#مفاخر نوروز

قسمت بیست و یکم
قسمت ۵ مفاخر نوروز : صله رحم / دید و بازدید

📌دید و بازدید عید یا عید دیدنی یکی از سنت‌های نوروزی است که در بیشتر کشورهایی که آن را جشن می‌گیرند، متداول است. در برخی از مناطق، یاد کردن از گذشتگان و حاضر شدن بر مزار آنان در نوروز نیز رایج است. روز نوروز با بازدید و دیدار اقوام و خویشان شروع می‌شود. این سال‌ها معمولاً در شهرهای کوچک رفتن به آرامگاه شهدا و بازدید از خانواده شهدا نیز رسم شده‌است.

@mormori_abad

#مفاخر نوروز

قسمت بیست و دوم مفاخر
قسمت ششم مفاخر نوروز : نوروز در ادبیات

#نوروز باستانی در اشعار شاعران بزرگ ایرانی ( از فردوسی تا شهریار )🌺🌺

📜حکیم ابوالقاسم فردوسی:

چو خورشید تابان میان هوا
نشسته بر او شاه فرمانروا
جهان انجمن شد بر تخت او
شگفتی فرو مانده از بخت او
به جمشید بر گوهر افشاندند
مران روز را «روز نو» خواندند
سر سال نو هرمز فرودین
بر آسوده از رنج روی زمین
در جایی دیگر:
به چندین فروغ و به چندین چراغ
بیاراسته چون به نوروز باغ

در جایی دیگر:
نگه دارد این فال جشن سده
همان فر نوروز و آتشکده

📜خاقانی;

نوروز جهان پرور مانده ز دهاقین
دهقان جهان دیده‌اش پرورده ببر بر
نوروز بزرگ آمد آرایش عالم
میراث به نزدیک ملوک عجم از جم.

📜سعدی:

برآمد باد صبح و بوی نوروز
به کام دوستان و بخت پیروز
مبارک بادت این سال و همه سال
همایون بادت این روز و همه روز

📜عطار:

جهان از باد نوروزی جوان شد
زهی زیبا که این ساعت جهان شد

📜خیام:

بر چهره گل نسیم نوروز خوش است
در صحن چمن روی دل‌افروز خوش است

در جایی دیگر
چون لاله به نوروز قدح گیر به دست با لاله رخی اگر تو را فرصت هست

📜حافظ :

ابر آذاری برآمد باد نوروزی وزید وجه می می‌خواهم و مطرب که می‌گوید رسید

حافظ در غزلی دیگر:

ز کوی یار می‌آید نسیم باد نوروزی
از این باد ار مدد خواهی چراغ دل برافروزی

📜مولوی:

نوروز رخت دیدم و خوش اشک بباریدم
نوروز و چنین باران باریده مبارک باد

همچنین:
نوروز و نوبهار و حمل می‌زند صلا
هرگز ندیده چشم جهان این چنین بهار

📜نظامی:

شکفته چون گل نوروز و نو رنگ
به نوروز این غزل درساخت با چنگ

به جشن فریدون و نوروز جم
که شادی سترد از جهان نام غم

📜خواجوی کرمانی:

خیمه نوروز بر صحرا زدند
چارطاق لعل بر خضرا زدند

📜منوچهری:

آمد نوروز هم از بامداد
آمدنش فرخ و فرخنده باد

📜سنایی

به باغ صبح در هنگام نوروز
صبایی کرد و بر گلبن نظر کن

📜پروین اعتصامی:

همرهی طالع فیروز بین
دولت جان پرور نوروز بین

📜شهریار:

چون به نوروز کَنَد پیرهن از سبزه و گل
آن نگارین همه رنگ و همه بو می‌بینم

@mormori_abad

#مفاخر نوروز

قسمت بیست و سوم مفاخر
قسمت هفتم مفاخر نوروز : هفت سین

📌هفت‌ سین سُفره‌ای متشکل از هفت چیزِ نمادین است که نام آن‌ها با حرف «سین» شروع می‌شود و به‌طور سنتی در نوروز، سال نوی ایرانی، گسترانده می‌شود.
□هفت‌سین از مشهورترین مراسم نوروز است که روی زمین، میز یا سفره گذاشته می‌شود و معمولاً اعضای خانواده در زمان گردش سال، در کنار آن می‌نشینند. این سفره از گردهم آوردن و انتخابِ هفت چیز از موارد مقابل است: سیب، سنجد، سماق، سیر، سرکه، سبزه (دانه‌های گندم و امثال آن که قبلاً در بشقابی کاشته و سبز کرده‌اند)، سکه، سمنو و سنبل. بر حسب عادت، چیزهای دیگری نیز برای تکمیلِ مفاهیم روحانی و نمادینِ سین‌ها بر این سفره قرار می‌گیرند؛ مانند کتاب آسمانی قران الکریم ، آینه و شمعدان، تخم مرغ رنگی، ماهی قرمز، گل، فال حافظ، شیرینی و نظایر آن که بنا به عرف و سنت و اعتقاد مردمانِ نواحیِ گوناگون، مختلف است. سفرهٔ هفت‌سین معمولاً تا پایانِ نوروز در خانه‌ها می‌ماند، و برخی در روز سیزدهمِ نوروز، سبزه را به آب می‌سپارند.

به شکل تاریخی، هر چیزی در این سفره می‌تواند نمادی از آرزوهای سال نو باشد؛ آرزوهایی همچون سلامتی، باروری، بردباری، برکت، پیروزی، خردورزی و مواردی دیگر انداختن سفره‌ای ویژه برای نوروز، در گذشته در بخش‌هایی از ایران‌زمین، و امروزه در ایران و برخی از کشورهای اطرافِ آن گرامی داشته می‌شود.

□برخی پژوهشگران ذکر می‌کنند که در گذشته برای ارج نهادن به برکات زمینی، سفره‌ای با هفت نماد برای نوروز یا جشن مهرگان می‌آراستند که می‌توانستند با حرف‌های مختلفی آغاز شوند؛ در واقع ضرورتی برای شروع آنها با حرف «س» نبوده‌است.
□در کتابِ المحاسن و الاضداد منسوب به جاحظ و آثار الباقیه از ابوریحان بیرونی، اشاره می‌شود به سبز کردنِ هفت نوع غلهٔ مختلف برای نوروز در بین ایرانیان. بیرونی در این مورد می‌گوید: «در این روز هر چوبی که خشک شده بود سبز شد و مردم گفتند (روز نو) یعنی روزی نوین و هر شخص از راه تبرک به‌این روز در طشتی جو کاشت سپس، این رسم در ایرانیان پایدار ماند که روز نوروز در کنار خانه هفت صنف از غلات در هفت استوانه بکارد.

منابع: هفت سین ، ناصر انقطاع/هفت پیکر نظامی

@mormori_abad

#مفاخر نوروز

قسمت بیست و چهارم مفاخر
قسمت هشتم مفاخر نوروز : نوروز خوانی

نوروز خوانی یا بهار خوانی یا نوروزی، گونه‌ای از آواز خوانی است که در گذشته در ایران رواج داشته‌است. در حال حاضر رواج این گونه آواز خوانی بیشتر در استان‌های مازندران و گیلان است.

در نوروز خوانی، افرادی که به آن‌ها نوروز خوان گفته می‌شود، پیش از آغاز فصل بهار، به صورت دوره‌گردی به شهرها و روستاهای مختلف می‌روند و اشعاری در مدح بهار یا با ذکر مفاهیم مذهبی به صورت بداهه یا از روی حافظه می‌خوانند. این اشعار بیشتر به زبان‌های طبری و زبان گیلکی می‌باشد. این اشعار بیشتر به صورت ترجیع‌بند بوده و توسط یک یا چند شخص، به صورت هم‌زمان خوانده می‌شود.

@mormori_abad

#مفاخر نوروز

قسمت بیست و پنجم مفاخر
قسمت ۹ مفاخر نوروز : نوروز در استان ایلام

📌خانه‌تکانی، به‌جا آوردن رسم چهارشنبه‌سوری، خرید اقلام نوروزی اعم از خوراکی‌ها و غیره، سبزه سبزکردن، پختن سمنو، راه‌اندازی نمایش‌های حاجی فیروز و کوسه‌گردی، پختن شیرینی عید و پهن کردن سفره هفت‌سین ازعادت‌های مردم استان ایلام درنوروز است.

□ عیدی دادن به نوعروسان

عیدی دادن به نوعروسان از رسم‌های نوروزی قدیمی بین ایلامی‌هاست که این رسم  هنوز در برخی نقاط روستایی پابرجاست. این رسم به  این شکل است که خانواده داماد با تدارک هدایایی و همچنین یک گوسفند در روز اول فروردین به خانه عروس می‌رود و ضمن دیدار با همسر، هدایا را به او می‌دهد. همچنین خلعت دادن داماد به عمو یا دایی عروس نیز یکی دیگر از رسم‌هایی بود که معمولا در عید نوروز برگزار می‌شد.

□نوعید

همچنین در نخسین روزعید مراسمی با عنوان «نوعید» در استان ایلام برگزار می‌شود. این آیین به شکل است که مردم در نخستین روز سال نو به دیدار بستگان و آشنایانی می‌روند که در سال گذشته عزیزی را از دست داده باشند. همچنین در این رسم نزدیکان خانواده عزادار  پارچه یا لباسی تازه از قبل آماده می‌کردند و به یکی از اعضای آن خانواده می‌دادند و رخت سیاه عزا از تن مصیب دیدگان درمی‌آوردند. در برخی نقاط استان هم  یک کیسه «حنا» برای زن خانواده عزادار، تهیه و او را در جشن نوروز شریک می‌کردند.

□غذای نوروزی

شب سال نو معمولا در ایلام سبزی پلو و یا رشته پلو پخت می‌شود. البته غذاهای نوروزی در ایلام  فقط این دو مورد نیست، بلکه عذاهای دیگری در ایلام رایج است. معمولا بین عشایر و دامداران گوسفند قربانی و از گوشت آن کباب تهیه می‌شود.
در میان لر نشینان نیز ترخینه دوغ بسیار رایج است و شیرینی های محلی مانند برساق و .. و چزنک

□طبیعت‌گردی و پختن نان و شیرینی  

بعد از پایان نخستین روز عید در استان ایلام، طبیعت‌گردی شروع می‌شود. در این زمان پخت انواع نان و شیرینی رواج پیدا می‌کند. «گِرده» یکی از نان‌های محلی استان است که توسط زنان منطقه پخت می‌شود. این نان ترکیبی از آرد، شیر، شکر، کنجد و روغن است. بعد از آماده شدن این نان آن را خرد  و با روغن حیوانی مخلوط  و میل می‌کنند.

نان محلی(ساجی) از دیگر نان‌هایی است که تعطیلات نوروز پخت می‌شود. در کنار این نان یک نوع شیرینی  به نام برساق یا  بژی تهیه می‌شود و می توان بعد از چندروز از آن استفاده کرد.

□آتش افروزی در شب سال نو

 در برخی مناطق کردنشین و لر نشین مانند ایلام و دهلران  افزون بر چهارشنبه‌سوری، رسم است آتش بیفروزند. شب اولین روز سال کردها در فضاهای باز یا حیاط خانه با برپایی آتش به نوعی فرا رسیدن نوروز را گرامی می‌دارند.

□باران پنجه شور

عشایر کرد ایلام در گذشته بنا بر باوری رسمی را برگزار می‌کردند. آنها در نوروز با خمیر روی سیاه‌چادرها نقشی را می‌کشیدند و معتقد بودند در پنجمین روز بهار بارانی خواهد بارید و آن نقش را خواهد شست که به این باران و رسم پنجه شور می‌گفتند.

□بازی‌های محلی

ایلامی ها در گذشته در روزهای عید بازی‌هایی چون «زوران»، «پلان»، «یک قول دو قول»، «طناب کشی»  را به صورت  گروهی انجام می‌دادند.

□هلپرگه و هوره

گردهم آیی‌ها  و طبیعت‌گردی دست جمعی یکی دیگر از جشن‌های رایج بین همه کردهاست. این طبیعت کردی با رقص و آواز نیز همراه است که در اصلاح محلی «هوره» و «هلپرگه» نامیده می‌شد.

هلپرکه همان رقص کردی است که با ساز و دهل همراه خوانندگان محلی برگزار می‌شود و  اکنون در بیشتر مناطق کردنشین دیده می شود. هوره نیز نوایی باستانی است که افراد خاصی در اجرای آن تبحر دارند.  

 این مراسم در سیزده فروردین  به اوج خود می‌رسد که اغلب مردم استان به استثنای برخی از خانواده‌ها  که عزیزی را از دست داده‌اند در آن شرکت می‌کنند. همچنین گره زدن سبزه و انداختن آن در آب نیز از رسم‌های ایلامی‌هاست.

@mormori_abad

#مفاخر

سیزده بدر

قسمت بیست و ششم مفاخر
قسمت ۱۰ ( آخر ) مفاخر نوروز

در آیین و تقویم زرتشتیان و ایرانیان باستان هر روز یک نام ویژه دارد
سیزدهمین روز در هر ماه به نام فرشته باران تیر(تیشتر) نام دارد
زرتشتیان پس از پایان نوروز در روز سیزده بدر (روز تیر از ماه فروردین)به باغ و دشت میروند و به شادی و بازی و گره زدن سبزه برای بر آورده شدن آرزوهایشان میپردازند و نوروز خود را به پایان میرسانند
و برای درخواست باران به درگاه اهورامزدا نیایش میکنند و آرزوی سالی پر از باران و کشاورزی نیکو میکنند

در مورد نسبت دادن نحسی سیزدهم هیچ مناسبتی به ایرانیان ندارد و این اندیشه خرافی پس از یورش اسکندر گجستک و یونانیان به ایران اهورایی وارد ایران شد زیرا عدد سیزده نزد یونانیان نحس بوده است

در طول نوروز کوشیدیم تا شما عزیزان را با آیین کهن نوروز بیشتر آشنا کنیم .

نوروز دیگری نیز به پایان رسید....
ان شا ءاله سالی پر از خیر و برکت و سلامتی پیشرو داشته باشید .

@mormori_abad

#مفاخر

قسمت بیست و هفتم: عطار نیشابوری

فریدالدین ابوحامد محمد عطار نیشابوری مشهور به شیخ عطّار نیشابوری (۱۱۴۶م/۵۴۰ق – ۱۲۲۱م/۶۱۸ق) یکی از عارفان، صوفیان و شاعران ایرانی سترگ و بلندنام ادبیات فارسی در پایان سدهٔ ششم و آغاز سدهٔ هفتم است.

زادهٔ: سال ۵۴۰ هجری: ۱۱۴۶ میلادی/نیشابور
درگذشت: ۶۱۸ هجری قمری ۱۲۲۱ میلادی شادیاخ
محل زندگی: نیشابور
ملیت :ایرانی
محل تحصیل : نظامیه نیشابور
پیشه : شاعر، نویسنده، عارف، صوفی
سال‌های فعالیت :قرن ششم و سال‌های نخستین قرن هفتم هجری قمری
آثار : الهی‌نامه، اسرارنامه، مصیبت‌نامه، تذکرةالاولیا، منطق‌الطیر، جواهرنامه، خسرونامه، مختارنامه (کتاب)، مظهرةالعجایب، پندنامه، اشترنامه، نزهةالحجاب، بیان‌الارشاد،سی‌فصل، بلبل‌نامه، هیلاج‌نامه،وصلت‌نامه
سبک :مثنوی، نثر، غزل، رباعیات
عنوان ؛ شیخ عطار
دوره : حکومت‌های سلطان سنجر سلطان محمد خوارزم‌شاه
دین : اسلام، سنی
عطار در سال ۵۴۰ هجری قمری در نیشابور زاده شد و در ۶۱۸ هجری قمری به هنگام حملهٔ مغول به شهادت رسید.

محمدرضا شفیعی کدکنی در مقدمه‌ای که بر منطق‌الطیر نوشته‌است اشاره می‌کند که شخصیت عطار در «ابر ابهام» است و اطلاعات ما حتی دربارهٔ سنایی، که یک قرن قبل عطار می‌زیسته، بسیار بیشتر از اطلاعاتی است که از عطار در دست داریم. تنها می‌دانیم که او در نیمهٔ دوم قرن ششم و ربع اول قرن هفتم می‌زیسته‌است، زادگاه او نیشابور و نام او، آنگونه که عطار گاهی در اشعارش به هم‌نامی خود با پیامبر اسلام اشاره می‌کند، محمد بوده‌است.

عوفی در لب‌الالباب خود از او با عنوان «الأجل فریدالدین افتخار الافاضل ابوحامدِ ابوبکر العطار النیشابوری سالک جادهٔ حقیقت و ساکن سجادهٔ طریقت» یاد می‌کند. نام او «محمّد»، لقبش «فریدالدّین» و کنیه‌اش «ابوحامد» بود و در شعرهایش بیشتر عطّار و گاهی نیز فرید تخلص کرده‌است. بنا به روایت قدیمی‌ترین کاتب دیوان اشعارش نام پدر عطّار٬ محمود و بنا به روایتی دیگری از تذکره نویسان قدیم ابراهیم بن اسحاق بود؛ نام یوسف نیز برای پدر عطار ذکر شده‌است.در کدکن زیارتگاهی است به نام «پیرِ زِرًوَند» که مورد احترام اهالی است و اهالی بر این باورند که این مزارِ «شیخ ابراهیم» پدر عطار است.

با این که در نیشابوری بودن او هیچ شکی نیست اما انتساب او به کدکن که از قرای قدیم نیشابور بوده در هاله‌ای از ابهام است و این انتساب احتمالا از جانب حیدریان زاوه بوده است که به دنبال پشتوانه‌ای برای مکتب خود می‌گشته‌اند و می‌خواسته‌اند عطار را از پیروان قطب‌الدین حیدر نشان دهند.

کودکی عطار با طغیان غزها همراه شد؛ زمان فاجعهٔ غز، عطار ۶ یا ۷ سال بیشتر نداشت. این فاجعه چنان عظیم و موحش بود که نمی‌توانست در ذهن کودک خردسال تأثیر دردانگیز خود را نگذارد. سلطان به دست غزها اسیر شده بود و شهر در معرض خرابی و ویرانی قرار گرفته بود. عطارِ خردسال شکنجه‌ها، تجاوزها، خرابی‌ها، مرگ و درد و وحشت را اطراف خود می‌دید؛ و همین عامل بعدها موجب مرگ‌اندیشی و درداندیشی بسیار در عطار شد. چند سال بعد، پس از فروکش فتنهٔ غز، عطار در مکتب مشغول آموختن شد. در ایام مکتب، حکایاتی از زندگی بزرگانی چون عباس طوسی، مظفر عبادی، رکن‌الدین اکاف و محمد بن یحیی، او را به خود جذب می‌کرد. این حکایات علاوه بر اینکه مشوق عطار در طریقت بودند بعدها در تذکرةالاولیا گرد آمدند.

او داروسازی و داروشناسی را از پدرش آموخت و در عرفان مرید سلسلهٔ خاصی از مشایخ تصوف نبود و به کار عطّاری و درمان بیماران می‌پرداخت. وی علاقه‌ای به مدرسه و خانقاه نشان نمی‌داد و دوست داشت راه عرفان را از داروخانه پیدا کند علاوه بر این شغل عطاری خود عامل بی‌نیازی و بی‌رغبتی عطار به مدح‌گویی برای پادشاهان شد. زندگی او به تنظیم اشعار بسیار گذشت از جمله چهار منظومه از وی علاوه بر دیوان اشعار و مجموعه رباعیاتش، مختارنامه. آوازهٔ شعر او در روزگار حیاتش از نیشابور و خراسان گذشته و به نواحی غربی ایران رسیده بوده‌است. اسنادی نیز در دست است که نشان
می‌دهد حلقهٔ درس‌های عرفانی عطار در نیشابور بسیار گرم و پرشور بوده‌است و بسیاری از بزرگان عصر در آن‌ها حاضر می‌شده‌اند. در دوران معاصر، شیعیان با استناد به برخی شعرهایش بر این باورند که وی دوست‌دار اهل بیت بوده‌است.

۲۵ فروردین به جهت پاسداشت این شاعر و عارف بزرگ ایرانی به این نام ، نامگداری شده است.

@mormori_abad

#مفاخر

قسمت ببست و هشتم : زبان و ادبیات فارسی


📌ادبیات فارسی تاریخی هزاران ساله و ریشه در تاریخ شاعران و نویسندگان دارد. شعر فارسی و نثر فارسی دو گونه اصلی در ادب فارسی هستند. برخی کتاب‌های کُهن در موضوعات غیرادبی مانند تاریخ، مناجات و علوم گوناگون نیز دارای ارزش ادبی هستند و با گذشت زمان در دسته آثار کلاسیک ادبیات فارسی قرار گرفته‌اند.

ادبیات فارسی ریشه در ادبیات باستانی ایران دارد که تحت تأثیر متون اوستایی در دوران ساسانی به زبان‌های پارسی میانه و پهلوی اشکانی پدید آمد. ادبیات فارسی نو نیز پس از اسلام و با الگوبرداری از ادبیات عربی در نظم و ریشه‌های دبیری و نویسندگی دوران ساسانی که ادبیات منثور عربی را ایجاد کرده بود در زمینه نثر متولد شد. ادبیات شفاهی فارسی نیز به همان سبک باستانی خود ادامه یافت.

ادبیات فارسی موضوعاتی مانند حماسه و روایات و اساطیر ایرانی و غیر ایرانی، مذهب و عرفان، روایت‌های عاشقانه، فلسفه و اخلاق و نظایر آن را در برمی‌گیرد. برپایه موضوع مورد کاربرد در یک آفریده ادبی فارسی آن را در گستره ادبیات حماسی، غنایی، تعلیمی یا نمایشی قرار می‌دهند.

ادبیات فارسی چهره‌های بین‌المللی شناخته شده‌ای دارد که بیشتر آن‌ها شاعران سده‌های میانه هستند. از این میان می‌توان به رودکی، فردوسی، نظامی گنجه‌ای، خیام، سعدی، مولانا و حافظ اشاره کرد. گوته بر این باور است ادبیات فارسی، یکی از چهار ارکان ادبیات بشر است.

💠پاسداشت فارسی

✍متاسفانه امروزه زبان و ادبیات فارسی در خطر تحریف قرار دارد و با ورود واژگان بیگانه لاتین و عربی به ادبیات و مکالمه روزمره مردم در عصر حاضر باعث شده تا زبان فارسی آن جایگاه اصیل خود را از دست بدهد.
۲۵ اردیبهشت فرصت خوبیست برای پاسداشت زبان و ادبیات فارسی و شاعران و نویسندگانی همچون فردوسی ، سعدی و مولانا و ...
از امروز آغاز کنیم .....
و واژگان بیگانه مانند اوکی / یس / اللخصوص / مرسی / و بیشمار کلمه بیگانه دیگر را به کار نبریم.

و ای کاش فقط کلمات بیگانه بود تیری دیگر را جوانان و نوجوانان عصر حاضر دارند به پیکره ی زبان فارسی وارد می کنند با مخفف سازی کلمات روزمره و ساده ی زبان فارسی جایگزین کردن حروف و مضحک کردن کلمات !
که به کار بردن همچین کلمات مضحک و .... در این مقال نمیگنجد.

و یکی از معضلات دیگر زبان فارسی ، داشتن فرهنگستانی است که با بی تدبیری کلمات مضحکی را برای کلمه بیگانه درست میکنند . با این وضع چطور مردم میتواانند این کلمات مضحک را به کار ببرند .
بهتر است برای کلماتی که معادل مناسبی ندارند معادل سازی نشود.

بسی رنج بردم در این سال سی
عجم زنده کردم بدین پارسی . فردوسی . شاهنامه

@mormori_abad

#مفاخر

قسمت بیست و نهم : جشن تیرگان و آرش کمان گیر

به مناسبت سیزدهم تیر ماه ؛ جشن تیرگان یا تیرروز ایرانیان ؛ جشن آغاز تابستان و یادگار دلاوری های آرش کمانگیر اسطوره‌ی افسانه ای ایران در این قسمت از مفاخر به آرش کمانگیر و جشن تیرگان می پردازیم .

🔥💧تیر روز * تیرگان * بر ایرانیان فرخنده باد


📌 تیرگان یکی از جشن‌های ایرانی است که در تیرروز از تیرماه برابر با ۱۳ تیر در گاهشماری ایرانی برگزار می‌شود. این جشن در گرامی‌داشت تیشتر (ستارهٔ باران‌آور در فرهنگ ایرانی و ادیان میترایی و زرتشتی) است و برپایۀ آیین و تَراداد در روز تیر (روز سیزدهم) از ماه تیر انجام می‌پذیرد.

🔥💧🔥💧🔥💧🔥💧🔥💧🔥💧🔥💧🔥💧

تیرگان

□نام رسمی : جشن تیرگان
□برپایی توسط : ایرانیان
□گونه : جشن‌های ماهانه، ایران باستان
□اهمیت : فرارسیدن تابستان، تیر انداختن آرش کمانگیر بر فراز کوه البرز، بزرگداشت نویسندگان
□جشن‌ها : آب‌ بازی، دستبند تیر و باد، تیراندازی، موسیقی سنتی در جشن تیرگان
□تاریخ : ۱۳ تیر
□مرتبط با : ایزد تیشتر


□در برخی از آثار تاریخی عصر اسلامی مناسبت جشن تیرگان به تیراندازی و کمان کشیدن آرش کمانگیر و پرتاب تیر از فراز البرز توسط او نسبت داده شده‌است. همچنین جشن تیرگان به گزارش ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه، روز بزرگداشت جایگاه و جاور نویسندگان در ایران باستان بوده‌است.

□امروزه ایرانیان در مناطقی مانند اردکان، میبد، یزد،کاریزات، کرمان، بم، شیراز، اصفهان، تهران ، اهواز، منطقه فراهان و... در روز تیرگان جشن‌هایی برگزار می‌کنند.
همچنین جشن تیرما سیزه شو در مازندران، گیلان و سنگسر(مهدیشهر امروزی) نیز اگرچه در ۱۳ آبان‌ماه پاییز برگزار می‌شود، اما با جشن تیرگان و روایت‌های اسطوره‌ای مربوط به ستاره و ایزد تیشتر مرتبط دانسته شده‌است.

□این جشن در گرامی داشت تیشتر (ستارهٔ باران‌آور در فرهنگ ایرانی) است و برپایه تراداد در روز تیر (روز سیزدهم) از ماه تیر انجام می‌پذیرد. در تواریخ سنتی تیرگان روز کمان کشیدن آرش کمانگیر و پرتاب تیر از فراز البرز است. همچنین جشن تیرگان به گزارش ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه، روز بزرگداشت جایگاه نویسندگان در ایران باستان بوده‌است. (آثارالباقیه، فصل نهم، بخش عید تیرگان).موبد کورش نیکنام برگزاری جشن‌ها با استفاده از گاهشماری‌های ترادادی با ماه‌های ۳۰ روزه را بی‌نگرشی به دانش ستاره شمری و دستاوردهای خیام و انگیزه ناهماهنگی در جشن‌ها دانسته و بایستگی نگرش به گاهشماری کشوریک و ترادادی با ماه‌های ۳۱ روزه را یادآور شده‌است.(برای آگاهی از فهرست و زمان همه جشن‌های ملی بنگرید به صفحه جشن‌های ایرانی)

□در مازندران نیز جشن تیرگان با نام تیرماه در شب سیزدهم تیر ماه برگزار می‌شود.
بر پایه گاهشماری باستانی مازندران شب سیزدهم تیرماه که با تیرماه خورشیدی دگردیسه است
جشن تیرماه در مازندران برگزار می‌شود. این جشن را تیرگان نیز می‌نامند چون سیزدهمین روز هر ماه کهنه و گذشته نیز تیر نامگذاری شده‌است و هم‌زمان شدن نام روز با نام ماه را به عنوان تیرگان جشن می‌گیرند.

□برخی بر این باوند که: جشن تیرگان در بنیاد جشن انقلاب تابستانی در آغاز تیرماه بوده‌است، آنچنان که امروزه همه ساله در فراهان در یکم تیر ماه برگزار می‌شود و اینچنین از گذشته تا امروز به جای مانده‌است.
افزون بر این، مردم کاریزات (بخشی در۱۲۰ کیلومتری یزد) نیز آن را در روز اول تیرماه، با نام «آب، تیر، ماهی» برگزار می‌کنند.

□مردم مهدیشهر (سنگسر) نیز این جشن باستانی را به نام جشن تیر مُ ای سیزده در گاهشمار ۲۲ آبان همزمان با روز سیزدهم ماه اوریا گاهشماری سنگسری در کالبد جشنواره برگزار می‌کنند. در این جشن آیینی غذای ویژه ای به نام سیزده تامو پخت می‌شود.

□روایتی از جشن تیرگان :

جشن تیرگان از سمت دیگر جهت بزرگداشت آرش کمانگیر ، پهلوان اسطوره ای ایرانیان بوده که با درگیری میان ایران و توران ، برای مردم ایران جان خود را فدا کرد ، و مردم ایران را از جنگ با تورانیان آسوده ساخت ؛
سپاهیان ایران و توران و شاهان ایران و توران یعنی منوچهر شاه ایران و افراسیاب شاه توران ؛ بر این نظر شدند که آرش کمانگیر که از کمانگیران برتر ایران بود ؛ بر قله دماوند رود ، تیری پرتاب کند و آن تیر بر هر جا نشست ، آن مرز بین ایران و توران باشد .
آرش کمانگیربر فراز قله دماوند شد و تیر از کمان کشید و با تمام قوایش آن را پرتاب کرد ، تیر روز ها در فراز آسمان بود و می خروشید ؛ و سربازان ایرانی و تورانی با اسب هایی دمان ، پی تیر آرش می تاختند ؛
تا اینکه تیر بر درختی گردو در کرانه رود جیحون نشست و همانجا مرز میان ایران و توران شد ، آرش خود را فدای ایرانیان کرد ؛

▪︎منابع: کتاب های اسطوره های ایران ؛ شاهنامه ؛ دانشنامه ویکی پدیا ؛ جشن های ایران باستان ؛ ابوریحان بیرونی ؛ گاهشماری ایران باستان

✍تحریریه اخبار مورموری

@mormori_abad

#مفاخر

قسمت سی ام : شهید مصطفی هزاردستان

شهید خلاق و نخبه؛ ساخت پل‌های شناور نظامی

🔹شهید مصطفی هزاردستان از شهیدان مبتکر و خلاق بود و در جبهه نیز ابتکارات گوناگونی داشت؛
از جمله طرح زدن پل بر روی رودخانه بهمن‌شیر از او بود. هنگامی که آبادان در محاصره بود و خسروآباد تنها محوری بود که برای ورود به شهر آبادان وجود داشت. مصطفی ابتکار ساخت
پل دوبه‌ای را که عراقی‌ها دوبه‌های آن را رها کرده بودند طراحی و با همکاری عده‌ای از صنعتگران اجرا کرد و شبانه‌روز با تلاش گسترده روی طرحش کار کرد و آن را با موفقیت به انجام رسانید و خدمت بزرگی انجام داد که تانک‌ها و نفربرها از آن عبور می‌کردند.


روحش شاد بزرگ مرد وطن


منبع: اخبار مورموری، خاطرات رزمندگان

@mormori_abad

#مفاخر

قسمت سی و یکم : ابن سینا

□به مناسبت فرارسیدن روز بزرگداشت این طبیب و دانشمند کبیر ایران زمین ، جهت آشنایی بیشتر با مفاخر ایرانی به این دانشمند بزرگ می پردازیم .

□ابوعلی حسین بن عبدالله بن حسن بن علی بن سینا، مشهور به ابوعلیِ سینا، ابن سینا، پورسینا و شیخ الرئیس
(زادهٔ ۳۵۹ ه‍.ش – درگذشتهٔ ۲ تیر ۴۱۶، ۹۸۰–۱۰۳۷ میلادی، ۳۷۰–۴۲۸ ه‍.ق) همه‌چیزدان، پزشک، ریاضی‌دان، اخترشناس، فیزیک‌دان، شیمی‌دان، جغرافی‌دان، زمین‌شناس، شاعر، منطق‌دان، فیلسوف، موسیقی‌دان و دولت‌مرد ایرانی و از مشهورترین و تأثیرگذارترینِ فیلسوفان و دانشمندان ایران‌زمین و جهان است
که به ویژه به دلیل آثارش در زمینهٔ فلسفه و پزشکی اهمیت دارد. آثار اصلی او دو دانشنامهٔ علمی و فلسفی جامع به نام‌های کتاب شفا و دانشنامهٔ علائی، و همچنین القانون فی الطب به عنوان یکی از معروف‌ترین آثار تاریخ پزشکی است.


شیخ الرئیس ، ابو علی سینا


◇زاده : ۱ شهریور ۳۵۹ قمری
روستای افشنه در بخارا

◇درگذشت : ۳۱ خرداد ۴۱۶ (در سن ۵۷ سالگی)
همدان، ایران

◇محل زندگی : فرارود، خراسان، گرگان، ری، اصفهان و همدان

◇ملیت : ایرانی

◇دیگر نام‌ها : ابوعلی سینا، پور سینا

◇پیشه : فیلسوف، دانشمند و حکیم

◇سال‌های فعالیت : اواخر سدهٔ چهارم و اوایل سدهٔ پنجم قمری

◇آثار : کتاب شفا، قانون، دانشنامهٔ علایی و رساله‌های بسیاری به عربی و فارسی

◇عنوان : شیخ‌الرئیس؛ شرف الملک، حجت الحق شاهزاده اطباء

◇دوره : اواخر سامانیان و دوران آل بویه

◇منصب : وزارت ، مکتب ، فلسفه مشایی

◇همسر : یاسمین

◇والدین : عبدالله / ستاره


□وی در کودکی نبوغ شایانی از خود بروز داد و در جوانی از جمله دانشمندان و پزشکان خاص دربار امیر نوح سامانی در بخارا بود. سپس با زوال سامانیان و نزدیک شدن خطر سپاه سلطان محمود غزنوی از بخارا به گرگانج خوارزم رفت و از آنجا به گرگان نزد امیران آل زیار پناه برد.

□ سپس، در خدمت مجدالدوله رستم امیر آل بویه در ری رسید و پس از آن در همدان وزیر شمس‌الدوله دیلمی بود. پس از مرگ امیر، وی را زندانی کردند تا اینکه از آنجا گریخت و نزد علاء الدوله، حاکم اصفهان از آل کاکویه رفت و در خدمت او بود تا نهایتاً در همین منصب در سفر به همدان درگذشت.

□در حوزه دانش منطق ابن سینا با ابداع دو نظریه «قیاس اقترانی شرطی» و «موجهات زمانی» از منطق ارسطویی پا فراتر نهاد در طرح نوینی از منطق موسوم به منطق سینوی را در تمدن اسلامی پی نهاد که پس از وی تا زمان خواجه نصیرالدین طوسی تکمیل گردید.[۱۹] در حوزه فلسفه وی کوشید تا فلسفه مشائی را با دین سازگار سازد. در این جهت علاوه بر اثبات وجود خداوند بمثابه واجب الوجود فلسفی، به حل عقلی مسائلی از قبیل صدور کثرت از وحدت، علم خداوند به جزئیات، پیوند حادث و قدیم، رابطه ذات و صفات خدا پرداخت. در حوزه نفس نیز بحث تجرد و خلود را طرح می‌کند. وی معقول ثانی و اولی را تفکیک می‌کند و در موضوع شرور تقریر نوینی ارائه می‌دهد.

□وی ۴۵۰ کتاب در زمینه‌های گوناگون نوشته‌است که شمار زیادی از آن‌ها در مورد پزشکی و فلسفه است. جرج سارتن در کتاب تاریخ علم، وی را یکی از بزرگ‌ترین اندیشمندان و دانشمندان پزشکی می‌داند.
همچنین وی او را مشهورترین دانشمند دیار ایران می‌داند که یکی از معروف‌ترین‌ها در همهٔ زمان‌ها و مکان‌ها و نژادها است.همچنین وی در زمرهٔ فیلسوفان بزرگ جهان قرار دارد .
دانشنامهٔ فلسفهٔ دانشگاه تنسی ابن سینا را تأثیرگذارترین فیلسوف جهان پیش از دوران مدرن معرفی می‌کند.

□ تقریرهای فلسفی وی بسیار بر فلاسفه بزرگ بعدی از جمله ملاصدرا، توماس آکوئیناس و دکارت مؤثر بوده‌است و علاوه بر مکتب سینوی در جهان اسلام که همچنان استمرار دارد، مکتب سینوی در فلسفه قرون وسطی اروپا نیز پدید می‌آید. تجرید الاعتقاد خواجه نصیرالدین طوسی، کلام شیعه را به رنگ فلسفه سینوی درمی‌آورد. در مخالفت با وی از یک سو محمد غزالی و فخر رازی از موضع کلام اشعری و از سوی دیگر ابن رشد اندلسی از موضع فلسفه ارسطویی کتاب می‌نویسند.

زادروز او در ایران، یعنی ۱ شهریور، روز پزشک نام گرفته‌است.

آرامگاه بوعلی‌سینا در میدان بوعلی سینا در مرکز شهر همدان واقع شده‌است.

منابع : ویکی پدیا ، دانشنامه ها ، تاریخ پس از اسلام ، کتب شفا و قانون ، تاریخ آل بویه، دانشنامه علایی ، دانشنامه تنسی

@mormori_abad

#مفاخر

قسمت سی و دوم : کوروش کبیر


◇۴ شهریور ، زادروز پادشاهی عادل

□به روایت تاریخ ، چهارم شهریور ماه در تاریخ باستان ایران ، زادروز پادشاهی عادل در دیار ایران زمین است .

□کورورش ، دارنده ی اولین پادشاهی عدالت گستر و کاتب نخستین منشور حقوق بشر در جهان است که امروزه در موزه ی لندن نگهداری می شود .

□ کوروش همواره با مردم به مدارا رفتار می کرد؛ و برای آنها پادشاهی عدل گستر بود ،وی موسس سلسله ای قدرتمند بود که باعث شکوفایی سرزمین ایران شد . موسس سلسله هخامنشیان کوروش کبیر بود که بزرگترین پادشاهی در جهان در این تاریخ به وقوع پیوسته.

□در زمان باستان پادشاهان عادل بسیاری داشته ، پادشاهانی مانند کوروش ، داریوش و انوشیروان در تاریخ باستان به چشم می خورد که همواره جانب عدالت را در میان مردم اجرا می کردند .

□نام دیگر کوروش ، داراب و آرامگاه وی در محدوده باستانی پاسارگاد است ، در منشور وی پادشاهی پارس ، بابل و ماد ذکر شده است.

□طبق روایت هرودوت ،کوروش در انشان ( منطقه ای در خوزستان یا ایلام کنونی) متولد و در سیحون در ازبکستان در گذشته است.


🌺 ۴ شهریور ، زادروز داراب ( کوروش بزرگ) همایون باد ..


@mormori_abad

#مفاخر

قسمت سی و سوم : پرفسور محمود حسابی

به یاد سردار علمی وطن ...

پروفسور دکتر محمود خان حسابی

□ امروز ۱۲ شهریور ، سالروز در گذشت پدر علم فیزیک ایران ، سیاستمدار ، نویسنده و دانشمند ایرانی پرفسور دکتر محمود حسابی است .

□ حسابی در روز سوم اسفند سال ۱۲۸۱ خورشیدی در تهران به دنیا آمد . وی با علم سرشاری که داشت همواره جهت آسایش و راحتی مردم گام بر می داشت ‌.

□دکتر حسابی دانشمندی با اخلاق و ایرانی وطن پرست بود ، گفته شده است که پرفسور حسابی در دیدار با آلبرت آنیشتین فیزیک دان معروف آلمانی ، و در سفر به آمریکا سفیر فرهنگی ایران و سفره هفت سین ایران را در آنجا به نمایش گذاشته
و همواره باعث عزت و افتخار ایرانی بودند .

□وی در علم فیزیک چنان هوش سرشاری داشت که پس مرگ وی را به عنوان پدر علم نوین و فیزیک ایران می شناسیم..

□دکتر حسابی سناتور ، سیاستمدار و وزیر آموزش و پرورش در کابینه دکتر محمد مصدق بود ؛ سرانجام دکتر حسابی در روز ۱۲ شهریور ماه ۱۳۷۱ خورشیدی به ملکوت اعلی پیوست .

□ روح سردار علمی کشور ، پرفسور محمود خان حسابی شاد و یادش ، راهش و رسمش ماندگار

@mormori_abad

‍ #مفاخر

قسمت سی و چهارم : حکیم ابوریحان بیرونی


📌 ابوریحان محمد بن احمد بیرونی (۳ ذیحجه ۳۶۲ – بعد از سال ۴۴۲ ه‍.ق)، دانشمند و همه‌چیزدان، فیزیک دان ، منجم ، حکیم ریاضی‌دان، ستاره‌شناس، تقویم‌شناس ، انسان‌شناس، تاریخ‌نگار ، گاه‌نگار و طبیعی‌دان ایرانی در سدهٔ چهارم و پنجم هجری است. بیرونی را از بزرگ‌ترین دانشمندان مسلمان و یکی از بزرگ‌ترین دانشمندانِ ایرانی در همهٔ اعصار می‌دانند.

□همچنین، او را پدرِ انسان‌شناسی و هندشناسی می‌دانند. او به زبان‌های خوارزمی، فارسی، عربی، و سانسکریت مسلط بود و با زبان‌های یونانی باستان، عبری توراتی و سُریانی آشنایی داشت.
بیرونی یک «نویسندهٔ بی‌طرف» در نگارشِ باورهای مردمِ کشورهای گونه‌گون بود و به‌پاسِ پژوهش‌های قابلِ توجهش، با عنوانِ اُستاد شناخته شده‌است.

ابوریحان بیرونی

□زادهٔ : ۳ ذیحجه ۳۶۲ / کاث، خوارزم

□درگذشت : بعد از سال ۴۴۲ ه‍.ق / غزنی

□آرامگاه : غزنی

□محل زندگی : خوارزم ، ری و غزنی

□دیگر نام‌ها : ابوریحان محمد بن احمد بیرونی

□آثار : التفهیم، قانون مسعودی، تحقیق مالِلْهِند


□علاوه بر اصلاحات و بهبودهایی که او در ریاضیات محاسباتی و تجربی و همچنین روش‌های تجربی ارائه داد، مشارکت‌های چشمگیر بیرونی شامل محاسبات علمی خاص و فنی گسترده‌است. او با استفاده از روش‌های پذیرفته شده برای محاسبه ارتفاع یک کوه، راهی برای محاسبه شعاع زمین ارائه کرد. میزانی که او به دست آورد، تنها ۱۷٫۲ کیلومتر کمتر از تخمین فعلی ناسا از شعاع قطبی زمین است.

□ابوریحان محمد بن احمد در حومه (بیرون) شهر کاث، مرکز امارت خوارزم، متولد شد و بدین سبب، او را «بیرونی» لقب داده‌اند.
برخی عربی‌نویسان نظیر یاقوت حموی از او با نام خوارزمی هم یاد کرده‌اند اما جهت جلوگیری از اشتباه گرفته‌شدن او با دیگر دانشمند ایرانی اهل خوارزم، محمد بن موسی خوارزمی، از این نام کمتر استفاده می‌شود.

□بیرونی دقّت و اصابتِ نظرِ خویش را مدیون مطالعات فلسفی بود، امّا او در فلسفه پیرو روش متعارف عهد خویش یعنی آن روش که به وسیلهٔ فارابی و نظایر آنان تحکیم و تدوین شده، نبود. وی همچنین از آثار فلسفی هندوان کتاب‌هایی همچون «شامل» را به عربی ترجمه نمود.


□نموداری از روشِ پیشنهادی از سوی ابوریحان برای برآوردِ شعاع و محیط زمین نوشته‌هایی از بیرونی در دست است که به وضوح در آن‌ها از گردشِ زمین به دورِ خودش نام برده می‌شود. در کتابِ «استیعاب الوجوه الممکنة فی صنعة الاسطرلاب» ابوریحان می‌گوید: «از ابو سعید سجزی، اُسطرلابی از نوع واحد و بسط دیدم که از شمالی و جنوبی مرکّب نبود و آن را اسطرلاب زورقی می‌نامید و او را به جهت اختراع آن اسطرلاب تحسین کردم چه اختراع آن متکی بر اصلی است قائم به ذات خود و مبنی بر عقیدهٔ مردمی است
که زمین را متحرّک دانسته و حرکت یومی را به زمین نسبت می‌دهند و نه به کرهٔ سماوی. بدون شک این شبهه‌ای است که تحلیلش در نهایتِ دشواری؛ و قولی است که رقع و ابطالش در کمال صعوبت است.

□ در ایران، زادروز ابوریحان بیرونی را به‌عنوان روز مهندس نقشه‌بردار گرامی می‌دارند.

□محاسبهٔ شعاع زمین

ابوریحان بیرونی در کتاب «الاسطرلاب» روشی برای محاسبهٔ شعاع زمین ارائه می‌کند (بوسیلهٔ افتِ افق وقتی از ارتفاعات به افق نگاه می‌کنیم). بعدها در کتابِ «قانون مسعودی» ابوریحان عملی کردن این روش توسط خود را گزارش می‌دهد.

اندازه‌گیریِ او یک درجهٔ سطح زمین را ۵۸ میل به‌دست آورده‌است که با توجه به اینکه هر میل عربی ۱۹۷۳٫۳ متر است، شعاعِ زمین ۶۵۶۰ کیلومتر (بر حسبِ واحدهایِ امروزی) به دست می‌آید که تا حدِ خوبی به مقدارِ صحیحِ آن نزدیک است.

□ خورشیدگرفتگی هشتم آوریل سال ۱۰۱۹ را در کوه‌های لغمان در افغانستان کنونی را رصد و بررسی کرد و ماه‌گرفتگی سپتامبر همین سال را در غزنی پژوهید.


□دانش فیزیک

وی اپیکتوگرام یعنی چگال سنج (ابزاری برای سنجش وزن مخصوص در فیزیک) را اختراع نمود که با آن وزن مخصوص چیزها تعیین می‌شود.

□برخی از اختراعات و اکتشافات ابوریحان بیرونی

◇بدست آوردن سینوس یک درجه قاعده تسطیح کره

◇اثبات حرکت خاصه وسطی خورشید

◇اثبات جزر و مد رود ها و نهر ها

◇اثبات امکان خلا

◇رصد خسوف و کسوف

◇تحقیقات تاریخی درباره ایران

◇ ساخت کره جغرافیایی

◇طرح نظریه درباره وجود قاره آمریکا

◇ساخت افزار های رصد نجومی


@mormori_abad

#مفاخر

قسمت ۳۵ : دلیران کلات مورموری


🌺 هفته دفاع مقدس گرامی باد 🌺

✍در چنین روزی یعنی ۳۱ شهریور سال ۱۳۵۹ هجری خورشیدی ، جنگنده های عراقی با یورش به حریم هوایی ایران و حمله به چند شهر مرزی و درست در زمانی که مردم و دانش آموزان در حال آمادگی برای سال تحصیلی جدید بودند .
و اما دلیر مردانی از جنس آفتاب بودند که با عشق به میهنمان ایران ، راهی نبرد با اهریمنان رژیم بعث عراق و جانانه از ایران دفاع کردند .

◇ یاد شهدا، رزمندگان ، جانبازان، آزادگان و شیرزنان دلیر کلات مورموری را گرامی میداریم ...

🇮🇷 رزمندگان و شهدای مورموری 🇮🇷

شهید روح الله جوزی
شهید علیرضا هادیزاده
شهید حسن رحیمی
شهید اسداله آبدونی
شهید برزو حاتمی
شهید حشمت زینی وند نژاد
شهید غلامعلی کاید خورده
شهید غلام زینی وند لرستانی
شهید حسین خسروی
شهید مرتضی حیدری
شهید هوشنگ عزیزی
شهید ماشااله عزیزی
مرحوم مراد بیرانوندی
شهید نعمت باولات
شهید محمد کرمی
‌شهید علیرضا زینلی
شهید علیرضا دیده دار
شهید محمد پر کاسی
شهید علی اردانه
شهید ابراهیم دارابیان
شهید اسد زینی وند نژاد
شهید محمد حسین محمدیان
شهید فرشته زینی وند

🌺روحشان شاد🌺

@mormori_abad

‍ #مفاخر

◇ به نام خداوند بلند مرتبه و بزرگ

قسمت سی و ششم : مولانا

□ امروز ۸ مهر ماه سالروز بزرگداشت حضرت مولانا شاعر و حکیم فرزانه‌ی ایرانی است ، این متن برای شما عزیزان آماده شده تا با این شاعر گرانقدر و فرزانه ی دیار ایران کهن بیشتر آشنا شوید .

◇ روز بزرگداشت مولانا گرامی باد ....


□ جلال‌الدین محمد بلخی (۶ربیع‌الاول ۶۰۴ – ۵ جمادی‌الثانی ۶۷۲ هجری قمری) معروف به مولوی، مولانا و رومی شاعر فارسی‌گوی است.
نام کامل وی «محمد بن محمد بن حسین حسینی خطیبی بکری بلخی» بوده و در دوران حیات به القاب «جلال‌الدین»، «خداوندگار» و «مولانا خداوندگار» نامیده می‌شده‌است. در قرن‌های بعد (ظاهراً از قرن ۹) القاب «مولوی»، «مولانا»، «مولوی رومی» و «ملای رومی» برای وی به کار رفته‌است و از برخی از اشعارش تخلص او را «خاموش» و «خَموش» و «خامُش» دانسته‌اند. زبان مادری وی پارسی بوده‌است.

جلال‌الدین محمد بلخی مولانا


□ زادهٔ : ۱۵ مهر ۵۸۶ هجری خورشیدی ، بلخ یا وخش
□ درگذشت : ۴ دی ۶۵۲ هجری خورشیدی ، قونیه
□ محل زندگی : ایران، افغانستان، تاجیکستان، و ترکیه کنونی
□ ملیت : ایرانی
□ پیشه : شاعر و صوفی
□ آثار :
مثنوی معنوی
دیوان شمس
فیه ما فیه
مکتوبات
مجالس سبعه
□ سبک : مثنوی- رباعی- غزل- نثر

□ دوره :
خوارزمشاهیان (بلخ: ۱۲۰۷–۱۲۱۲، ۱۲۱۳–۱۲۱۷؛ سمرقند: ۱۲۱۲–۱۲۱۳)
سلجوقیان روم (ملطیه: ۱۲۱۷–۱۲۱۹؛ آق‌شهر: ۱۲۱۹–۱۲۲۲؛ قرامان: ۱۲۲۲–۱۲۲۸؛ قونیه: ۱۲۲۸–۱۲۷۳)
□ مکتب : تصوف
□ همسر(ها) :گوهر خاتون دختر خواجه لالای سمرقندی
□ فرزندان : سلطان ولد، دو پسر و یک دختر دیگر
□ والدین : بهاءالدین ولد (پدر)


◇نفوذ مولوی فراتر از مرزهای ملی و تقسیمات قومی است. ایرانیان، افغان‌ها، تاجیک‌ها، ترکیه‌ای‌ها، یونانیان، دیگر مسلمانان آسیای میانه و مسلمانان جنوب شرق آسیا در مدت هفت قرن گذشته به شدت از میراث معنوی رومی تأثیر گرفته‌اند.

◇ اشعار او به‌طور گسترده‌ای به بسیاری از زبان‌های جهان ترجمه شده‌است. ترجمهٔ سروده‌های مولوی که با نام رومی در غرب شناسایی شده به‌عنوان «محبوب‌ترین» و «پرفروش‌ترین» شاعر در ایالات متحدهٔ آمریکا شناخته می‌شود.

◇بیشتر آثار مولوی به زبان فارسی سروده شده‌است، اما در اشعارش به‌ندرت از ترکی، عربی و کاپادوسیه‌ای یونانی نیز استفاده کرده‌است مثنوی معنوی او که در قونیه تصنیف شده‌است یکی از عالی‌ترین اشعار زبان فارسی به‌شمار می‌رود.

◇ آثار او به‌طور گسترده در سراسر ایرانِ بزرگ خوانده می‌شود ، جلال‌الدین محمد بلخی در ۶ ربیع‌الاول سال ۶۰۴ هجری قمری در بلخ یا وخش زاده شد.
پدر او مولانا محمد بن حسین خطیبی معروف به بهاءالدین ولد و سلطان‌العلما، از بزرگان صوفیه و مردی عارف بود و نسبت خرقهٔ او به احمد غزالی می‌پیوست.
◇ وی در عرفان و سلوک سابقه‌ای دیرین داشت و چون اهل بحث و جدال نبود و دانش و معرفت حقیقی را در سلوک باطنی می‌دانست نه در مباحثات و مناقشات کلامی و لفظی؛ پرچم‌داران کلام و جدال با او مخالفت کردند. از جمله فخرالدین رازی که استاد سلطان محمد خوارزمشاه بود و بیش از دیگران شاه را علیه او برانگیخت. سلطان‌العلما احتمالاً در سال ۶۱۰ قمری، هم‌زمان با هجوم چنگیزخان از بلخ کوچ کرد و سوگند یاد کرد که تا محمد خوارزمشاه بر تخت نشسته، به شهر خویش بازنگردد.
در مسیر سفر با فریدالدین عطار نیشابوری نیز ملاقات داشت و عطار، مولانا را ستود و کتاب اسرارنامه خود را به او هدیه داد. فرانکلین لوئیس این حکایت را رد می‌کند و غیرواقعی می‌داند.
◇ وی به قصد حج، به بغداد و سپس مکه و پس از انجام مناسک حج به شام رفت. سپس با دعوت علاءالدین کیقباد سلجوقی به قونیه رهسپار شد و تا اواخر عمر همان‌جا ماندگار شد. مولانا در نوزده سالگی با گوهر خاتون ازدواج کرد.
سلطان‌العلما در حدود سال ۶۲۸ قمری جان سپرد و در همان قونیه به خاک سپرده شد. در آن هنگام مولانا جلال‌الدین ۲۴ سال داشت که مریدان از او خواستند که جای پدرش را پر کند.

همه کردند رو به فرزندش
که تویی در جمال مانندش
شاه ما زین سپس تو خواهی بود
از تو خواهیم جمله مایه و سود

◇ مولانا جزء شاعران برتر جهان و از شاعران برتر ایران زمین است که برای تمام ملل قابل تامل است . و ما باید نام و یاد این فرزانه‌‌ی ایران زمیم را پاس بداریم.
مولانا شاعر ، اندیشمند و فرزانه‌ی به تمام معنا بود که آثارش ماندگار شد در جهان !
مولانا سر انجام در سال ۶۷۲ هجری قمری در قونیه درگذشت . روح بلندش شاد . 🌺🌺


@mormori_abad

‍ #مفاخر ایران زمین

قسمت سی و هفتم : محمد رضا شجریان

۱۷ مهر سالروز آسمانی شدن خسرو آواز ایران ، استاد شجریان گرامی باد ..


□ محمّدرضا شجریان ( طلوع زندگانی ۱ مهر ۱۳۱۹ – غروب زندگی ۱۷ مهر ۱۳۹۹)

□ موسیقی‌دان و خوانندهٔ موسیقی سنتی ایرانی بود. شجریان در میان مردم با عنوان «استاد آواز ایران» و «خسروِ آواز ایران» شناخته می‌شود.
بسیاری از مردم ایران او را مهم‌ترین چهرهٔ موسیقی ایرانی و یکی از نمادهای مهم فرهنگ و موسیقی ایران‌زمین می‌دانند.
شجریان از آوازه‌ای بین‌المللی نیز برخوردار بود

□ محمدرضا شجریان از بنیاد آقاخان، جایزهٔ خداوندگار موسیقی را دریافت کرده‌است و نامزد جایزه گرمی نیز بوده‌است.



◇ استاد محمّدرضا شجریان


◇ زادهٔ : ۱ مهر ۱۳۱۹ مشهد، ایران

◇ درگذشت : ۱۷ مهر ۱۳۹۹ (۸۰ سال) تهران، ایران

◇ علت درگذشت : سرطان کلیه

◇ آرامگاه : آرامگاه فردوسی، توس، خراسان، ایران

◇ تحصیلات : دانش‌آموخته دانشسرای عالی

◇ محل تحصیل :دانشسرای عالی (تربیت معلم)

◇ پیشه : خواننده ،موسیقی‌دان ، آهنگساز ، آموزگار


□ وی همچنین خوش‌نویس خطِ نستعلیق، رئیس شورای عالی خانه موسیقی ایران،‌بنیان‌گذار گروه شهناز، شرکت دل‌آواز، باغ هنر بم و طراح چند ساز موسیقی بود. او در قرائت قرآن نیز فعالیت داشت و دعای ربنا، نامدارترین تلاوت قرآنیِ او بود.

□ استاد علاوه بر اشعار کلاسیک شاعرانی چون حافظ، سعدی، مولانا، عطار، باباطاهر و خیام، در برخی کنسرت‌ها و کارهای خود از «شعر نو» شاعرانی چون فریدون مشیری، نیما یوشیج، سهراب سپهری، محمدرضا شفیعی کدکنی، مهدی اخوان ثالث و هوشنگ ابتهاج استفاده کرده‌است.
از جمله کارهای مشترک او گزیده‌ای است از رباعیات خیام با صدای شجریان و رباعی‌خوانی احمد شاملو. همچنین، وی تعدادی از دعاهای قرآنی را در اثر مشهور به دعای ربّنا خوانده‌است که در هنگام افطارهای ماه رمضان از صداوسیمای ایران پخش می‌شد. همچنین بعد از درگذشت پدرش که از استادان و قاریان مشهور قرآن در مشهد بود، برخی از تلاوت‌های قرآن خود را با عنوان به یاد پدر در دو سی‌دی مجزا (به یاد پدر ۱ و به یاد پدر ۲) منتشر کرد.

□ از فرزندان او، همایون و مژگان در زمینهٔ موسیقی فعالیت دارند. خوانندگانی چون ایرج بسطامی، مظفر شفیعی، حسام‌الدین سراج، حمیدرضا نوربخش، علی جهاندار، بیژن کامکار، سینا سرلک و پسرش همایون از شاگردان شجریان بودند.

□ استاد شجریان همیشه در دل ملت ایران جای داشتند و دارند ، با درگذشت خسرو آواز ایران در سال ۹۹ حزن و اندوه و ماتم ایران را فراگیر شد .
استادی آزاده ، استاد اخلاق ، ادب و مهرورزی ....

□ استاد شجریان سرانجام در تاریخ هفدهم مهر ماه سال یکهزار و سیصد و نود و نه هجری خورشیدی در گذشت و آسمانی شد و در جوار آرامگاه حکیم فردوسی کبیر آرامید ...

روحش شاد ، یادش ، نامش و راهش جاودان

@mormori_abad

‍ #مفاخر

قسمت سی و هشتم : آبان گان


به مناسبت ۴ آبان ماه ، سالروز فرارسیدن جشن آبانگان که یکی از جشن های زیبا و باستانی ایرانیان است ، به این جشن کهن پرداخته ایم .

جشن آبانگان بر ایرانیان جهان خجسته باد ...


◇ آبانگان (چهارمِ آبان‌ماه به گاهشماریِ کنونی، دهمِ آبان‌ماه به گاهشماریِ یزدگردی) یکی از جشن‌های ایرانی است که در ستایش و نیایش ایزدبانو آناهیتا که ایزد آب‌های روان بوده‌است، برگزار می‌شده‌است.
زمان برگزاری این جشن در آبان، روز دهم آبان بوده‌است.

◇ آبان (نامِ دیگرِ ارِدْوی سورَ اَنَهیتَه/اَناهیتا) ایزدْبانویِ آب‌های روی زمین و نگاهبانِ پاکی و بی‌آلایشی در جهانِ هستی است. آناهیتا در اسطوره‌های ایرانی ، یکی از تابناک‌ترین چهره‌ها و یکی از کارآمدترین نقشْ وَرزان است و در اوستا، سرود بلند و زیبایی به نام آبانْ یَشت با خیالْ نقش‌هایی دل‌پذیر، ویژهٔ نیایش و ستایش اوست:

اوست بَرومندی که در همه جا بلندْ آوازه‌است.

اوست که در بسیار فَرّه مَندی، همچندِ همهِ آبهای روی زمین است.

اوست زورمندی که از کوهِ هُکَر به دریایِ فراخْ کرت ریزد.

من اهوره مَزدا او را به نیروی خویش، هستی بخشیدم تا خانه و روستا و شهر و کشور را بپرورم و پشتیبان و پناه بخش و نگاهبان باشم …

◇در اسطوره‌های ایرانی گفته می‌شود که در این روز زَو پادشاه ایران بر افراسیاب پیروزی یافته و او را از سرزمین خویش راند و نیز در این روز پس از پنج یا هفت سال خشکی باران آمده‌است.

◇ در جشن آبانگان، پارسیان به ویژه زنان در کنار دریا یا رودخانه‌ها، فرشتهٔ آب را نیایش می‌کنند. ایرانیان کهن آب را پاک (مقدس) می‌شمردند و هیچ‌گاه آن را آلوده نمی‌کردند و آبی را که ویژگی سه‌گانه‌اش (رنگ- بو- مزه) دگرگون می‌شد برای آشامیدن و شستشو به کار نمی‌بردند. زرتشتیان نیز در این روز همانند سایر جشن‌ها به آدریان‌ها (آتشکده‌ها) می‌روند و پس از آن برای گرامی داشت مقام فرشتهٔ آب‌ها، به کنار جوی‌ها و قنات‌ها رفته و با خواندن اوستای آبزور (بخشی از اوستا که به آب و آبان وابسته است) و به دستیاری مُوبَد خوانده می‌شود،
اهورامزدا را ستایش کرده و درخواست فراوانی آب و نگهداری آن را کرده و پس از آن به شادی می‌پردازند.


منابع

□ آناهیتا و ایزدبانوان دیگر در اسطوره‌ها و باورهای ایرانیان، رضا طاهری، نشر فروهر
□ آبانْ یَشت، بندهای ۳–۶ در اوستا، کهن‌ترین سرودها و متنهای ایرانی، گزارش

□ پژوهش جلیل دوستخواه، چاپ نهم، جلد یکم، ص ۲۹۸.

□ رضا طاهری، آناهیتا و ایزدبانوان دیگر در اسطوره‌ها و باورهای ایرانیان، نشر فروهر، ص ۱۲۵

@mormori_abad