#termin #terminologiya

"Secta" — lotincha so‘z bo‘lib, dastlab "yo‘l, yo‘nalish" degan ma’noni anglatgan. Keyinchalik esa "izdoshlari bo‘lgan oqim" yoki "ta’limot maktabi" ma’nosida ishlatilgan. Hozirgi zamonda quyidagi ma’nolarda qo‘llaniladi:

1. Diniy sekta – Ma’lum din ichidagi guruh bo‘lib, o‘ziga xos e’tiqod va amaliyotlarga ega.

2. Kult (yopiq diniy guruh) – Ba’zi hollarda "sekta" so‘zi radikal yoki noodatiy e’tiqodlarga ega bo‘lgan guruhni anglatadi.

3. Falsafiy yoki siyosiy oqim – Qadimda u ma’lum falsafiy yoki siyosiy maktabga nisbatan ishlatilgan.

4. G‘oya yoki mafkuraga asoslangan jamoa – Ayrim hollarda, umumiy mafkuraga ega bo‘lgan har qanday guruhga nisbatan qo‘llaniladi.

✈️ @NavoBank - reklama.

#termin #terminologiya

➡️ USSD (Unstructured Supplementary Service Data) — bu mobil aloqa tarmog‘i orqali foydalanuvchi va operator serveri o‘rtasida qisqa matnli xabarlar almashish protokoli. USSD quyidagi maqsadlarda ishlatiladi:

🟢 Hisobdagi qoldiqni tekshirish (masalan, *100#)

🟢 Xizmatlarni yoqish yoki o‘chirish (internet paketlar, tarif rejalari)

🟢 Mobil banking va to‘lovlar

🟢 Mijozlarga xizmat ko‘rsatish menyulari

🔴 USSD SMS’dan farqli ravishda real vaqt rejimida ishlaydi va xabarlarni qurilmada saqlamaydi.

✈️ @NavoBank - reklama.

#termin #terminologiya

Maugli sindromi (Mowgli Syndrome) nima?

Maugli sindromi – bu insoniy jamiyatdan yakkalanib, hayvonlar yoki og‘ir izolyatsiya sharoitida o‘sgan bolalarga nisbatan qo‘llaniladigan atama. Bu holat odatda "yovvoyi bolalar" (feral children) fenomeni bilan bog‘liq bo‘lib, bunday bolalar normal ijtimoiy va lingvistik rivojlanishdan mahrum bo‘ladi.

Maugli sindromining asosiy xususiyatlari:

1. Nutq rivojlanishining kechikishi yoki yo‘qligi – Bunday bolalar insoniy muloqotdan uzoq bo‘lgani sababli tilda gapira olmaydi yoki juda kam so‘zlarni tushunadi.

2. Hayvonlarga xos xatti-harakatlar – Agar bola hayvonlar orasida o‘sgan bo‘lsa, ularning odatlariga moslashib ketishi mumkin (masalan, to‘rt oyoqlab yurish, ularga o‘xshash ovqatlanish, tovush chiqarish).

3. Odamlar bilan moslashishda qiyinchiliklar – O‘zga muhitda ulg‘aygan bolalar jamiyatga integratsiya qilishda qiyin vaziyatga tushadilar, chunki ular ijtimoiy qoidalarni tushunmaydilar.

4. Hissiy va ruhiy rivojlanishdagi muammolar – Mehr va insoniy munosabat yetishmagani sababli, bunday bolalar hissiy bog‘lanish hosil qilishda qiynaladi.

Sabablari:

Hayvonlar tomonidan tarbiyalangan bolalar – Tasodifan yoki ongli ravishda hayvonlar orasida ulg‘aygan bolalar.

Ota-onalar tomonidan qasddan izolyatsiya qilingan bolalar – Ba’zan bolalar zo‘ravonlik yoki e’tiborsizlik natijasida tashqi dunyodan ajratilib ulg‘ayadi.

Juda og‘ir taqdirga ega bo‘lgan bolalar – Ayrim hollarda bolalar o‘zini jamiyatdan butunlay chetlashtirib, mustaqil hayot kechirishga majbur bo‘lishi mumkin.

Mashhur holatlar:

Genni (AQSh, 1970-yillar) – 13 yil davomida ota-onasi tomonidan bir xonada qamalgan va insoniy muloqotdan mahrum bo‘lgan qiz.

Kamala va Amala (Hindiston, 1920-yillar) – Bo‘rilar tomonidan tarbiyalangan deb taxmin qilingan qizlar.

✈️@NavoBank - reklama.

#termin #terminologiya

FARQI NIMADA?

Mikrob, Bakteriya, Virus.

1. Bakteriyalar
Tuzilishi: Tiriklik belgilariga ega bo‘lgan bir hujayrali organizmlar.

Hajmi: 0,2–10 mikrometr.

Ko‘payishi: Mustaqil ravishda bo‘linish orqali.

Hayot tarzi: O‘z energiyasini mustaqil ravishda hosil qila oladi, ayrimlari foydali (ichak bakteriyalari), ayrimlari esa kasallik chaqiradi (stafilokokk, streptokokk).

Antibiotik ta’siri: Antibiotiklar bakteriyalarni o‘ldiradi yoki ularning o‘sishini to‘xtatadi.

2. Viruslar
Tuzilishi: Tiriklik belgilariga ega bo‘lmagan genetik material (DNK yoki RNK) va oqsil qobig‘idan iborat.

Hajmi: 20–300 nanometr (bakteriyalarga qaraganda ancha kichik).

Ko‘payishi: Faqat tirik hujayra ichida ko‘payadi, chunki o‘z-o‘zidan ko‘payish qobiliyatiga ega emas.

Hayot tarzi: Parazit, ya’ni tirik hujayralarga kirib, ularning ichida ko‘payadi (masalan, gripp, OITS, Covid-19).

Antibiotik ta’siri: Antibiotiklar viruslarga ta’sir qilmaydi, ularga qarshi faqat antiviral dorilar ishlatiladi.

3. Mikrob
Bu umumiy tushuncha bo‘lib, bakteriyalar, viruslar, zamburug‘lar, protozoalar va boshqa mikroorganizmlarni o‘z ichiga oladi.

Ya’ni, har bir virus yoki bakteriya mikroblar guruhiga kiradi, lekin har bir mikrob bakteriya yoki virus bo‘lishi shart emas.

XULOSA:
Bakteriyalar—mustaqil tirik organizmlar, foydali yoki zararli bo‘lishi mumkin.

Viruslar—faqat tirik hujayrada ko‘payadigan, parazit mikroorganizmlar.

Mikrob—bakteriyalar, viruslar va boshqa mikroorganizmlarni o‘z ichiga oluvchi umumiy atama.

✈️@NavoBank - reklama.

#termin #terminologiya

Demping – bu mahsulotlarni xorijiy bozorda ularning tannarxidan yoki mahalliy narxidan pastroq narxda sotish amaliyotidir. Bu strategiya odatda raqobatchilarni bozordan siqib chiqarish va ustunlikka erishish maqsadida qo‘llaniladi.

Dempingning asosiy turlari:

1. Yirtqich (predator) demping – Kompaniya mahsulotlarni juda past narxda sotib, raqobatchilarni bozordan chiqarib yuboradi, so‘ngra narxlarni oshiradi.

2. Doimiy (persistent) demping – Kompaniya bozorda o‘z ulushini saqlab qolish uchun mahsulotlarni doimiy ravishda arzon narxda sotadi.

3. Tasodifiy (sporadic) demping – Kompaniya ortiqcha mahsulotlarni tezroq sotish maqsadida vaqtincha narxlarni pasaytiradi.

Demping ko‘pincha adolatsiz savdo usuli sifatida baholanadi, shuning uchun ko‘plab davlatlar mahalliy ishlab chiqaruvchilarni himoya qilish uchun anti-demping bojlarini joriy etadi.

PS: Post TEMUʼning yorqin xotirasiga bagʻishlanadi.⚰️

✈️@NavoBank - music & quiz.

#davlat #mamlakat

BILASIZMI?

🇭🇰 Gonkong mustaqil davlat emas. U Xitoyning maxsus ma’muriy hududi (SAR) bo‘lib, "Bitta mamlakat, ikki tizim" tamoyili asosida yuqori darajada mustaqillikka ega.

🟢 Gonkongning maqomi haqida asosiy ma’lumotlar:

1842-1997-yillarda Britaniya mustamlakasi bo‘lgan: Gonkong 1997-yil 1-iyulda Britaniya tomonidan Xitoyga qaytarilgan.

Mustaqil boshqaruv: Gonkongning o‘z huquqiy tizimi, valyutasi (Gonkong dollari) va hukumati bor, lekin tashqi siyosat va mudofaa Xitoy nazorati ostida.

Asosiy qonun: Gonkongning mini-konstitutsiyasi fuqarolarga so‘z erkinligi, mustaqil sud tizimi kabi huquqlarni kafolatlaydi, lekin so‘nggi yillarda Xitoyning ta’siri ortib bormoqda.

🟠 Gonkong davlat sifatida tan olinganmi?

BMT (Birlashgan Millatlar Tashkiloti) va ko‘pgina davlatlar Gonkongni mustaqil davlat sifatida tan olmaydi.

"Bitta mamlakat, ikki tizim" modeli 2047-yilgacha amal qilishi kerak, lekin Xitoy Gonkong ustidan nazoratini kuchaytirayotganini ko‘rish mumkin.

⭐️ Mashhurlar
1. Kino va shou-biznes
• Brus Li
• Jeki Chan
• Chou Yun-fat
• Toni Leung Chiu-way
• Maggie Cheung
• Stiven Chou
• Endi Lau

2. Biznes va moliya
• Li Ka-shing
• Jozef Lau
• Genri Cheng

3. Musiqa sanoati
• Lesli Cheung
• Anita Muy
• Eson Chan
• G.E.M.

4. Sport
• Rex Tso
• Siobhan Haughey

5. Siyosat va faollik
• Joshua Vong
• Kerri Lam

✈️ @NavoBank - music & quiz.

FARQI NIMADA?

HIP-HOP 🆚 RAP

1. Hip-hop – madaniyat
Hip-hop bu faqat musiqa emas, balki kengroq madaniy harakat. U 1970-yillarda AQShning Nyu-York shahrida, xususan, afroamerikalik va lotin amerikalik jamoalarda paydo bo‘lgan. Hip-hop madaniyati to‘rt asosiy elementdan iborat:

🟢 Rap (MCing) – ritmik so‘z aytish san’ati
🟢 DJing – musiqani yaratish va ijro qilish texnikasi
🟢 Breakdance (B-boying) – raqs uslubi
🟢 Grafiti – ko‘cha san’ati

Shuningdek, hip-hopning beshinchi elementi sifatida knowledge (bilim, ongli tafakkur) ham qo‘shiladi, ya’ni ijtimoiy ong va tafakkur.

2. Rep – musiqiy janr
Rep bu hip-hop madaniyatining bir qismi bo‘lib, asosiy jihati ritmik so‘z aytish (MCing). Rapda asosan quyidagi xususiyatlar bo‘ladi:

🟠 Ritm va qafiya – so‘zlarning muayyan ritm va tempda aytilishi
🟠 Flow – ovozning ohangi, sur’ati va so‘zlar o‘rtasidagi muvofiqlik
🟠 Lirika – qo‘shiq matnining mazmuni, hikoya yoki ijtimoiy mavzular

➡️ Hip-hop – kengroq madaniyat, uning ichida musiqadan tashqari boshqa san’at shakllari ham bor.
➡️ Rep – bu hip-hopning muhim qismi, ya’ni so‘z san’ati va musiqiy ifoda shakli.

🟣 Ya’ni, har bir rep qo‘shig‘i hip-hop madaniyatiga tegishli bo‘lishi mumkin, lekin har bir hip-hop elementi faqat rep bilan cheklanmaydi.

✅ @NavoBank - music & knowledge.

#termin #terminologiya

Beaufort shkalasi – bu shamol tezligi va uning ta’sirini baholash uchun ishlatiladigan tizim bo‘lib, 1805-yilda ingliz admirali Frensis Bofort (Francis Beaufort) tomonidan ishlab chiqilgan. Ushbu shkalada shamol tezligi 0 dan 12gacha bo‘lgan darajalar bilan ifodalanadi.

Beaufort shkalasining amaliy qo‘llanilishi:
🟢 Dengizda shamol to‘lqin balandligini baholash uchun ishlatiladi.
🟢 Meteorologlar va dengizchilar uchun shamol kuchini tavsiflashda qulay o‘lchov hisoblanadi.
🟢 Shamol tezligi anemometr (shamol o‘lchagich) yordamida aniq o‘lchanmasa ham, ko‘z bilan baholash imkonini beradi.

Beaufort shkalasi bo‘yicha shamolning darajalari quyidagicha:
🟣0 daraja (Shabada yo‘q) – Shamol tezligi 0–0.2 m/s. Havoda harakat sezilmaydi, tutun to‘g‘ri yuqoriga ko‘tariladi.
🟣1 daraja (Juda yengil shabada) – Shamol tezligi 0.3–1.5 m/s. Barglar mayin qimirlab turadi.
🟣2 daraja (Yengil shabada) – Shamol tezligi 1.6–3.3 m/s. Barglar va mayda shoxlar qimirlashadi.
🟣3 daraja (Past darajadagi shabada) – Shamol tezligi 3.4–5.4 m/s. Barglar harakat qiladi, bayroqlar silkinadi.
🟣4 daraja (Mo‘tadil shamol) – Shamol tezligi 5.5–7.9 m/s. Daraxt shoxlari qimirlashadi, chang ko‘tarilishi mumkin.
🟣5 daraja (Biroz kuchli shamol) – Shamol tezligi 8.0–10.7 m/s. Daraxt shoxlari tebranadi, mayda to‘lqinlar paydo bo‘ladi.
🟣6 daraja (Kuchli shamol) – Shamol tezligi 10.8–13.8 m/s. Katta daraxtlar harakatlanadi, soyabon ochish qiyinlashadi.
🟣7 daraja (Juda kuchli shamol) – Shamol tezligi 13.9–17.1 m/s. Daraxt tanalari silkinadi, yurish qiyinlashadi.
🟣8 daraja (Bo‘ronli shamol) – Shamol tezligi 17.2–20.7 m/s. Novdalar sinishi mumkin, yengil tuzilmalar zarar ko‘rishi ehtimoli bor.
🟣9 daraja (Katta bo‘ron) – Shamol tezligi 20.8–24.4 m/s. Uzoq davom etsa, binolar shikastlanishi mumkin.
🟣10 daraja (Dovul) – Shamol tezligi 24.5–28.4 m/s. Daraxtlar ildizi bilan qo‘porilishi mumkin, jiddiy zarar yetkazadi.
🟣11 daraja (Kuchli dovul) – Shamol tezligi 28.5–32.6 m/s. Uy tomlari ko‘tarilishi mumkin, katta vayronagarchilik keltiradi.
🟣12 daraja (Qaynoq dovul yoki uragan) – Shamol tezligi 32.7 m/s va undan yuqori. Katta vayronagarchilik sodir bo‘lishi, binolar qulash xavfi bor.

✈️@NavoBank - music & quiz

#termin #terminologiya

Hunbok (한복) – Koreyaning an’anaviy milliy kiyimi bo‘lib, u nafisligi va rang-barangligi bilan ajralib turadi. U odatda maxsus bayramlar, to‘ylar va rasmiy marosimlarda kiyiladi.

Hunbokning asosiy qismlari:
🟠 Ayollar uchun: Jeogori (yelkaga kiyiladigan qisqa ko‘ylak) va chima (uzun yubka).
🟢 Erkaklar uchun: Jeogori va baji (keng shimlar).

Hunbok ko‘pincha ipakdan tikiladi va milliy naqshlar bilan bezatiladi. Uning rangi va dizayni kiyim egasining yoshi, ijtimoiy mavqei va tadbir turiga qarab farq qiladi.

✈️@NavoBank - reklama.

#kompaniya

⚽️ Umbro — bu mashhur britaniyalik sport kiyimlari va jihozlari brendi. U 1924-yilda Angliyada asos solingan bo‘lib, futbol kiyimlari, butsalar va boshqa sport anjomlarini ishlab chiqarishga ixtisoslashgan.

Umbro haqida qiziqarli ma’lumotlar:

Maxsus futbol jihozlari: Ko‘plab milliy terma jamoalar va futbol klublari uchun forma ishlab chiqargan.

Ikonik dizaynlar: 1990-yillar va 2000-yillar boshida Umbroning futbol liboslari juda mashhur bo‘lgan.

Nike bilan bog‘liqligi: 2007-yilda Nike kompaniyasi Umbro’ni sotib olgan, lekin keyinchalik 2012-yilda Iconix Brand Group’ga sotilgan.

✈️@NavoBank - reklama.

👍NEWS

🎁Ramazon sovg'asini kutib oling🎁

🔋 Zakovatga doir YANGİ 45 ta kanal🤔

✈️Darajangiz qanday bo'lishidan qattiy nazar o'zingizga mos kanal topishingiz aniq💯

Barcha kanallarga obuna bo'lish
Barcha kanallarga obuna bo'lish
Barcha kanallarga obuna bo'lish

BILASIZMI?

🟢 "Туалетная вода" (Eau de Toilette, EDT) atamasi fransuzchadan kelib chiqqan boʻlib, "toilette" soʻzi ilgari oʻzini parvarish qilish (yuvinish, soch taroqlash, atir surtish) maʼnosini anglatgan. Bu soʻz "toile" (mato) soʻzidan kelib chiqqan, chunki oʻsha davrlarda ayollar atir singdirilgan matolardan foydalanib, oʻzlariga xushboʻy hid berganlar.

🟠 Vaqt oʻtishi bilan "Eau de Toilette" iflorlarning yengilroq shakli sifatida shakllanib qolgan. Unda parfyumeriya moylarining konsentratsiyasi 5-15% boʻlib, parfyum suvi (Eau de Parfum, EDP) yoki duxilar (Parfum, Extrait de Parfum) bilan solishtirganda ancha yengilroq boʻladi.

🟣 Shuning uchun "Toilette" soʻzi bu yerda hozirgi maʼnodagi "WC" soʻziga tegishli emas, balki oʻzini parvarish qilish madaniyati bilan bogʻliq tarixiy anʼanaga asoslangan.

PS: Koʻpchilikni qiziqtirgan savolga javob topildi)

✈️@NavoBank - music & quiz.

#termin #terminologiya

➡️ Stereotip – bu muayyan guruh, odamlar yoki hodisalar haqida shakllangan umumiy va soddalashtirilgan qarash yoki tushuncha. Bu fikrlar ko‘pincha haqiqatga to‘g‘ri kelmaydi yoki haddan tashqari umumlashtirilgan bo‘ladi.

↪️ Stereotiplar ba'zan odamlarning noto‘g‘ri qarorlar qabul qilishiga yoki kamsitishga sabab bo‘lishi mumkin. Shu sababli, har bir inson yoki holatga individual yondashish muhim.

🟢 Milliy stereotiplar:
Nemislar – har doim intizomli va aniq rejaga amal qiladi.
Fransuzlar – faqat romantik va gastronomiyani yaxshi ko‘radigan xalq.
Amerikaliklar – semiz va faqat fastfud yeydi.
O‘zbeklar – mehmondoʻst va saxiy boʻladi.

🟢 Jinsiy stereotiplar:
Erkaklar – faqat mantiqiy fikrlaydi, hissiyotlarini kam namoyon qiladi.
Ayollar – texnikaga qiziqmaydi va avtomobil haydashni bilmaydi.

🟢 Kasbiy stereotiplar:
Advokatlar – har doim yolg‘on gapiradi.
O‘qituvchilar – juda qattiqqo‘l va hayotdan zavqlanmaydigan odamlar.
San’atkorlar – dangasa va beparvo bo‘ladi.

🟢 Yoshga oid stereotiplar:
Qariyalar – zamonaviy texnologiyalarni tushunmaydi.
Yoshlar – dangasa va faqat telefon o‘ynaydi.

✈️@NavoBank -reklama.

Pablo Escobar – dunyodagi eng mashhur narkobaronlardan biri bo‘lib, uning hayoti va faoliyati ko‘pchilikni qiziqtiradi.

8 ta qiziqarli faktlar:

1. Eng boy jinoyatchilardan biri bo‘lgan.
1980-yillarda Pablo Escobar dunyodagi eng boy odamlar ro‘yxatiga kiritilgan. Forbes jurnaliga ko‘ra, uning boyligi $30 milliard atrofida bo‘lgan.

2. Pulni yo‘q qilishga majbur bo‘lgan.
Escobar juda ko‘p pul ishlab topganligi sababli, ularni saqlashning imkoni bo‘lmagan. Natijada, katta miqdordagi pullar yer ostiga ko‘milgan yoki yoqib yuborilgan. Hatto qochqinlikda bo‘lganida, qizini sovuqdan saqlash uchun $2 millionni yoqib yuborgan degan gaplar bor.

3. Pullarni sichqonlar yeb qo‘ygan.
Escobar karteli shunchalik ko‘p pul ishlaganidan, ularni bankka sig‘dira olmagan. Har oy taxminan $2 milliard naqd pul topgan. U pullarni omborlarda saqlagan va hisob-kitobchilarning aytishicha, yiliga 10% pul sichqonlar yoki namlik sababli yo‘qolgan.

4. U Kolumbiyani sotib olishni xohlagan.
U Kolumbiyaning tashqi qarzini ($10 milliard) to‘lash evaziga o‘ziga nisbatan qo‘yilgan ayblovlarni olib tashlashni taklif qilgan.

5. Hayvonot bog‘i qurgan va bugungi kunda u muammo bo‘lib qolgan.
Escobar shaxsiy hayvonot bog‘ini tashkil qilgan. U yerda fil, jirafa, zebra va hattoki gippopotamlar ham bo‘lgan. Bugungi kunda uning gippopotamlari Kolumbiya ekotizimiga moslashib, nazorat qilib bo‘lmaydigan darajada ko‘payib ketgan.

6. Eng mashhur qamoqxonani qurgan.
Kolumbiya hukumati bilan kelishib, Escobar o‘z qamoqxonasini La Catedral nomi bilan qurgan. Bu oddiy qamoqxona emas, unda kazino, diskoteka, sauna va hattoki futbol maydoni ham bo‘lgan. U yerda bo‘lib turib ham biznesini davom ettirgan.

7. Qochish uchun plastika operatsiyasini rejalashtirgan.
U politsiyadan qochish uchun yuziga plastik operatsiya qilib, yangi shaxs sifatida yashashni rejalashtirgan, ammo rejasini amalga oshirishga ulgurmagan.

8. O‘limi sirli hisoblanadi.
1993-yil 2-dekabr kuni politsiya tomonidan otib o‘ldirilgan deb hisoblanadi, ammo oilasining aytishicha, u o‘zini o‘zi otib o‘ldirgan.

Escobar shaxsiyati ham, hayoti ham juda qiziqarli va sirli bo‘lib, bugungi kungacha ko‘plab filmlar va seriallarga ilhom manbai bo‘lib kelmoqda.

✈️@NavoBank - music & quiz

⛓️ Qarz tuzog‘i diplomatiyasi – bu iqtisodiy va geosiyosiy strategiya bo‘lib, bir davlat boshqa davlatga katta miqdorda kreditlar ajratadi, lekin qarzdor davlat bu qarzlarni o‘z vaqtida qaytara olmaganda, kredit beruvchi davlat undan siyosiy yoki iqtisodiy imtiyozlar talab qiladi.

Qarz tuzog‘i qanday ishlaydi?

1. Davlat kredit oladi – Katta infratuzilma loyihalarini moliyalashtirish uchun boshqa davlatdan yoki xalqaro tashkilotlardan qarz oladi.

2. Qarzni to‘lash qiyinlashadi – Agar investitsiya yetarlicha daromad keltirmasa yoki iqtisodiy qiyinchiliklar yuzaga kelsa, qarzdor davlat kreditni qaytara olmaydi.

3. Qarz evaziga imtiyoz berish majburiyati – Kredit beruvchi davlat qarzdor mamlakatdan siyosiy, iqtisodiy yoki harbiy sohalarda muayyan imtiyozlar talab qilishi mumkin.

Misollar:
🟢 Shri-Lanka va Hambantota porti: Xitoy Shri-Lankaga port qurish uchun katta miqdorda kredit berdi. Shri-Lanka qarzni to‘lay olmaganidan keyin 2017 yilda port 99 yilga Xitoy kompaniyasiga ijaraga berildi.
🟢 Afrikadagi Xitoy kreditlari: Ba’zi Afrika davlatlari Xitoydan katta miqdorda kredit olgan, lekin ularni qaytarish qiyinlashgach, Xitoy ularning tabiiy resurslari yoki infratuzilma obyektlarini nazorat qilishga harakat qilmoqda.

🟣Xulosa:
Qarz tuzog‘i diplomatiyasi mustamlakachilikning zamonaviy shakli deb ham qaralishi mumkin, chunki u orqali iqtisodiy qaramlik va siyosiy ta’sir kuchayadi. Lekin Xitoy bu strategiyani qo‘llayotganini inkor etib, investitsiyalari savdo va taraqqiyotga xizmat qilishini ta’kidlaydi.

Coming soon: Neomustamlakachilik nima?🔗

✅ @NavoBank – nafaqat musiqa.

#termin #terminologiya

🟢Neomustamlakachilik – bu zamonaviy dunyoda iqtisodiy, siyosiy yoki madaniy usullar orqali boshqa davlatlarni nazorat qilish va ularga ta’sir ko‘rsatish siyosati. Bu an’anaviy mustamlakachilikdan farqli o‘laroq, bevosita hududiy bosib olish yoki harbiy kuch ishlatish orqali emas, balki iqtisodiy qaramlik, siyosiy bosim va madaniy ta’sir orqali amalga oshiriladi.

🟢 Neomustamlakachilikning asosiy belgilari:
1. Iqtisodiy qaramlik.
Katta davlatlar rivojlanayotgan mamlakatlarga katta miqdorda investitsiya yoki kreditlar berib, ularni iqtisodiy jihatdan o‘ziga bog‘lab qo‘yadi.
🟣 Mahalliy iqtisodiyot rivojlanish o‘rniga xorijiy kompaniyalar foydasiga ishlaydi.

2. Siyosiy ta’sir.
Qarz yoki investitsiyalar evaziga kuchli davlatlar boshqa mamlakatlarning ichki siyosatiga ta’sir o‘tkazishi mumkin.
🟣 Bu davlatlarning hukumatlari mustaqil qaror qabul qilishdan cheklanadi.

3. Resurslarni ekspluatatsiya qilish.
Neomustamlakachi davlatlar tabiiy boyliklarga ega hududlarda katta konlar yoki qishloq xo‘jaligi loyihalarini nazorat qiladi, lekin mahalliy aholiga foyda yetarli darajada tegmaydi.

4. Madaniy va axborot nazorati.
Katta davlatlar ommaviy axborot vositalari, ta’lim tizimi va madaniyat orqali o‘z qadriyatlarini yoyadi va mustamlakachilik merosini mustahkamlaydi.
🟣 Natijada, mahalliy madaniyat va tillar o‘z ahamiyatini yo‘qotishi mumkin.

Misollar:
➡️ Afrikadagi Fransiya va G‘arb davlatlari
➡️ Ba’zi sobiq mustamlakachi davlatlar (masalan, Fransiya) Afrikadagi sobiq mustamlakalarining iqtisodiy va siyosiy hayotiga ta’sir ko‘rsatishda davom etmoqda.
➡️ Ko‘plab Afrika davlatlari mustaqillikka erishgan bo‘lsa-da, ularning iqtisodiy tizimlari va pul birligi (masalan, CFA franki) hali ham Fransiya ta’sirida qolmoqda.

➡️ Xitoyning "Bir makon, bir yo‘l" loyihasi.
Xitoy ko‘plab mamlakatlarga infratuzilma qurish uchun katta kreditlar bermoqda. Ba’zi davlatlar qarzni qaytara olmaganda, Xitoy ularning portlari yoki strategik infratuzilmasini o‘z nazoratiga olishi mumkin (masalan, Shri-Lanka).

Xulosa:
Neomustamlakachilik bevosita harbiy bosib olishsiz ham davlatlarning o‘z mustaqilligini cheklashi mumkin. Bu jarayon asosan iqtisodiy va siyosiy usullar orqali amalga oshadi, natijada kichik davlatlar yirik davlatlarga qaram bo‘lib qoladi.

Mavzu:
1. Qarz tuzogʻi diplomatiyasi.

✅ @NavoBank – neokanal