دوستداران محمد مجتهد شبستری

Forwarded from دوستداران محمد مجتهد شبستری

بخش ۳ از ۶

پیشوایان دینی اسلام گفته‌اند این تصورات دربارۀ خدا باطل است و خدا موجودی در ‏کنار موجودات نیست و هیچ‌کس نمی‌تواند دقیقاً معیّن کند خدا چیست و کیست، چون نمی‌توان خدا را توصیف کرد. در باب خداشناسی، این مسأله خیلی مهم است که نمی‌توان خدا را ‏توصیف کرد و نمی‌توان گفت خدا این صفت را دارد، آن صفت را دارد، صفت سوم را دارد، صفت ‏چهارم را دارد، صفت پنجم را دارد، مثل موجودات دیگر که ما می‌توانیم آن‌ها را توصیف کنیم و ‏صفات آن‌ها را برشمریم. من می‌توانم بگویم این میز که هم‌اکنون پشت آن نشسته‌ام و ‏سخن می‌گویم مثلاً چهار متر طول دارد. این یک صفت، صفت دوم آن این است پنجاه یا شصت کیلو ‏وزن دارد، این هم یک صفت دیگر، صفت هندسی این میز هم این است که مستطیل است. اما ‏دربارۀ خدا نمی‌توان این‌گونه حرف زد، نمی‌شود گفت خدا عالم است و قادر به این معنا که ‏خدا چیزی است و عالم و قادربودن او چیز دیگر و صفات وی. چون همیشه صفت و موصوف ‏دو چیزند (چنان‌که از مولای موحدان حضرت علی(ع) نقل خواهم کرد) شما وقتی ‏موجودی را با صفتی متصف می‌کنید، آن موصوف غیر از آن صفت است و به همین جهت ‏ممکن است به‌جای آن صفت، صفت دیگر داشته باشد. مثلاً همین میز که حالا رنگش ‏قهوه‌ای است ممکن است به آن یک رنگ دیگر بزنند و رنگ آن مثلاً آبی شود و این نشان ‏می‌دهد که میز غیر از رنگش است. ممکن است مقداری به وزن این میز اضافه کنند، ممکن ‏است شکل هندسی آن را تغییر دهند. هروقت می‌گوییم فلان موجود فلان صفت را دارد، ‏معنای این سخن این است که موصوف و صفت دو چیزند. وقتی نتوان خدا را توصیف کرد، ‏دیگر خدا را موجودی در کنار موجودات دیگر نمی‌توان دانست، چون نمی‌توان تصور کرد که او ‏صفت ندارد ولی موجودی در کنار موجودات دیگر است. گرفتاری‌های اعتقادی – روانی انسان ‏مؤمن از آنجا شروع می‌شود که خدا را موجودی در کنار موجودات دیگر به حساب می‌آورد. ‏این تصور نادرست اصل و اساس انسان‌وارانگاری خدا از سوی مؤمنان است که آنان را به ‏انواع مشکلات فلسفی و حتی بیماری‌های روانی مبتلا می‌سازد. با این تصور نادرست، ما ‏انسان‌ها صفات خودمان را بار آن خدا می‌کنیم و یک‌دفعه چشممان را باز می‌کنیم و می‌بینیم آن ‏خدا هم مثل ما غضب می‌کند، انتقام می‌کشد، مثل ما خودی دارد، غیر خودی دارد و هکذا. ‏فکر می‌کنیم او به‌صورت یک فاعل بیرونی در جهان و یا در زندگی ما دخالت می‌کند و چنین ‏و چنان می‌کند، ما را خوشبخت یا بدبخت می‌سازد و چون زندگی ما همواره به‌صورت تراژیک ‏باقی می‌ماند در برابر آن خدا حالت دوستی و نفرت توأمان پیدا می‌کنیم، با چنان خدایی چگونه ‏سر کنیم.؟ اینجاست که عاقبت بیمارگونه می‌شویم و عقیده به خدا، که قرار بود مایۀ نجات ما ‏شود، مایۀ درماندگی و رنج و پوسیدگی ما می‌شود.‏

پایان بخش سوم

2.6K views16:04