یادداشت‌هایی درباره "سقلمه" (۲)

تیلر و سانستین تلاش دارند که نشان دهند با معماری انتخاب می‌توان بدون محدود کردن آزادی افراد در گزینه‌های پیش رویشان، آن‌ها را به سمت تصمیماتی سوق داد که به تندرستی، ثروت و خوشبختی‌شان کمک می‌کند. این همان مفهوم "پدرسالاری آزادی‌خواهانه" (Libertarian Paternalism) است؛ یعنی هدایت افراد به اخذ تصمیمی خاص بدون این‌که آزادی آن‌ها در انتخاب محدود شود. این کار از طریق "سقلمه" انجام می‌شود.

سقلمه نوعی معماری انتخاب است که رفتار مردم را به‌نحو پیش‌بینی‌پذیری تغییر می‌دهد بدون این‌که گزینه‌ای را حذف یا منع کند و یا تغییر محسوسی در انگیزه‌های اقتصادی ایجاد کند. تغییر چیدمان میز غذا "سقلمه" است، اما تخفیف دادن و یا ممنوع کردن مصرف یک کالا (مثلا تنقلات) سقلمه محسوب نمی‌شود.

این تم اصلی کتاب "سقلمه" تیلر و سانستین است.

پ.ن.1. پدرسالاری آزادی‌خواهانه، "قیم‌مآبی آزادی‌خوانه" هم ترجمه شده است و "سقلمه" را "تلنگر" هم ترجمه کرده‌اند.

پ.ن.2. ریچارد_تیلر و کاس_سانستین در سال 2003 مقاله‌ای هم به نام Behavioral Economics, Public Policy and Paternalims: Libertarian Paternalism منتشر کرده‌اند که من سال‌ها پیش آن را ترجمه کرده و به چاپ رسانده‌ام.

#کتاب
#سقلمه

#مالی_رفتاری
#اقتصاد_رفتاری

#نیمکت
http://T.me/nymkat

یادداشت‌هایی درباره “سقلمه” (۳)

بسیاری با ایده پدرسالاری آزادی‌خواهانه (که در یادداشت ۲ طرح شد) مخالف هستند. آن‌ها معتقدند که انتخاب‌های انسان به‌اندازه کافی هوشمندانه هست. ایده‌ای که کمابیش پشت کتاب‌ها و متون کلاسیک اقتصاد نیز وجود دارد؛ در آن کتاب‌ها هم انسان عاقل اقتصادی به‌اندازه کافی دانا هست که تصمیمات درستی بگیرد و منافع خود را پیگیری کند. تیلر و سانستین البته معتقدند که می‌گویند که دنیای واقعی پر است از "انسان" که متاثر از احساسات و پر از اشتباه است نه "اِکان" (همان انسان عاقل اقتصادی متون کلاسیک). شاهد مثال هم انسان‌های بسیاری هستند که رفتارهایی دارند که به زیان‌شان تمام می‌شود؛ پرخوری، سیگار کشیدن، مصرف مشروبات الکلی و ... نکته این‌جاست که بسیاری از اشتباهات انسان‌های عادی حتی پیش‌بینی‌پذیر است.
برخی منتقدین پدرسالاری آزادی‌خواهانه معتقدند که این روش انتخاب افراد را محدود می‌کند و کسی (فرد، بنگاه یا دولت) حق ندارد در انتخاب‌های افراد دخالت کند. تیلر و سانستین معتقدند که اول وجود گزینه‌های بسیار زیاد لزوما به انتخاب بهینه منجر نمی‌شود و دوم این‌که در بسیاری از اوقات ناگزیر به طراحی‌هایی برای انتخاب افراد هستیم (مثال کافه در یادداشت 1 را به‌خاطر بیاورید). در حقیقت عدم وجود معماری انتخاب هم خود نوعی معماری انتخاب است. بسیاری از مردم به همان گزینه‌های پیش‌فرض عمل خواهند کرد. بنابراین چه بهتر که به معماری انتخاب فکر کنیم.

#کتاب
#سقلمه
#ریچار_تیلر
#کاس_سانستین
#مالی_رفتاری
#اقتصاد_رفتاری

#نیمکت
@nymkat

اقتصاد کرونایی (۳)

بررسی رفتار دولت‌ها در مواجهه با بیماری کرونا نشان می‌دهد که در بسیاری از کشورها، بیمه‌ها و دستمزدهایی که برای بیکاری در نظر گرفته شده بودند، توسعه یافته‌اند. در این کشورها درصد قابل‌توجهی از حداقل دستمزد تعیین و به کسانی که در این مدت کار خود را از دست داده‌اند، پرداخت می‌شود. بدیهی است که این روش به بیکاری اختیاری نیز دامن می‌زند و تا حدی مورد سوء استفاده هم قرار خواهد گرفت (و این‌ها هم جزء هزینه‌های چنین حمایت‌های اجتماعی است). چه بسیار افرادی که حاضرند با حقوق کمی کمتر به سر ببرند اما زحمت کار کردن را به خود ندهند و در معرض بیماری هم قرار نگیرند. این مسأله از این حیث پراهمیت است که حتی برخی از اقتصاددانان ایرانی نیز به‌اشتباه افزایش دریافت‌کنندگان این برنامه‌های دولتی را نشان از فاجعه اقتصادی در کشورهای غربی برشمرده‌اند.

البته که اقتصاد اغلب کشورهای جهان تحت تأثیر بیماری کرونا قرار گرفته و بیکاری در بسیاری از نقاط افزایش چشمگیری خواهد داشت؛ اما فرض کنید که دولت ایران هم با بوروکراسی حداقلی (که در بسیاری کشورهای توسعه‌یافته همین‌گونه است) حاضر به پرداخت حقوقی مثلاً معادل 80 درصد حداقل دستمزد بود. فکر می‌کنید چه تعداد از افراد شاغل فعلی حاضر به ثبت‌نام در چنین طرحی بودند؟ حالا فرض کنید که آن حداقل دستمزد به‌اندازه کافی هم مطلوب باشد ...

آشکار است که چنین حمایت‌هایی هم به کنترل بیماری کمک خواهد کرد و هم آرامشی برای کسانی خواهد بود که شغل و یا سلامت خود را در خطر می‌بینند و البته بدیهی است که چنین طرح‌هایی هزینه‌های بسیاری هم در پی دارد.

دولت ایران اما هنوز طرح روشن و بی‌دغدغه‌ای ارائه نکرده است. در سطور بالا ذکر کردم که بوروکراسی اندک چنین طرح‌هایی لازمه موفقیت آن است.

#کرونا
#اقتصاد_کرونا

#نیمکت
http://T.me/nymkat

یادداشت‌هایی درباره "سقلمه" (4)

چگونه برخی از انسان‌های بسیار باهوش، از پسِ ساده‌ترین کارها برنمی‌آیند؟

پاسخ این سوال در شیوه تفکر و واکنش انسان‌ها به پدیده‌ها نهفته است. انسان‌ها دو سیستم برای فکر کردن و نشان دادن واکنش دارند. سیستم یک، خودکار (automatic) است و سیستم دو، بازتابی (Reflective). سیستم 1 که در موارد روزمره و دائمی کار می‌کند، سریع، عجول و بدون فکر است و معمولاً براساس تجربه تحلیل می‌کند و واکنش نشان می‌دهد. سیستم 2، اما کنترل‌شده و خودگاه است، براساس قوانین استنتاجی کار می‌کند و بسیار کندتر از سیستم 1 است. سیستم 1 منافع کوتاه‌مدت را در نظر می‌گیرد و در همه جانواران مشابه است. سیستم 2، منافع بلندمدت را حداکثر می‌کند و با اندیشه و مهارت سروکار دارد. البته گاهی مهارت زمانی به دست می‌آید که رفتار یا عملی آن‌قدر تمرین می‌شود که بدون خطا توسط سیستم خودکار انجام می‌شود. در یادگیری زبان معمولا ما زبان دوم را به سیستم 2 سپرده‌ایم، اما کسی که دو زبان را به راحتی صحبت می‌کند، در حقیقت آن‌قدر تمرین کرده (یا به‌خاطر شرایط) هر دو زبان را با سیستم 1 صحبت می‌کند.

پ.ن. کتاب Thinking_Fast_and_Slow# نوشتن #دانیل_کانمن درباره عملکرد این دو سیستم است.

#کتاب
#سقلمه
#تلنگر
#ریچار_تیلر
#کاس_سانستین
#مالی_رفتاری
#اقتصاد_رفتاری

#نیمکت
http://T.me/nymkat

🛑 درخواست سهامداران از دولت سیزدهم/ تعیین تکلیف مسئله قیمت‌گذاری‌های دستوری

🔶#سعید_اسلامی_بیدگلی، تحلیلگر #بازار_سرمایه در گفت‌وگویی با #خبر_بورس درمورد این موضوع که «مهم‌ترین کاری که #رئیس_جمهور برای #بازار_سهام برای صیانت از دارایی ۶۰ میلیون سهامدار باید انجام دهد، چیست؟» گفت:

🔹در واقع بازار سرمایه ایران تحت تاثیر نوسانات سطح کلان #اقتصاد کشور قرار می‌گیرد و این مسئله طبیعی است.

🔹به عنوان ضمیمه، اگر در مورد بازار سرمایه صحبت می‌کنیم نباید فراموش کنیم که این بازار در کشوری است که طی یک دهه سه بار شوک #ارزی را تجربه کرده است.

🔹همچنین کسانی که در بازار فعال هستند، آگاهی دارند که انتظارات نرخ #ارز در قیمت‌های بازار سرمایه تاثیرگذار است.

🔹بنابراین اولین کاری که برای بازگشت اعتماد به مجموعه بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری کشور باید انجام شود، ایجاد حس ثبات در اقتصاد ایران است که متاسفانه فعلا از آن محروم هستیم.

🔹شایان ذکر است؛ بخشی از آن نیز به #بازار_بورس مربوط می‌شود، یعنی سیاست‌هایی که نشان می‌دهد #دولت قصد دست‌اندازی در بازار ندارد و با هدف توسعه و تثبیت بازار می‌خواهد سیاست‌گذاری کند که موجب بازگشت اعتماد به بازار خواهد شد.

🔹از جمله این موارد می‌توان به تعیین تکلیف مسئله قیمت‌گذاری‌های دستوری در صنایع مختلف و انتشار برنامه دولت برای تامین منابع مالی از طریق بازار بدهی و فروش #سهام اشاره کرد که برای جلب مجدد اعتماد اثرگذار خواهد بود.

@KhabareBourse1

"هزارتوی تصمیم"
#سعید_اسلامی_بیدگلی در مصاحبه با شماره شماره ۴۴۱ هفته‌نامه #تجارت_فردا از عقلانیت سرمایه‌گذاری می‌گوید.

وی به مقالات و پژوهش‌های مالی رفتاری درباره سوگیری‌های تصمیم‌گیری در بازارهای مالی و نقش سقلمه در بهبود تصمیم‌گیری‌ها اشاره می‌کند.

#بورس
#بازار_سرمایه
#مالی_رفتاری
#اقتصاد_رفتاری

#نیمکت
@nymkat

"سقلمه و کاربردهای آن در بورس"

سرمقاله روزنامه #دنیای_اقتصاد
پنجشنبه ۱۴ بهمن ۱۴۰۰

https://www.donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-3839572

#بورس
#بازار_سرمایه
#مالی_رفتاری
#اقتصاد_رفتاری

#نیمکت
@nymkat

#اقتصاد_دستوری چگونه باعث رنج و عقب‌ماندگی می‌شود؟ این سوال، به‌عنوان موضوع محوری در پنجمین نشست «گفت‌وگوی فردا» با حضور #سعید_اسلامی_بیدگلی، #حسین_عباسی، #علی_میرزاخانی، #زهرا_کاویانی، #علیرضا_توکلی‌کاشی، #نگین_دوستدار و #محمود_اولاد با میزبانی و اجرای #مرتضی_کاظمی به بحث و بررسی گذاشته شد.

https://www.fardayeeghtesad.com/news/9917/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%B5%DB%8C%D8%A8%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D9%85%DB%8C-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF#ref=shahrekhabar

#نیمکت
@nymkat

تورم چطور اخلاق ملت‌ها را تباه می‌کند؟
#فردای_اقتصاد ویدئوی منتشر کرده که در آن ماجرای تورم ناشی از چاپ پول در فرانسه قرن هجدهم و سقوط اخلاقی پس از آن را روایت می‌کند.

"نجیب‌ترین سیاست‌مداران به رشوه‌گیرانی قهار تبدیل شده بودند و با فشار اقتصادی بیشتر، باقیمانده سنگ‌دل‌ترین و رذل‌ترین انقلابی‌ها دولت را به دست گرفته بودند ..."

#فساد
#فساد_سیستماتیک
#اقتصاد_دستوری

https://www.fardayeeghtesad.com/news/11030/%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%85-%DA%86%D8%B7%D9%88%D8%B1-%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%85%D9%84%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%87-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D8%AF

#نیمکت
@nymkat

"دلارزدایی؛ مفاهیم و چالش‌ها"

مصاحبه‌ای با پادکست شماره ۱۲۶ #کاریزما داشتم درباره #دلارزدایی. در این مصاحبه درباره مفهوم و علل علاقه برخی کشورها به دلارزدایی صحبت کردیم و من برخی از موانع این فرآیند را توضیح دادم.

مصاحبه من از دقیقه ۹:۴۰ آغاز می‌شود.

لینک کوتاه‌شده پادکست:
https://shorturl.at/fzAF8

#اقتصاد

#نیمکت، کانال تلگرامی #سعید_اسلامی_بیدگلی
@nymkat

"مطلوبیت معامله" (مطلوبیت معاملاتی)

همه ما کالاهایی داریم که نیاز نداریم اما چون قیمتش خوب بوده خریده‌ایم و در قفسه و کمد و انباری خاک می‌خورد.

در اقتصاد رفتاری، در هر معامله دو نوع مطلوبیت داریم:

- مطلوبیت اکتساب (Aquision Utility) که همان مازاد مصرف در اقتصاد کلاسیک است.

- مطلوبیت معامله (Transaction Utility) که به‌معنای شیرینی قیمت است.

مطلوبیت معامله است که گاهی ما را وامی‌دارد که کالایی که نیاز نداریم ولی قیمت مناسبی دارد را خریداری کنیم‌.

مطلوبیت معامله است که باعث می‌شود قیمت ۱۰۰۰ تومانی یک کالا که از یک دستفروش می‌خریم گران به نظر بیاید، ولی همان کالا را از یک فروشگاه لوکس با قیمت بالاتری می‌خریم و حس می‌کنیم خرید خوبی داشته‌ایم.

بنگاه‌ها و فروشگاه‌ها گاهی با قیمت‌گذاری یک کالای تله، مطلوبیت معامله کالای دیگری را افزایش می‌دهند تا شما را به خرید آن ترغیب کنند و سیاست‌‌گذاران گاهی انتخاب بدی پیش روی شما می‌گذارند تا به انتخاب دیگری راضی باشید.


#اقتصاد_رفتاری
#مالی_رفتاری

#نیمکت
http://T.me/nymkat

برندگان #نوبل_اقتصاد امسال (به‌خصوص #عجم_اوغلو) در ایران هم سلبریتی هستند

"چرا ملت‌ها شکست می‌خورند؟" و "راه باریک آزادی" کتاب‌های معروفی هستند که از دارون عجم اوغلو و #جیمز_رابینسون به فارسی ترجمه شده است.

"قدرت و پیشرفت" هم اثر مشترک عجم اوغلو و #سایمون_جانسون است که به فارسی ترجمه شده است.

#اقتصاد

#نیمکت
@nymkat

دانشکده تجارت و بازرگانی #دانشگاه_تهران برگزار می‌کند:

بررسی اندیشه‌های برندگان نوبل اقتصاد ۲۰۲۴؛ با نگاهی به کتاب "قدرت و پیشرفت"

سخنرانان:
#سعید_اسلامی_بیدگلی (عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران)
#محمدرضا_فرهادی‌پور (مترجم کتاب "قدرت و پیشرفت" و "دالان باریک")

شنبه ۵ آبان ساعت ۱۵ الی ۱۶:۳۰
دانشکدگان مدیریت دانشگاه تهران، سالن دکتر #غلامرضا_اسلامی_بیدگلی

#دانشکده_تجارت_وبازرگانی

#کتاب
#اقتصاد

#نیمکت
@nymkat