آیا شما هم جزو کسانی هستید که مانده نسبتا قابل توجهی (نسبت به ثروت و درآمدتان) در حساب پس‌انداز کم‌بهره (یا بدون بهره) دارید و همزمان هم وامی دارید که بابت آن بهره‌های آن‌چنانی (مثلا ۲۰ درصد) پرداخت می‌کنید؟

یک حداقل برای موارد اضطراری و احتیاطی در حساب پس‌اندازتان نگه دارید و تا جایی که می‌توانید وام‌تان را پس بدهید.

#مالی_رفتاری
#مالی_شخصی

#نیمکت
@nymkat

شاید شما هم اطراف‌تان کسانی را داشته باشید که می‌گویند:

"من از اول هم می‌دانستم که دلار گران می‌شود و به قیمت فلان می‌رسد"

"برای من روشن بود که قیمت سهم فلان ناگهان سقوط می‌کند، چند جا هم گفته بودم"

"من قبل از جام جهانی گفتم که فرانسه اول می‌شه"

بسیاری از این افراد دچار تورش (سوگیری) اثر پس‌نگری (hindsight effect) هستند.

حتی خود ما ممکن است دچار چنین تورش رفتاری باشیم. چنین افرادی اگر پیش‌بینی‌های خود را قبل از وقوع حادثه بنویسند خواهند دید که درصد بسیار اندکی از آن‌ها به واقعیت تبدیل خواهند شد.

درصد کسانی که پس از جام‌جهانی ادعا کردند که می‌دانسته‌اند یا پیش‌بینی می‌کرده‌اند که فرانسه قهرمان خواهد شد چندین برابر کسانی است که واقعا این موضوع را پیش‌بینی کرده بودند.

#مالی_رفتاری
#اقتصاد_رفتاری

#نیمکت
http://T.me/nymkat

#دانیل_کانمن و #آموس_تورسکی در مطالعه‌ای که روی شرط‌بندی مسابقات اسب‌دوانی انجام دادند، متوجه شدند که در دورهای پایانی میزان شرط‌بندی روی اسب‌های کم‌شانس افزایش می‌یابد. آن‌ها توضیح دادند که افراد بازنده ترجیح می‌دهند ریسک کنند تا پول اولیه خود را به جیب‌هایشان برگردانند. به‌خصوص اگر بدانیم که صاحبان بنگاه‌های شرط‌بندی در هر دور ۱۷ درصد از کل مبلغ شرط‌ها را به‌عنوان کمیسیون دریافت می‌کنند، متوجه خواهیم شد که در دورهای پایانی در مجموع بسیاری از شرط‌بندها در زیان قرار دارند.

این موضوع همان #اثر_سربه‌سری (break-even effect) است که #ریچارد_تیلر هم در بازی پوکر مشاهده کرده بود. بازیکنان پوکری هم که در دورهای آغازین مقداری پول از دست داده بودند، در دورهای آخر بازی ریسک‌پذیر می‌شدند تا زیان خود را جبران کنند.

تِیلر البته می‌گوید که نمی‌توان تنها با این اثر (سربه‌سری) توضیح داد که چرا شرط‌بندها مقدار پول بیشتری روی اسب‌های پرشانس شرط نمی‌بندند که زیانشان را جبران کنند. یعنی اگر ۱۰۰ دلار عقب هستند به‌جای شرط‌بندی ۲ دلاری روی اسبی با شانس ۱ به ۵۰ مثلا ۲۵ دلار روی اسبی با شانس ۱ به ۴ شرط بندند.

#اقتصاد_رفتاری
#مالی_رفتاری

#نیمکت
http://T.me/nymkat

بسیاری از کسانی که در دوران رونق بورس وارد این بازار می‌شوند و سودهای خوبی به دست می‌آورند، این موفقیت را به توانایی‌های خود نسبت می‌دهند. این تصور اشتباه ممکن است منجر شود که آن‌ها سرمایه‌های بیشتری را وارد بازار کنند و حتی گاهی دارایی‌های کلیدی و سرمایه‌های بلندمدت (مثلاً پول حاصل از فروش خانه خود) را وارد بورس کنند. موارد بسیاری وجود دارد که این شانس اولیه زیان‌های زیادی به سرمایه‌گذاران نگون‌بخت تحمیل کرده است.

در رونق و رکود بازار مسکن هم بسیاری دچار این خسران شدند. آن‌ها سرمایه‌های خود را وارد این بازار کردند و در پایان دوران سقوط بازار، با زیان زیادی نظاره‌گر بازار بودند.

#مالی_رفتاری
#اقتصاد_رفتاری

#نیمکت
http://T.me/nymkat

در مدل‌های اقتصادی که توسط #کینز، #فریدمن و #مودیلیانی مطرح شد، انسان‌ها بسیار هوشمند و بسیار خویشتن‌دار فرض شده‌اند. در مدل مودیلیانی (که تکامل‌یافته مدل کینز و فریدمن است) فرض می‌شود که انسان درآمدهای اتفاقی خود را تا پایان عمر برنامه‌ریزی می‌کند و اثرات چنین درآمدی در مصرف انسان‌ها با چنین فرضی محاسبه می‌شود. تِیلر و #هرش_شفرین معتقد بودند که عوامل اقتصادی نه آن‌قدر باهوش و محاسبه‌گرند که بتوانند محاسبات پیچیده موردنظر این مدل‌ها را انجام دهند و آن‌قدر اراده قوی دارند که مثلاً مصرف خود را چهل سال به‌تعویق بی‌اندازند.

#ریچارد_تیلر در خاطره‌ای ذکر‌ می‌کند که در جایی به #رابرت_بارو گفته است که شما فرض می‌کنید انسان‌ها (عامل‌های اقتصادی) به‌اندازه خودتان باهوشند و من آن‌ها را به‌اندازه خودم کودن می‌دانم.

#اقتصاد_رفتاری
#مالی_رفتاری

#نیمکت
http://T.me/nymkat

#سعید_اسلامی_بیدگلی در میزگرد #روزنامه_ابتکار:

- رفتار توده‌ای (herd behavior) در تمام بازارهای جهانی وجود دارد و اتفاقا مطالعات علمی روی این پدیده از بازار آمریکا آغاز شده است. البته ممکن است شرایط اقتصادی کشور بر مررنگ شدن این پدیده‌ها تاثیر داشته باشد و یا به‌دلیل کمبود ابزارها و دوطرفه نبودن بازار، اثرات منفی بر روی سرمایه‌گذارات بیشتر باشد.

- آموزش در جهت شناسایی ریسک‌ها و مدیریت آن و همچنین درک رابطه ریسک و بازده، طراحی قوانین، مقررات و دستورالعمل‌های مناسب و توسعه ابزارها از جمله اقداماتی است که می‌تواند به کاهش رفتارهای توده‌ای بی‌انجامد. همچنین باید تلاش کنیم که سرمایه‌گذاران به‌طور غیرمستقیم و از طریق صندوق‌ها و یا با مشورت نهادهای تخصصی وارد بازار سرمایه شوند.

- مادامی که نتوانیم ثباتی در متغیرهای اقتصاد کلان ایجاد کنیم و به نرخ‌های بالای تورمی پایان دهیم، نمی‌توانیم کسی را برای انجام رفتار توده‌وار نکوهش کنیم.

#مالی_رفتاری

#نیمکت
@nymkat

#والتر_میشل در دانشگاه #استنفورد آزمایشی ترتیب داده بود که در آن به کودکان ۴ یا ۵ ساله گفته شده بود که می‌توانند هر وقت دلشان خواست با به صدا درآوردن یک زنگ یک (و تنها یک) کلوچه خوشمزه دریافت کنند. ولی اگر تا آمدن مربی صبر کنند می‌توانند سه کلوچه بگیرند.

در یک نسخه دیگر آزمایش، کلوچه‌های خوشمزه داخل بشقاب، جلوی دید و در دسترس کودکان بود. کودک باید انتخاب می‌کرد که این یک کلوچه را بخورد یا تا مدتی نامعلوم صبر کند و سه کلوچه بگیرد.

میانگین انتظار کودکان دسته اول حدود یازده دقیقه و میانگین انتظار کودکان دسته دوم تنها یک دقیقه بود.

این آزمایش‌ها در دهه ۶۰ و ۷۰ انجام شد. میشل و همکارانش ده سال بعد به این فکر افتادند که این کودکان را پیدا کنند و از سرنوشتشان با خبر شوند. ۵۰۰ کودک پیشین یافت شدند و حدود یک سوم آن‌ها به سوالات محققین پاسخ دادند. میزان صبر کودکان ده سال پیش رابطه معناداری با موفقیت تحصیلی و شغلی‌شان داشت.

#ریچارد_تیلر می‌گوید این اولین آزمایش‌هایی است که در آن "سوگیری زمان حال" (present bias) مطرح شده است.

منبع:
Thaler, Richard H. 2015. "Misbehaving: The making of behavioral economics"

#مالی_رفتاری
#اقتصاد_رفتاری

#نیمکت
http://T.me/nymkat

در سال ۲۰۰۳ مقاله‌ای از #دیوید_هرشلایفر و #تیلر_شاموی منتشر شد. هِرشلایفر و شاموِی با بررسی داده‌های بازار سهام ۲۶ کشور از ۱۹۸۲ تا ۱۹۹۷ نشان دادند که آفتاب صبحگاهی در شهرهای اصلی این کشورها با بازده سهام مرتبط است. در این تحقیق آمده است که پس از کنترل اثر آفتابی بودن هوا، بارانی یا برفی بودن هوا با بازدهی ارتباطی ندارد. هرشلایفر و شاموی می‌گویند این استراتژی معاملاتی تنها برای کسانی مناسب است که هزینه‌های معاملاتی بسیار کمی دارند، اما این نوع معامله در ذات خود هزینه‌های معاملاتی را بالا می‌برد.

این تحقیق یکی از مقاله‌های مرجع در مورد اثر mood بر بازدهی است.

#مالی_رفتاری
#اقتصاد_رفتاری

#نیمکت
http://T.me/nymkat

"نفرت از ابهام"

دو کیسه داریم. در کیسه اول ۱۰۰ توپ مشکی و ۱۰۰ توپ قرمز است. کیسه دوم هم حاوی ۲۰۰ توپ قرمز و مشکی است اما تعداد هر کدام را نمی‌دانیم.

قرار است شما دست‌تان را در یکی از کیسه‌ها کنید و یک توپ را خارج کنید. اگر توپ قرمز بود شما برنده‌اید و جایزه‌ای (مثلا ۲۰ دلار) دریافت می‌کنید. کدام کیسه را انتخاب می‌کنید؟

بیشتر مردم کیسه اول را انتخاب می‌کنند.

جالب است وقتی همین سوال را تنها با این تفاوت که "در صورت سیاه بودن توپ برنده خواهید بود" با تعداد دیگری مطرح کردند، باز هم انتخاب بیشتر مردم کیسه اول بود.

بالاخره یا شانس خارج کردن توپ قرمز از کیسه اول بیشتر از کیسه دوم است، یا شانس خارج کردن توپ سیاه...

#دانیل_السبرگ با طراحی چنین سوالاتی نشان داد که افراد در انتخاب‌های خود از ابهام گریزان و متنفرند و این پدیده به پارادوکس السبرگ شهرت یافت. این پدیده توضیح‌دهنده برخی سوگیری‌ها در تئوری تصمیم است. افراد حتی گاهی انتخاب گزینه‌های بد با احتمال‌های معین را به انتخاب گزینه‌های خوب با احتمالات نامعین ترجیح می‌دهند.

دانیل السبرگ البته بیشتر به‌خاطر ماجرای افشای اطلاعات نظامی که منجر به سقوط "نیکسون" شد شهرت دارد تا این پارادوکس...

#اقتصاد_رفتاری
#مالی_رفتاری

#نیمکت
http://T.me/nymkat

#ریچارد_تیلر (برنده نوبل اقتصاد در سال ۲۰۱۷) در پژوهشی نشان می‌دهد که اگر به پولی برچسب "پول برده" (یا پول قمار) بخورد (مثلا بگویند شما برنده ۳۰ دلار شده‌اید به‌جای این‌که بگویند شما ۳۰ دلار دارید)، صاحب مال در مورد هزینه‌کرد آن بسیار ریسک‌پذیر خواهد بود.

با این‌که این یافته بسیار تعجب‌آور است اما پژوهشگران دیگری نیز آن را گزارش کرده‌اند.

زمانی که بازارهای مالی صعودی می‌شوند و قیمت سهام بالا می‌رود، بسیاری از سرمایه‌گذاران حس "برنده بودن" دارند و رفتارهای ریسکی از خود نشان می‌دهند و سطح ریسک را در کل بازار افزایش می‌دهند. همین عامل می‌تواند موجب افزایش نوسان در قیمت سهام بشود.

#مالی_رفتاری
#اقتصاد_رفتاری
#اثر_پول_قمار

#نیمکت
http://T.me/nymkat

این ویدیو را ببنید:
https://m.youtube.com/watch?v=IGQmdoK_ZfY

این ویدیو را #دانیل_سیمونز و #کریستوفر_چبریس (از دانشگاه #هاروارد) منتشر کردند و نشان دادند که "انسان‌ها گاهی از مسائل بسیار مهم و آشکار غافل هستند."

#مالی_رفتاری
#اقتصاد_رفتاری
#monkey_business_illusion

#نیمکت
@nymkat

فرض کنید قرار است یک هفته دیگر به یک مهمانی با شام عالی و مفصل بروید. تا آن وقت هر زمان که گرسنه هستید اندیشیدن به آن شام رویایی لذت‌بخش‌تر است و فکر می‌کنید که "چه دلی از عزا در خواهید آورد!" اما پس از خوردن یک آش خانگی دستپخت مادربزرگ شاید بی‌اندیشید که در مهمانی هفته آینده غذاهای سالم‌تری از آن میز مفصل انتخاب خواهید کرد....

این یعنی مطلوبیت شما از یک رویدادِ دور به حال امروز شما وابسته است؛ همان مفهوم cold-hot empathy gap که #جورج_لوونشتاین مطرح کرده است و در تعارض جدی با آموخته‌های اقتصاد کلاسیک درباره مطلوبیت است...

#اقتصاد_رفتاری
#مالی_رفتاری

#نیمکت
http://T.me/nymkat

#رولف_دوبلی در کتاب "The Art of Thinking Clearly" اشاره می‌کند که برخی از شغل‌ها به مهارت نیاز دارد اما سرمایه‌گذاری و موفقیت در بازارهای مالی بیش از مهارت به شانس نیاز دارد.

او در حمایت از این ایده، مثالی از کتاب Thinknig Fast and Slow #دانیل_کانمن نقل می‌کند. کانمن می‌گوید عملکرد مدیران سبد یک شرکت مدیریت سرمایه را طی ۸ سال رتبه‌بندی کرده و مشاهده شده که رتبه هیچ سالی به سال‌های قبل و بعد از آن ارتباطی ندارد. در حقیقت رتبه مدیران سبدهای سرمایه‌گذاری کاملا براساس شانس به دست می‌آید. حماقت‌بار این‌که شرکت برای این شانس هر ساله به مدیران برتر خود (که بازدهی بیشتری به دست آورده‌اند) پاداش می‌دهد.

#اقتصاد_رفتاری
#مالی_رفتاری
#The_Art_of_Thinknig_Clearly
#Thinking_Fast_and_Slow

#نیمکت
http://T.me/nymkat

اگر ناگهان کولاک برفی بیاید و تقاضا برای پاروی برف‌روبی افزایش یابد، آیا منصفانه است که مغازه‌های محلی عرضه‌کننده پاروها (یا تولیدکننده آن‌ها) قیمت آن‌ها را افزایش دهند؟ بسیاری این اقدام را غیرمنصفانه می‌دانند اما اقتصاددانان کلاسیک از این افزایش قیمت دفاع می‌کنند. آن‌ها می‌گویند با افزایش تقاضا و پیشی گرفتن آن از عرضه، افزایش قیمت طبیعی است. عده‌ای حتی معتقدند که این افزایش قیمت باعث می‌شود که کسانی که نیاز بیشتری به این پاروها دارند (و پارو برایشان ارزش بیشتری دارد) بتوانند از آن استفاده کنند و به‌اندازه تقاضای متقاضیانی که زیان مبرم ندارند از مجموع تقاضا کاسته خواهد شد.

با مرگ #ویتنی_هوستون تقاضا برای دانلود آلبوم‌ها و تک‌آهنگ‌های آن به‌شدت افزایش یافت. اپل و سونی هم قیمت‌ها را افزایش دادند. سوال این‌جا بود که آیا عرضه الکترونیکی آهنگ‌ها هم محدودیت داشت؟ آیا با افزایش تقاضا کمبودی پیش می‌آمد؟ در این حالت آیا افزایش قیمت منصفانه بود؟ آیا بهتر نبود کمپانی‌های عرضه‌کننده این آلبوم‌ها و آهنگ‌ها از فرصت فروش بیشتر استفاده کنند؟ و ...

ماجرای منصفانه یا غیرمنصفانه بودن تصمیمات اقتصادی بنگاه‌ها بحثی جدی در اقتصاد رفتاری است؛ موضوعی که این روزها در اقتصاد ایران هم مطرح شده است...

#اقتصاد_رفتاری
#مالی_رفتاری

#نیمکت
http://T.me/nymkat

"راهنمای یافتن موضوعات بکر"

#سعید_اسلامی_بیدگلی در مصاحبه با هفته‌نامه #تجارت_فردا از کتاب "فراسوی ترس و طمع" (Beyond Greed and Fear) می‌گوید.

کتابی از یکی از پیشگامان #مالی_رفتاری، #هرش_شفرین.

#کتاب
#معرفی_کتاب

#نیمکت
@nymkat

یادداشت‌هایی درباره "سقلمه" (1)

شما اگر مسئول بوفه‌های مدارس کشور باشید و بدانید که ترتیب چیدن خوراکی‌ها در منوی بوفه‌ها در انتخاب دانش‌اموزان تأثیر دارد، منوها را چگونه طراحی می‌کنید؟
1. به‌گونه‌ای دانش‌آموزان بهتری انتخاب‌ها را داشته باشند؛
2. کاملا تصادفی؛
3. به‌گونه‌ای دانش‌آموزان غذای موردعلاقه خود را انتخاب کنند؛
4. به‌گونه‌ای که غذاهایی که بیشترین تخفیف را از تأمین‌کنندگان دارند، بیشترین فروش را داشته باشند،‌
5. به‌گونه‌ای که سود به حداکثر برسد.

#ریچارد_تیلر و #کاس_سانستین مباحث کتاب سقلمه (Nudge) را با این مثال آغاز می‌کنند و می‌گویند گاهی معماری انتخاب ما می‌تواند بر تصمیمات دیگران تأثیر بگذارد و زندگی آن‌ها را بهبود ببخشد، بدون این‌که انتخاب‌های آنان را محدود کند.

پ.ن. نام کامل کتاب Nudge; Improving Decisions About Health, Wealth and Happiness است و از این به بعد مطالبی از این کتاب یا درباره این موضوع خواهم‌ نوشت.

#کتاب
#سقلمه

#مالی_رفتاری
#اقتصاد_رفتاری

#نیمکت
http://T.me/nymkat

یادداشت‌هایی درباره "سقلمه" (۲)

تیلر و سانستین تلاش دارند که نشان دهند با معماری انتخاب می‌توان بدون محدود کردن آزادی افراد در گزینه‌های پیش رویشان، آن‌ها را به سمت تصمیماتی سوق داد که به تندرستی، ثروت و خوشبختی‌شان کمک می‌کند. این همان مفهوم "پدرسالاری آزادی‌خواهانه" (Libertarian Paternalism) است؛ یعنی هدایت افراد به اخذ تصمیمی خاص بدون این‌که آزادی آن‌ها در انتخاب محدود شود. این کار از طریق "سقلمه" انجام می‌شود.

سقلمه نوعی معماری انتخاب است که رفتار مردم را به‌نحو پیش‌بینی‌پذیری تغییر می‌دهد بدون این‌که گزینه‌ای را حذف یا منع کند و یا تغییر محسوسی در انگیزه‌های اقتصادی ایجاد کند. تغییر چیدمان میز غذا "سقلمه" است، اما تخفیف دادن و یا ممنوع کردن مصرف یک کالا (مثلا تنقلات) سقلمه محسوب نمی‌شود.

این تم اصلی کتاب "سقلمه" تیلر و سانستین است.

پ.ن.1. پدرسالاری آزادی‌خواهانه، "قیم‌مآبی آزادی‌خوانه" هم ترجمه شده است و "سقلمه" را "تلنگر" هم ترجمه کرده‌اند.

پ.ن.2. ریچارد_تیلر و کاس_سانستین در سال 2003 مقاله‌ای هم به نام Behavioral Economics, Public Policy and Paternalims: Libertarian Paternalism منتشر کرده‌اند که من سال‌ها پیش آن را ترجمه کرده و به چاپ رسانده‌ام.

#کتاب
#سقلمه

#مالی_رفتاری
#اقتصاد_رفتاری

#نیمکت
http://T.me/nymkat

یادداشت‌هایی درباره “سقلمه” (۳)

بسیاری با ایده پدرسالاری آزادی‌خواهانه (که در یادداشت ۲ طرح شد) مخالف هستند. آن‌ها معتقدند که انتخاب‌های انسان به‌اندازه کافی هوشمندانه هست. ایده‌ای که کمابیش پشت کتاب‌ها و متون کلاسیک اقتصاد نیز وجود دارد؛ در آن کتاب‌ها هم انسان عاقل اقتصادی به‌اندازه کافی دانا هست که تصمیمات درستی بگیرد و منافع خود را پیگیری کند. تیلر و سانستین البته معتقدند که می‌گویند که دنیای واقعی پر است از "انسان" که متاثر از احساسات و پر از اشتباه است نه "اِکان" (همان انسان عاقل اقتصادی متون کلاسیک). شاهد مثال هم انسان‌های بسیاری هستند که رفتارهایی دارند که به زیان‌شان تمام می‌شود؛ پرخوری، سیگار کشیدن، مصرف مشروبات الکلی و ... نکته این‌جاست که بسیاری از اشتباهات انسان‌های عادی حتی پیش‌بینی‌پذیر است.
برخی منتقدین پدرسالاری آزادی‌خواهانه معتقدند که این روش انتخاب افراد را محدود می‌کند و کسی (فرد، بنگاه یا دولت) حق ندارد در انتخاب‌های افراد دخالت کند. تیلر و سانستین معتقدند که اول وجود گزینه‌های بسیار زیاد لزوما به انتخاب بهینه منجر نمی‌شود و دوم این‌که در بسیاری از اوقات ناگزیر به طراحی‌هایی برای انتخاب افراد هستیم (مثال کافه در یادداشت 1 را به‌خاطر بیاورید). در حقیقت عدم وجود معماری انتخاب هم خود نوعی معماری انتخاب است. بسیاری از مردم به همان گزینه‌های پیش‌فرض عمل خواهند کرد. بنابراین چه بهتر که به معماری انتخاب فکر کنیم.

#کتاب
#سقلمه
#ریچار_تیلر
#کاس_سانستین
#مالی_رفتاری
#اقتصاد_رفتاری

#نیمکت
@nymkat