👑یک ستاره در هفت آسمان👑
1.11K subscribers
2.29K photos
598 videos
73 files
5.28K links
وبلاگ تخصصی نجوم و اخترفیزیک که از سال ۲۰۱۰ تاکنون بی‌وقفه به کار ترجمه‌ی مطالب متنوع و گوناگونِ این حوزه‌ی دانش، از معتبرترین سایت‌های بین‌المللی می‌پردازد:
http://www.1star7sky.com/
فیسبوک: https://www.facebook.com/1star7sky/
Download Telegram
«سیاره کوتوله سرس: آب، همه جا آب
—---------------------------------------—

* یافته‌های تازه‌ی فضاپیمای مدارگرد داون ناسا (#Dawn) نشان می‌دهد که سرس، بزرگ‌ترین جرم کمربند سیارک‌ها، لایه‌ای سرتاسری از آب یخ‌زده درست زیر سطح تیره و خاکی‌اش دارد.

حتی پیش از رسیدن #فضاپیمای_داون به سیاره‌ی کوتوله‌ی #سرس-۱ در ماه مارس ۲۰۱۵، دانشمندان سیاره‌ای می‌دانستند که این سیاره‌ی کوتوله یک جرم بزرگ بسیار خشک مانند چیزی که از سیارک‌ها به ذهن می‌آید نیست. نخست این که چگالی ۲.۱ گرم بر سانتیمتر مکعبی آن بسیار کمتر از چگالی یک گوی جامد از جنس سنگ سیلیکاتی است. بررسی طیف فروسرخ آن که بسیار پیش از این -در سال ۱۹۷۸- انجام شده بود نیز وجود کانی‌های رسی آب‌گرفته را بر سطحش نشان داده بود، و پیمایش‌های رصدخانه‌ی فضایی هرشل اِسا در چند سال پیش هم تولید ابرهای بخار آب در آن را ثابت کرده بود.

ولی شگفت این که داون نشان داد جدا از چند لکه‌ی روشن درون دهانه‌ها در اینجا و آنجای سرس، در واقع یخ بیرون‌زده‌ی چندانی روی سطح آن وجود ندارد. هر یخی که این #سیاره‌_کوتوله داشته باشد می‌بایست در ژرفای زیر سطحش نهفته باشد.

اکنون روشن شده که این "ژرفای زیر سطح" شاید بیش از ۱ تا ۲ متر نباشد، و در ضمن، یخ آب تنها در چند نقطه نیست و بلکه باید در همه‌جای سرس باشد. چنانچه در گزارش این هفته‌ی نشریه‌ی ساینس آمده، خرده سنگ‌های شکسته‌ی روی سطح سرس دارای انباشت هیدروژن بسیاری هستند- و اگر از نظر #کیهان‌شیمی بخواهیم بگوییم، یخ آب تنها ترکیب ممکن برای توجیه این همه هیدروژن است. در واقع چنان چه توماس پرتیمن از بنیاد علوم سیاره‌ای و همکارانش می‌گویند، تا ۱۰ درصد جرم سنگ‌های نزدیک سطح سرس را آب تشکیل داده، و لایه‌ی یخش هم به احتمال بسیار تا ژرفای بسیاری ادامه دارد.
@onestar_in_sevenskies
"آشکارساز پرتو گاما و نوترون" داون (گرند، #GRAND) همچنان که فضاپیما به گرد سرس می‌چرخید، کم کم نقشه‌هایی از نوترون‌ها و پرتوهای گامایی که از آن بیرون می‌زد پدید آورد. پرتیمن توضیح می‌دهد: «پرتوهای گاما اثر انگشت چیزی که در سطحست را به ما می‌دهند.»، زیرا آنها محصول پایانی برهمکنش‌های پیچیده‌ی نوترون‌ها هستند که در اثر تابش #پرتوهای_کیهانی بر سطح رخ می‌دهد. نکته‌ی مهم اینست که آشکارساز گرند تنها نوترون‌ها و پرتوهای گامایی که از جاهایی بسیار نزدیک به سطح -ژرفای حدود ۱ متر- می‌آید را آشکار می‌کند.

نقشه‌های به دست آمده نشان می‌دهند که هیدروژنِ نزدیک-سطحی تقریبا ۱۰۰ برابر فراوان‌تر از چیزیست که در سیارک #وستا -میزبان پیشین داون- که به طور عمده با سنگ‌های بازالتی پوشیده شده دیده بودیم. در سرس، نشانه‌های #هیدروژن بسیار یکدست است و به گونه‌ی چشمگیری رو به قطب‌ها افزایش می‌یابد. گروه دانشمندان این شیبِ افزایش را نشانه‌ی تغییر از کانی‌های واکنش داده (و آمیخته) با آب مایع در نزدیکی استوا، به یخ آبِ نزدیک-سطحی که از عرض جغرافیایی حدود ۴۰ درجه رو به قطب آغاز می‌شود می‌دانند. به گفته‌ی پرتیمن، از این عرض به بالا احتمال دارد یخ #آب شکاف‌های میان ذرات ریز خاک را پر کرده باشد.

این آب از دنباله‌دارهایی که با سرس برخورد می‌کردند نیامده بلکه می‌بایست در زمان پیدایش سرس در آن وجود می‌داشته‌. در آغاز تاریخ سامانه‌ی خورشیدی، این جرم به احتمال بسیار به دلیل انرژی جنبشی ناشی از بمباران‌های تقریبا پیوسته و واپاشی عنصرهای پرتوزا در مواد سنگی‌اش اگر نگوییم داغ، دستکم گرم بوده، از همین رو درون آن یک هسته‌ی سنگی پدید آمد که با یک لایه‌ی بیرونی با چگالی کمتر در بر گرفته شده بود.

روشن نیست که این جدایی تا کجا پیش رفته بوده، ولی این که سرس زمانی یک اقیانوس سرتاسری (یا دستکم یک لایه‌ی بیرونی از گل و لای شور) داشته چندان دور از ذهن نیست. با گذشت زمان، نور آفتاب مناطق استوایی را به اندازه‌ی کافی گرم می‌کرد که آب‌های نزدیک-سطحی را بیرون رانده و در قطب‌ها انباشته کند.

با این وجود ... (ادامه در پست بعد👇🏼)
«بزرگ‌ترین ماه منظومه خورشیدی با آب‌هایی بیش از زمین»
—---------------------------------------------------—

بزرگ‌ترین ماه (قمر) در سامانه‌ی خورشیدی چه شکلی دارد؟

گانیمد، ماه سیاره ی مشتری که حتی از تیر و پلوتو هم بزرگ‌تر است، سطحی یخ‌زده دارد که در جای جای آن دهانه‌های جوان و روشنی به چشم می‌خورد. این سطح پر از دهانه بر روی سطح کهنه‌تر پردهانه‌تری جای گرفته که با شیارها و پشته های آراسته شده است.
ویژگی دایره‌ای [تیره و] بزرگ بالا سمت راست به نام "منطقه‌ی گالیله" (Galileo Regio) شناخته می‌شود و ناحیه‌ای باستانی با ریشه‌ای ناشناخته است.

به گمان دانشمندان، #گانیمد دارای یک لایه‌ی اقیانوسی است که آب‌هایی بیش از زمین را در خود جای داده و چه بسا پذیرای زندگی هم باشد. گانیمد هم مانند ماه خودمان همیشه یک سمتش رو به سیاره‌ی میزبان، در این مورد، مشتری است [با مشتری در قفل گرانشیست-م].

تصویری که اینجا می‌بینید بیش از ۲۰ سال پیش توسط کاوشگر گالیله‌ی ناسا گرفته شده. این فضاپیما در سال ۲۰۰۳ ماموریت خود را با فرو رفتن در جو مشتری به پایان برد.

اکنون فضاپیمای جونوی ناسا در مدار مشتری به سر می‌برد و سرگرم بررسی ساختار درونی، و بسیاری از دیگر ویژگی‌های این غول گازی است.

#آب #apod #فضاپیمای_گالیله

https://goo.gl/GaWXuV
—----------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2017/05/Ganymede.html
—-------------------------------------------------
تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:
telegram: @onestar_in_sevenskies
«هابل نخستین نشانه‌ها از وجود احتمالی آب در سیاره‌های تراپیست-۱ را یافت»
—------------------------------------------------------------------—

* در ۲۲ فوریه‌ی ۲۰۱۷، اخترشناسان خبر یافته شدن هفت #سیاره‌_فراخورشیدی (یا فراسیاره) هم‌اندازه‌ی زمین پیرامون یک ستاره‌ی کوتوله‌ی فراسرد به نام تراپیست-۱ در فاصله‌ی ۴۰ سال نوری را اعلام کردند. بدین ترتیب تراپیست-۱ به عنوان یک سامانه‌ی سیاره‌ای با بیشترین شمار سیاره‌های زمین‌سان که تاکنون یافته شده شناخته شد.

در پی این کشف، یک گروه بین‌المللی از دانشمندان به رهبری اخترشناس سوییسی، ونسان بوریه از رصدخانه‌ی دانشگاه ژنو، با بهره از تصویربردار طیفی تلسکوپ فضایی (STIS) در #تلسکوپ_فضایی_هابل ناسا، میزان پرتوی فرابنفش دریافتی هر یک از سیاره‌های این سامانه را بررسی کردند.

بوریه می‌گوید: «تابش فرابنفش نقش مهمی در دگرگونی جو سیاره‌ها دارد. همان گونه که در هوای سیاره‌ی خودمان، پرتوهای فرابنفش خورشید مولکول‌ها را می‌شکند، پرتوی فرابنفش ستاره‌ها نیز می‌تواند مولکول‌های بخار #آب در جو فراسیاره‌ها را بشکند و اکسیژن و هیدروژن آزاد کند.»

فرابنفشِ کم‌انرژی در فرآیندی به نام نورکافت، مولکول‌های آب را می‌شکند ولی فرابنفشِ پرانرژی (پرتوی XUV) و پرتوهای X لایه‌ی بالایی جو یک سیاره را داغ کرده و باعث می‌شوند اکسیژن و هیدروژنی که در فرآیند نورکافت تولید شده بوده بگریزند.

گاز هیدروژن به دلیل سبک بودنش می‌تواند از جو سیاره جدا شده، و از همین رو توسط تلسکوپ هابل پیرامون سیاره شناسایی شود، و مانند یک نشانگر احتمالی برای بخار آب جَوی به کار رود [۱]. میزان پرتوی فرابنفش دیده شده‌ای که از ستاره‌ی تراپیست-۱ گسیلیده می‌شود، به ما می‌گوید که این سیاره‌ها احتمالا مقدار هنگفتی از آب را در درازنای تاریخشان از دست داده‌اند.

این به ویژه در مورد دو سیاره‌ی درونی سامانه، تراپیست-۱بی و تراپیست-۱سی صدق می‌کند که از همه بیشتر انرژی فرابنفش دریافت می‌کنند. ژولین دووی، یکی از نویسندگان پژوهش از ام‌آی‌تی آمریکا می‌گوید: «سنجش‌های ما نشان می‌دهند که "گریز جوی" می‌تواند نقشی مهم در فرگشت این سیاره‌ها داشته باشد.»

درونی‌ترین سیاره‌های تراپیست-۱ می‌توانند به اندازه‌ی بیش از ۲۰ برابر آب‌های اقیانوس‌های زمین را در ۸ میلیارد سال گذشته از دست داده باشند. ولی سیاره‌های بیرونیِ سامانه، از جمله سیاره‌های ئی، اف، و جی که در کمربند زندگی (منطقه‌ی زیست‌پذیر) سامانه جای دارند، می‌بایست آب بسیار کمتری از دست داده باشند، که یعنی احتمالا مقداری آب بر روی سطحشان نگه داشته‌اند [۲]. نرخ برآورد شده‌ی دسترفت آب و همجنین نرخ آزادسازی ژئوفیزیکی آب هم از این دیگاه پشتیبانی می‌کنند که بیرونی‌ترین و بزرگ‌ترین سیاره‌ها آب‌هایشان را نگه داشته‌اند. ولی با داده‌ها و تلسکوپ‌های کنونی نمی‌توان به نتیجه‌ای قطعی درباره‌ی محتوای آب سیاره‌های سامانه‌ی تراپیست-۱ رسید.

بوریه در پایان می‌گوید: «اگرچه سنجش‌های ما نشان می‌دهند که سیاره‌های بیرونی بهترین نامزدها برای جستجوی آب به کمک تلسکوپ فضایی جیمز وب در آینده خواهند بود، ولی همچنین نشان می‌دهند که برای تعیین سرشت سیاره‌های #تراپیست_۱ و توان زیست‌پذیریشان، نیازمند بررسی‌های نظری و رصدهای تکمیلی در همه‌ی طول موج‌ها هستیم.»

پژوهشنامه‌ی این دانشمندان درین باره در نشریه‌ی آسترونومیکال جورنال منتشر شده.

—------------------------------------------
یادداشت‌ها:
۱] این بخش یک جو به نام برون‌سپهر یا اگزوسفر شناخته می‌شود. برون‌سپهر زمین به طور عمده از هیدروژن و اندکی هلیوم، دی اکسید کربن، و اکسیژن اتمی تشکیل شده.

۲] بر پایه‌ی سنجش‌ها، هر یک از این سه سیاره می‌تواند به اندازه‌ی کمتر از ۳ برابر آب‌های اقیانوس‌های زمین از دست داده باشد.
https://goo.gl/bt9C7e
—----------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2017/09/TRAPPIST.html
—-------------------------------------------------
تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:
telegram.me/onestar_in_sevenskies
«جرم بی‌مانندی که هابل در منظومه خورشیدی یافته»
—----------------------------------------------------------------
https://goo.gl/fHdmwG

* گروهی از اخترشناسان به رهبری دانشمندان آلمانی به کمک #تلسکوپ_فضایی_هابل جرمی شگفت‌انگیز و فریبنده را در کمربند سیارک‌ها میان بهرام و مشتری یافته‌اند: دو سیارک که نه تنها به گرد هم می‌چرخند، بلکه ویژگی‌هایی دنباله‌دار-گونه هم دارند، از جمله یک گیسوی درخشان و و یک دُم بلند.

این نخستین نمونه‌ی شناخته شده از سیارک‌های دوتاییست که در رده‌ی دنباله‌دارها نیز جای می‌گیرند. پژوهشنامه‌ی این دانشمندان در شماره‌ی این هفته‌ی نیچر انتشار یافته است.

در سپتامبر ۲۰۱۶، درست پیش از آن که سیارک ۲۸۸پی از نزدیک‌ترین نقطه‌ی مدارش به خورشید بگذرد، به اندازه‌ی کافی به زمین نزدیک شد که اخترشناسان بتوانند به کمک تلسکوپ هابل بررسی دقیقی روی آن انجام دهند. [۱]

عکس‌های ۲۸۸پی نشان دادند که این جرم یک جرم تنها نیست بلکه در واقع دو #سیارک تقریبا هم‌جرم و هم‌اندازه است که با فاصله‌ی حدود ۱۰۰ کیلومتر به گرد هم در چرخشند. نکته این بود که از آنجایی که به گرد هم می‌چرخیدند، جرم هر یک را می‌شد اندازه گرفت.

ولی رصدها نشانگر فعالیتی در این سامانه‌ی دوتایی هم بودند.

جسیکا آگروال از بنیاد پژوهش سامانه ی خورشیدی ماکس پلانک در آلمان و رهبر گروه که نویسنده‌ی اصلی پژوهشنامه هم بود می‌گوید: «ما نشانه‌های نیرومندی از فرازِش (تصعید) آب‌های یخ‌زده را دیدیم که در اثر افزایش گرمای خورشید داشت رخ می‌داد، مانند همان چیزی که در دنباله‌دارها رخ داده و دُم آنها را پدید می‌آورد.» بنابراین ۲۸۸پی نخستین سیارک دوتاییِ شناخته شده‌ایست که به عنوان یک "دنباله‌دارِ کمربند اصلی سیارک‌ها" (ام‌بی‌سی) نیز شناخته می‌شود.

شناخت ریشه و فرگشت دنباله‌دارهای کمربند اصلی (سیارک‌هایی که میان بهرام و مشتری در گردشند و فعالیتی #دنباله‌دار-گونه نیز دارند)، عنصری کلیدی در شناخت ما از چگونگی پیدایش و فرگشت کل سامانه‌ی خورشیدی است. یکی از پرسش‌هایی که چنین اجرامی می‌توانند پاسخ دهند چگونگی آمدن آب به زمین است [۲]. از آنجایی که تنها شمار اندکی از این اجرام یافته شده، ۲۸۸پی برای پژوهش‌های آینده بی‌اندازه ارزشمند خواهد بود.

ویژگی‌های گوناگون ۲۸۸پی (فاصله‌ی بسیارِ دو همدم، اندازه‌ی تقریبا یکسان، برون‌مرکزی مداریِ بزرگ، و فعالیت دنباله‌دارگونه) هم آن را به نمونه‌ای یگانه در میان اندک سیاره‌های دوتاییِ شناخته شده تبدیل کرده است. به گفته‌ی آگروال، فعالیتی که در ۲۸۸پی دیده‌شده آگاهی‌هایی درباره‌ی گذشته‌ی آن به دانشمندان می‌دهد: «یخ سطحی نمی‌تواند در درازنای تاریخ سامانه‌ی خورشیدی در کمربند سیارک‌ها دوام بیاورد ولی اگر زیر گوشته‌ای خاکی به کلفتی تنها چند متر باشد، می‌تواند تا میلیاردها سال نگهداری شود.»

این دانشمندان بر پایه ی همین نکته به این نتیجه رسیدند که ۲۸۸پی تنها ۵۰۰۰ سالست که به عنوان یک سامانه‌ی دوتایی در آمده. آگروال نظریه‌ی پیدایش آنها را چنین توضیح می‌دهد: «محتمل‌ترین نظریه برای پدید آمدن ۲۸۸پی، فروپاشی به دلیل چرخش سریع است. پس از آن، احتمالا دو تکه در اثر گشتاورهای تصعید کم کم از هم دور شدند.»

—------------------------------------------
یادداشت‌ها:
۱] مانند همه‌ی اجرامی که به گرد خورشید می‌گردند، ۲۸۸پی هم مداری بیضی دارد که در هر دور، آن را به نزدیک‌ترین و دورترین نقطه نسبت به خورشید می‌کشاند.

۲] پزوهش‌های کنونی نشان می‌دهد که بر خلاف آنجه تا مدت‌ها پنداشته می‌شد، این نه دنباله‌دارها بلکه سیارک‌های یخی بودند که #آب را به زمین آوردند. [بخوانید: * سیارک‌ها "آب" را به زمین آوردند نه دنباله‌دارها (https://goo.gl/nLjqVi)]

🔴 توضیح تصویر: * برداشت هنری از سیارک دوتایی ۲۸۸پی. مدار دو سیارک‌ِ آن با بیضی آبی نشان داده شده. بخار آب و یخ برای آن یک گیسو و یک دم افشان ساخته.
—----------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2017/09/288P.html
—-------------------------------------------------
تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
«رگه‌های تیره سطح مریخ: آب روان یا شن روان؟ »
—---------------------------------------------

* پژوهش‌های تازه نشان می‌دهد رگه‌های تیره‌رنگ روی تپه‌های سیاره‌ی بهرام که گمان می‌رفت در اثر سرازیر شدن آب‌های بیرون زده از زیر سطح پدید آمده‌اند (اینجا: https://goo.gl/qCcnKh)، در حقیقت جریان خاک و ریزدانه‌های شنی هستند که به پایین تپه‌ها می‌لغزند و ردهایی تیره‌رنگ پدید می‌آورند.

ادامه‌ی بررسی این رگه‌های تیره‌ی فصلیِ پرسش‌برانگیز با یکی از دوربین‌های پرقدرت فضاپیمای #مدارگرد_شناسایی_بهرام ناسا (ام‌آراو) نشان می‌دهد که این رگه‌ها تنها روی بلندی‌هایی پدید می‌آیند که شیب رویه‌ی بادپناه‌شان به آن اندازه هست که دانه‌های شن خشک بتوانند به شیوه‌ای که دیده شده از آن رو به پایین سرازیر شوند.

این یافته‌ها که گزارش‌شان در نشریه‌ی نیچر جئوساینس منتشر شده‌ نشان می‌دهند که می‌گوید که بر خلاف آنچه گمان می‌رفت، در این بخش‌ها به اندازه‌ی کافی آب مایع برای رشد جانداران ذره‌بینی وجود ندارد. ولی این که دقیقا چگونه این جریان‌های پرشمار آغاز می‌شوند و کم کم درازتر می‌شوند هنوز نامعلوم است. نویسنده‌های گزارش چند پیشنهاد ارایه داده‌اند از جمله وجود مقدار اندکی آب که به گفته‌ی آنها، همین هم باعث پدید آمدن نمک‌های هیدراته‌ای شده که در برخی از این جاها شناسایی شده‌اند.

این پدیده‌ها از زمان یافته شدن‌شان در سال ۲۰۱۱ (اینجا: https://goo.gl/mcF2Rw) تاکنون، از این که شاید نشانه‌ی آب مایع شور روی سیاره‌ای خشک باشند بسیار توجه‌برانگیز بوده و به بحث‌های بیشماری دامن زده‌اند. اینها رگه‌های تیره‌ای هستند که در فصل‌های گرم به آهستگی رو به پایین کشیده می‌شوند، سپس در زمستان ناپدید شده و سال بعد دوباره پدید می‌آیند. روی زمین، تنها جیزی که با این رفتار می‌شناسیم آب نشتی است، ولی این که چگونه در محیط خشک بهرام پدید می‌آیند هنوز یک راز است.
@onestar_in_sevenskies
هزاران مورد از این ویژگی‌ها که "رگه‌های بازآینده‌ی سراشیبی" یا آراس‌آی (#RSL) نام گرفته‌اند، در بیش از ۵۰ نقطه‌ی سراشیب سنگی، از استوا تا نیمه‌ی راه قطب‌ها شناسایی شده‌اند.

کالین داندس از مرکز علوم اخترزمین‌شناسی سازمان زمین‌شناسی آمریکا در فلگستف آریزونا می‌گوید: «ما گمان می‌کردیم آراس‌آی‌ها جریان‌های احتمالی آب مایعند، ولی بیشتر به چیزی که از شن خشک انتظار می‌رود می‌مانند. شناخت تازه‌ی ما از پدیده‌ی آراس‌آی تاییدیست بر شواهد دیگری که نشان می‌دهند بهرام امروزه جایی بسیار خشک است.»

داندس نویسنده‌ی اصلی این گزارش است که بر پایه‌ی عکس‌های گرفته شده با دوربین علمی تصویربرداری با وضوح بالا (هایراز) در فضاپیمای ام‌آراو نوشته شده. بخشی از این داده‌ها مدل‌هایی سه‌بعدی از شیب سرازیری‌هاست که با بهره از یک جفت عکس، برای برجسته‌سازی درست شده. داندس و دیگر نویسندگان ۱۵۱ نمونه‌ی آراس‌ال را در ۱۰ نقطه‌ی بهرام بررسی کردند.

تقریبا همه‌ی آراس‌آل‌ها در دامنه‌هایی با شیب بیش از ۲۷ درجه دیده شده‌اند. هر یک از این جریان‌ها روی بخش‌هایی از دامنه به پایان می‌رسند که "زاویه‌ی نشست" تغییرپذیر آنها با زاویه‌ای که برای شن‌های خشک فروریزنده‌ از تلماسه‌های زمین و بهرام دیده شده همخوانی دارد. اگر #آب مایع بود، به سادگی می‌توانست تا بخش‌های کم‌شیب‌تر تپه پایین بیاید.

سربازرس هایرایز، آلفرد مک‌ایون از دانشگاه آریزونا در توسان، و یکی از نویسندگان گزارش می‌گوید: «آراس‌ال‌ها تا دامنه‌های کم‌شیب‌تر پایین نمی‌آیند، و درازایشان چنان رابطه‌ی تنگاتنگی با زاویه‌ی نشست تغییرپذیر دارد که نمی‌تواند تنها یک همرویدادی اتفاقی باشد.»

رگه‌های فصلی تیره به عنوان ...

ادامه در پست بعد 👇👇👇👇
«بررسی محیط مریخ در مریخی‌ترین نقطه زمین»
—-------------------------------------------

* یک آبگیر آب شور کم‌ژرفا در مریخی‌ترین جای سیاره‌ی زمین که گویا به جای نم و رطوبت پایین آمده از جو، از بیرون زدن آب‌های زیرزمینی سیراب می‌شود، شاید بتواند درباره‌ی ذخایر آب مایع احتمالی در سیاره‌ی بهرام (مریخ) سرنخی به ما بدهند.

"آبگیر دُن خوان" در دره‌ی رایت، از دره‌های خشک مک‌موردو در جنوبگان، یکی از شورترین حوضه‌های آبی در سیاره‌ی زمین، شاید از دریای مرده (بحرالمیت) هم شورتر است. این آبگیر که پهنه‌ای حدود ۱۰۰ در ۳۰۰ متر را می‌پوشاند ولی ژرفایش تنها به ۱۰ سانتیمتر می‌رسد، نمکش به اندازه‌ی کافی هست تا حتی در دمای ۵۰ درجه‌ی سانتیگراد زیر صفر هم جلوی یخ زدن آب را بگیرد، دماهای معمولی در سیاره‌ی بهرام.

در سال ۲۰۱۳، پژوهشگران نظر دادند که این برکه آب‌های نمک‌دارش را از آب شدن برف‌ها و چگالش (میعان) و پایین آمدن نم از هوا، و چکه‌هایی دریافت می‌کند که به آرامی از تپه رو به پایین سرازیر می‌شوند و ردهایی تیره از خود به جا می‌گذارند. این ردها همانند "رگه‌های بازآینده‌ی سراشیبی" یا آراس‌آی (RSL) که روی تپه‌های سیاره‌ی بهرام دیده شده و شاید دستاورد جریان فصلی #آب مایع شور باشند است، هر چند که تاکنون روی #بهرام چنین جریان‌هایی با چشم دیده نشده.

برای آزمایش این نظریه، گروهی از پژوهشگران به رهبری جاناتان تونر، زمین‌شیمیدان و استادیار دانشگاه واشنگتن دو شبیه‌سازی انجام دادند: در یک شبیه‌سازی سرچشمه‌ی آب‌های آبگیر دن خوان را آبخوان‌های (سفره‌های آب) ژرفای زیر زمین در نظر گرفتند، و در شبیه‌سازی دیگر این نم هوا بود که چگالیده می‌شد و به درون آن می‌چکید.

گروه تونر پی بردند که شیمی ویژه‌ی این آبگیر که سرشار از کلرید کلسیم است، بهتر از همه دستاورد یک آبخوان گسترده‌ی زیرزمینی است. کلرید کلسیم زمانی پدید می‌آید که پوسته‌های نازکی از آب شور به درون خاک یخ‌زده تراوش کرده و با کانی‌ها آمیخته می‌شوند.

رگه‌های تیره‌ای که سال ۲۰۱۳ فکر می‌کردند در اثر سرازیر شدن آب برف‌ها به پایین تپه پدید می آیند هم سرشار از کلرید کلسیم هستند، چیزی که نشان می‌دهد در تولید آنها هم آبخوان‌های زیرزمینی نقش دارند.

تونر در گفتگو با آستروبیولوجی مگزین (Astrobiology Magazine) گفته: «کجا دیگر خاک نمک‌دار سرد سراغ دارید؟ سرتاسر سیاره‌ی بهرام! به نظر ما یک چنین انباشت‌های کلرید کلسیمی زیر بیشتر سطح بهرام هم می‌تواند باشد و، مانند دره‌های خشک مک‌موردو، روی بهرام هم آب‌های بالا آمده‌ی زیرزمینی می‌توانند رگه‌های بازآینده‌ی سراشیبی پدید بیاورند.»

تونر می‌گوید هنوز نمی‌دانیم سطح نمک آبگیر دن خوان برای وجود زندگی بیش از حد خشن است یا نه، ولی دریاچه‌های نزدیکش که احتمالا از همین آبخوان‌ها سیراب می‌شوند موجود زنده دارند. با گسترش (تعمیم) این واقعیت، می‌توان پرونده‌ی وجود زندگی در محیط‌هایی با همین شرایط روی سیاره‌ی سرخ را باز نگه داشت.

در ماه دسامبر، تونر به همراه یک گروه در برنامه‌ای به پشتیبانی بنیاد ملی علوم و ناسا راهی آبگیر دن خوان خواهد شد تا با سنجیدن همنهش شیمیایی آن، نمونه‌‌برداری از خاکش، و بررسی دگرگونی‌های خود آن در گذر زمان، نظریه‌اش را بیازماید.
https://goo.gl/JXWu5B
—----------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2017/12/DonJuanPond.html
—-------------------------------------------------
کانال یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
«سیاره‌های تراپیست-۱ ده‌ها برابر زمین آب دارند»
—------------------------------------------—

از زمان یافته شدنِ هفت #سیاره‌_فراخورشیدی هم‌اندازه‌ی زمین در سامانه‌ی تراپیست-۱ تاکنون دانشمندان به شدت در تلاش برای بهتر شناختنِ این سیاره‌های فریبنده که تنها ۴۰ سال نوری از زمین فاصله دارند بوده‌اند. اکنون با بهره از داده‌های به دست آمده از تلسکوپ های فضایی و زمینی، دیگر تراپیست-۱ را از هر سامانه‌ی سیاره‌ای بیگانه‌ای بهتر می‌شناسیم.

بر پایه‌ی پژوهشنامه‌ی تازه‌ای که در نشریه‌ی استرونومی اند استروفیزیکز منتشر شده، داده‌های تلسکوپ‌های فضایی اسپیتزر و کپلر ناسا بهترین تصویر از همنهش و ساختار این سیاره‌ها را به ما می‌دهند. دانشمندان با بهره از رصدهای تلسکوپی، چگالی‌های این سیاره‌ها را با دقتی بی‌سابقه اندازه گرفتند و سپس با وارد کردن این مقادیر در شبیه‌سازی‌های پیچیده به این نتیجه رسیدند که همه‌ی این سیاره‌ها به طور عمده سنگی‌اند. افزون بر آن، برخی از آنها تا ۵ درصد جرمشان را #آب تشکیل داده، یعنی ۲۵۰ برابر آب‌های اقیانوس‌های زمین.

این که آب روی سیاره‌های #تراپیست_۱ در چه حالتی است بستگی به میزان گرمایی دارد که از ستاره‌ی مادریشان -یک ستاره‌ی کوتوله‌ی فراسرد- دریافت می‌کنند. آنها که به ستاره نزدیک‌ترند به احتمال بیشتر، آب را به حالت بخار در جَوشان دارند، ولی آنها که دورترند آب یخ‌زده روی سطحشان دارند. تراپیست-۱ئی سنگی‌ترین سیاره از هفت سیاره است ولی احتمال می‌رود دارای آب مایع باشد.

چگونگی جو این سیاره‌ها همچنین از این نظر مهم است که می‌تواند درباره‌ی امکان حضور آب مایع روی سطحشان به ما آگاهی دهد- آب مایع ماده‌ای کلیدی برای زیست‌پذیری [از گونه‌ی زندگی زمینی] است. تلسکوپ فضایی هابل ناسا اکنون شش سیاره از هفت سیاره‌ی تراپیست-۱ را رصد کرده و یافته‌هایش درباره‌ی چهار تای آنها در نشریه‌ی نیچر استرونومی منتشر شده است. بر پایه‌ی پژوهش نخست، هابل نشان داده که دستکم سه تا از این سیاره‌ها (دی، ئی، و اف) به نظر نمی‌رسد جو پف‌آلود پُرهیدروژنی مانند غول‌های گازی سامانه‌ی خورشیدی داشته باشند. هیدروژن یک گاز گلخانه‌ای است و می‌تواند این سیاره‌ها را داغ و زیست‌ناپذیر کند.

در سال ۲۰۱۶ هم هابل نشانه‌ای از جو هیدروژنی در سیاره‌های سی و دی نیافته بود. آن یافته‌ها و همچنین یافته‌های تازه بیشتر نشانگر جَوهایی مانند زمین، ناهید و بهرام‌اند. برای تعیین محتوای هیدروژن جوِ سیاره‌ی "جی" رصدهای بیشتری نیازست.

هر دو پژوهش راه را برای تلسکوپ جیمز وب ناسا که در سال ۲۰۱۹ راهی فضا خواهد شد هموار می‌کنند. تلسکوپ جیمز وب جو این سیاره‌ها را با دقت بیشتری رصد کرده و به جستجوی گازهای سنگین‌تری مانند دی‌اکسید کربن، متان، آب و اکسیژن خواهد پرداخت. وجود چنین موادی می‌تواند نشانه‌هایی از وجود زندگی، یا زیست‌پذیری این سیاره‌ها به ما بدهد.

****
در این تصویر، نمودار مقایسه‌ی جرم و انرژی دریافتی هفت سیاره‌ی تراپیست-۱، با چهار سیاره‌ی درونی سامانه‌ی خورشیدی را می‌بینید
https://goo.gl/zQMwoZ
—-------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2018/02/trappist-1.html
—-------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
«آب در سرتاسر سطح کره ماه پیدا می‌شود!»
—----------------------------------------

در سال ۲۰۰۹ سه فضاپیما وجود آب روی ماه را تایید کردند، ولی تاکنون اخترشناسان فکر می‌کردند بیشتر این آب محدود به "تله‌های سرد" در قطب‌های ماهند. اکنون بررسی داده‌های تازه‌ی دو فضاپیما سایه‌ی تردیدی بر این نظریه انداخته- بر پایه‌ی آنها، آب می‌تواند در سرتاسر سطح ماه پخش شده باشد.

این پژوهش که گزارشش در شماره‌ی ۱۲ فوریه‌ی نشریه‌ی نیچر جئوساینس منتشر شده، می‌تواند درباره‌ی سرچشمه‌ی آب‌های ماه، و این که این آب چگونه می‌تواند در آینده برای زمینیان به کار رود- برای آب آشامیدنی، تبدیل آن به هیدروژن و اکسیژن برای سوخت موشک‌ها یا به عنوان هوا برای کاوش‌های فضایی آینده.

اگرچه این پژوهش چیزی از میزان در دسترس بودن این آب‌ها نمی‌گوید، ولی نشان می‌دهد که هم H2O و هم OH (مولکولی که به نام هیدروکسیل شناخته می‌شود) در سرتاسر سطح ماه پراکنده است و چه شب و چه روز می‌توان آنها را یافت.

جاشوا بندفیلد، دانشمند بنیاد علوم فضایی و نویسنده‌ی اصلی پژوهش می‌گوید: «ما پی بردیم که اگر به هر نقطه‌ی #ماه در هر ساعت روز و در هر عرض جغرافیایی نگاه کنیم می‌توانیم نشانه‌های #آب را ببینیم. به نظر می‌رسد وجود آب به همنهش (ترکیب) سطح هم بستگی ندارد، همه جا هست.»

پژوهش‌های گذشته نشان می‌دادند که آب و هیدروکسیل (یک همخانواده‌ی آب که از تنها یک مولکول اکسیژن و یک مولکول هیدروژن درست شده) به طور عمده در "تله‌های سرد" در قطب‌های ماه یافته می‌شود- تله‌های سرد جاهایی هستند که به اندازه‌ای سردند که بخار آب و دیگر مواد گریزا (فرّار) می‌توانند تا میلیاردها سال پایدار در آنها بمانند. در پژوهش تازه، دانشمندان پی بردند که شدت سیگنال های بازتابی که برای ردیابی آب به کار می‌روند بستگی به بلندی شبانه‌روز ماه دارد که برابر با ۲۹ روز زمین است.

بندفیلد و گروهش به روشی تازه برای بهره گرفتن از اطلاعات دمایی در داده‌های ماموریت‌های ماه دست یافتند. آنها با این روش، تفسیر پژوهش‌های گذشته برای جستجوی آب روی سطح ماه را تغییر دادند.

به گفته‌ی مقام‌های ناسا، آب روی سطح ماه، نور خورشید را در طول موج ویژه‌ای بازمی‌تاباند -حدود ۳ میکرون- که بیرون از طیف دیدنی (مریی) و در محدوده‌ی فروسرخ است. حسگرهای راه دور شدت نور بازتابیده‌ از سطح ماه را اندازه‌ می‌گیرند. ولی ماه خودش هم [از نور آفتاب] به اندازه‌ی کافی گرم می‌شود که نور فروسرخ بگسیلد، از همین رو پژوهشگران می‌بایست سیگنال این گسیلش را از سیگنالی که دستاورد بازتاب از روی آب و هیدروکسیل است جدا کنند. آنها این کار را با بهره از اطلاعات دمایی ماه انجام دادند.

گروه بندفیلد به یک راهکار تازه و دقیق‌تر برای به دست آوردن دما، و در نتیجه راهی بهتر برای جدا کردن سیگنال‌های بازتابی آب از سیگنال‌های گسیلشی خود ماه پیدا کردند. این مدل دمایی تازه نشان می‌داد که آب روی ماه به طور عمده در شکل هیدروکسیل وجود دارد که برای بهره گرفتن از آن می‌بایست از کانی‌ها بیرون کشیده (استخراج) شود.

پژوهشگران هنوز سرگرم بررسی داده‌ها برای آگاهی بیشتر درباره‌ی سرچشمه‌ی آب روی ماه هستند. ولی می‌گویند این آب می‌توانسته در اثر برخورد بادهای خورشیدی به سطح ماه و واکنش اتم‌های هیدروژن درون این بادها با اتم‌های اکسیژن در سنگ‌ها و خاک سطحی ماه (سنگ‌پوشه) پدید آمده باشد. با این وجود، آنها نمی‌خواهند این احتمال که این آب‌ها ممکن است به آهستگی از زمان پیدایش ماه تا به امروز، از کانی‌های خودش آزاد شده‌اند را کنار بگذارند.

جان کلر، دانشمند برنامه‌ی مدارگرد شناسایی ماه از مرکز پروازهای فضایی گودارد ناسا می‌گوید: «برخی از این مسایل علمی بسیار بسیار دشوارند و تنها به کمک منابع گوناگون از کاوشگرهای گوناگون است که می‌توانیم به پاسخ نزدیک شویم.»
https://goo.gl/USj9K3
—-------------------------------------------------
http://www.1star7sky.com/2018/03/MoonWater.html
—-------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
«وجود "آب" چقدر می‌تواند داستان پیدایش ماه را تغییر دهد؟»
—------------------------------------------------------

* آیا وجود آب در ماه با نظریه‌ی "برخورد بزرگ" ناسازگار است؟

چقدر جالب است که اندکی #آب می‌تواند چنین دگرگونی‌هایی ایجاد کند!
ماه در زمانی میان ۴.۴ و ۴.۵ میلیارد سال پیش، در پی برخورد یک جسم با زمین که هنوز روزگار نوزادی‌اش را می‌گذراند پدید آمد. این برخورد قرصی داغ و تا اندازه‌ی تبخیر شده از مواد درست کرد که به گرد این "پیش-زمین" می‌چرخید، و در پایان سرد شد و انباشته شد و #ماه را آفرید.

دانشمندان تا سال‌ها می‌پنداشتند که در پیامدهای پس از برخورد، هیدروژن از مولکول‌های آب جدا شد و به همراه عنصرهای دیگری که نقطه‌ی جوش پایینی داشتند (به اصطلاح عنصرهای گریزا یا فرّار)، از این قرص گریختند و در فضا پراکنده شدند. این باعث شد ماهی که پدید آمد یک جرم خشک و بدون عنصرهای گریزا باشد، چیزی که با بررسی های گذشته روی نمونه‌های خاک و سنگ ماه همخوانی داشت.

ولی پژوهش‌ِ تازه‌ای که درباره‌ی شیمی ماه در دست انجام است نشان می‌دهد که این کره می‌تواند آبدارتر از آنچه در آغاز پنداشته می‌شد باشد، و این چیزیست که پرسش‌هایی درباره‌ی برخی از جنبه‌های این داستان پیدایش مطرح می‌کند.

میکی ناکاجیما از بنیاد کارنگی می‌گوید: «این هنوز جای بررسی و پژوهش بسیاری دارد، از همین رو چیزهای بسیاریست که دانشمندان، از جمله همکاران ما در بنیاد کارنگی، می‌خواهند درباره‌ی میزان آب موجود در ماه بدانند. این پرسشی بسیار مهم است و با توجه به محدود بودن آگاهی‌های ما از تاریخچه و پراکندگی آب‌های ماه، یافتن پاسخش بسیار چالش‌برانگیز است.» ناکاجیما و دیوید استیونسن از کلتک پژوهشی را آغاز کردند در این باره که آیا با توجه به محتوای بالای آب که به تازگی برای ماه برآورد شده، نظریه‌های رایج درباره‌ی پیدایش ماه نیاز به بازنویسی دارند یا نه.

گزارش این پژوهش توسط "ارث اند پلنتاری ساینس لترز" منتشر شده است.

آنها شبیه‌سازی‌های پرجزییاتی انجام دادند تا ببینند آیا نظریه‌های "برخوردی" موجود برای پیدایش ماه می‌تواند یک ماه را توجیه کند که هم آبدار باشد و هم خالی از دیگر عنصرهای گریزا، از جمله پتاسیوم و سدیم؟

آنها چندین مدل با شرایط دمایی و فراوانیِ آبِ گوناگون برای قرصِ ماه‌ساز پدید آوردند. در دماهای بالا، این قرص انباشته از بخار سیلیکاتی می‌شد که از تبخیر گوشته‌ی هر دو جرم (هم پیش‌زمین، و هم جرم برخوردگر) سرچشمه می‌گرفت، با مقدار به نسبت کمی هیدروژن هم که از آب جدا شده بود. در مدل‌هایی با دمای پایین‌تر، این قرص انباشته از آب می‌شد ولی در چنین دماهایی، هیدروژن از این آب جدا نمی‌شد و در نتیجه سازوکار گریزا بودنش بسیار ناکارآمد می‌شد (نمی‌توانست به فضا بگریزد).

ناکاجیما توضیح می‌دهد: «خبر خوب اینست که مدل‌های ما نشان می‌دهند که یافته‌های تازه درباره‌ی آبدار بودن ماه با نظریه‌ی #برخورد_بزرگ ناسازگار و در تناقض نیست.»

ولی این یافته‌ها این معنی را هم می‌دهند که دانشمندان باید نظریه‌های دیگری را برای دلیل تهی بودن ماه از پتاسیم، سدیم، و دیگر عنصرهای گریزا مطرح کنند. احتمال‌های دیگری وجود دارد، از جمله این که عنصرهای گریزای درون قرص به جای این که بگریزند یا بخشی از ماه شوند، به زمین پیوستند. شاید هم زمانی که ماه تازه داشت از قرصِ پس از برخورد پدید می‌آمد، این عنصرها از پیش بخشی از ماه شدند ولی بعدها از آن جدا شدند.
https://goo.gl/LkihX6
—-------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/…/Water-MoonOr…
—-------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
«آیا زمین پیش از پیدایش ماه هم آب داشته؟»
—------------------------------------—
https://goo.gl/QqmqkQ
* شواهد ایزوتوپی اکسیژن نشان می‌دهند که برخورد سهمگین "ماه‌ساز" برخوردی بسیار پرانرژی بوده و نیز، سیاره‌ی ما پیش از آن برخورد هم آب‌ داشته.

بر پایه‌ی انگاره‌‌ی #برخورد_بزرگ یا برخورد سهمگین، در آغاز زندگی زمین یک جرم سیاره‌ای جامد به نام تیا (Theia) به آن کوبیده شد و کره‌ی ماه از انباشت آوارهای برخوردیِ پخش شده در فضا به دنیا آمد. بررسی تازه‌ی این رویداد که به کمک مجموعه‌ی گسترده‌ای از نمونه سنگ‌های زمین و #ماه انجام شده نشان می‌دهد که این برخورد بی‌اندازه پرانرژی بوده است.

در واقع آنقدر شدید و خشن بوده که مواد آن جرم برخوردگر و زمین تقریبا به طور کامل با هم آمیخته شدند. این پژوهش همچنین نشان می‌دهد که بر خلاف اغلب نظریه‌ها، بیشتر آب‌های زمین پیش از برخورد با تیا به زمین آمده بود نه پس از آن.

به گمان دانشمندان، زمین و تیا همنهش ایزوتوپی متفاوتی داشته‌اند. ولی این که چرا برخلاف بیشتر سیاره‌های سامانه‌ی خورشیدی، اکنون همنهش ایزوتوپی ماه و زمین با هم متفاوت نیست تاکنون بی‌پاسخ بوده. اکنون بر پایه‌ی نظریه‌ای تازه، این برخورد به اندازه‌ای پرانرژی بوده که ایزوتوپ‌های دو جرم (زمین و تیا) تقریبا به طور برابر با هم آمیخته شد؛ و اگر اکنون تفاوتی هم در جایی از زمین دیده شود احتمالا دستاورد برخوردهای بعدی با زمین بوده.

ریچارد سی. گرین وود و همکارانش در دانشگاه اوپن بریتانیا برای بهتر شناختن این نظریه‌ی تازه همنهش ایزوتوپی اکسیژن را در مجموعه‌ی گسترده‌ای از نمونه سنگ‌های زمین و ماه بررسی کردند. پژوهش آنها نشان داد که تفاوت میان انباشت‌های ایزوتوپی اکسیژن در سنگ‌های ماه و بازالت‌های زمین [از کانی‌های روی پوسته‌ی زمین-م] در اندازه‌ی ۳ تا ۴ جزء در میلیون است. ولی از این نظر میان سنگ‌های ماه و الیوین‌های زمین -یکی از کانی‌های رایج در زیر پوسته‌ی زمین- تفاوت چشمگیری دیده نمی‌شود.

به نوشته‌ی این دانشمندان، این یافته‌ها با شبیه‌سازی‌هایی سازگارند که در آنها برخورد زمین و تیا بسیار پارنرژی بوده به گونه‌ای که موادشان تقریبا به طور کامل با هم آمیخته شده. گرین‌وود و همکارانش می‌گویند همین تفاوت ۳ تا ۴ جزء در میلیون هم می‌توانسته ره‌آورد برخوردهای سیارک‌ها و دنباله‌دارها به زمین بوده که پس از پیدایش ماه انجام گرفت و روکش بالایی زمین را پدید آورد.

این پژوهشگران در ادامه افزوده‌اند که بر پایه‌ی این یافته‌های آنها بخش بزرگی از #آب‌ های زمین پیش از رویداد برخورد بزرگ ماه‌ساز وارد زمین شده بوده. در حقیقت به گفته‌ی گرین‌وود و همکارانش سهم برخوردهای بعدی در آب‌های زمین بیش از ۵ تا ۳۰ درصد نیست. این که زمین با وجود چنین برخورد سهمگینی اقیانوس‌هایش را حفظ کرده بود می‌تواند نشان دهد که آب در سامانه‌های بیگانه‌ی پرآشوب هم می‌تواند فراوان باشد، و بنابراین با وجود پربرخورد بودن، باز هم زیست‌پذیر باشند.

درباره‌ی پرانرژی بودن برخورد بزرگ پیش از این هم خوانده بودید: * نگاهی نو به تولد خشونت‌بار ماه (https://goo.gl/jXJ2R1)

—-------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2018/03/MoonEarthWater.html
—-------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
«کاوش ژرفای مشتری در جستجوی آب»
--------------------------------------

* توفان پرآوازه‌ و دیرپای مشتری -لکه‌ی سرخ بزرگ- شاید یک راز شگفت‌انگیز درباره‌ی سیاره‌اش را آشکار کرده باشد: این سیاره‌ی غول پیکر می‌تواند آب داشته باشد.

مشتری دنیای ویژه‌ایست. بزرگ‌ترین سیاره‌ی سامانه‌ی خورشیدی است و به احتمال بسیار نخستین جرم بزرگی‌ست که از برافزایش عنصرهای به جا مانده از خورشید درست شده، از همین رو جای شگفتی نیست که زمانی پژوهشگران فکر می‌کردند همنهش (ترکیب) آن با خورشید یکسانست.

ولی بررسی‌های این چند دهه‌ی گذشته نشانگر مشتری‌ای بسیار پیچیده‌تر بود. یکی از دانشمندان ناسا، گوردون بیوراکر، در پژوهشی تازه نشانه‌های آب را در لکه‌ی سرخ بزرگ این سیاره یافته است.

بیوراکر می‌گوید: «ماه‌های #مشتری به طور عمده از #آب یخ‌زده‌اند، پس دور و بر آن کلی آب هست. چرا نباید این سیاره -که یک چاه گرانشی غول پیکر است و همه چیز را در خود فرو می‌برد- خودش هم پرآب باشد؟»

بیوراکر و همکارانش داده‌های تابشی تلسکوپ کک (حسمندترین تلسکوپ فروسرخ روی زمین) و تاسیسات تلسکوپی فروسرخ ناسا (IRTF) را گردآوری کردند.

آنها برای تکمیل مشاهداتشان، داده‌های فضاپیمای جونو که نسبت به فضاپیماهای پیشین، می‌تواند تا ژرفای بیشتری از ابرهای مشتری را بکاود را هم به بررسی‌هایشان افزودند. جونو در مداری ۵۳ روزه به گرد مشتری می‌چرخد.

این پژوهشگران به کمک دستگاه‌های روی زمین، تابش گرمایی‌ای که از ژرفای درون لکه‌ی سرخ بزرگ می‌آید را ثبت کردند. آنها دریافتند که بالای ابرهای این منطقه‌ی پرآشوب، شناسه‌های شیمیایی آب وجود دارد. مدل‌ها، هم مدل‌های نظری و هم رایانه‌ای، یافته‌ی آنها از وجود آب "فراوان" در مشتری پشتیبانی را می‌کنند.

این پژوهشگران پی بردند که ژرف‌ترین لایه‌های ابریِ آبدار در لکه‌ی سرخ بزرگ فشاری در اندازه‌ی ۵ بار، یا پنج برابر فشار هوای زمین دارند، جایی که دماها به اندازه‌ی نقطه‌ی یخ زدن (انجماد) آب می‌رسد.

به نظر می‌آید این ژرفا، و همچنین سطح‌هایی از مونوکسید کربن که دانشمندان در مشتری شناسایی کرده‌اند، این را تایید می‌کنند که مشتری پر از اکسیژن است، و از آنجایی که مشتری به هیدروژن فراوانش هم شناخته شده است، پس اجزای سازنده‌ی آب را دارد.

ولی مشتری چقدر آب می‌تواند داشته باشد؟ پژوهشگران می‌گویند پاسخ این پرسش نیاز به رصدهای بیشتر دارد.

استیون لوین، یکی از دانشمندان پروژه‌ی جونو می گوید: «فراوانی آب در مشتری می‌تواند چیزهای بسیاری درباره‌ی چگونگی پیدایش این سیاره‌ی غول‌پیکر به ما بگوید، ولی تنها زمانی که بتوانیم میزان آب در کل سیاره را بفهمیم.»

اگر رصدهای آینده‌ی جونو هم وجود آب در مشتری را تایید کند، و نقشه‌برداری دقیق از آن انجام دهد، این می‌تواند در تعیین بود و نبود آب در دیگر غول‌های گازی هم به ما کمک کند.

ایمی سایمون، دانشمند ناسا می‌گوید: «اگر این درست باشد، می‌توانیم درباره‌ی جاهای دیگر هم به کارش ببریم، مانند کیوان، اورانوس، یا نپتون، جاهایی که برایشان جونویی نداریم.»

گزارش این دانشمندان در شماره‌ی ۱۷ اوت آسترونومیکال جورنال منتشر شده است.
***********
🔴 توضیح تصویر:
لکه‌ی سرخ بزرگ همان بخش تقریبا تیره در میانه‌های این تصویر فروسرخِ مشتری است. این لکه تیره است زیرا ابرهای فشرده‌ی آن جلوی تابش‌های گرمایی که از زیرش می‌آیند را گرفته. نوار زردرنگ بخشی از لکه‌ی سرخ بزرگ را نشان می‌دهد که این پژوهش رویش انجام شده.

--------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2018/09/GRSWater.html
---------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky