Orif Tolib
9.79K subscribers
850 photos
79 videos
3 files
1.49K links
Soʻz. Tahrir. Savodxonlik.

Reklama haqida:
👉 https://bit.ly/3nHSpI6
Murojaat uchun:
👉 @oriftolib_xatlar_bot

Ijodiy ishlardan oʻgʻrincha foydalanilishiga rozi emasmiz.
Download Telegram
Pedagog – qadim atama

Bu soʻzning ildizi qadimgi yunon tilidagi paydagogos iborasiga borib taqaladi. Bola yetaklovchi maʼnosiga ega bu atama dastlab bolaga ilk taʼlimni beruvchi va unga gʻamxoʻrlik qiluvchi qullarga nisbatan ishlatilgan. Qadimgi Afinada bola yetti yoshga yetgach, pedagog tarbiyasiga berilgan. U bolaning savodini chiqargan. Jismoniy va ruhiy xavf-xatarlardan himoya qilish ham pedagog zimmasiga yuklatilgan. Pedagog bolani maktabgacha kuzatish va olib kelish, hamisha uning yonida boʻlish majburiyatini olgan.

Pedagog soʻzi pediatr soʻzi bilan “qarindosh”. Pediatr bolalar salomatligi boʻyicha mutaxassisdir.

Pedagog soʻzi dastlab lotin tiliga, undan fransuz tiliga oʻtgan. XVIII asrda rus tiliga kirib kelgan va keyinchalik oʻzbekchaga oʻzlashgan.

Hozirgi oʻzbek tilida pedagog soʻzi pedagogika sohasi mutaxassisi; bolalar va yoshlarni tarbiyalash va oʻqitish bilan shugʻullanuvchi, shu soha boʻyicha maxsus tayyorgarlikka ega boʻlgan shaxs, oʻqituvchini anglatadi:

Pedagogning vazifasi yuksak, murakkab va oliyjanobdir.
“Fan va turmush”.

@oriftolib
Qay biri toʻgʻri?

Saxovatli, qoʻli ochiq – ...
Anonymous Quiz
9%
Hatamtoy
87%
Hotamtoy
4%
Hotamtoʻy
Qay biri toʻgʻri?
Anonymous Quiz
88%
Miloddan oldingi
12%
Meloddan oldingi
Tyutor – murabbiy demak

Tilimizda oxirgi bir yil ichida paydo boʻlgan bu atama talabalarning maʼnaviy va ijtimoiy holatini doimiy ravishda tahlil qilib boruvchi, mavjud muammolarni bartaraf etishda yaqindan yordam koʻrsatuvchi mutaxassisni anglatadi.

Tyutor – inglizcha soʻz. Ingliz tiliga lotin tilidan qadimgi fransuz tili orqali oʻtgan. Taxminlarga koʻra, bu soʻzning ildizi sanskrit tiliga borib taqalishi mumkin.

Tyutor zamonaviy ingliz tilida ustoz, murabbiy, xususiy taʼlim bilan shugʻullanuvchi mutaxassis maʼnolarida qoʻllanadi.

Oʻzbek tilida oliy taʼlim muassasasi xodimini anglatadi. U talabalarning qiziqishlari, darsdan keyingi mashgʻulotlari, yashash sharoitlari kabi masalalar bilan shugʻullanadi. Bu mazmunni oʻzbek tilida shu paytgacha qoʻllanib kelayotgan murabbiy soʻzi bemalol bera oladi. Fikrimcha, tilimizda tayyor soʻz turgan paytda yana yangi atama qidirish mutlaqo ortiqcha.

@oriftolib
Forwarded from IT taʼlim
Yangi avlod ona tili darsliklari haqida “mif”lar

“MA’RIFAT” gazetasining 2022-yil 19-oktabr kungi ona tilimizga bag‘ishlangan maxsus sonida Komil Jalilovning “Yangi avlod ona tili darsliklari haqida "mif"lar" nomli maqolasi chop etildi.

Batafsil

Kanalga obuna bo'lish:👇👇👇
Telegram | Facebook | Instagram | You Tube | Twittter
Oktyabrning 19-kuni. Kamoliddin hovlida sarpoychan yurgan edi.

Jumladagi “sarpoychan” soʻzining maʼnosi nima?
Anonymous Quiz
21%
Yasangan, sarpo kiygan holatda
32%
Yupqa, yupun kiyimda
47%
Paypoqsiz, yalang oyoqda
Forwarded from Behzodbek Abdurasulov
Birovning cho'ntagidagi pul hammaga qizig'-a?

HBS izlanuvchilari yaqinda katta bir bankning xodimlari orasida tadqiqot o'tkazishibdi. Tadqiqotning maqsadlaridan biri - boshliqlarning qancha pul topishini bilish xodimlarning ishchanligiga qanday ta'sir o'tkazishini o'rganishdan iborat.

Tadqiqotchilar bankdagi 2060 ta xodimdan menejerlar qancha topishi borasida taxminlarini so'ragan. Taxminlar olingach, ularning yarmiga ixtiyoriy 5 ta menejerning maoshlari haqida signallar ma'lum qilingan. Yarmiga esa bunday axborot berilmagan.

Bir o'q bilan ikki-uchta quyonni urish maqsadida xodimlardan o'zlari bilan deyarli bir darajadagi hamkasblarining maoshi qanchaligini taxmin qilish ham so'ralgan. Taxminlar olingach, ularning yarmiga haqiqiy maoshlar haqida signallar berilgan.

Ya'ni so'rovnomadan so'ng xodimlarning yarmi o'z taxminlarining qanchalik to'g'riligi haqida ayrim axborotga ega bo'lgan, yarmi esa yo'q.

So'rovnomadan 90 kun o'tib, ularning ish faoliyati o'rganib chiqilgan. Natijalarga ko'ra, xodim boshliqlarning qancha topishini bilishi uning ishchanligiga ijobiy ta'sir ko'rsatar ekan. Boshqacha aytganda, menejerning oyligi xodim taxmin qilganidan 10% ga balandroq bo'lishi uning ishchanligini 1,5% ga oshirarkan. (Bu faqat xodimdan 1-2 pog'ona yuqori turadigan menejerlarning maoshiga tegishli. Ya'ni xodim karyera imkoniyatini chamalab ko'radi va qattiqroq ishlaydi)

Endi ikkinchi masala - xodimlar o'zlari bilan teng darajadagi hamkasbining oyligini bilishi ham uning ishchanligiga ta'sir o'tkazadi. Farqi shuki - ta'sirning yo'nalishi "minus". Ya'ni, agar xodim o'z hamkasbining oyligi o'zi taxmin qilganidan baland ekanini bilsa, uning ishchanligi kamayadi. Raqamlar bilan aytadigan bo'lsak, hamkasbning haqiqiy maoshi boshlang'ich taxmindan 10% yuqori bo'lsa, xodimning ishchanligi 9.4% ga kamayar ekan. Bu yetmagandek, xodimlarning ishdan bo'shab ketish ehtimolini ham oshirar ekan.

Xullas, hurmatli boshliqlar, 1-2 pog'ona quyi mansabdagi xodimlaringizga oyligiz qanchaligini shipshitib qo'ysangiz bo'laveradi.
Qay biri toʻgʻri?

Eski radioni ... oʻtirardi.
Anonymous Quiz
53%
Chuqalab
29%
Chuqilab
18%
Chuqulab
Qay biri toʻgʻri?
Anonymous Quiz
72%
Jinsi shim
28%
Djinsi shim
Professor – xalq oʻqituvchisi

Professor soʻzi lotinchada ommaviy oʻqituvchi, xalq oʻqituvchisi degan maʼnoni anglatadi. Uning oʻzagi profiteri – ochiq aytmoq, eʼlon qilmoq, oshkor gapirmoq feʼliga borib taqaladi.

Professor oliy oʻquv yurtlari va ilmiy-tadqiqot institutlaridagi yuksak malakali ilmiy xodimlarning ilmiy unvoni yoki lavozimidir. Dastlab XVI asrda Oksford universitetida rasmiy maqom sifatida tatbiq etilgan.

Professor soʻzi oʻzbek tiliga rus tilidan oʻtgan. Rus tiliga XVII–XVIII asrlarda nemis tilidan kirgan.

Birinchi oʻzbek professori Abdurauf Fitratdir. U 1926-yili ana shu ilmiy unvonga ega boʻlgan.

@oriftolib
Oʻzbek bogʻiga oʻzbekcha nom yarashmaydimi?

Gʻafur Gʻulom nomidagi bogʻning “ismi sharifi” oʻzgaryapti ekan. Yuz mingdan ortiq oʻzbekcha soʻz ichidan shu bogʻga munosib nom topilmabdi. Oʻzbekcha nom qoʻysa, yarashmaydi yo zamonaviy koʻrinmaydi deb oʻylashgandir, balki. Inglizchalab Dream Park desa modern toʻking boʻladi-da, a? Hech qursa, “Orzular bogʻi” de, “Orzu” bogʻi de. Yoʻq, albatta, ajnabiy ot qoʻyilishi kerak.

Oʻzi hammayoq shunaqa xorijiy nomlarga toʻlib ketyapti. Hech boʻlmasa, ommaviy maskanlarga oʻzbekcha ot qoʻyinglar, baraka topkurlar.

Sizningcha, bu bogʻga qanday nom bergan maʼqul? Oʻz variantingizni izohlarda qoldiring.

@oriftolib
🫰 Anchadan beri yaxshi siyosiy kanal tavsiya qilaman deb yurgan edim

Sizga siyosiy maydondagi soʻnggi xabarlar, xolis maqolalar, statistikalar va siyosiy tahlillar kerak boʻlsa, Politico’ga ulaning.

Siyosatni tushunish uchun siyosatshunoslikda oʻqish shart emas. Yaxshi siyosiy kanalni kuzatib borishning oʻzi yetarli!

Ulanish:
👉 @GeoPolitico
Gʻafur Gʻulom bogʻining nomi oʻzgarayotgani boʻyicha izoh berildi

Chilonzor tumanidagi istirohat bogʻiga inglizcha nom berilishi mumkin. Bu haqdagi xabar ijtimoiy tarmoqlarda tanqidiy qarshi olingach, Kun.uz bogʻ maʼmuriyati bilan bogʻlandi. Maʼlum boʻlishicha, bogʻ endilikda Gʻafur Gʻulom nomidagi Dream Park yoki “Orzular bogʻi” deb ataladi.

Kun.uz bogʻ nomining yangilanishi masalasiga aniqlik kiritish uchun bogʻ maʼmuriyatiga murojaat qildi. Bogʻ direktori oʻrinbosari Zafar Mirzaulugʻovning aytishicha, “bogʻ nomi oʻzgarmaydi” va Gʻafur Gʻulom nomi saqlanib qoladi. Faqat yoniga Dream Park soʻzi qoʻshiladi.

“Orzular bogʻi” degan soʻz qoʻshilib, Gʻafur Gʻulom nomidagi Dream Park yoki “Orzular bogʻi” deb ataladi. Nom masalasida bizda juda koʻp variant bor edi. Masalan, Gʻafur Gʻulom yoniga “Shum bola” soʻzini ham qoʻshmoqchi boʻldik. Rahbariyat Dream Park nomini tanladi”, – dedi bogʻ direktori oʻrinbosari.

Menimcha, Dream Park yoki “Orzular bogʻi” deyish shart emas. “Orzular bogʻi” deyish yetarli. Mutasaddilar jamoatchilik fikriga eʼtibor qaratadi degan umiddaman.

Toʻliq:
👉 https://kun.uz/00566962

@oriftolib
Monitor, displey, ekran va tachskrin: farqi nimada?

Bu atamalarni sinonim sifatida ishlatish koʻp uchraydi. Aslida ular bir-biridan farq qiladi.

Monitor – vizual axborotni aks ettirishga xizmat qiluvchi elektron qurilma. U mustaqil ishlay oladi. Uni bir qurilmadan, masalan, kompyuterdan uzib, boshqa qurilmaga ulash mumkin.

Displey ham vizual axborotni aks ettiradi. Biroq u qurilmaning bir qismi xolos. Oʻzi mustaqil ishlamaydi. Alohida holatda qurilmaning detali sanaladi. Masalan, mobil qurilmalar, kalkulyatorlar, elektron soatlar, murakkab elektron dastgohlar displey bilan jihozlangan. Monitorlarda ham displey bor.

Ekran – vizual axborot aks etadigan hudud, sath. Kinoteatr sahnasidagi tasvir koʻrinadigan joy ham ekran sanaladi. Monitor va displey ham ekranga ega. Bunda tasvir hosil qilishda qatnashuvchi qoʻshimcha qism va jihozlar ekran sanalmaydi.

Tachskrin yoki sensorli ekran – teginish orqali axborot kiritishga xizmat qiluvchi qurilma. U monitor yoki displeyning teskarisi, qurilmadan maʼlumot chiqarishga emas, unga maʼlumot kiritishga xizmat qiladi. Baʼzi monitor va displeylar sensorli ekranga ega. Aytgancha, men sensor telefonlarni siypaloq deb atayman 😄. Balki, oʻzbekchada unga boshqa soddaroq ot topsa boʻlar.

@oriftolib
Qay biri toʻgʻri?

Hammayoq ... boʻlib ketdi.
Anonymous Quiz
11%
Algʻov-dolgʻov
79%
Algʻov-dalgʻov
10%
Ikkovi ham toʻgʻri.
Imlo lugʻatining zoʻri: ham tekin, ham elektron

Mendan baʼzida u yoki bu soʻzning qanday yozilishini soʻrab turishadi. Lugʻatdan koʻrsa boʻlmaydimi, deysizmi? Buning uchun avvalo lugʻatning oʻziga ega boʻlish kerak-da.

Lugʻat masalasida elektronlarini afzal koʻraman. Soʻzni tez va oson topa olasiz. Yaqinda taniqli jurnalist Shuhrat Shokirjonov ikkita foydali saytni tavsiya qilib qoldi. Tekshirib koʻrdim. Ayniqsa, elektron imlo lugʻati zoʻr ekan. Soʻzlarni ham kiril, ham lotinda tekshira olarkansiz. Soʻzning qaysi turkumga oidligi, boʻgʻinlarga boʻlinishini ham koʻrish mumkin.

Xullas:

👉 IMLO.UZ – Oʻzbek tilining onlayn imlo lugʻati. Sayt bazasida jami 87 105 ta soʻz bor.

👉 LOTIN.UZ – Matnni ikki alifboga oʻzaro oʻgirib beradigan onlayn servis.

Maza qilib foydalaninglar va sayt yaratuvchilarining keyingi ishlariga muvaffaqiyat tilab, duo qilib qoʻyinglar.

@oriftolib
Qoʻlga qalam olaylik!

Nagoya universiteti professori Alisher Umirdinov Kun.uz uchun yozgan maqolasida Oʻzbekistondagi ilmiy kitoblar yetishmovchiligi haqida fikr yuritibdi. Erinmay oʻqib chiqing, juda dolzarb mulohazalar bildirilgan.

Haqiqatan, oʻz sohasini toʻkis biladigan har bir mutaxassis buni boshqalarga oʻrgatish, kitob yozish, videodars tayyorlash harakatida boʻlishi kerak. Bu – farzandlarimiz, kelajak avlod oldidagi burch.

Muallif yozadi:

Yaponlarning bu darajaga yetishi ortida nima turadi, bilasizmi? Bunga koʻp faktorlar taʼsir qilgan boʻlsa-da, bir jihatni alohida aytish kerak – yapon olimlari dunyoda mavjud ilmni oʻrganib, keyin bu ilmni oʻz davlatlariga kitob yozish orqali tashib keltirishgan.

Oqibatda bir kun kelib ilmning deyarli xohlagan sohasini yapon tilida yozilgan kitoblar orqali oʻrganish imkoni paydo boʻldi. Dunyoda qaysi sohada yangi tendensiya paydo boʻlsa, yapon olimlari yo oʻsha sohada kitob yozib millatiga tanishtiradi, yoki biror oʻzga tilda yozilgan kitobni tezda yapon tiliga oʻgiradi.

Yaponiya va uning xalqi mana shunday – ilmga toʻyingan holda ildamlaydi. Va ulardan Nobel mukofoti sohiblari chiqadi.

***
Shaxsiy rivojlanish va marketingga oid kitoblarni chop etish va oʻqish yaxshi, ammo mamlakatning asl muvaffaqiyatini iqtisod, fizika, tarix, siyosat, geografiya, biologiya, kimyo va hokazo ilmlarni oʻrganish taʼminlaydi. Bu sohalarni xalqimizga oson tushuntirib beradigan katta va kichik kitoblar taqchilligi – kundek ravshan.

***
Kitob yozish uchun hammada ham PhD tituli yoki universitet diplomi boʻlishi shart emas. Oʻzini mutaxassis hisoblagan barcha kitob yoza oladi.

Toʻliq:
👉 https://kun.uz/76669744

@oriftolib
Orif Tolib
​Gʻafur Gʻulom bogʻining nomi oʻzgarayotgani boʻyicha izoh berildi Chilonzor tumanidagi istirohat bogʻiga inglizcha nom berilishi mumkin. Bu haqdagi xabar ijtimoiy tarmoqlarda tanqidiy qarshi olingach, Kun.uz bogʻ maʼmuriyati bilan bogʻlandi. Maʼlum boʻlishicha…
Fikrimiz inobatga olinganidan mamnunmiz

Chilonzor tumani hokimligi axborot xizmati Gʻafur Gʻulom bogʻining nomi oʻzgargani boʻyicha ijtimoiy tarmoqlarda bildirilgan eʼtirozlarga munosabat eʼlon qildi.

Chilonzor tumani hokimining maʼnaviy-maʼrifiy ishlar samaradorligini oshirish, davlat tili toʻgʻrisidagi qonun hujjatlariga rioya etilishini taʼminlash boʻyicha maslahatchisi B. Rasulov bergan maʼlumotlarga koʻra, bogʻning nomlanishiga rasman oʻzgartirish kiritilmagan.

“Albatta, bu borada jamoatchilik fikri ham eʼtiborga olinadi. Bogʻ oldin atalgan nomi Gʻafur Gʻulom nomidagi bogʻ boʻlib qoladi”, degan Botir Rasulov.

Bu masala boʻyicha bildirgan eʼtirozlarimiz inobatga olinganidan, bogʻ nomi ajnabiylashtirilmaganidan mamnunmiz.

@oriftolib