🌸🍃🌸
🍃🌸
🌸

#آموزش_گویش_نایینی
#یادش_بخیر
قسمت ششم


تودوری و کوکونار و نُم نَبِر/
درمونی پاکیچَه بیو و وا و صِر/
گرچه دوُوا بی ولیکن الحَذِر/
یعنی گُو ، احمد لَکِر دسُش نَکِر/
دی نصیحتی ماجو یادُش بخیر/


6🌺🌺🌺🌺


تودوری (توتوری)= خشخاش
کوکونار = کوکنار ، کپسول یا کاسبرگ گیاه خشخاش که با خراشیدن آن شیرآبه سفیدرنگی بدست می‌آید که با خشک کردن آن (آب آن گرفته شود) ماده‌ای قهوه‌ای رنگ به نام تریاک حاصل می‌شود.
نُم نَبِر = اسمش را نبر،کنایه از آنچه که در ذِکر نام آن نیز باید اکراه داشت ( منع شده ) ، در اینجا هدف تریاک است
پاکیچَه = اسهال
وا = باد، در اینجا بیماری ، حالتی که به نظر اطبای قدیم در داخل بدن حاصل و سبب صرع ، درد و قولِنج .... می شد
صِر = غش ، صرع
بی = بود
نَکِر = نکن
احمد لَکِر دسُش نَکِر = بر حذر داشتن ،این تمثیل کنایه برای اعلام خطر در خصوص چیزی یا کاری گفته می شود
نصیحتی = نصیحتِ
ماجو ، ماجون = مادربزرگ


#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh


🌸
🍃🌸
🌸🍃🌸

🌸🍃🌸
🍃🌸
🌸

#آموزش_گویش_نایینی
#یادش_بخیر
قسمت هفتم

هیمِه چی از روس و هند و چین نَبی/
بالا شُی بی سَرت و بی هُرچین نَبی/
تُمُّنی قِر کِمتر از پاچین نَبی/
خُل وِ سِری قالیی نایین نَبی/
گیلیمی هولُک آمو یادُش بخیر/


7🌺🌺🌺🌺


هیمِه چی = همه چیز
نَبی = نبود
.بالا شُی = بالا رفتن ، (ترقی و پیشرفت کردن)
سَرت = نردبان
هُرچین(اُرچِن)= راه پله
تُمُّنی قِر = نوعی شلوار زنانه با چین زیاد و شبیه دامن
پاچین = نوعی پیراهن زنانه یا دامن که دارای چین های فراوان و معمولا گل دار بود
کل مصرع اشاره دارد به ضرب‌المثل کهر از کبود کمتر نیست
خُل = خاکستر
خُل وِ سِر = اصطلاحی است مثل خاک بر سر ولی زننده تر
هولُک آمو ( هامون آباد ) = نام روستایی است در غرب شهرستان نایین بین آرند و ورپا که در آنجا گلیم جُلی را خوب می بافتند

#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh

🌸
🍃🌸
🌸🍃🌸

🌸🍃🌸
🍃🌸
🌸
#آموزش_گویش_نایینی

#یادش_بخیر
قسمت هشتم
(ویژه کجان و کجانی ها)

وَختی گو محصولی نابی مهریجُن/
خشت مالی،خُی گِلی لایی گالَ خُن/
گُندوج و دیرَوش بیو نخ و سوُجُن/
یعنی گُو سِنگی کوُجُن یوُزُی کوُجُن/
سِر بیلِندیی هُمو یادُش بخیر/


🌺🌺🌺🌺

در این قسمت بیشتر به کجان و ضرب‌المثل نایینی معروف که مربوط به کجان است پرداخته شده

مهریجُن یا مهریجان = نام یکی از مزارع اطراف کجان است ، این نام که معرب مهرگان است برای ایرانیان آشنا و بسیاری از روستاها ،آبادی ها و مزارع از این نام با مسما برخوردار هستند
گِل لا = گل رس
گالَ ، گاله = گود ، گودال ، چاله
گالَ خُن ، گالَ خون = نام محل ، گودالی در نزدیکی کجان که از خاک مرغوب آن برای درست کردن گل و خشت استفاده می شد
گُندوج = جوالدوز ، سوزنی بزرگ که برای زدنِ بخیه های درشت مورد استفاده قرار می گیرد
دیرَوش = درفش ، در اینجا ابزاری برای سوراخ کردن و بخیه زدن ، معمولا برای پینه دوزی و گیوه دوزی
سوُجُن = سوزن
کوُجُن ، کوجون = کجان
یوُز = گردو
سِنگی کوُجُن یوُزُی کوُجُن = وقتی دو یا چند چیز با هم همخوانی داشته باشند گفته می‌شود
هُمو = نام مکانی بسیار قدیمی در کجان ، یکی از ملک های کجان نزدیک وندیش


#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh

🌸
🍃🌸
🌸🍃🌸

🌸🍃🌸
🍃🌸
🌸

#آموزش_گویش_نایینی
#یادش_بخیر
.قسمت نهم


جولاهی و کار و کاشی، پس کُو شی؟
دَسَّه و یانَه توراشی، پس کُو شی؟/
اشتری بعبع و هاشی، پس کُو شی؟/
چَش وِرهی ایروُاشی، پس کُو شی/
اَرونَه و لوکّچو ، یادُش بخیر/





9🌺🌺🌺🌺


جولاهی (جولایی)= پارچه بافی ، بافندگی، نساجی
کار = دستگاه و لوازم بافندگی و آهار زنی
کاشی = هدف کاشی سنتی نایین است که شهرت و محبوبیت خاصی داشته ، هنوز نمونه هایی از آن در بناهای قدیمی موجود است
دَسَه = دسته، در اینجا هدف دسته هاون است که انواع چوبی و سنگی دارد
یانَه = هاون
توراشی = تراشیدن ، سائیدن ، پرداخت کردن
یانَه توراشی = صنعت ساخت هاون
اشتر = شتر
اشتری بعبع = شتری که غلغل می کند ، شتر مست
اشتری بعبع ؛ کنایه هم هست و در خصوص افراد سر به هوا و بی تأمل و بی فکر بکار می رود

هاشی = بچه شتر تا یک سالگی را گویند.
چَش وِ رَه = چشم به راه ، منتظر
ایروا = آن روزها
ایروُاشی = آن روزها هستم
پس کُو شی = پس چه شد ؟

اَرونَه = شتر دو ساله ، بزرگترین شتر در گله شتران را اَرونَه ( آروانا ) گویند . در لهجه نایینی آسیاب را اَر می گویند که برای چرخاندن نوعی از آسیاب ، از این شتر استفاده می شد

یک نغمه ی بسیار زیبایی هم داریم که اغلب هنگام لالایی گفتن در ننو( نئَنی در گویش محلی ) زمزمه می شد که بیان آن چندان خالی از لطف نیست
لُو ْ لُوْ لُو ْ لُو ْ ، اَرونَه
چیچیت بارُ ، ویشوُْنه
یَه مِنُش ماده تا گا تِم
گُوچَه زانَه ، شوما تِم

لوک = نام نوعی شتر کم موی بارکش است . (از فرهنگ لغات عامیانه ٔ جمال زاده ).



#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh

🌸
🍃🌸
🌸🍃🌸

🌸🍃🌸
#آموزش_گویش_نایینی
#یادش_بخیر

.

رونقی بازاری قیدیم، دیی نَیُو/
( پیدا نیست )
لایقی مردمی نایین دی نَیو/
( این نیست )
شیری کَرک و جونی آدِم بی،نَیُو/
( بود و نیست )
راسُشی وات وَختی شیوات بینی یو/
( بومی است )
دُکُّنای سِر کُکُلو یادُش بخیر/

10 🌺🌺🌺🌺

دیی نیو =ُ پیدا نیست
دی نیو = این نیست
کَرک = مرغ
مصرع سوم اشاره دارد به ضرب المثل از شیر مرغ تا جون آدمیزاد
بی ، نیو =ُ بود و نیست ، قبلا بود ولی حالا نیست
راسُشی وات = راست می گفتند
وختی شیوات = وقتی می گفتند
(در مصرع چهارم اشاره شده است بر صداقت)
بینی ، بونی = بومی
بینی یو = بومی هست
دُکُّنای = مغازه ها ، دکان های
سِر کُکُلو = سرپر ، لبریز ، انباشته ، مملو


#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh


🌸
🍃🌸
🌸🍃🌸

🌸🍃🌸
🍃🌸
🌸

#آموزش_گویش_نایینی
#یادش_بخیر
.
قسمت یازدهم از مثنوی (مسمط) زیبای جناب آقای مرتضوی که مملو از کلمات و اصطلاحات و مثل های ناب نایینی است تقدیم محضر دوستان و همراهان گرامی می شود .


تُقُلی و کُلار و چَپُش و تَک/
خوی هوُرُس و چوری و کَرک و دُتَک/
چه جوهون بی آمّا بی هیجَه و کَک/
باهار وَگِرتَه یوُر و نمیر بزک/
گوُچَه گا و ویرَچّو یادُش بخیر/


11🌺🌺🌺🌺


تُقُلی = به بچه‌ گوسفند ( میشینه ) خردسال می گویند
چَپش = بز نر ، بز نر یکساله
کُلار = بزغاله ی ماده دو ساله
تک یا تکه = بزی را گویند که سرکرده و پیشرو گله ٔگوسفندان باشد و بز نر را نیز گفته اند
خُی = با
هوُرُس ( هُرُس ) = خروس
چوری = جوجه ی مرغ
کَرک = مرغ
دُتَک = مرغ جوان
جوهون = خوب
بی = بود
هیجَه = شپش طیور و پرندگان
کَک = حشره ای گزنده
باهار = بهار
وَگِرتَه = بر می گردد
یور = بیا
این مصرع اشاره دارد به ضرب‌المثل بزک نمیر بهار میاد
گوُچه = گوساله
گا = گاو
ویره = بره
ویرَچّو = بره کوچک ، بره جوان



#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh

🌸
🍃🌸
🌸🍃🌸

🌸🍃🌸
🍃🌸
🌸

#آموزش_گویش_نایینی

#یادش_بخیر


ای خوُدا زُنی گُ «کوچک» چی شوُوا ؟/
وَئضی دنیامی خوُرابو دی روُوا/
ما بِدم ، آمّا ، دی جی نیو روُوا/
گُ نَبِم از لطفی تو حاجت روُوا/
اوُواجِم هی شِو و رو ،ُ یادُش بخیر/


12 🌺🌺🌺🌺


زُنی = می دانی
گُ = که
شوُوا = می خواهد
وَئضی = وضع
خوُرابُه = خراب هست ، خراب است
دی روُوا = این روزها
جی = هم
نی یُ ، نیو = نیست
روُوا = روا ، سزاوار
نَبِم = نباشیم
حاجت روُوا = حاجت روا
هی = همیشه
اوُواجِم = بگوییم



#سید_رضا_مرتضوی
#کوچک
با تشکر و سپاس بسیار از شاعر معاصر و همراه ارجمند جناب آقای مرتضوی با تخلص «کوچک»
@naein_nameh


🌸
🍃🌸
🌸🍃🌸

🌸🍃🌸
🍃🌸
🌸
#آموزش_گویش_نایینی

.
#یادش_بخیر
#ویژه_شب_چله
به زبان شیرین نایینی، هدیه ویژه به عزیزان نایینی


شِوی چَلّه و بساطی مِهمُنی/
شِوچَرَه و کرسی و اَلُوْ گُنی/
قُرون(قرآن) و فردوسی و حافظ خُنی/
کیفُمی کوک بی ، گُ هرگز نازُنی/
پَسی چَلّه ، چَلَّچو یادُش بخیر/




🌺🌺🌺🌺


شِوی = شبِ
چَلّه = چلّه ، یلدا که یک واژهٔ سریانی و به‌معنای زایش است

واژهٔ چلّه برگرفته از چهل و مخفف «چهله» و صرفاً نشان‌دهندهٔ گذشت یک دورهٔ زمانی معین (و نه الزاماً چهل روزه) است.

بساطی = بساطِ ، سفرَه ی
مِهمُنی = مهمانی
شِوچَرَه = شب چره ، آجیل ،میوه و خشکبار و تنقلاتی که در شب مهمانی می خورند
اَلُوْگُنی = آتش افروزی برای جشن و عیش و نوش ، از ملزومات علم کردن کرسی و سماور زغالی
قُرون = قرآن ، برای تیمّن و تبرک قبل از شاهنامه خوانی و فال حافظ قرآن خوانی بود
فردوسی = هدف شاهنامه خوانی
حافظ = هدف فال حافظ
خُنی = خوانی ، خواندن ، خوانش کِیفُمی = کیف مان
کيف = شادی، مسرت
بی = بود
گُ = که
نازُنی = نمی دانی
گُ هرگز نازُنی = کنایه از غیر قابل وصف بودن است
پَسی = بعد از
چَلَّچو ، چَلّی کَس = چله کوچک

#سید_رضا_مرتضوی

@naein_nameh


🌸
🍃🌸
🌸🍃🌸

🌸🍃🌸
🍃
🌸
#یادش_بخیر
بخش سیزدهم مسمّط زیبای "یادُش بخیر"
برای سیزده بدر

از صفایی سیزّه و نَوروز نَواج/
از آجیل و تُخمُر و از یوُز نَواج/
شاهی نَوروز و حاجی فیروز نَواج/
یوُرُ اَبی دی هَمَه خُی سوز نَواج/
ماهیی حلقه لُنجو یادُش بخیر/

🌺🌺🌺🌺

سیزّه = سیزده ، سیزده بدر
نَوْروز = نوروز
نَواج = نگو
تًخمُر = تخم مرغ
یوُز = گردو
شاهی نَوروز = میر نوروزی
یوُر = بیا
اَبی = دگر ، دیگه
خُی = با
ماهیی حلقهَ لُنجو = ماهی ای که حلقه ای در بینی داشته
لُنج = بینی ، دماغ


#سید_رضا_مرتضوی
#کوچک
با صدای جناب آقا مجتبی مرتضوی👇👇👇
🌸
🍃🌸
🌸🍃🌸

#آموزش_گویش_نایینی
.
🌸🍃🌸
🍃
🌸
#یادش_بخیر
بخش سیزدهم

از صفایی سیزّه و نَوروز نَواج/
از آجیل و تُخمُر و از یوُز نَواج/
شاهی نَوروز و حاجی فیروز نَواج/
یوُرُ اَبی دی هَمَه خُی سوز نَواج/
ماهیی حلقه لُنجو یادُش بخیر/

🌺🌺🌺🌺

سیزّه = سیزده ، سیزده بدر
نَوْروز = نوروز
نَواج = نگو
تًخمُر = تخم مرغ
یوُز = گردو
شاهی نَوروز = میر نوروزی
یوُر = بیا
اَبی = دگر ، دیگه
خُی = با
ماهیی حلقهَ لُنجو = ماهی ای که حلقه ای در بینی داشته
لُنج = بینی ، دماغ

شعر از جناب سید رضا مرتضوی متخلص به «کوچک»
.
🌸
🍃🌸
🌸🍃🌸
@naein_nameh