. U 1732-yildan beri faoliyat yuritib ketadi.
Orifjon MADVALIYEV
tayyorladi.
“Yoshlik” jurnalining 2019-yil 8-sonida chop etilgan.
@oriftolib
📝 Eng koʻp tilga tarjima qilingan adabiy asarlar mashhur detektiv yozuvchi Agata Kristiga tegishli. Adiba kitoblari yuzdan ortiq dunyo tillariga tarjima qilingan va toʻrt milliarddan ortiq nusxada chop etilgan.
📝 Zamonaviy adiblar ichida eng sermahsuli braziliyalik yozuvchi Joze Karlos Inuedir. U 1046 ta ilmiy-fantastik, sarguzasht romanlar muallifidir. Qizigʻi, u shuncha asarni oʻn yil ichida 1986–1996-yillar oraligʻida qogʻozga tushirgan.
📝 Eng uzun roman fransuz yozuvchisi Jyul Romen (asl ismi Luyi Anri Farigul)ga tegishli. Uning “Ixtiyori oʻzida odamlar” romani 1932–1946-yillar oraligʻida 27 jildda nashr etilgan.
📝 Eng keksa mualliflar – amerikalik Sara va Elizabet Delenilardir. Ular 1994-yili “Opa-singil Delenilarning kundalik hikmatlari” nomli kitob eʼlon qiladi. Bu paytda opa 105, singil 103 yoshda edi. 1997-yili esa Sara Deleni kitobning davomini yozib, “Oʻzimning 107 yoshimda” nomi bilan chop ettiradi.
📝 Eng katta ensiklopediya “Evro-amerika universal bezakli ensiklopediyasi”dir. 105 ming sahifadan iborat bu kitob 104 jildga jo boʻlgan.
📝 Hozircha eng mitti kitob Yaponiyada bosilgan “Har mavsumga gullar” kitobi boʻlib turibdi. 0,75 millimetrli bu sanʼat asarini oddiy koʻz bilan tugul, koʻzoynak taqib ham koʻra olmaysiz.
📝 Eng koʻp sotilgan kitob – “Ginnesning rekordlar kitobi”dir. U AQSH kutubxonalaridan oʻgʻirlanishi boʻyicha ham rekord qayd etgan. Bu toʻplam ilk bor 1955-yili chop etilgan.
📝 Eng qadimgi kitob doʻkoni Portugaliyadagi “Livraria Bertrane”dir. U 1732-yildan beri faoliyat yuritib ketadi.
Orifjon MADVALIYEV
tayyorladi.
“Yoshlik” jurnalining 2019-yil 8-sonida chop etilgan.
@oriftolib
Ilhom faqat ish vaqtida keladi
Gabriel Garsia Markes hikmatlaridan
• Atrofimizda shunday ajoyib, fantastik narsalar bor. Yozuvchilar esa ahamiyatsiz, kundalik voqealarni behuda tasvirlab oʻtirishadi.
• Baxt davolashi mumkin boʻlgan narsani davolaydigan dori yoʻq.
• Jilmay! Tashvish-mashaqqatlar rohatlanishiga yoʻl qoʻyma.
• Ilhom faqat ish vaqtida keladi.
• Kerak boʻlmay qolgan vaqtdagina bilim va aql bizni yoʻqlab keladi.
• Men boy emasman. Men puli bor kambagʻalman. Ikkalasi boshqa-boshqa tushuncha.
• Odam bir martagina dunyoga kelmaydi, hayot uni qayta-qayta yangidan tugʻilishga majbur etadi.
• Odamning urushdagi hislarini tasvirlashga birgina “qoʻrquv” soʻzi yetarli boʻlib turganda, shuncha soʻzni uvol qilishning nima keragi bor?
• Oilaviy hayotda mayda gʻidi-bidilardan koʻra katta halokatlardan qutulish osonroq.
• Uzoq kutayotgan yana ozgina kutishi mumkin.
• Oʻtgan baxtli kunlar haqida alam va afsuslanishlarsiz oʻylay olish – juda gʻalati xususiyat.
• Hamma narsaning joni bor. Faqat uning qalbini uygʻotish kerak, xolos.
• Yaxshi ishtiha uchun yomon ovqat yoʻq.
Orif Tolib
tarjimasi
“Yoshlik” jurnalining 2019-yil 9-sonida chop etilgan.
@oriftolib
Gabriel Garsia Markes hikmatlaridan
• Atrofimizda shunday ajoyib, fantastik narsalar bor. Yozuvchilar esa ahamiyatsiz, kundalik voqealarni behuda tasvirlab oʻtirishadi.
• Baxt davolashi mumkin boʻlgan narsani davolaydigan dori yoʻq.
• Jilmay! Tashvish-mashaqqatlar rohatlanishiga yoʻl qoʻyma.
• Ilhom faqat ish vaqtida keladi.
• Kerak boʻlmay qolgan vaqtdagina bilim va aql bizni yoʻqlab keladi.
• Men boy emasman. Men puli bor kambagʻalman. Ikkalasi boshqa-boshqa tushuncha.
• Odam bir martagina dunyoga kelmaydi, hayot uni qayta-qayta yangidan tugʻilishga majbur etadi.
• Odamning urushdagi hislarini tasvirlashga birgina “qoʻrquv” soʻzi yetarli boʻlib turganda, shuncha soʻzni uvol qilishning nima keragi bor?
• Oilaviy hayotda mayda gʻidi-bidilardan koʻra katta halokatlardan qutulish osonroq.
• Uzoq kutayotgan yana ozgina kutishi mumkin.
• Oʻtgan baxtli kunlar haqida alam va afsuslanishlarsiz oʻylay olish – juda gʻalati xususiyat.
• Hamma narsaning joni bor. Faqat uning qalbini uygʻotish kerak, xolos.
• Yaxshi ishtiha uchun yomon ovqat yoʻq.
Orif Tolib
tarjimasi
“Yoshlik” jurnalining 2019-yil 9-sonida chop etilgan.
@oriftolib
“Zeriktirib qoʻymadimmi?”
Mashhur faylasuf Arastuning oldiga bir dimogʻdor boyvachcha keladi va jimjimador ohangda gapira boshlaydi. U oʻzining ovozidan, aytayotgan soʻzlaridan zavqlanar, shu sababli hali-beri toʻxtashni istamasdi.
Oradan anchagina vaqt oʻtgach, dimogʻdor notiq shunday lutf qiladi:
– Taqsir, sizni zeriktirib qoʻymadimmi?
– Yoʻq, bemalol, – deb javob beradi Arastu. – Axir, sizni eshitganim yoʻq-ku.
Orif Tolib
tayyorladi.
“Yoshlik” jurnalining 2017-yil 4-sonida chop etilgan.
@oriftolib
Mashhur faylasuf Arastuning oldiga bir dimogʻdor boyvachcha keladi va jimjimador ohangda gapira boshlaydi. U oʻzining ovozidan, aytayotgan soʻzlaridan zavqlanar, shu sababli hali-beri toʻxtashni istamasdi.
Oradan anchagina vaqt oʻtgach, dimogʻdor notiq shunday lutf qiladi:
– Taqsir, sizni zeriktirib qoʻymadimmi?
– Yoʻq, bemalol, – deb javob beradi Arastu. – Axir, sizni eshitganim yoʻq-ku.
Orif Tolib
tayyorladi.
“Yoshlik” jurnalining 2017-yil 4-sonida chop etilgan.
@oriftolib
Kredit olaman deb…
Taniqli yapon avtomobil kompaniyasi asoschisi Soichiro Honda katta ish boshlagan paytlaridagi kulgili-qaygʻuli bir voqeani shunday hikoya qiladi: u 1951-yili biznesdagi sherigi Takeo Fujisava bilan kredit soʻrab “Mitsubishi” bankiga murojaat qiladi. Ularning iqtisodiy ahvoli juda tang edi. Oxirgi pullarini toʻplab, ziyofat uyushtirishadi va bank mutasaddilarini taklif etishadi. Nima qilib boʻlsa ham moliyachilarning koʻnglini olish va kredit undirish zarur edi. Mehmonlar yeb-ichadi, Honda va Fujisava ham ular bilan birga yayrab oʻtiradi. Hatto qoʻnoqlarni xushnud etish uchun kichik sahna koʻrinishi tashkillashtirib, askiyabozlik ham qilishadi.
Ishbilarmonlar ertasi kuni bankka katta ishonch bilan kirib borishadi. Biroq talabnomalariga rad javobi berilganini bilib, tarvuzlari qoʻltiqlaridan tushadi. Bank qarorida shunday soʻzlar bor edi:
“Bank ikkita masxaraboz rahbarlik qiladigan firmaga ishona olmaydi”.
Orif Tolib
tayyorladi.
“Yoshlik” jurnalining 2017-yil 3-sonida chop etilgan.
@oriftolib
Taniqli yapon avtomobil kompaniyasi asoschisi Soichiro Honda katta ish boshlagan paytlaridagi kulgili-qaygʻuli bir voqeani shunday hikoya qiladi: u 1951-yili biznesdagi sherigi Takeo Fujisava bilan kredit soʻrab “Mitsubishi” bankiga murojaat qiladi. Ularning iqtisodiy ahvoli juda tang edi. Oxirgi pullarini toʻplab, ziyofat uyushtirishadi va bank mutasaddilarini taklif etishadi. Nima qilib boʻlsa ham moliyachilarning koʻnglini olish va kredit undirish zarur edi. Mehmonlar yeb-ichadi, Honda va Fujisava ham ular bilan birga yayrab oʻtiradi. Hatto qoʻnoqlarni xushnud etish uchun kichik sahna koʻrinishi tashkillashtirib, askiyabozlik ham qilishadi.
Ishbilarmonlar ertasi kuni bankka katta ishonch bilan kirib borishadi. Biroq talabnomalariga rad javobi berilganini bilib, tarvuzlari qoʻltiqlaridan tushadi. Bank qarorida shunday soʻzlar bor edi:
“Bank ikkita masxaraboz rahbarlik qiladigan firmaga ishona olmaydi”.
Orif Tolib
tayyorladi.
“Yoshlik” jurnalining 2017-yil 3-sonida chop etilgan.
@oriftolib
Odamlar nimadan nafas olgan?
Bolgar bioximik olimi va yozuvchisi Asen Zlatarov bir shaharchada maʼruza oʻqiydi. Professor tabiat va uning boyliklari haqida gapirar ekan, kislorod 1773-yilga kelibgina kashf etilgani, usiz hayot kechirish mumkin emasligini eslatib oʻtadi. Shunda zaldagilardan biri hayqirib yuboradi:
– Nahotki! Ungacha odamlar nimadan nafas olgan?!
Orif Tolib
tayyorladi.
“Yoshlik” jurnalining 2017-yil 3-sonida chop etilgan.
@oriftolib
Bolgar bioximik olimi va yozuvchisi Asen Zlatarov bir shaharchada maʼruza oʻqiydi. Professor tabiat va uning boyliklari haqida gapirar ekan, kislorod 1773-yilga kelibgina kashf etilgani, usiz hayot kechirish mumkin emasligini eslatib oʻtadi. Shunda zaldagilardan biri hayqirib yuboradi:
– Nahotki! Ungacha odamlar nimadan nafas olgan?!
Orif Tolib
tayyorladi.
“Yoshlik” jurnalining 2017-yil 3-sonida chop etilgan.
@oriftolib
Forwarded from Khan Academy Oʻzbek
😉 Gazlanmagan deyishga qiynalsangiz, shu zahoti taslim bo‘lmang.
🇺🇿 Unutmang, o‘zbek tili — juda boy til.
Kanalga ulanish 👉🏻 Khan Academy Oʻzbek
Instagram │ Facebook │ YouTube
#kau_soʻz
🇺🇿 Unutmang, o‘zbek tili — juda boy til.
Kanalga ulanish 👉🏻 Khan Academy Oʻzbek
Instagram │ Facebook │ YouTube
#kau_soʻz
Shoir Mirzo Karimga ham kredit asosida uy berilishi mumkin
Menimcha, qoʻshiq yozuvchi shoirlar ichida taʼbi nazmi balandi, didi oʻtkirlaridan biri Mirzo Karimdir. Uning juda koʻp sheʼrlari xit qoʻshiqlarga aylangan. Kuyga solinmaganlarida ham chinakam shoirning nigohi, soʻzni his qila olish qobiliyati sezilib turadi. Yaqinda bir qancha elektron nashrlarda qanchadan-qancha xonandalarga sheʼrlar yozib berib, mashhur boʻlishiga sababchi boʻlgan Mirzo Karim hanuz ijara uylarda yashayotgani haqida material eʼlon qilindi. Jurnalist Feruz Muhammad savollariga berilgan javoblar shoirning qanoatli kishi ekanidan darak berib turibdi. “Ahvolim ham u qadar ayanchli emas. Negaki, men yashayapman, nafas olayapman, oilam, farzandlarim bor...” deydi u.
Bundan yigirma besh yillar oldin Mirzo Karimning “Qoʻqonjonga qiz uzating” nomli ilk kitobi nashr etilgan. Bu toʻplamni oʻquvchilik yillarimda maroq bilan mutolaa qilgandim. Oʻshanda shoirning:
Men oʻsha Bachqirning choʻli tomonda
Kitobi chiqmagan shoirman.
degan misralari menga qattiq taʼsir qilgandi. Qoʻli kalta bir isteʼdoning ogʻriqlarini his etgandim.
Jurnalist suhbat davomida Mirzo Karimning “Jipi bor ham shoirdan sheʼrni qarzga soʻraydi” degan misrasini eslab oʻtadi. Shou-biznes olamiga yaqin odamlar bu gaplarning qanchalar haqiqat ekanini yaxshi biladi.
Mirzo aka bilan uch-toʻrt marta suhbatlashganman. Samimiy, toʻgʻrisoʻz, biroz sodda kishi. Ayyorligi, mugʻombirligi yoʻq. Menda shunday taassurot qolgan. Bu xarakteri sheʼrlarida ham koʻrinib-bilinib turadi. 2015-yili “Orangizda onam boʻlsaydi” nomli yangi kitobini oʻqib chiqdim. Goʻzal tashbehlari, ajoyib topilmalari, tortimli misralari qalbingizni tezda zabt etadi.
Kuni kecha Oʻzbekiston yozuvchilar uyushmasining rasmiy telegram kanalida berilgan xabarga koʻra, 2017-yilning avgust oyidan 2019-yil oktyabr oyiga qadar Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasining 197 nafar aʼzosi Toshkent shahrida Yozuvchilar uyushmasi aʼzolari uchun qurilgan uy-joydan kvartira sotib olishga ariza yozgan. Bu borada ish olib borayotgan komissiya nomzodlarning hujjatlari bilan tanishib, ularning uy-joy sharoitlarini oʻrganib chiqyapti. Oʻrganishlardan soʻng ushbu xonadonlar Uyushma aʼzolariga ipoteka krediti asosida beriladi. Bu qatordan shoir Mirzo Karim ham joy oladi, deb umid qilaman.
Imkoningiz boʻlsa, yuqoridagi videoda koʻrsatilgan kartalar orqali Mirzo Karimga moddiy yordam koʻrsating. Yaxshiligingiz mukofotini Alloh oʻn karra, yuz karra koʻpaytirib bersin.
@oriftolib
Menimcha, qoʻshiq yozuvchi shoirlar ichida taʼbi nazmi balandi, didi oʻtkirlaridan biri Mirzo Karimdir. Uning juda koʻp sheʼrlari xit qoʻshiqlarga aylangan. Kuyga solinmaganlarida ham chinakam shoirning nigohi, soʻzni his qila olish qobiliyati sezilib turadi. Yaqinda bir qancha elektron nashrlarda qanchadan-qancha xonandalarga sheʼrlar yozib berib, mashhur boʻlishiga sababchi boʻlgan Mirzo Karim hanuz ijara uylarda yashayotgani haqida material eʼlon qilindi. Jurnalist Feruz Muhammad savollariga berilgan javoblar shoirning qanoatli kishi ekanidan darak berib turibdi. “Ahvolim ham u qadar ayanchli emas. Negaki, men yashayapman, nafas olayapman, oilam, farzandlarim bor...” deydi u.
Bundan yigirma besh yillar oldin Mirzo Karimning “Qoʻqonjonga qiz uzating” nomli ilk kitobi nashr etilgan. Bu toʻplamni oʻquvchilik yillarimda maroq bilan mutolaa qilgandim. Oʻshanda shoirning:
Men oʻsha Bachqirning choʻli tomonda
Kitobi chiqmagan shoirman.
degan misralari menga qattiq taʼsir qilgandi. Qoʻli kalta bir isteʼdoning ogʻriqlarini his etgandim.
Jurnalist suhbat davomida Mirzo Karimning “Jipi bor ham shoirdan sheʼrni qarzga soʻraydi” degan misrasini eslab oʻtadi. Shou-biznes olamiga yaqin odamlar bu gaplarning qanchalar haqiqat ekanini yaxshi biladi.
Mirzo aka bilan uch-toʻrt marta suhbatlashganman. Samimiy, toʻgʻrisoʻz, biroz sodda kishi. Ayyorligi, mugʻombirligi yoʻq. Menda shunday taassurot qolgan. Bu xarakteri sheʼrlarida ham koʻrinib-bilinib turadi. 2015-yili “Orangizda onam boʻlsaydi” nomli yangi kitobini oʻqib chiqdim. Goʻzal tashbehlari, ajoyib topilmalari, tortimli misralari qalbingizni tezda zabt etadi.
Kuni kecha Oʻzbekiston yozuvchilar uyushmasining rasmiy telegram kanalida berilgan xabarga koʻra, 2017-yilning avgust oyidan 2019-yil oktyabr oyiga qadar Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasining 197 nafar aʼzosi Toshkent shahrida Yozuvchilar uyushmasi aʼzolari uchun qurilgan uy-joydan kvartira sotib olishga ariza yozgan. Bu borada ish olib borayotgan komissiya nomzodlarning hujjatlari bilan tanishib, ularning uy-joy sharoitlarini oʻrganib chiqyapti. Oʻrganishlardan soʻng ushbu xonadonlar Uyushma aʼzolariga ipoteka krediti asosida beriladi. Bu qatordan shoir Mirzo Karim ham joy oladi, deb umid qilaman.
Imkoningiz boʻlsa, yuqoridagi videoda koʻrsatilgan kartalar orqali Mirzo Karimga moddiy yordam koʻrsating. Yaxshiligingiz mukofotini Alloh oʻn karra, yuz karra koʻpaytirib bersin.
@oriftolib
Oila qoʻrgʻoni
Oilaga darz ketishidan eng koʻp farzand jabr chekadi. Shu mazmundagi gapni koʻp eshitganmiz, balki hayotda bu holatning guvohi ham boʻlgandirmiz. Mashhur hajvchi yozuvchi Aziz Nesinning “Farzand” hikoyasida xuddi ana shu holat sodda uslubda, yorqin boʻyoqlarda ifodalab berilgan. Albatta, asarda hajvga xos boʻrttirish yaqqol sezilib turadi. Hikoyada farzandning jismoniy jarohatlari haqida soʻz boradi. Lekin bu – majoziy. Chunki ota-onaning kelishmovchiliklari, janjallari, oʻzaro nafratlari va oilaning barbod boʻlishi oqibatida bolalar tortadigan ogʻir ruhiy qiynoqlar, bir umrga ketmas boʻlib qoladigan qalbdagi chandiqlarning azob-iztirobi, asoratlari oldida jismoniy jarohatlar hech narsa emas.
Hikoyani tinglagach, bu kabi oʻy-fikrlar sizni ham yoʻqlashi tabiiy.
Oilangizni, farzandlaringizni asrang. Ularning koʻnglini ehtiyot qiling.
Odamning egosi, koʻr gʻururi bu neʼmatlardan ustun boʻla olmaydi.
@oriftolib
Oilaga darz ketishidan eng koʻp farzand jabr chekadi. Shu mazmundagi gapni koʻp eshitganmiz, balki hayotda bu holatning guvohi ham boʻlgandirmiz. Mashhur hajvchi yozuvchi Aziz Nesinning “Farzand” hikoyasida xuddi ana shu holat sodda uslubda, yorqin boʻyoqlarda ifodalab berilgan. Albatta, asarda hajvga xos boʻrttirish yaqqol sezilib turadi. Hikoyada farzandning jismoniy jarohatlari haqida soʻz boradi. Lekin bu – majoziy. Chunki ota-onaning kelishmovchiliklari, janjallari, oʻzaro nafratlari va oilaning barbod boʻlishi oqibatida bolalar tortadigan ogʻir ruhiy qiynoqlar, bir umrga ketmas boʻlib qoladigan qalbdagi chandiqlarning azob-iztirobi, asoratlari oldida jismoniy jarohatlar hech narsa emas.
Hikoyani tinglagach, bu kabi oʻy-fikrlar sizni ham yoʻqlashi tabiiy.
Oilangizni, farzandlaringizni asrang. Ularning koʻnglini ehtiyot qiling.
Odamning egosi, koʻr gʻururi bu neʼmatlardan ustun boʻla olmaydi.
@oriftolib
Telegram
Kometa.uz | Блог
Азиз Несин.
"Кейин хурсанд бўласиз" ҳажвий ҳикоялар тўплами. Миад Ҳакимов таржимаси.
4 ҳикоя. Фарзанд
Давомийлиги: 8 дақиқа.
Ҳажми: 7 мегабайт.
#аудиокитоб #азизнесин
@kometauz
"Кейин хурсанд бўласиз" ҳажвий ҳикоялар тўплами. Миад Ҳакимов таржимаси.
4 ҳикоя. Фарзанд
Давомийлиги: 8 дақиқа.
Ҳажми: 7 мегабайт.
#аудиокитоб #азизнесин
@kometauz
Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf. “Hadis va Hayot” turkumi 16–17-juzlari
Toshkent, “Hilol-nashr” nashriyoti, 2016-yil. 432 bet. Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Din ishlari boʻyicha qoʻmita tavsiyasi bilan chop etilgan. Kitobni 2017-yil 28-dekabr kuni sotib olgan ekanman. 2019-yil sentyabrida oʻqishni boshlab, orada tanaffuslar bilan shu yil oktyabr oyi oʻrtalarida tugatdim.
Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf hazratlari qalamiga mansub “Hadis va Hayot” turkumining 16–17-juzlari “Taom, sharob va libos” deb nomlangan.
“Hadis va Hayot” turkumi turli mavzulardagi hadislar sharhidan iborat. Ushbu jildda musulmon kishi amal qilishi kerak boʻlgan yeyish-ichish va kiyinish odoblari haqida soʻz boradi. Asar oʻziga xos usulda, keng kitobxonlar ommasiga moslab yozilgan. Tushunilishi oson.
Islom diniga oid maʼlumotlarni asosi mustahkam manbalardan olish turli adashishlar va anglashilmovchiliklarning oldini oladi. Shayx hazratning barakali merosi ulkan xazinadir.
@oriftolib
Toshkent, “Hilol-nashr” nashriyoti, 2016-yil. 432 bet. Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Din ishlari boʻyicha qoʻmita tavsiyasi bilan chop etilgan. Kitobni 2017-yil 28-dekabr kuni sotib olgan ekanman. 2019-yil sentyabrida oʻqishni boshlab, orada tanaffuslar bilan shu yil oktyabr oyi oʻrtalarida tugatdim.
Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf hazratlari qalamiga mansub “Hadis va Hayot” turkumining 16–17-juzlari “Taom, sharob va libos” deb nomlangan.
“Hadis va Hayot” turkumi turli mavzulardagi hadislar sharhidan iborat. Ushbu jildda musulmon kishi amal qilishi kerak boʻlgan yeyish-ichish va kiyinish odoblari haqida soʻz boradi. Asar oʻziga xos usulda, keng kitobxonlar ommasiga moslab yozilgan. Tushunilishi oson.
Islom diniga oid maʼlumotlarni asosi mustahkam manbalardan olish turli adashishlar va anglashilmovchiliklarning oldini oladi. Shayx hazratning barakali merosi ulkan xazinadir.
@oriftolib
Mohandas Karamchand Gandi. “Mening hayotim”
Toshkent, “Oʻzbekiston” nashriyoti, 2018-yil. 256 bet. Rus tilidan Amir Fayzullo tarjimasi. Kitobni 2019-yil 26-iyul kuni sotib olgan ekanman. 2019-yil oktyabrda oʻqishni boshlab, shu yil 24-noyabr kuni tugatdim.
Kitob annotatsiyasida yozilishicha, sotsiologlar Mahatma Gandini Albert Eynshteyndan keyin dunyoning yigirmanchi asrdagi ikkinchi shaxsi deya eʼtirof etishgan ekan. U Hindiston ozodligi yoʻlida kurash yoʻlboshchisi sifatida ham dong qozongan.
“Mening hayotim” asari muallifning bolalik davrlaridan boshlab 1921-yilgacha boʻlgan voqealarni oʻz ichiga olgan. Gandi ushbu asarga 1925-yil 26-noyabrda soʻzboshi yozgan.
Mutolaa jarayonida meni hayratga solgan ilk voqea tafsiloti Gandining 13 yoshida uylangani boʻldi. Ikki goʻdakning oila qurishi oʻsha davrlardagi biqiq anʼanalar natijasi edi. Toʻgʻri, ular birdaniga er-xotinlik hayotini boshlamagan, kelin besh-olti oylab ota-onasinikida turgan. Biroq yosh Mohandas va ayoli Kasturbay shu paytdan boshlab mustaqil hayotga baribir qadam qoʻygan.
Toʻy masalasi soʻnggi yuz yillikda xalqimizning ogʻriqli muammolaridan biri boʻlib kelyapti. Hindlarning toʻy tashvishlariga nazar tashlagan kishi bizning toʻylarimiz bilan juda koʻp uyqash jihatlari borligini payqaydi. Gandi yozadi:
“Hindularda nikoh – qiyin ish. Nikoh rasm-rusumlari xarajatlari koʻpincha kelin va kuyovning ota-onalarini xonavayron qilib tashlaydi. Ular juda koʻp mol-mulki va vaqtlarini isrof qiladilar. Kiyim-kechak tikish va taqinchoqlar yasashga, ziyofat uchun pul topishga necha oylar kerak boʻladi. Har biri tortiladigan taomlarning xillari bilan bir-birlarini mot qilishga intiladi. Ovozi yaxshi va yomon xotinlar boʻgʻilib qolishguncha qoʻni-qoʻshnilarga tinchlik bermay qoʻshiq-lapar aytganlari-aytgan, hatto baʼzilari shundan ogʻrib ham qolishadi. Bu shovqin-suronga, ziyofatlardagi bu isrofgarchiliklarga qoʻshnilar parvo qilishmaydi, chunki ular biladilar – vaqti kelib oʻzalari ham xuddi shunday qiladilar...”
Gandi Angliyadan oʻqishni tugatib kelgach, faoliyatini endi boshlagan paytlari bir oʻngʻaysiz vaziyatga tushadi. Uning akasi Poʻrbandar hokimiga kotib va maslahatchi boʻlib ishlagan, soʻng notoʻgʻri maslahat berdi degan ayblov bilan ishdan olingandi. Akaning ishi unga qarshi kayfiyatda boʻlgan siyosiy agentga kelib tushadi. Gandi Angliyada bu amaldor bilan tanishgan, doʻstona munosabatda edi. Akasi ana shu tanish-bilishlikdan foydalanib, agentga bir ogʻiz aytib qoʻyishini iltimos qiladi. U zamonlarda koʻp ishlar tanish-bilish yordamida bitar ekan-da, qarang. Mohandas bu taklifga koʻnmaydi, tartib-qoidaga koʻra ariza bering, shikoyat qiling, deydi. Lekin akasi bu gapdan xafa boʻlib, toʻnini teskari kiyadi. Xullas, oxiri rozi boʻladi. Biroq tanish amaldor Gandining gaplarini juda sovuq qarshi oladi. Mohandas esa gapirishda davom etadi, dalillar keltirmoqchi boʻladi. Oxir-oqibat amaldor xizmatkoriga aytib, eski tanishini quvib soladi. Aslida davlat xizmatchisi oʻzini nomunosib tutgandi, Gandi uni sudga berishi ham mumkin edi. Lekin u haqoratlarga chidaydi.
“Bu narsalarning barchasidan oʻzimga naf oldim. Endi bundan keyin oʻzimni bunaqa jirkanch ahvolga solib qoʻymayman, oʻz tanish-bilishligimdan hech qachon bu tariqa foydalanishga harakat qilmayman, deb ahd qildim oʻzimcha va shundan buyon biror marta ham bu qoidadan chetga chiqqanim yoʻq”, deb yozadi Gandi.
Koʻpchiligimiz shu singari holatga tushgan boʻlsak kerak. Yaqinlar, doʻstlar va ayniqsa begonalar uchun oʻrinli-oʻrinsiz iltimoslar qilib, hurmat-izzatni toʻkish yaramaydi. Mutlaqo. Gandining bu hikoyasi bizga bu borada jiddiy hayotiy saboq beradi.
Mutolaa jarayonida meni hayratga solgan, biroz erishroq tuyulgan holatlarga ham duch keldim. Mahatma Gandi har qanday sharoitda oʻz hayotiy prinsiplariga qatʼiy amal qilishga intiladi. Eng ogʻir, kishi gʻururini yerga toptab tashlaydigan vaziyatlarda ham quyushqondan chiqmaydi, ogʻir-vazmin va mushohadali yoʻl tutadi. Balki uning beqiyos muvaffaqiyati siri ana shundadir.
Davomi ⬇️
Toshkent, “Oʻzbekiston” nashriyoti, 2018-yil. 256 bet. Rus tilidan Amir Fayzullo tarjimasi. Kitobni 2019-yil 26-iyul kuni sotib olgan ekanman. 2019-yil oktyabrda oʻqishni boshlab, shu yil 24-noyabr kuni tugatdim.
Kitob annotatsiyasida yozilishicha, sotsiologlar Mahatma Gandini Albert Eynshteyndan keyin dunyoning yigirmanchi asrdagi ikkinchi shaxsi deya eʼtirof etishgan ekan. U Hindiston ozodligi yoʻlida kurash yoʻlboshchisi sifatida ham dong qozongan.
“Mening hayotim” asari muallifning bolalik davrlaridan boshlab 1921-yilgacha boʻlgan voqealarni oʻz ichiga olgan. Gandi ushbu asarga 1925-yil 26-noyabrda soʻzboshi yozgan.
Mutolaa jarayonida meni hayratga solgan ilk voqea tafsiloti Gandining 13 yoshida uylangani boʻldi. Ikki goʻdakning oila qurishi oʻsha davrlardagi biqiq anʼanalar natijasi edi. Toʻgʻri, ular birdaniga er-xotinlik hayotini boshlamagan, kelin besh-olti oylab ota-onasinikida turgan. Biroq yosh Mohandas va ayoli Kasturbay shu paytdan boshlab mustaqil hayotga baribir qadam qoʻygan.
Toʻy masalasi soʻnggi yuz yillikda xalqimizning ogʻriqli muammolaridan biri boʻlib kelyapti. Hindlarning toʻy tashvishlariga nazar tashlagan kishi bizning toʻylarimiz bilan juda koʻp uyqash jihatlari borligini payqaydi. Gandi yozadi:
“Hindularda nikoh – qiyin ish. Nikoh rasm-rusumlari xarajatlari koʻpincha kelin va kuyovning ota-onalarini xonavayron qilib tashlaydi. Ular juda koʻp mol-mulki va vaqtlarini isrof qiladilar. Kiyim-kechak tikish va taqinchoqlar yasashga, ziyofat uchun pul topishga necha oylar kerak boʻladi. Har biri tortiladigan taomlarning xillari bilan bir-birlarini mot qilishga intiladi. Ovozi yaxshi va yomon xotinlar boʻgʻilib qolishguncha qoʻni-qoʻshnilarga tinchlik bermay qoʻshiq-lapar aytganlari-aytgan, hatto baʼzilari shundan ogʻrib ham qolishadi. Bu shovqin-suronga, ziyofatlardagi bu isrofgarchiliklarga qoʻshnilar parvo qilishmaydi, chunki ular biladilar – vaqti kelib oʻzalari ham xuddi shunday qiladilar...”
Gandi Angliyadan oʻqishni tugatib kelgach, faoliyatini endi boshlagan paytlari bir oʻngʻaysiz vaziyatga tushadi. Uning akasi Poʻrbandar hokimiga kotib va maslahatchi boʻlib ishlagan, soʻng notoʻgʻri maslahat berdi degan ayblov bilan ishdan olingandi. Akaning ishi unga qarshi kayfiyatda boʻlgan siyosiy agentga kelib tushadi. Gandi Angliyada bu amaldor bilan tanishgan, doʻstona munosabatda edi. Akasi ana shu tanish-bilishlikdan foydalanib, agentga bir ogʻiz aytib qoʻyishini iltimos qiladi. U zamonlarda koʻp ishlar tanish-bilish yordamida bitar ekan-da, qarang. Mohandas bu taklifga koʻnmaydi, tartib-qoidaga koʻra ariza bering, shikoyat qiling, deydi. Lekin akasi bu gapdan xafa boʻlib, toʻnini teskari kiyadi. Xullas, oxiri rozi boʻladi. Biroq tanish amaldor Gandining gaplarini juda sovuq qarshi oladi. Mohandas esa gapirishda davom etadi, dalillar keltirmoqchi boʻladi. Oxir-oqibat amaldor xizmatkoriga aytib, eski tanishini quvib soladi. Aslida davlat xizmatchisi oʻzini nomunosib tutgandi, Gandi uni sudga berishi ham mumkin edi. Lekin u haqoratlarga chidaydi.
“Bu narsalarning barchasidan oʻzimga naf oldim. Endi bundan keyin oʻzimni bunaqa jirkanch ahvolga solib qoʻymayman, oʻz tanish-bilishligimdan hech qachon bu tariqa foydalanishga harakat qilmayman, deb ahd qildim oʻzimcha va shundan buyon biror marta ham bu qoidadan chetga chiqqanim yoʻq”, deb yozadi Gandi.
Koʻpchiligimiz shu singari holatga tushgan boʻlsak kerak. Yaqinlar, doʻstlar va ayniqsa begonalar uchun oʻrinli-oʻrinsiz iltimoslar qilib, hurmat-izzatni toʻkish yaramaydi. Mutlaqo. Gandining bu hikoyasi bizga bu borada jiddiy hayotiy saboq beradi.
Mutolaa jarayonida meni hayratga solgan, biroz erishroq tuyulgan holatlarga ham duch keldim. Mahatma Gandi har qanday sharoitda oʻz hayotiy prinsiplariga qatʼiy amal qilishga intiladi. Eng ogʻir, kishi gʻururini yerga toptab tashlaydigan vaziyatlarda ham quyushqondan chiqmaydi, ogʻir-vazmin va mushohadali yoʻl tutadi. Balki uning beqiyos muvaffaqiyati siri ana shundadir.
Davomi ⬇️
Gandi boshqa din va eʼtiqod vakillariga chuqur hurmatda boʻlgan. U dunyo dinlarini qiyoslab oʻrganadi, turli eʼtiqod va qarashlarga oʻta bagʻrikenglik bilan munosabatda boʻladi. Muallif bir oʻrinda yozadi:
“Men Vashington Irvinning “Muhammad va sahobalari hayoti”ni va Karleylning Paygʻambarga atab yozgan panegirikini oʻqib chiqdim. Bu kitoblar Muhammadni koʻz oʻngimda yuksakliklarga koʻtarib yubordi”.
Agar u Islom dini va Paygʻambarimiz sollallohu alayhi va sallam haqidagi birlamchi manbalarni oʻqiganda qanday taʼsirlanardi ekan, deb oʻyladim. Soʻng sof qalbli va adolatparvar kishining munosabati ham adolatli va samimiy boʻlardi, degan toʻxtamga keldim.
Eʼtiborimni tortgan jihatlardan yana biri Gandining oʻta tejamkorlik, kamxarjlik bilan hayot kechirganidir. U oʻz dini anʼanalari va onasiga bergan vaʼdasiga muvofiq goʻsht yeyishdan voz kechadi. Oʻtxoʻrlik bilan cheklanmay, sut ham ichmay qoʻyadi. Ogʻir kasal boʻlib, oʻlim bilan yuzma-yuz turgandagina xotini va shifokorining qiyin-qistovi bilan majburan echki suti ichadi. Garchi u sigir suti ichmaslikka qaror qilgan boʻlsa-da, echki suti ichgani uchun oʻzini kechirmaydi. Qasamimga shaklan amal qildim, mohiyatan buzdim, deb hisoblaydi. Bu hol boshqacha dunyoqarashli odamga gʻayrioddiy tuyulishi aniq. Lekin Gandining hayot tarzi va tutumi haqida yaqqol tasavvur beradi. U kundalik turmushda ham, ijtimoiy hayotda ham oʻz qarashlarida sobit edi.
Xullas, bu kitobni oʻqib, tafakkur hududingiz ancha kengayadi, deb oʻylayman.
@oriftolib
“Men Vashington Irvinning “Muhammad va sahobalari hayoti”ni va Karleylning Paygʻambarga atab yozgan panegirikini oʻqib chiqdim. Bu kitoblar Muhammadni koʻz oʻngimda yuksakliklarga koʻtarib yubordi”.
Agar u Islom dini va Paygʻambarimiz sollallohu alayhi va sallam haqidagi birlamchi manbalarni oʻqiganda qanday taʼsirlanardi ekan, deb oʻyladim. Soʻng sof qalbli va adolatparvar kishining munosabati ham adolatli va samimiy boʻlardi, degan toʻxtamga keldim.
Eʼtiborimni tortgan jihatlardan yana biri Gandining oʻta tejamkorlik, kamxarjlik bilan hayot kechirganidir. U oʻz dini anʼanalari va onasiga bergan vaʼdasiga muvofiq goʻsht yeyishdan voz kechadi. Oʻtxoʻrlik bilan cheklanmay, sut ham ichmay qoʻyadi. Ogʻir kasal boʻlib, oʻlim bilan yuzma-yuz turgandagina xotini va shifokorining qiyin-qistovi bilan majburan echki suti ichadi. Garchi u sigir suti ichmaslikka qaror qilgan boʻlsa-da, echki suti ichgani uchun oʻzini kechirmaydi. Qasamimga shaklan amal qildim, mohiyatan buzdim, deb hisoblaydi. Bu hol boshqacha dunyoqarashli odamga gʻayrioddiy tuyulishi aniq. Lekin Gandining hayot tarzi va tutumi haqida yaqqol tasavvur beradi. U kundalik turmushda ham, ijtimoiy hayotda ham oʻz qarashlarida sobit edi.
Xullas, bu kitobni oʻqib, tafakkur hududingiz ancha kengayadi, deb oʻylayman.
@oriftolib
Tilla tanga
Tangalar ishqibozining 24 ta tangasi bor. Ulardan faqat bittasi haqiqiy tilladan, vazni ham boshqalarga nisbatan ogʻirroq. Lekin barchasining koʻrinishi bir xil. Tangalarni pallali tarozida uch marta tortish imkoni bor. Xoʻsh, oltin tangani qanday qilib aniqlash mumkin?
PS. Javoblarni izohlarda qoldirishingiz mumkin.
@oriftolib
Tangalar ishqibozining 24 ta tangasi bor. Ulardan faqat bittasi haqiqiy tilladan, vazni ham boshqalarga nisbatan ogʻirroq. Lekin barchasining koʻrinishi bir xil. Tangalarni pallali tarozida uch marta tortish imkoni bor. Xoʻsh, oltin tangani qanday qilib aniqlash mumkin?
PS. Javoblarni izohlarda qoldirishingiz mumkin.
@oriftolib
“Namordnik”ning oʻzbekchasi nima?
Itlarning tumshugʻiga taqiladigan himoya qalqonini ruslar “namordnik” deydi. “Morda” – “tumshuq” soʻzidan yasalgan. Xoʻsh, oʻzbekchada bu moslama qanday ataladi?
Baʼzi oʻrinlarda shu tushunchani ifodalash uchun tumshuqbogʻ soʻzi ishlatilganini koʻrgandim. “Oʻzbekcha-ruscha lugʻat” tumshuqlik deb izohlabdi. “Ruscha-oʻzbekcha lugʻat” esa tumshuqbogʻ, burundiq deb oʻgiribdi. Burundiq soʻzini Izohli lugʻatdan qidirib, shuni topdim:
Asov, tishlongʻich tuyaning yoki qopagʻon itning tumshugʻiga kiydirib qoʻyiladigan maxsus toʻr.
Asov nortuyaday urib burundiq,
Yovvoyi buqaday solgaymiz boshvoq.
Mirtemir, Asarlar.
Yaydoq dala kelganda, burundiqni boʻshatar.
A. Muxtor, Asarlar.
Izohli lugʻatda tumshuqlik yoki tumshuqbogʻ soʻzlari yoʻq ekan. Bu soʻzlar ruschadan kalkalanib, shu tushunchani aynan tarjima qilish istagida yasalganday taassurot uygʻotadi.
Burundiq esa turkiycha soʻz. Yuqoridagi misollarda bu soʻzni oʻzbek tilining ikki bilimdoni – Mirtemir va Asqad Muxtor ishlatganini koʻrishimiz mumkin. Soʻzning izohidan burundiq juda qadimiy lugʻat ekani ham anglashiladi.
@oriftolib
Itlarning tumshugʻiga taqiladigan himoya qalqonini ruslar “namordnik” deydi. “Morda” – “tumshuq” soʻzidan yasalgan. Xoʻsh, oʻzbekchada bu moslama qanday ataladi?
Baʼzi oʻrinlarda shu tushunchani ifodalash uchun tumshuqbogʻ soʻzi ishlatilganini koʻrgandim. “Oʻzbekcha-ruscha lugʻat” tumshuqlik deb izohlabdi. “Ruscha-oʻzbekcha lugʻat” esa tumshuqbogʻ, burundiq deb oʻgiribdi. Burundiq soʻzini Izohli lugʻatdan qidirib, shuni topdim:
Asov, tishlongʻich tuyaning yoki qopagʻon itning tumshugʻiga kiydirib qoʻyiladigan maxsus toʻr.
Asov nortuyaday urib burundiq,
Yovvoyi buqaday solgaymiz boshvoq.
Mirtemir, Asarlar.
Yaydoq dala kelganda, burundiqni boʻshatar.
A. Muxtor, Asarlar.
Izohli lugʻatda tumshuqlik yoki tumshuqbogʻ soʻzlari yoʻq ekan. Bu soʻzlar ruschadan kalkalanib, shu tushunchani aynan tarjima qilish istagida yasalganday taassurot uygʻotadi.
Burundiq esa turkiycha soʻz. Yuqoridagi misollarda bu soʻzni oʻzbek tilining ikki bilimdoni – Mirtemir va Asqad Muxtor ishlatganini koʻrishimiz mumkin. Soʻzning izohidan burundiq juda qadimiy lugʻat ekani ham anglashiladi.
@oriftolib