«کشف اجرامی اسرارآمیز با فوران ناگهانی پرتو ایکس»
—---------------------------------------------------------—
https://goo.gl/CkbV7M
* دانشمندان دو جرم کیهانی شگفت‌انگیز یافته‌اند که در زمانی کمتر از یک دقیقه، در طیف پرتو X صدها برابر درخشان‌تر می‌شوند و سپس با گذشت یک ساعت به وضعیت معمول خود بر می‌گردند. این اجرام هر چه باشند، نشانگر وجود گونه‌ی ناشناخته‌ای از رویدادهای انفجاری در کیهانند.

در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۷، اخترشناسان دو فوران اَبَرسریع و اَبَردرخشان نزدیک کهکشانی به نام NGC ۴۶۹۷ دیدند. هیچ کس تا آن زمان چنین چیزی ندیده بود و از آن زمان هم دیده نشده بود- تا این هفته که اخترشناس، جیمی اروین از دانشگاه آلاباما در تاسکالوسا گزارش داد که به همراه گروهش دو نمونه‌ی دیگر از این اجرام را یافته.

گروه اروین در آغاز می‌خواستند با جستجو در داده‌های رصدخانه‌ی پرتو X چاندرای ناسا، سیاهچاله‌های ستاره‌وار را در توده‌های ستارگان پیرِ پیرامون کهکشان‌های دیگر پیدا کنند. درخشش پرتو X از قرص‌های برافزایشی این سیاهچاله‌ها می‌تواند در مدت حدود یک ساعت، ۵ تا ۱۰ برابر افزایش یابد.

اروین می‌گوید: «ولی ما در عوض این دو جرم شگفت‌انگیز را یافتیم که نورشان ۱۰۰ تا ۲۰۰ برابر افزایش یافت. ما این فوران‌های پرتو X را تنها از روی شانس پیدا کردیم، زیرا هدف اصلی جستجویمان پیدا کردن چیز چندان شگفت‌آوری نیود.»

این دو چشمه‌ی اسرارآمیز تازه پیرامون دو کهکشان بیضیگون به نام‌های ان‌جی‌سی ۴۶۳۶ و ان‌جی‌سی ۵۱۲۸ (قنطورس آ) یافته شده. هر دوی آنها در چند ثانیه فوران کردند و حدود یک ساعت بعد به درخشش معمول خود در طیف پرتو X برگشتند. یکی از آنها هنگامی که به طور شانسی تلسکوپ رو به آن بود پنج بار فوران کرد که نشان می‌داد احتمالا این رفتار رایجی برای آنست.

فوران‌های تازه هم بسیار همانند فوران‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۷ هستند، این بدان معناست که سرچشمه‌ی آنها می‌تواند اجرامی از یک گونه باشد. رُزانه دی‌استفانو از مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیتسونین می‌گوید: «اینجا همسانی‌های بسیار هست و به خوبی هم مستند شده‌اند. این یک پرسش را پیش روی همه می‌گذارد: آنها چه هستند؟»

اروین و همکارانش چند نظریه دارند. یکی این که شاید آنها سیاهچاله‌های میان-جرمی هستند که دارند توده‌های مواد را می‌بلعند؛ این دسته از سیاهچاله‌ها اجرامی کمیابند که هنوز به خوبی شناخته نشده‌اند. نظریه‌ی دیگر اینست که می‌توانند ستارگان نوترونی باشند که دارند به سرعت مواد پیکره‌ی همدم نزدیکشان را می‌دزدند.

دی‌استفانو می‌گوید: «من فکر می‌کنم در هفته‌ها و ماه‌های آینده نظریه‌های بیشتری ارایه خواهد شد.» کاری که باید شود بررسی این نظریه‌ها و گزینش بهترینِ آنهاست.
این گسیلنده‌های تحریک‌پذیر هر چه باشند در کهکشان راه شیری چیزی مانندشان وجود ندارد، و این بدان معناست که حتما باید همسایگان کهکشانیمان را بهتر بشناسیم. گزارش این پژوهش در تازه‌ترین شماره‌ی نشریه‌ی نیچر منتشر شده.
در این تصویر، نماهای پی در پی از فورانی که نزدیک کهکشان قنطورس آ رخ داد را می‌بینیم. ویدیوی آن را هم در پست بعدی ببینید.
#پرتو_X #قنطورس_آ #چاندرا
—-------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
https://1star-7skies.blogspot.com/2016/10/blog-post_60.html
—-------------------------------------------------

به تلگرام یک ستاره در هفت آسمان بپیوندید:
telegram: @onestar_in_sevenskies

«نبرد دو کهکشان و سرنوشت سیاهچاله‌های آنها»
—----------------------------------------------------
https://goo.gl/BWosp7
اینجا یک سیاهچاله‌ی فعال وجود دارد یا دو تا؟

اخترشناسان برای یافتن پاسخ این پرسش، دو تلسکوپ مدارگرد ناسا به نام‌های #چاندرا و #نوستار (NuSTAR) را رو به #Arp_299 (#آرپ_۲۹۹) گرفتند، دو کهکشان برخوردی شگفت‌انگیز که در حال پس زدن مواد است.

این دو کهکشان میلیون‌ها سالست که در کشمکش گرانشی با یکدیگر گرفتار شده‌اند و به زودی سیاهچاله‌های مرکزیشان نیز با هم گلاویز خواهند شد.

این تصویر پُروضوح از همگذاری تصویر نور دیدنی (مریی) تلسکوپ هابل با داده‌های #پرتو_X تلسکوپ نوستار درست شده؛ داده‌های نوستار به رنگ‌های سرخ، سبز، و آبی نمایش داده شده‌اند.

مشاهدات نوستار نشان می‌دهد که تنها یکی از این دو #سیاهچاله در مسیرش وارد منطقه‌ای پر گاز و غبار شده، و بنابراین تنها آنست که اکنون دارد مواد را می‌بلعد و پرتوهای X تولید می‌کند. این پرتوهای پرانرژی که از مرکز کهکشان سمت راست می‌آیند، بی‌شک از کنار #افق_رویداد سیاهچاله‌ی مرکزی (ولی بیرون از آن) سرچشمه گرفته‌اند.

تا حدود یک میلیارد سال دیگر این دو کهکشان به هم خواهند پیوست و تنها یک کهکشان، با تنها یک #ابرسیاهچاله‌ مرکزی از آنها پدید خواهد آمد. گرچه به زودی پس از یکی شدن این دو، شاید یک کهکشان دیگر هم وارد معرکه شود.

#apod
—-------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2016/11/blog-post_1.html
—-------------------------------------------------

به تلگرام یک ستاره در هفت آسمان بپیوندید:
telegram: @onestar_in_sevenskies

«شفق‌های شمال و جنوب مشتری مستقل از هم رفتار می‌کنند»
—------------------------------------------------------

* شفق‌های قطبی نیرومند شمال و جنوب سیاره‌ی مشتری رفتاری مستقل از یکدیگر دارند. این کشف تازه‌ایست که بر پایه‌ی داده‌های تلسکوپ #پرتو_X چاندرای ناسا و رصدخانه‌ی فضایی ایکس‌ام‌ام-نیوتون سارمان فضایی اروپا انجام گرفته.

گروهی از پژوهشگران با بهره از این داده‌ها که در ماه مارس ۲۰۰۷ و می و ژوئن ۲۰۱۶ گردآوری شده بود، نفشه‌هایی از تابش‌های پرتو ایکس مشتری به دست آورده و یک کانون پرتو ایکس در هر دو قطب را شناسایی کردند. هر یک از این کانون‌ها (لکه‌های داغ) ناحیه‌ای هم‌ارز نصف سطح زمین را می‌پوشانند.

دانشمندان پی بردند که این کانون‌ها ویژگی‌هایی بسیار متفاوت با هم دارند. تابش پرتو ایکس قطب جنوب #مشتری به گونه‌ای منظم، هر ۱۱ دقیقه یک بار می‌تپد، ولی پرتوهای ایکس قطب شمال نظمی ندارند، و به شیوه‌ای که به نظر مستقل از پرتوهای جنوبی می‌آید کم و زیاد می‌شوند.

این از سیاره‌ی مشتری یک چیستان ویژه می‌سازد. شفق‌های پرتو ایکس از هیچ یک از غول‌های گازی سامانه‌ی خورشیدی، از جمله کیوان دیده نشده. مشتری همچنین با سیاره‌ی خودمان هم تفاوت دارد که در آن، شفق‌های شمال و جنوب آینه‌ی یکدیگرند زیرا میدان‌های مغناطیسی در دو سو یکسانند.
@onestar_in_sevenskies
این پژهشگران برای شناخت چگونگی تولید شفق‌های پرتو ایکس مشتری بر آنند تا داده‌های تازه و آینده‌ی #چاندرا و #ایکس‌ام‌ام_نیوتن را با داده‌های فضاپیمای جونوی ناسا که اکنون در مدار مشتریست بیامیزند. اگر دانشمندان بتوانند ارتباطی میان فعالیت‌های پرتو ایکس که این دو رصدخانه می‌بینند، و دگرگونی‌های فیزیکی که همزمان توسط #جونو دیده می‌شود بیابند شاید بتوانند فرآیندی که شفق‌های مشتری و همچنین شفق پرتو ایکس دیگر سیاره‌ها را پدید می‌آورد را بشناسند.

یک نظریه که داده‌های جونو و داده‌های پرتو ایکس می‌توانند آن را تایید یا رد کند اینست که شفق‌های "پرتو ایکس" مشتری در اثر برهم‌کنش‌هایی پدید می‌آید که در مرز میان میدان مغناطیسی مشتری و باد خورشیدی رخ می‌دهد- میدان مغناطیسی مشتری توسط جریان‌های الکتریکی در دل سیاره پدید می‌آید و باد خورشیدی هم جریانی از ذرات باردار پرسرعت است که از خورشید به فضا دمیده می‌شود. [بخشی از شفق‌های مشتری زیر سر "آیو" ماه آتشفشانی آنست ولی اینجا پرسش ما تنها درباره‌ی شفق‌های "پرتو ایکس" است- م]
@onestar_in_sevenskies
برهم‌کنش‌های میان باد خورشیدی و میدان مغناطیسی مشتری می‌تواند باعث شود میدان مغناطیسی نوسان کرده و موج‌های مغناطیسی پدید بیاورد. ذرات باردار می‌توانند سوار این موج‌ها شده و انرژی [سرعت] بگیرند. برخورد این ذرات با جو مشتری درخشش‌های نیرومندی از پرتوی ایکس تولید می‌کند که چاندرا و ایکس‌ام‌ام-نیوتون می‌بینند. در این نظریه، بازه‌ی ۱۱ دقیقه‌ای نمایانگر زمانیست که یک موج در راستای یکی از خطوط #میدان_مغناطیسی مشتری جابجا می‌شود.

تفاوت رفتاری قطب‌های شمال و جنوب مشتری می‌توانند به دلیل تفاوت در دید ما از آنها باشد. میدان مغناطیسی مشتری کج است (انحراف دارد)، از همین رو ما بخش بزرگ‌تری از شفق‌های شمالی را می‌توانیم ببینیم تا شفق‌های جنوبی. بنابراین ما شاید در مورد قطب شمال، می‌توانیم مناطقی را ببینیم که در آنها این میدان با بیش از یک نقطه‌ی سیاره، که زمان‌های جابجایی متفاوتی دارند تماس دارد، ولی در قطب جنوب، تنها جاهایی را می‌بینیم که میدان مغناطیسی در آنها با یک نقطه تماس پیدا می‌کند. این باعث می‌شود رفتار قطب شمال از دید ما بی‌نظم‌تر از قطب جنوب به نظر بیاید.

پرسش بزرگ‌تر اینست که ...

ادامه‌ی این مطلب را در پست بعدی بخوانید: 👇👇👇👇👇

«مرکز کهکشان ما پر از سیاهچاله‌های کوچک است»
—---------------------------------------------—

این را از پیش می‌دانستیم که مرکز کهکشان‌مان انباشته از ستاره، ابرنواختر، تپ‌اختر، گاز و غبار است و همچنین سیاهچاله‌ای غول‌پیکر به جرم ۴ میلیون برابر خورشید، با نام کمان-ای* (بخوانید:کمان-ای-ستاره) در آن لانه دارد. شبیه‌سازی‌ها از مدت‌ها پیش نشان می‌دادند که شمار بسیاری سیاهچاله‌ی کوچک -سیاهچاله‌هایی تقریبا هم‌جرم خورشید- در مرکز راه شیری و همچنین در مرکز دیگر کهکشان‌ها وجود دارد، با این وجود تنها یکی از آنها تاکنون دیده شده..

چارلز هیلی از دانشگاه کلمبیا در نیویورک و همکارانش با بررسی داده‌های رصدخانه‌ی #پرتو_X #چاندرا سرانجام توانسته‌اند سیگنالی را پیدا کنند که به نظر می‌رسد از ۱۲ سیاهچاله‌ی ستاره‌ای با همدم‌هایی ستاره‌ای به اندازه‌ی خورشید می‌آید.

این #سیاهچاله ها به طور پیوسته دارند مواد همدم خود را می‌کشند و قرص‌هایی برافزایشی به گرد خود می‌سازند که به دلیل گرمای بی‌اندازه، پرتوهای X می‌گسیلند و سیاهچاله از این راه خود را نشان می‌دهد.

پژوهشگران با دیدن این ۱۲ سامانه‌ی دوتایی سیاهچاله‌ای درخشان به فکر افتادند که چه بسا شمار بیشتری از آنها در آنجا باشد. هیلی برای یافتن پاسخ از یک روش برون‌یابی بهره جست؛ وی در این روش، چندین لامپ گوناگون از ۱۰ وات تا ۱۰۰ وات را در نظر گرفت. او می‌گوید: «اگر همه‌ی لامپ‌ها را یک مایل دورتر ببریم احتمالا باز هم ۱۰۰ واتی‌ها را خواهیم دید ولی لامپ‌های ۱۰ واتی دیگر در آن فاصله دیده نمی‌شوند.»

این دانشمندان با بهره از یک شبیه‌سازی که در آن، لامپ‌های ۱۰۰ واتی نماینده‌ی همین ۱۲ سامانه‌ی سیاهچاله‌ایِ درخشان بودند نتیجه گرفتند که ۳۰۰ تا ۵۰۰ سامانه‌ی سیاهچاله‌ایِ "کم‌نورتر" می‌بایست به گرد مرکز کهکشان در گردش باشند. و با این پنداشت که تنها ۵ درصد از سیاهچاله‌های ستاره‌ای دارای همدم هستند، می‌بایست ۱۰ هزار سیاهچاله‌ی این اندازه در کوژِ مرکزی کهکشان وجود داشته باشد.

دریل هاگرد از دانشگاه مک‌گیل در مونترآل کانادا می‌گوید به دلیل شلوغی و انباشتگی مرکز کهکشان، قطعیت در این باره بسیار پایین می‌آید: «مطمئن نیستم بتوانم هیچ بخشی از این پژوهش رو تأیید کنم، ولی بررسی وسوسه‌انگیز و جالبیست.» خود هیلی می‌گوید حتی اگر این برآوردها چندان درست نباشد باز هم خوشحال خواهد بود: «حتی اگر تنها ۱۰۰۰ تا از اینها در مرکز کهکشان باشد باز هم ۱۰۰۰ برابر بیش از چیزیست که در گذشته می‌دانستیم.»

گزارش این دانشمندان در نشریه‌ی نیچر منتشر شده.

********
https://goo.gl/WcFuLF
🔴توضیح تصویر:
دایره‌های سرخ جای دوتایی‌های کوتوله‌ی سفیدی را نشان می‌دهند (پرتو X کم) و دایره‌های آبی جای دوتایی‌های سیاهچاله ای را (پرتو X بیشتر). دایره‌ی سبز نماینده‌ی جایگاه ابرسیاهچاله‌ی کمان-ای* است که به شدت در پرتو X می‌درخشد و دایره‌ی زرد هم نشانگر ناحیه‌ای میان ۰.۷ و ۳ سال نوری از ابرسیاهچاله است.

—-------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2018/04/black-holes.html
—-------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

«هدیه تلسکوپ چاندرا به مناسبت آغاز سال نوی میلادی»
---------------------------------------------------

مرکز پرتو X #چاندرا به مناسبت آغاز سال نوی میلادی چل‌تکه‌ای از عکس‌های تلسکوپ فضایی پرتو X چاندرای اسا منتشر کرده. در این مجموعه اجرام کیهانی گوناگونی را می‌بینیم -از پسماندهای ستارگان منفجرشده‌ی به نسبت نزدیک گرفته تا خوشه‌های کهکشانی بزرگ و بی‌اندازه دور- که همگی پرتوی ایکس می‌گسیلند و چاندرا پرتویشان را آشکار کرده. گفتنی‌ست داده‌های تلسکوپ‌های دیگر هم به هر یک از این عکس‌ها افزوده شده که با هم آمیزه‌ی رنگینی از نورهای کیهانی پدید آورده‌اند.

ردیف بالا، از چپ به راست:
🔹ئی۰۱۰۲-۷۲.۳: #پسماند_ابرنواختر به جا مانده از مرگ انفجاری یک ستاره‌ی بزرگ در ابر ماژلانی کوچک. پرتوهای ایکس دریافت شده از چاندرا (آبی و بنفش) به دانشمندان در تایید این که بیشتر اکسیژن کیهان در ستارگان بزرگ پدید آمده کمک کرد. اکسیژن درون حلقه‌ی ئی۰۱۰۲-۷۲.۳ (E0102-72.3) که اینجا می‌بینیم برای هزاران سامانه‌ی خورشیدی بسنده می‌کند. داده‌های تلسکوپ فضایی هابل و تلسکوپ وی‌ال‌تی در شیلی (سرخ و سبز) هم در این تصویر به کار رفته. [اینجا درباره‌اش خواندید]

🔹آبل ۳۷۰: این #خوشه‌_کهکشانی با فاصله‌ی ۴ میلیارد سال نوری از زمین، صدها کهکشان را در خود جای داده. خوشه‌های کهکشانی بزرگ‌ترین اجرام کیهانند که با نیروی گرانش یکپارچه مانده‌اند. این خوشه‌ها افزون بر کهکشان دو جزء دیگر هم دارند: مقدار فراوانی گازِ داغ چند میلیون درجه‌ای که پرتوی ایکس می‌گسیلد، و ماده‌ی تاریک که بیشتر جرم خوشه را ساخته‌ ولی هیچ نوری نمی‌گسیلد. در این تصویر رنگ آبی نشانگر داده‌های چاندرا (مناطق افشان آبی) از گازهای داغ خوشه است. داده‌های نوری هابل هم به رنگ‌های سرخ، سبز، و آبی دیده می‌شود. [اینجا درباره‌اش خواندید]

🔹مسیه ۸: ابری غول‌پیکر از گاز و غبار کیهانی که پرورشگاه ستارگان نوزاد است و به نام‌های ان‌جی‌سی ۶۵۲۳ و #سحابی_مرداب هم شناخته می‌شود. ام۸ با فاصله‌ی ۴۰۰۰ سال نوری از زمین، به اخترشناسان در بررسی ویژگی‌های ستارگان بسیار جوان کمک شایانی کرده است. بسیاری از این ستارگان انبوهی از پرتوهای پرانرژی می‌گسیلند، از جمله پرتوی ایکس که توسط تلسکوپ چاندرا دریافت شده و در این تصویر هم می‌بینیم (صورتی). داده‌های نوری که توسط مرکز آسمان مونت لمون در آریزونا دریافت شده هم به تصویر افزوده شده است (آبی کمرنگ و سفید). [اینجا هم درباره‌اش خواندید]

ردیف پایین، از چپ به راست:
🔹سحابی شکارچی: درست زیر مرکز سه ستاره‌ی کمربند شکارچی در صورت فلکی شکارچی را نگاه کنید تا #سحابی_شکارچی را بیابید. این سحابی با چشم نامسلح به شکل یک نقطه‌ی افشان کوچک دیده می‌شود ولی تلسکوپ نیرومندی مانند چاندرا نمای بسیار متفاوتی را از آن می‌بیند. در این تصویر، پرتوهای ایکس چاندرا (آبی) تک‌ستارگان جوان که داغ و پرانرژی‌اند را نشان می‌دهد. با افزودن داده‌های آرایه‌ی بسیار بزرگ ان‌اس‌اف (بنفش)، نمای زیبایی از این پرورشگاه ستاره‌ای آشکار شده. [اینجا درباره‌اش خواندید]

🔹مسیه ۳۳: کهکشان سه‌گوش یا مثلث که به نام ام۳۳ هم خوانده می‌شود یک کهکشان مارپیچی در فاصله‌ی ۳ میلیون سال نوری زمینست. این کهکشان نیز مانند کهکشان ما و کهکشان زن در زنجیر (آندرومدا) عضو گروه محلی کهکشان‌هاست. داده‌های پرتو ایکس چاندرا (صورتی) ستارگان نوترونی و سیاهچاله‌هایی را نشان می‌دهد که دارند مواد را از ستاره‌ی همدمشان فرو می‌کشند، ولی داده‌های نوری که تلسکوپ سوبارو در هاوایی از این کهکشان دریافت کرده (سرخ، سبز، و آبی) بازوهای باشکوه این #کهکشان_مارپیچی که از بسیاری جهات هم‌خانواده‌ی کهکشان خودمانست را می‌نماید. [اینجا هم درباره‌اش خواندید]

🔹آبل ۲۷۴۴: در این تصویر دستاورد برخورد چهار خوشه‌ی کهکشانی جداگانه، در فاصله‌ی ۳.۵ میلیارد سال نوری زمین را می‌بینید. نام رسمی این سامانه آبل ۲۷۴۴ است ولی به دلیل ساختارهای متفاوتی که در آن دیده شده به نام "خوشه‌ی پاندورا" [یا خوشه‌ی جعبه‌ی پاندرا] نیز شناخته می‌شود. در این تصویر داده‌های پرتو ایکس چاندرا (آبی) گازهای داغ را نشان می‌دهد. داده‌های نوری تلسکوپ‌های سوبارو و وی‌ال‌تی (سرخ، سبز، و آبی)، و داده‌های رادیویی آرایه‌ی بزرگ کارل جی. جانسکی (سرخ) هم به تصویر افزوده شده. بیشتر جرم خوشه از ماده‌ی تاریک است که دیده نمی‌شود. [اینجا درباره‌اش خواندید]

————————————————————
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2019/01/Chandra.html
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
telegram.me/onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky