#سخن_روز
.

زهر دارد در درون، دنیا چو مار
گرچه بینی ظاهرش نقش و نگار

( عطار، ق ۶، پندنامه، ص ۲۱ )
@naein_nameh

#آموزش_گویش_نایینی
.

بند ششم مسمط زیبای "یادش بخیر سروده جناب اقا سید رضا مرتضوی با صدای فرزند گرامیشان


تودوری و کوکونار و نُم نَبِر/
درمونی پاکیچَه بیو و وا و صِئر/
گرچه دوُوا بی ولیکن الحَذِر/
یعنی گُو ، احمد لَکِر دسُش نَکِر/
دی نصیحتی ماجون یادُش بخیر/


6🌺🌺🌺🌺


تودوری (توتوری)= خشخاش
کوکونار = کوکنار ، کپسول یا کاسبرگ گیاه خشخاش که با خراشیدن آن شیرآبه سفیدرنگی بدست می‌آید که با خشک کردن آن (آب آن گرفته شود) ماده‌ای قهوه‌ای رنگ به نام تریاک حاصل می‌شود.
نُم نَبِر = اسمش را نبر،کنایه از آنچه که در ذِکر نام آن نیز باید اکراه داشت ( منع شده ) ، در اینجا هدف تریاک است
پاکیچَه = اسهال
وا = باد، در اینجا بیماری ، حالتی که به نظر اطبای قدیم در داخل بدن حاصل و سبب صرع ، درد و قولِنج .... می شد
صِئر = غش ، صرع
بی = بود
نَکِر = نکن
احمد لَکِر دسُش نَکِر = بر حذر داشتن ،این تمثیل کنایه برای اعلام خطر در خصوص چیزی یا کاری گفته می شود
نصیحتی = نصیحتِ
ماجو ، ماجون = مادربزرگ


#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh

بمناسبت روز زمین..
وطن چون ناموس و زمین و خاکش گرامی است..
چنین نقشی است برای مادر در زندگانی

استاد اکبر آخوندی
@naein_nameh

#مشاهیر_نایین
.
باقر خان پیرنیا
فرزند مرحوم معاضدالسطنه
او در دانشگاه تهران تحصیل و از مشاغل مهم او ابتدا چهار سال استاندار فارس و سپس چهار سال استاندار خراسان و نایب التولیه آستان قدس بود
باقر پیرنیا خوشنام‌ از فارس‌ رفت‌ و این‌ سعادتی‌ است‌ که‌ نصیب‌ منوچهر پیروز و استانداران‌ بعدی‌ نگردید؛ برخلاف‌ اینکه‌ پیرنیا در دورانی‌ حساس‌ و بحرانی‌ به‌ استان‌ فارس‌ اعزام‌ شد. پیرنیا وارث‌ استانداری‌ خشن‌ و فاسد به‌ نام‌ سپهبد کریم‌ ورهرام‌ بود. سیمای‌ این‌ دو به‌ کلی‌ متفاوت‌ بود و شاید همین‌ تمایز فاحش‌ به‌ پیرنیا جلوه‌ بیشتری‌ می‌بخشید. پیرنیا درست‌ می‌گوید. بدون‌ تردید خوشرویی‌ و حسن‌ سلوک‌ او مرهمی‌ بر جراحات‌ عمیقی‌ بود که‌ سپهبد ورهرام‌ و سپهبد بهرام‌ آریانا (ارتشبد بعدی)، فرمانده‌ نیروی‌ جنوب‌ بر پیکر فارس‌ وارد آوردند.

مجله فکاهی معروف"توفیق" در زمان استانداری او در فارس
یک آگهی استخدام به شکلی طنز چاپ کرده بود . آگهی چنین بود:
استانداری فارس کارمند استخدام می کند . اما در دایره ای دور اگهی نوشته بود ، نایینی ، نایینی، نایینی،نایینی........

@naein_nameh

#سخن_روز
.
جدای از محتوی سنگین و ثقیل رباعی که مخصوص سروده های خیام است، سه بار استفاده از کلمه "آرند " نام زادگاه نگارنده برایم مشوقی بود.
@naein_nameh

#آموزش_گویش_نایینی
.


قسمت هفتم مسمط "یادش_بخیر"سروده اقا سید رضا مرتضوی با صدای فرزند گرامی ایشان

هیمِه چی از روس و هند و چین نَبی/
بالا شوی بی سَرت و بی هُرچین نَبی/
تُمُّنی قِر کِمتر از پاچین نَبی/
خُل وِ سِری قالیی نایین نَبی/
گیلیمی هولُک آمو یادُش بخیر/


7🌺🌺🌺🌺


هیمِه چی  = همه چیز
نَبی = نبود
.بالا شُی = بالا رفتن ، (ترقی و پیشرفت کردن)
سَرت = نردبان
هُرچین(اُرچِن)= راه پله
تُمُّنی قِر = نوعی شلوار زنانه با چین زیاد و شبیه دامن
پاچین = نوعی پیراهن زنانه یا دامن که دارای چین های فراوان و معمولا گل دار بود
کل مصرع اشاره دارد به ضرب‌المثل کهر از کبود کمتر نیست
خُل = خاکستر
خُل وِ سِر = اصطلاحی است مثل خاک بر سر ولی زننده تر
هولُک آمو ( هامون آباد ) = نام روستایی است در غرب شهرستان نایین بین آرند و ورپا که در آنجا گلیم جُلی را خوب می بافتند

#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh

ارگ قورتان، بنای عظیم خشتی ایران

🔹ارگ قورتان در اصفهان تنهای قلعه‌ای است که مسکونی قلمداد می‌شود و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
🔹این قلعه که در حدود ۱۰۰۰ سال قدمت دارد و قدمت آن به قرن چهارم هجری و به دوره حاکمیت دیلمیان می‌رسد.

اخبار اصفهان در تلگرام👇
@akhbareisfahan

عکسی از سفر تاریخی ملکه الیزابت دوم به اصفهان در ۱۳ اسفند ۱۳۳۹. او پس از بازگشت به لندن گفت «پس از چهارصد سال من نخستین پادشاه انگلیس بودم که به ایران رفتم.»
در درازنای تاریخ جز ملکه الیزابت دوم پادشاه انگلستان که هفتاد سال پادشاهی کرد، شاپور دوم پادشاه ساسانی از سال ۳۰۹ تا سال ۳۷۹ میلادی به مدت هفتاد سال به تخت سلطنت نشست.
@naein_nameh

#آموزش_گویش_نایینی
.
بند هشتم از مسمط زیبا از اقا سید رضا مرتضوی


(ویژه کجان و کجانی ها)

وَختی گو محصولی نابی مهریجُن/
خشت مالی،خُی گِلی لایی گالَ خُن/
گُندوج و دیرَوش بیو نخ و سوُجُن/
یعنی گُو سِنگی کوُجُن یوُزُی کوُجُن/
سِر بیلِندیی هُمو یادُش بخیر/


🌺🌺🌺🌺

در این قسمت بیشتر به کجان و ضرب‌المثل نایینی معروف که مربوط به کجان است پرداخته شده

مهریجُن یا مهریجان = نام یکی از مزارع اطراف کجان است ، این نام که معرب مهرگان است برای ایرانیان آشنا و بسیاری از روستاها ،آبادی ها و مزارع از این نام با مسما برخوردار هستند
گِل لا  = گل رس
گالَ ، گاله = گود ، گودال ، چاله
گالَ خُن ، گالَ خون  = نام محل ، گودالی در نزدیکی کجان که از خاک مرغوب آن برای درست کردن گل و خشت استفاده می شد
گُندوج  = جوالدوز ، سوزنی بزرگ که برای زدنِ بخیه های درشت مورد استفاده قرار می گیرد
دیرَوش = درفش ، در اینجا ابزاری برای سوراخ کردن و بخیه زدن ، معمولا برای پینه دوزی و گیوه  دوزی
سوُجُن = سوزن
کوُجُن  ، کوجون = کجان
یوُز = گردو
هُمو = نام مکانی بسیار قدیمی در کجان ، یکی از ملک های کجان نزدیک وندیش


#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh

#مثل_حکم_نایینی
.
"عاروس پیسندی زوماش وابوی"
عروس را باید داماد بپسندد
کنایه از عدم دخالت غیر منطقی و بیجا برای ازدواج جوانان
.
"عاروس از وِسگی جوهونو، آوِله اش جی بِر اُمیه"
عروس از بس زیباست ، ابله اش هم در آمده
کنایه از زشت بودن طرف
.
"عاروس نازُشو و جهازُش"
عروس نازش به جهازش است
برای عروس پر مدعایی که بخاطر جهیزیه زیاد به همسرش و دیگران فخر می فروشد.
.
"عاروسم چَلّه ای باهار اوزایه، دُتوم چَلی زیمسّون"
عروسم چله بهار می زاید و دخترم در زمستان
اصطلاحی برای اشاره به تبعیض و بی عدالتی
(امثال و حکم نایینی)
@naein_nameh

#سخن_روز
.
بدون شرح
@naein_nameh

#مشاهیر_نایین

.
رفیقای نایینی
میرزا رفیقا (نایینی الاصل یزدی المسکن)

تذکره نصرآبادی می نویسد:
رفیقا از ولایت نایین و از اولیاء بالا و پایین است. هرگز شاهبازی مثل او در هوای تجرید بال و پر نگشود و هیچگاه سیّاحی 
چون او بیابان تفرید و ارشاد نپیمود، از تازیانه ریاضت نفس را سرکوفته و بساط خاطر را از ما سوی الله به جاروب بی تعلّقی روفته، لطیفه های شورانگیزش نمکین و گفتگوهای شیرینش دلنشین بود.
در عالم معرفت همه کاره و در طریق حقیقت میانه رو و برکناره، به سبب وسعت مشرب با ترک و تاجیک اختلاطش چسبان و 
در بزم و یک رنگی قبول کافر و مسلمان و طبعش لطیف بود.
از اوست:
مریضی که در عشق تب می کند
علاجش دو عنّاب لب می کند
تو در فکر نازی و از هر طرف خط سبز روزی به شب می کند
و همچنین:
این قوم که در پناه ریش آمده اند
گرگند که در لباس میش آمده اند
برگشته از اسلام و به خویش آمده اند
پس رفته به این گمان که پیش آمده اند
این عارف گمنام که هم عصر میرزا رفیعا نایینی بوده (صفویه) و به دلیل مشابهت نامش در برخی متون با رفیعای نایینی یکی تلقی شده ،حال آن که مشرب میرزا رفیعا فلسفه و حکمت بوده است.
@naein_nameh

مارگیر مصدوم...
مارگیر از پرنده‌های بومی چوپونونه که البته اسم علمیشا بلد نیستم...
قیافش نازه. لاکن نوک تیز و خطرناکی داره، یهو زد تخم چشمتونا در انداخت...
این مارگیر قلم‌شکسته به خونه یکی همشهریا پناه برده که دوستان دنبال مداوای پای شکسته‌ش هستند.

🌸🍃🌸
🍃🌸
🌸

#آموزش_گویش_نایینی

.قسمت نهم


جولاهی و کار و کاشی، پس کُو شی؟
دَسَّه و یانَه توراشی، پس کُو شی؟/
اشتری بعبع و هاشی، پس کُو شی؟/
چَش وِرهی ایروُاشی، پس کُو شی/
اَرونَه و  لوکّچو  ، یادُش بخیر/





9🌺🌺🌺🌺


جولاهی (جولایی)= پارچه بافی ، بافندگی، نساجی
کار = دستگاه و لوازم بافندگی و آهار زنی
کاشی = هدف کاشی سنتی نایین است که شهرت و محبوبیت خاصی داشته ،  هنوز نمونه هایی از آن در بناهای قدیمی موجود است
دَسَه = دسته، در اینجا هدف دسته هاون است که انواع چوبی و سنگی دارد
یانَه = هاون
توراشی = تراشیدن ، سائیدن ، پرداخت کردن
یانَه توراشی = صنعت ساخت هاون
اشتر = شتر
اشتری بعبع = شتری که غلغل می کند ، شتر مست
اشتری بعبع ؛ کنایه هم هست و در خصوص افراد سر به هوا و بی تأمل و بی فکر بکار می رود

هاشی = بچه شتر تا یک سالگی را گویند.
چَش وِ رَه = چشم به راه ، منتظر
ایروا = آن روزها
ایروُاشی = آن روزها هستم
پس کُو شی = پس چه شد ؟

اَرونَه = شتر دو ساله ، بزرگترین شتر در گله شتران را اَرونَه ( آروانا )  گویند . در لهجه نایینی آسیاب را اَر می گویند که برای چرخاندن نوعی از آسیاب ، از این شتر استفاده می شد

یک نغمه ی بسیار زیبایی هم داریم که اغلب هنگام لالایی گفتن در ننو( نئَنی در گویش محلی ) زمزمه می شد که بیان آن چندان خالی از لطف نیست
لُو ْ  لُوْ   لُو  ْ لُو ْ ، اَرونَه
چیچیت بارُ ، ویشوُْنه
یَه مِنُش ماده تا گا تِم
گُوچَه زانَه ، شوما تِم

لوک = نام نوعی شتر کم موی بارکش است . (از فرهنگ لغات عامیانه ٔ جمال زاده ). خوانش بند نهم در پست بعدی



#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh

در خدمت دکتر رجایی انارکی کانی شناس و گوهرشناس برجسته کشور- انارک - افق نایبن ۱۹ شهریور ۱۴۰۱
@naein_nameh

#آداب_رسوم_نایین_قدیم
.
نشان کرده
در نایین قدیم کودکان (بخصوص عمو زادگان) را به عنوان همسر اینده نشان می کردند. این کار با بردن پارچه یا طلا انجام می شد.
"..در لرستان بین مردم رسم هست بچه ها یک دختر را نشان می کنند ..نشان در پهلوی دری بمعنای هدف گیری..این پسر بختیاری ..دختر خانم را نشان کرده و قرار هست با او ازدواج نماید."
اکبر اخوندی
@naein_nameh

#مثل_حکم_نایینی
.
"عقدی دُتو عامو وپور عامو پا عَرش"
عقد دختر عمو و پسر عمو در اسمانها بسته شده
.
"علی هادی،ریشُت یا دیی"
علی هادی رویش را کامل دیدی
وقتی بخواهند شخصی را از کسی مایوس کنند.
.
"علف خوبو وِ دِئنی بزی خاش یَه"
علف خوبه به دهن بز مزه کند.
کنایه از عروس خوبه پسند داماد باشد.
@naein_nameh

#مشاغل_فراموش_شده
.
آسیاب دستی(اَر، ائر)
دوسنگ مدور تراشیده شده به قطر تقریبی هفتاد سانتی متر یا کمی بیشتر که سنگ زیرین ثابت
مرد خوب است که در کشاکش دهر
سنگ زیرین آسیا باشد
سنگ رویی با سوراخی در وسط و نصب دسته ای چوبین متحرک (دوار)
با ریختن گندم در سوراخ سنگ بالایی و چرخش ان، گندم بین دو سنگ به آرد تبدیل می شود.
محمدعلی سرحدی
آسیاب دستی
@naein_nameh

#آموزش_گویش_نایینی
.
بند دهم از مسمط زیبای "یادش بخیر"جناب اقا سید رضا مرتضوی با قرائت فرزندشان جناب آقا مجتبی مرتضوی



رونقی بازاری قیدیم، دیی نَیُو/
( پیدا نیست )
لایقی مردمی نایین دی نَیو/
( این نیست )
شیری کَرک و جونی آدِم بی،نَیُو/
( بود و نیست )
راسُشی وات وَختی شیوات بینی یو/
( بومی است )
دُکُّنای سِر کُکُلو یادُش بخیر/

10 🌺🌺🌺🌺

دیی نیو =ُ پیدا نیست
دی نیو = این نیست
کَرک = مرغ
مصرع سوم اشاره دارد به ضرب المثل از شیر مرغ تا جون آدمیزاد
بی ، نیو =ُ بود و نیست ، قبلا بود ولی حالا نیست
راسُشی وات = راست می گفتند
وختی شیوات = وقتی می گفتند
(در مصرع چهارم اشاره شده است بر صداقت)
بینی ، بونی = بومی
بینی یو = بومی هست
دُکُّنای = مغازه ها ، دکان های
سِر کُکُلو = سرپر ، لبریز ، انباشته ، مملو


#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh