#نایین_نامه
#هنرهای_فراموش_شده

.

عبا بافی
محمدیه مهمترین مرکز عبابافی ایران است و عبای محمدیه ازشهرت جهانی برخوردار است. محل کار عبابافان سردابهایی
است تیره و تاریک با قدمت تقریبی چهار قرن که در هر سرداب تقریباً ۶ دستگاه عبابافی نصب شده ولی اکنون اغلب آنها
بسته شده و یا یکی دو نفر پیر کهن سال مشغول بافتن عبای مرغوب از پشم شتر یا گوسفند هستند. دلیل انتخاب سرداب برای این کار هوای مطبوع درون آن است که در تابستانهای خشک و سوزان کویر درون سرداب هوا خنک و مرطوب و در زمستان
سرد و خشن کویر هوای سرداب گرم میباشد. بنابراین به وسایل خنک کننده در تابستان نیازی نیست و در زمستان با اندک
گرمایشی ازقبیل هیزم مشکل سرما مرتفع میشود. دستگاه عبابافی از چند قطعه چوب تشکیل شده و تارهای نخ مورد استفاده
را که چرخ نخریسی در قدیم و اکنون کارخانه های آن موجود است و طول آن حدود شصت متر میباشد و برای بافت ده عبا
کفایت میکند چله میگویند و چله دوانی به آماده سازی همین تارها گفته می شود.
@naein_nameh

#هنرهای_فراموش_شده

.
صنایع کاشی گری در نایین
.
در نایین استادان ماهر کاشی گری بودند که ظروف کاشی انها به لطافت و پاکیزگی مشهور بوده(سفرنامه حاج سیاح) تا حدی که دست کمی از چینی نداشته است. سنگ مورد استفاده بسیار مرغوب از کوه های نزدیک نایین بوده و تا اوایل قرن ۱۴ هجری ظروف کاشی نایین به جاهای مختلف می رفته ، که متاسفانه امروز این پیشه ظریف از بین رفته است.
کاشی گران به علت گرد سنگهای اسیاب شده و بخارات کور های کاشی پزی اغلب در سنین سی الی چهل سالگی از دنیا می رفتند.
بیش از یک قرن پیش بیست کارخانه کاشی گری در نایین وجود داشت. نقاشان ماهری هم بودند که روی ظروف با طرح های مختلف از قبیل گل و بوته را با رنگ های زیبا می آراستند.
@naein_nameh

#هنرهای_فراموش_شده


مشاغل فراموش شده نایین
یکی از شغل های پر رونق در نایین خودمان لحاف دوزی بود . در سنت رایج خانواده هم برای مهمان لحاف و تشک که از پنبه حلاجی شده تهیه می شد و هم به فرزندان موقع ازدواج چند دست لحاف تشک داده می شد. (گرچه بعد از چهل سال هنوز بلا استفاده و جاگیر است)
در دهه پنجاه خاطره آواز لحاف دوزان که با دوچرخه شغل خود را جار می زدند جزو خاطرات شیرین است.
@naein_nameh

‍

#هنرهای_فراموش_شده

#گیوه

با اجازه تا انجا که حافظه ام یاری کند تولید گیوه در کجان را
شرح می دهم
روبروی خونه پدرم کارگاه تخت کشی بود
ده نفر استاد کار تخت گیوه می ساختند
تخت گیوه ساخت استاد یدالله جعفری که خدایش رحمت کناد در کل منطقه اردستان ونایین درجه یک بود.
استاد یدالله یک تنه کار حد اقل پنج استاد را انجام می داد.ً
علاوه بر تولید بهترین گیوه
کشاورزفعالی بود
اصلاح سر می کرد
ختنه می کرد
دندان می کشید
ان روزها اعتقاد بر این بود که
یادگیری شغلهای لازم برای یک اجتماع واجب کفایی است.
تا زمانیکه کسی ان شغل را برعهده نگیرد بر همه واجب بود.
اما وقتی یک نفر ان شغل را بعهده می گرفت از گردن بقیه ساقط می‌شد .
و آن فرد ضمن درامد شغلش ثواب اخروی هم دارد.
از اساتید تخت کش استاد قدرت الله و استاد شکرالله بصیری یادم مانده که خدایشان رحمت کند.

هر استاد در جلوش یک کنده چوب که قسمتی از ان در زمین
فرو رفته و محکم شده بود قرار داشت(بگو میز کار)
ابزار کار یک مخروط توپر فلزی
حدوا نیم کیلویی بنام مشتهmoshte
یک قطعه فلزی مستطیل سه سانت در حدودسی سانت به ضخامت دو یا سه میلی متر که یک سر ان تیز و برنده بود
وسط آنرا بانوار لاستیک (مثل تیوپ مستعمل دوچرخه) پیچیده بودند که دستگیره اش بود بنام شفرهshefre
ویک میله توپر به قطر دو میلی متر که نوک ان تیز و انتهای دسته چوبی گردی داشت.
اسم این وسیله را یادم نیست
یک ظرف اتش زیر خاکستر هم کنار دست استاد بود. مواد اولیه پارچه مستعمل و قطعاتی از پوست شتر برای ابتدا و انتهای تخت گیوه وکتیرای خیس خورده در آب بصورت ژله در امده بعنوان چسب(از کتیرای گلی که بسیار ارزان بود استفاده می شد)
قسمت عمده تخت از پارچه های مستعمل ساخته می شد. پارچه را قطعه قطعه می بریدند و به شکل مستطیل به عرض تقریبا دو سانت وطول به اندازه عرض تخت گیوه تا می زدند وبا مشته انقدر می کوبیدند که لایه های پارچه بهم بچسبد .بین لایه های پارچه چسب کتیرا می مالیدند.
این پارچه های مستطیل شده را کنار هم می چیدند تا به اندازه طول تخت شود.
دو ابزار نوک تیز در تمام مدت
نوکشان داخل اتش بود. با ابزار نوک تیز لوله ای که نوکش داغ شده سوراخهایی سراسری ایجاد و از سوراخها نواری از چرم شتر عبور می دادند و پارچه ها را با آن محکم می کردند.
ابتدا وانتهای تخت که نوک انگشت و پاشنه پا می شد چرم شتر بسته می شد.
در انتها باشفره داغ کناره های تخت را می بریدند و تخت را فرم کف پا می دادند.

کنار مسجد که در سالهای 40بصورت مسجد روباز ( مسجد صاحب الزمان)در آمد والان داخل مسجد است خرابه ای بود که به آن برف انداز مسجد می گفتند وهنوز اثار کوره آجر پزی که آجر های مسجد اولیه را در ان پخته بودند، وجود داشت.
این خرابه با دروازه ای به میدان
گاه جلو خانه ما( موسوم به پشت مهتابی) راه داشت. روی دروازه چادر شبی می اندختند و زنها داخل خرابه که از دید رهگذر محفوظ بود رویه گیوه می بافتند( تقریبا شبیه کاموابافی)

کم کم تولید کفشهای لاستیکی کارخانه ای و ورود قالیبافی به کجان
به مرور شغل تولید گیوه را غیر اقتصادی ونابود کرد.

خاطرات اقامهدی توسلی
(کجان زیبا)

@naein_nameh

#تاریخچه_نایین
#هنرهای_فراموش_شده
.
چینی بند زن

یادمان می اید..که چگونه با مته ظریف که بر دست و زیر چانه قرار می گرفت سوراخ های ریز می زدند و بقول معروف کار ترمیم و بست زدن را با مقداری ساروج که نم پس ندهد صورت می پذیرفت...
چینی بند زن ..و قوری های روسی طرح خوشه انگور هم بدین صورت اگر ترک می خورد بند و بست می زدند..
بند ورقه نازک فلزی که دور قوری با دو تکه سیم از بالا و پایین به بند ها وصل می شد...
اکبر اخوندی و صنایع دستی
( تصویر از چینی بند زن،
ورودی بازارچه قیصریه اصفهان در تاریخ ۱۳۵۶ و یاد دوران سربازی در اصفهان)
@naein_nameh

#تاریخچه_نایین
#هنرهای_فراموش_شده
.
هنر کاشی گری در نایین
اساتید برجسته این هنر در نایین قدیم به قدری در ساخت ظروف و کتیبه کاشی تبحر داشته که حاج سیاح در سفرنامه اش از مرغوبیت و اوج تکامل این صنعت بیان داشته است.
کاشی با نقش لیلی و مجنون در موزه شیهو ژاپن..
خرسندیم که اعلام کنیم کاشی فوق الذکر در کارگاه کاشی گری نایین ساخته شده است..
اکبر اخوندی پژوهشگر و نویسنده جاذبه های تاریخی..
@naein_nameh

#هنرهای_فراموش_شده

نقش بز کوهی
..یا همان خط تصویری که از دوره انسان و شکار بیادگار مانده و با سفال و طراحی گرافیک بدین صورت معرفی می نماییم..
اکبر اخوندی مدرس ارتباط تصویری و گرافیک

@naein_nameh

#مجله_نوروزی
#هنرهای_فراموش_شده
صنایع دستی گلیم نقش برجسته

روزگاری که هنوز بوسیله چاه های عمیق شیره زمین کشیده یا دوشیده نمی شد و قنات بود و سطح اب در زمین متعادل که از قنات ها جوی اب روان و البته بارش باران و برف بهتر ..زمین های دشت اردستان و نایین به دست رعیت گلوزه کاری و با دستگاه مکانیکی چوبی ساده پنبه از دانه جدا و سپس نخ ریسی و بافت گلیم ..تصویری که مشاهده می نماییم از گذشته دور که روی ان خاک گرفته ..شسته و هنوز هم پس از سالیان سال خودنمایی و گذشته و تاریخ تولید صنایع دستی را به رخ می کشد در مسجد جامع اردستان ۱۴۸ تحته زیلو و گلیم موجود و واقف درج نموده در کنار گلیم ها بیرون برده نشود مگر برای شستن..
.با احترام پژوهشگر اکبر اخوندی
@naein_nameh

#هنرهای_فراموش_شده
.
یادمان نرود مادران خود روزگاری حتی کتان و بوریا ‌‌...و می بافتند ..دستگاه مکانیکی چوبی که پنبه را اینگونه تاب می داد و نخ ریسیده می شد..هر روستاها هر محله چندین دستگاه جر جیغ که دور ان با روده گوسفند تاب داده و استقامت در کار را افزون..
با احترام اکبر اخوندی فرهنگ عامه
@naein_nameh

#هنرهای_فراموش_شده
.
هنر حجاری
هنر در صنعت و کارگاه های مختلف ‌‌تصویر اینگونه بیان می نماید در دوران گذشته که خبری از برش سنگ بوسیله سیم برش و یا انفجار نبود‌.حجار با بازوان توانمند و چکش و ..سنگ را از دل کوه کنده و با صبر و شکیبایی برای کار پیشنهادی طرح را اجرا. در گذشته برای آسیاب کردن سنگ های رنگی برای لعاب و کاربرد دیگر در وسط سنگ سوراخ مشاهده می نمایید تیرکی گذاشته و سر دیگر آن به وسیله یوغ به کردن اسب یا شتر و حرکت شروع و کارمورد نظر یا روغن گیری دانه ها یا آسیاب نمودن ..امیدوارم شهرداری ها و بخشداری ها در شهرها وبخش ها نماد و آلمان ها را اجرا نمایند
با احترام اکبر اخوندی پژوهش هنر
@naein_nameh

#هنرهای_فراموش_شده
هنرمندان یزد ..نایین ..میبد ..اردستان و کاشان ...در دوران گذشته که خبری از صنعت پتروشیمی و الیاف مصنوعی نبود تن و روان سلامت و بیماری چشم و کم سویی آنچjنان مثل اکنون گسترده نبود ..مواد نخ مصنوعی در فرش گاها دیده آید که آن حالت الکتریسته در بدن ایجاد و جرقه،الکتریکی و بی حسی موضوعی ..و متاسفانه حتی راه رفتن بر روی فرش های ماشینی هم بنوعی باعث آسیب می شود ..روزگاری که  خانواده ها از گلیم و زیلو نخی و ..در بافت استفاده می کردند با رنگ های طبیعی بیماری کمتر بود و سلامت  روح و روان بجا ..کارگاه های گلیم و زیلو بافی نایین در بوکند، دستکن های زیر زمینی که هنوز چند تایی فعال اما متاسفانه جنبه تزیینی بخود گرفته و همانند گذشته مورد استفاده قرار نمی گیرد ..موکت و الیاف صنعتی شیمیایی جای آن را گرفته ..در میبد بطور وسعت بیشتری کار می شود اما بصورت قالیچه و ابعاد کوچک مثل گذشته که ابعاد تا شانزده متری هم بافته می شد دیده نمی شود ..نیک آن هست که سنت و مدرنیته تلفیق و دستگاه های مدرن جای ابزار ساده مکانیکی را بگیرد اما از همان مواد اولیه دوران گذشته استفاده شود با احترام اکبر اخوندی پژوهش هنر
@naein_nameh

#هنرهای_فراموش_شده
.
مس ..از روزگاری که انسان کشاورزی آموخت و یکجا نشینی اختیار کرد..و فلز را شناخت ..تغییر در زندگی رو به پیشرفت و آسایش ..در این میان هنرمندانی با گداخته کردن مس و در قالب ریختن ابزار کار و وسایل زندگی چهره ی دیگری به خود گرفت با توجه به هنر مفهومی بعضی از وسایل زندگی  تزیینات  که با ظرف همخوانی داشت را ساختند در ایلام دوره هخامنشی این ظرف با نهایت دقت و ظرافت ساخته و جالب توجه که  با خط میخی آنچه مد نظر بوده را حکاکی نموده اند ..موزه های خارج از کشور را وقتی بازدید می نمایی در می یابی که ایرانیان با سرانگشتان هنرمندان با تکیه بر خردورزی چه آثاری به یادگار گذاشته اند ..
اکبر اخوندی پژوهش هنر
@naein_nameh

#هنرهای_فراموش_شده
هنر و زندگی....
نقش سفال و سفالگری در روایت گری تاریخ تصویری ایران...
تصویر رقص جمعی عده ای از بانوان را می بینیم که در حال رقصیدن هستند در دوران گذشته جشن و سرور های متفاوتی بوده که اشاره نماییم جشن برداشت محصول که در مهر ماه برگذار می شده را برگزار می نمودند و نوعی شکر گذاری از ایزد یکتا و جمع اوری محصولات کشاورزی...
اکبر اخوندی پژوهش هنر
@naein_nameh

#هنرهای_فراموش_شده
.
چلنگری
قیچی..ابزار مکانیکی ساده و کاربردی متفاوت ..اینگونه قیچی هایی که مشاهده می نمایید از کوره و پوستی که هوا را به سمت کوره هدایت و دستی هنرمند که فلز را گداخته و بدین شکل خاص با پتک و چکش بر ان ..قیچی ساخته که نقش برجسته گلیم و قالی را با ان انجام می داده اند در مهاباد اردستان پیر مردی در پژوهش های میدانی ام دیدم که کارگاهی کوچک و کوره و ابزار های ساده اما هر کدام برای ساخت ..از ادوات کشاورزی گرفته تا قیچی و دگر وسایل.
با احترام اکبر اخوندی
@naein_nameh

#هنرهای_فراموش_شده
.
مفرغ و هنر ۷۰۰ سال قبل از میلاد..
در موزه های داخل و خارج از کشور بیشتر مفرغ لرستان با نقوش اساطیری و وحوش به چشم می خورد و  هنر مردمان فرهنگ دوست ایرانزمین را به رخ می کشد...
اکبر اخوندی پژوهش هنر

@naein_nameh

#هنرهای_فراموش_شده
.
از رادیو نفتی تا گوشی های هوشمند پرچمدار
گفتیم اولین رادیو را برادران سالک از آلمانی های شاغل در معدن نخلک خریداری کردند . سپس رادیو های ترانزیستوری به بازار آمد.
از تلویزیون سیاه و سفید تا دستگاه های ویدئوی ممنوع و ماهواره آمدیم تا گوشی های هوشمند که اخیرا صاحب اسپیس ایکس اقای ایلان ماکس وعده داده به زودی بدون دیش امکان ارتباط اینترنتی خواهد داشت.
چند صنعت مهم و بسیاری از روند های علمی و اجتماعی تحت تاثیر گوشی هوشمند قرار گرفتند.
@naein_nameh

#هنرهای_فراموش_شده
.
آخرین کاسب بازار نایین
استاد حسین چلنگر
نایین و کارگاه های سنتی اهنگری..از جوانی بدین  شغل رو اورده ..و گرمای کوره را با گرمی صورتش ازموده است .بیاد اوریم روزگاری که چرخ صنعت پیشرو نبود و وسایل کشاورزی و نجاری تا قصابی در این حجره درست می شد انهم به زور بازو و تفکر هنرمندانه و خلاقیت..از داس برای درو تا تیغه اوجار شخم زنی و پره های چوهان جهت خرمنگاه کوبیدن خوشه های گتدم..از تیشه و کلنگ برای مغنی چاه کن تا وسایل نجاری..ازموده است و تجربه کسب نموده ..امید است موزه مردم شناسی از وسایلی که درست نموده خریداری و بوم نگاری مردم شناسی نیازمند هنر این پیر جهاندیده و کمر خم نموده با پتک و چکش و سوی چشم را کم نموده از شعله اتش کوره..
با احترام اکبر اخوندی پژوهش هنر
با سپاس از استاد آخوندی تقاضای معرفی بیشتر این آهنگر قدیمی که ارزوی مصاحبه با وی به دلم ماند را دارم.
@naein_nameh