👑یک ستاره در هفت آسمان👑
1.11K subscribers
2.29K photos
598 videos
73 files
5.28K links
وبلاگ تخصصی نجوم و اخترفیزیک که از سال ۲۰۱۰ تاکنون بی‌وقفه به کار ترجمه‌ی مطالب متنوع و گوناگونِ این حوزه‌ی دانش، از معتبرترین سایت‌های بین‌المللی می‌پردازد:
http://www.1star7sky.com/
فیسبوک: https://www.facebook.com/1star7sky/
Download Telegram
«ام۲۷: سحابی دمبل»
—---------------------------
https://goo.gl/oGQJoz
نخستین نشانه‌ی راهنما درباره‌ی سرنوشتی که انتظار خورشیدمان را می‌کشد، به گونه‌ای ناخواسته در سال ۱۷۶۴ یافته شد.

در آن زمان، شارل مسیه سرگرم گردآوری فهرستی از اجرام با روشنایی افشان و نامتمرکز بود که با دنباله‌دار تفاوت داشته و با آنها اشتباه گرفته نشوند. ۲۷مین جرمی که وی وارد فهرستش کرد و اکنون به نام ام۲۷ یا سحابی دمبل شناخته می‌شود، یک سحابی سیاره‌‌ای (سیاره‌نما) بود، از گونه‌ی سحابی‌هایی که خورشید ما در پایان عمرش، هنگامی که فرآیند همجوشی هستهای در مرکزش به پایان می‌رسد پدید خواهد آورد.

ام۲۷ یکی از درخشان‌ترین سحابی‌های سیاره‌ای در آسمان است، و آن را می توان با یک دوربین دوچشمی در محدوده‌ی صورت فلکی روباهک تماشا کرد. نور ام۲۷ برای رسیدن به ما، حدود ۱۰۰۰ سال زمان نیاز دارد. در تصویر بالا، نور این سحابی را در رنگ‌های تابش هیدروژن و اکسیژن می‌بینید.

درک و شناخت فیزیک و اهمیت ام۲۷ بسیار سنگین‌تر از دانش سده‌ی ۱۸ میلادی بود. حتی امروز هم رازهای بسیاری درباره‌ی سحابی‌های سیاره‌ای دوقطبی همچون ام۲۷ ناگشوده مانده، از جمله سازوکار فیزیکی‌ای که باعث پس زدن پوسته‌ی گازی بیرونی یک ستاره‌ی کم‌جرم، و بر جای ماندن یک کوتوله‌ی سفید داغ و تابان در محدوده‌ی پرتو X می‌شود.

#M27 #apod #سحابی_دمبل #همجوشی_هسته‌ای #شارل_مسیه #روباهک #سحابی_سیاره‌نما #سحابی_سیازه‌ای #دوقطبی
#کوتوله_سفید
—-------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2016/11/blog-post_48.html
—-------------------------------------------------

به تلگرام یک ستاره در هفت آسمان بپیوندید:
telegram: @onestar_in_sevenskies
«عکسی که برای نخستین بار شکل‌گیری سه ستاره نزدیک به هم را نشان می‌دهد»
—---------------------------------------------------------------------—
https://goo.gl/VLWHEE
اخترشناسان برای نخستین بار یک قرص غبارآلود از مواد را پیرامون یک ستاره‌ی جوان دیده‌اند که دارد تکه تکه می‌شود تا یک سامانه‌ی #چندستاره‌ای بسازد. این عکس از داده‌های تازه‌ی آرایه‌ی بزرگ میلیمتری/زیرمیلیمتری آتاکاما (#آلما، #ALMA) در شیلی به دست آمده و این فرآیند را در زمان رخ دادن آشکار کرده‌ است!

ستارگان در ابرهای گاز و غبار کیهانی شکل می‌گیرند. مواد تنُک درون این ابرها در اثر گرانش به هم نزدیک شده و توده‌هایی می‌سازند؛ این توده‌ها کم کم با فشرده‌تر شدن، هسته‌هایی چگال پدید می‌آورند که به نوبه‌ی خود مواد بیشتری را به سوی خود می‌کشند. این فرآیند که #برافزایش مواد نام دارد، به شکل‌گیری یک قرص چرخان پیرامون آن هسته که در واقع ستاره‌ای جوان شده می‌انجامد، و ستاره به آرامی مواد درون این قرص را فرو کشیده و می‌بلعد. سرانجام این ستاره‌ی جوان آنقدر پرجرم می‌شود که دما و فشار مرکزش به اندازه‌ی مورد نیاز برای آغاز کردن #همجوشی_هسته‌ای می‌رسد.

ستارگانی که هیچ همدمی ندارند (مانند خورشید خودمان) به اندازه‌ای که در گذشته می‌پنداشتیم رایج نیستند. در واقع، حدود نیمی از ستارگان درون #کهکشان_راه_شیری دستکم یک همدم دارند، و برخی از آنها بسیار هم اجتماعی‌اند! پژوهش‌های گذشته نشان داده که ستارگان درون سامانه‌های چندستاره‌ای یا به هم نزدیکند (به فاصله‌ی حدود ۵۰۰ یکای کیهانی)، یا به اندازه‌ی چشمگیری دورترند (بیش از ۱۰۰۰ یکای کیهانی). هر یکای کیهانی یا یکای اخترشناسی (#AU) هم‌ارز فاصله‌ی زمین تا خورشید است.

دانشمندان با توجه به چنین فاصله‌های متفاوتی به این نتیجه رسیدند که فرآیند شکل‌گیری سامانه‌های چندستاره‌ای می‌بایست دو سازوکار اصلی داشته باشد: یا ابر مواد به شکل ناپایدار و ناهماهنگ می‌رُمبد و هسته‌های چگال جدا از هم برای ستارگان تازه می‌سازد، یا قرص چرخان پیرامون ستاره‌ای "که از پیش وجود داشته"، تکه تکه می‌شود و به همان روش قبلی ستارگانی تازه پدید می‌آورد.

سامانه‌هایی که فاصله‌ی بیشتری میان ستارگانشان است به احتمال بسیار با فرآیند نخست پدید می‌آیند (چنان چه پژوهش‌های رصدی هم نشان داده)، ولی سامانه‌های چندستاره‌ای جمع و جور به روش دوم ساخته می‌شوند (که تاکنون شواهد برای این فرآیند چندان کافی نبوده).

اکنون داده‌های تازه‌ی آلما شواهد دیداری مورد نیاز برای این نتیجه‌گیری را فراهم کرده است. این تصویر همان فرآیند دوم را نشان می‌دهد که دارد در سامانه‌ی سه-ستاره‌ای L1448 IRS3B رخ می‌دهد. این سه ستاره هنوز غرق در پوشش ابر غبار زاینده‌شان بوده و حریصانه سرگرم فروکشیدن مواد از قرص پیرامون به سوی خودند [هنوز پیش‌ستاره‌ هستند]. در این تصویرِ آلما به روشنی می‌بینیم که این قرص یک ساختار مارپیچی دارد، پدیده‌ی ویژه‌ای که نشانگر #ناپایداری_گرانشی است.

سامانه‌‌ی #L1448_IRS3B حدود ۷۵۰ سال نوری از زمین فاصله دارد و در راستای صورت فلکی #برساووش دیده می‌شود.

#ستاره‌زایی
—-------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2016/11/blog-post_39.html
—-------------------------------------------------

به تلگرام یک ستاره در هفت آسمان بپیوندید:
telegram: @onestar_in_sevenskies
«جرمی که به اشتباه یک ستاره دانسته می‌شد، در واقع یک جفت سیاره بود!»
—------------------------—
https://goo.gl/TnFqiC
* این روزها یافتن سیاره‌های بزرگ چیز نامعمولی نیست. ولی این که سیاره‌هایی را بیابیم که به جای چرخیدن به گرد یک ستاره، به گرد خودشان می‌چرخند چیز بی‌سابقه‌ای است.

جرمی که در آغاز پنداشته می‌شد یک کوتوله‌ی قهوه‌ای تنهاست در حقیقت یک جفت سیاره‌ی غول‌پیکر است. هنوز روشن نیست که چنین سامانه‌ای چگونه پدید آمده، ولی کشف آن می‌تواند به تعریف دوباره‌ی مرز میان سیاره‌ها و کوتوله‌های قهوه‌ای کمک کند. کوتوله‌های قهوه‌ای ستارگانی ناکام با جرمی چند ده برابر مشتری هستند.

این جفتِ سیاره‌ای دو گوی گازی به اندازه‌ی مشتری، ولی چند برابر سنگین‌تر هستند که ۶۰۰ میلیون کیلومتر از یکدیگر فاصله داشته و به آرامی -تقریبا هر سده یک بار- به گرد همدیگر می‌چرخند. این زوج جوان تنها در طول موج‌های فروسرخ پرتو می‌گسیلند، با گرمایی که از فرآیند پیدایششان در حدود ۱۰ میلیون سال پیش به جا مانده.

رصدهایی که با تلسکوپ ۱۰ متری کک ۲ توسط گروهی از دانشمندان به رهبری ویلیام بست از دانشگاه هاوایی انجام شد از وجود این سامانه‌ی دوتایی پرده برداشت. این رصدها به کمک اپتیک سازگار (adaptive optics) انجام شد که اثرهای مات‌کننده‌ی هوای زمین را تصحیح می‌کند.

دیوید لاتام از مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیتسونیان این را یک کار دقیق و یک کشف بسیار خوب می‌داند.

به گفته‌ی گیبور بسری از دانشگاه کالیفرنیا در برکلی، هیچ کس واقعا از چگونگی پیدایش سیاره‌های سرگردانی که به گرد هیچ ستاره‌ای نمی‌چرخند سر در نمی‌آورد، چه برسد به این که دوتایی هم باشند.

برهم‌کنش‌های گرانشی شاید بتوانند یک سیاره‌ را به بیرون از سامانه‌ی ستاره‌ایش پرتاب کنند، ولی این زوج سیاره‌ایِ نویافته به احتمال بسیار از تکه تکه شدن یک پیش‌ستاره‌ی چگالنده (داشته چگالیده می‌شده) پدید آمده‌اند.

به گفته‌ی الکس دِکوتر از دانشگاه آمستردام، این کشف نشان می‌دهد که روندهای گوناگونی برای پیدایش اجرام آزاد با جرم سیاره‌ای در کیهان وجود دارد. از آنجایی که این اجرام کوچک و کم‌نورند، تنها می‌توانیم در فضای نزدیک خودمان آنها را بیابیم. این سامانه‌ی نویافته -با نام "۲مس جی۱۱۱۹-۱۱۳۷" (2MASS J1119−1137)-، تنها ۸۵ سال نوری از زمین فاصله دارد؛ و به نظر این دانشمندان، سامانه‌های دوتایی جرم-سیاره‌ای بسیار بیشتری هم می‌تواند وجود داشته باشد.

ولی آیا آنها به راستی سیاره‌اند؟ شاید نه. در گذشته، مرز میان سیاره‌ها و کوتوله‌های قهوه‌ای به طور معمول ۱۴ برابر مشتری بود [از این اندازه کمتر می‌شد سیاره]، هنگامی که #همجوشی_هسته‌ای دوتریوم در هسته‌ی جرم آغاز می‌شود.

به باور لاتام بهترین راه برای بازشناختن سیاره‌ها از کوتوله‌‌های قهوه‌ای اندازه‌گیری جرمشان نیست بلکه چگونگی شکل‌گیری آنهاست: کوتوله‌های قهوه‌ای دستاورد رُمبش ابرهای گاز و غبارند ولی سیاره‌ها در یک قرص پیش‌سیاره‌ای پدید می‌آیند.

وی می‌گوید: «پرجرم‌ترین سیاره‌ها می‌توانند از کم‌جرم‌ترین کوتوله‌های قهوه‌ای هم سنگین‌تر باشند. این دو جرم نویافته بهترین نمونه‌ای است که من برای همپوشانی جرم سیاره‌ای و کوتوله‌ی قهوه‌ای می‌شناسم.»

و اگر کوتوله‌های قهوه‌ای دیگر هم همین گونه باشند (یعنی هیچ کدام #کوتوله‌_قهوه‌ای نباشند بلکه اجرام دوتاییِ آب زیر کاه باشند)، پس شاید تاکنون فراوانی سیاره‌های آزاد و سرگردان در کیهان را دستکم گرفته باشیم.

در همین زمینه:
* سیاره‌هایی که خودبخود و بدون ستاره مادر ساخته می‌شوند (https://goo.gl/UbaeAX)
* سیاره‌ها چگونه آواره می‌شوند؟ (https://goo.gl/1Gfrqs)
* کشف یک سیاره «یتیم» در نزدیکی منظومه خورشیدی (https://goo.gl/VfEPTt)

#سامانه_دوتایی
—----------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2017/06/2MASSJ1119-1137.html
—-------------------------------------------------
تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:
telegram: @onestar_in_sevenskies
https://goo.gl/fVKJnh

عکس بسیار زیبا و باکیفیتی که #تلسکوپ_فضایی_هابل در سال ۲۰۰۵ از ستارگان نوزاد در سحابی ان‌جی‌سی ۳۴۶ در #ابر_ماژلانی_کوچک گرفته بود.
این ستارگان که از فرآیند رُمبش گرانشی ابرهای گازی این سحابی پدید آمده‌اند هنوز به اندازه‌ی کافی فشرده نشده‌اند که بتوانند کوره‌ی هیدروژن‌سوزی در دلشان را برای به راه انداختن #همجوشی_هسته‌ای روشن کنند.
کوچک‌ترینِ این ستارگان تنها نصف خورشید ما جرم دارند.

#خوشه_باز #رمبش_گرانشی #SMC #ستاره‌زایی

@onestar_in_sevenskies