✍ حباب در بازار بورس؟
🔺#دکتر_امیر_کرمانی | استاد‌دانشگاه‌برکلی
🔻#پایگاه_جامع_مدیریار
تا قبل از اسفند ۹۸ قیمت شرکت‌های بزرگ در #بازار_سرمایه متناسب با ارزش دلاری آنها بوده اما رشد قیمت شرکت‌های کوچک هیچ تناسبی با واقعیتهای اقتصادی نداشته است. اما از اسفند ۹۸ به بعد رشد سریع شاخص مختص شرکت‌های کوچک نبوده و شرکت های بزرگ هم افزایش قیمتی را تجربه کرده اند که تناسبی با اقتصاد ایران و جهان ندارد. محتمل‌ترین سناریو در ماه‌های پیش‌رو کاهش جدی قیمت شرکت‌های کوچک و اصلاح قیمت شرکت‌های بزرگ به نحوی است که ارزش دلاری آنها متناسب با شرایط تعادلی بازار گردد. امری که احتمالاً بخشی از آن از طریق کاهش شاخص و بخشی از طریق افزایش قیمت ارز اتفاق خواهد افتاد.
🥛 نیمۀ پر لیوان:
➊ اقتصاد ایران طی دهه‌های گذشته همواره درگیر شوک‌های تورمی بوده‌است. فلذا خانوادهها همواره به دنبال راهی برای حفظ ارزش دارایی‌های خود در برابر شوک‌های تورمی بوده‌اند.
➋ به طور سنتی خانوادهها از طریق سرمایه‌گذاری در بازارهای مسکن، طلا و ارز از دارایی‌های خودشان در برابر شوک‌های تورمی محافظت کرده‌اند. این امر هر چند ریسک سبد خانوار در برابر شوک‌های تورمی را کاهش می‌دهد اما سبب اختصاص غیر بهینه منابع کشور شده‌است به طوری که در بازار مسکن با انبوه خانه‌های خالی مواجه هستیم. #سرمایه_گذاری خانوارها در طلا و دلار نیز نه تنها منجر به هیچ ارزش افزوده‌ای در اقتصاد نمی‌شود بلکه منجر به تشدید شوک‌های ارزی و تورمی می‌شود.
➌ اتفاق خوبی که در سال‌های اخیر افتاده اضافه شدن سرمایه گذاری در بورس به سبد سرمایه گذاری خانواده‌هاست. در واقع بورس نیز مانند مسکن از ارزش دارایی‌ها در برابر شوک‌های ارزی محافظت می‌کند و در بلند مدت می‌تواند جایگزین بسیار مناسبی برای سرمایه‌گذاری در ارز و #طلا باشد.
➍ این امر از طرفی ظرفیت بازار را در جذب شوک‌های ارزی افزایش می‌دهد و از طرفی در صورت استفاده صحیح از ظرفیت‌های #بازار سرمایه و تسهیل عرضه‌ی اولیۀ شرکت‌های خوب می‌تواند به رشد اقتصادی کشور کمک کند.
➎ باید خاطر نشان کرد که علی رغم رشد بسیار شدید پول ورودی خانوارها به بورس، کل خالص پول ورودی خانوارها در سال ۹۸ تنها در حدود ۳۰ هزار ه م ت بوده است که معادل کمتر از ۲٪ #نقدینگی نظام بانکی و معادل حدود ۲ میلیارد دلار بوده است (عددی که در مقابل مداخلات بانک مرکزی در سال ۹۶ بازار ارز ناچیز است).
🥛 نیمۀ خالی لیوان:
➊ ورود تعداد بسیار زیاد افراد ناآشنا به این بازار و تصور ادامۀ روند گذشته در میان بخش زیادی از سرمایه‌گذاران سبب ایجاد حباب در بازار می‌شود. علاوه بر آن در چنین فضایی انگیزۀ برخی سو استفاده کنندگان برای ارائۀ اطلاعات غلط به سرمایه‌گذاران کمتر آشنا با #دانش_مالی افزایش پیدا می‌کند.
➋ مجموع این عوامل منجر به مکانیسم #بازخورد مثبتی می‌شود که توانایی ایجاد حباب در بازار را دارد. همچنین شرکت‌های کوچک‌تر به دلیل تاثیر گرفتن بیشتر قیمت‌شان از ورود و خروج سرمایه بیشترین تاثیرپذیری را از این اتفاق دارند.
🔚 سخن آخر:
⇦ با مقایسه ارزش دلاری ۱۰۰ شرکت بزرگ بورس ایران و ۱۰۰ شرکت کوچک بورس در سال‌های گذشته می‌بینیم که بخش عمدۀ افزایش قیمت شرکت‌های بزرگ از ابتدای سال ۹۷ تا آخر سال ۹۸ تنها منجر به بازگشت ارزش دلاری این شرکت‌ها به سطح آن قبل از شروع بحران ارزی شده است و به نوعی شاید متناسب با ارزش اقتصادی این شرکت‌ها باشد.
⇦ اما در مورد ۱۰۰ شرکت کوچک #بورس مشاهده می‌شود که ارزش دلاری آنها در انتهای اسفند ۹۸ بیش از ۳ برابر ارزش دلاری آنها قبل از شروع بحران ارزی است. رشد قیمتی که به نظر نمی‌رسد با هیچ یک از واقعیتهای اقتصاد ایران تناسبی داشته باشد.
⇦ از ابتدای سال ۹۹ ارزش دلاری شرکت‌های بزرگ هم بیش از ۳۰٪ افزایش یافته است. افزایش قیمتی که تناسبی با اتفاقات اقتصاد ایران و اقتصاد جهانی ندارد. البته انتظارات در مورد افزایش #قیمت_ارز می‌تواند عامل بخشی از این افزایش قیمت باشد.
⇦ اتفاقات فعلی بازار سهام ایران شباهاتی با اتفاقات بازار سهام چین در سال ۲۰۱۵ دارد. بازاری که با رشد ورود خانوارها به بازار و همچنین خریدهای اعتباری و اهرم کردن سرمایه گذاری ها و #مدیریت_بازار توسط دولت چین در ابتدا، رشد بیش از ۱۰۰٪ را تجربه کرد. رشدی که اتفاقاً برای شرکت‌های کوچک‌تر بیش از ۲۰۰٪ بود. اما در نهایت بخش عمدۀ این افزایش قیمت شرکت‌های کوچک و بزرگ از بین رفت!
#تحلیل_مسائل_روز
www.modiryar.com
@modiryar
🔺#دکتر_امیر_کرمانی | استاد‌دانشگاه‌برکلی
🔻#پایگاه_جامع_مدیریار
تا قبل از اسفند ۹۸ قیمت شرکت‌های بزرگ در #بازار_سرمایه متناسب با ارزش دلاری آنها بوده اما رشد قیمت شرکت‌های کوچک هیچ تناسبی با واقعیتهای اقتصادی نداشته است. اما از اسفند ۹۸ به بعد رشد سریع شاخص مختص شرکت‌های کوچک نبوده و شرکت های بزرگ هم افزایش قیمتی را تجربه کرده اند که تناسبی با اقتصاد ایران و جهان ندارد. محتمل‌ترین سناریو در ماه‌های پیش‌رو کاهش جدی قیمت شرکت‌های کوچک و اصلاح قیمت شرکت‌های بزرگ به نحوی است که ارزش دلاری آنها متناسب با شرایط تعادلی بازار گردد. امری که احتمالاً بخشی از آن از طریق کاهش شاخص و بخشی از طریق افزایش قیمت ارز اتفاق خواهد افتاد.
🥛 نیمۀ پر لیوان:
➊ اقتصاد ایران طی دهه‌های گذشته همواره درگیر شوک‌های تورمی بوده‌است. فلذا خانوادهها همواره به دنبال راهی برای حفظ ارزش دارایی‌های خود در برابر شوک‌های تورمی بوده‌اند.
➋ به طور سنتی خانوادهها از طریق سرمایه‌گذاری در بازارهای مسکن، طلا و ارز از دارایی‌های خودشان در برابر شوک‌های تورمی محافظت کرده‌اند. این امر هر چند ریسک سبد خانوار در برابر شوک‌های تورمی را کاهش می‌دهد اما سبب اختصاص غیر بهینه منابع کشور شده‌است به طوری که در بازار مسکن با انبوه خانه‌های خالی مواجه هستیم. #سرمایه_گذاری خانوارها در طلا و دلار نیز نه تنها منجر به هیچ ارزش افزوده‌ای در اقتصاد نمی‌شود بلکه منجر به تشدید شوک‌های ارزی و تورمی می‌شود.
➌ اتفاق خوبی که در سال‌های اخیر افتاده اضافه شدن سرمایه گذاری در بورس به سبد سرمایه گذاری خانواده‌هاست. در واقع بورس نیز مانند مسکن از ارزش دارایی‌ها در برابر شوک‌های ارزی محافظت می‌کند و در بلند مدت می‌تواند جایگزین بسیار مناسبی برای سرمایه‌گذاری در ارز و #طلا باشد.
➍ این امر از طرفی ظرفیت بازار را در جذب شوک‌های ارزی افزایش می‌دهد و از طرفی در صورت استفاده صحیح از ظرفیت‌های #بازار سرمایه و تسهیل عرضه‌ی اولیۀ شرکت‌های خوب می‌تواند به رشد اقتصادی کشور کمک کند.
➎ باید خاطر نشان کرد که علی رغم رشد بسیار شدید پول ورودی خانوارها به بورس، کل خالص پول ورودی خانوارها در سال ۹۸ تنها در حدود ۳۰ هزار ه م ت بوده است که معادل کمتر از ۲٪ #نقدینگی نظام بانکی و معادل حدود ۲ میلیارد دلار بوده است (عددی که در مقابل مداخلات بانک مرکزی در سال ۹۶ بازار ارز ناچیز است).
🥛 نیمۀ خالی لیوان:
➊ ورود تعداد بسیار زیاد افراد ناآشنا به این بازار و تصور ادامۀ روند گذشته در میان بخش زیادی از سرمایه‌گذاران سبب ایجاد حباب در بازار می‌شود. علاوه بر آن در چنین فضایی انگیزۀ برخی سو استفاده کنندگان برای ارائۀ اطلاعات غلط به سرمایه‌گذاران کمتر آشنا با #دانش_مالی افزایش پیدا می‌کند.
➋ مجموع این عوامل منجر به مکانیسم #بازخورد مثبتی می‌شود که توانایی ایجاد حباب در بازار را دارد. همچنین شرکت‌های کوچک‌تر به دلیل تاثیر گرفتن بیشتر قیمت‌شان از ورود و خروج سرمایه بیشترین تاثیرپذیری را از این اتفاق دارند.
🔚 سخن آخر:
⇦ با مقایسه ارزش دلاری ۱۰۰ شرکت بزرگ بورس ایران و ۱۰۰ شرکت کوچک بورس در سال‌های گذشته می‌بینیم که بخش عمدۀ افزایش قیمت شرکت‌های بزرگ از ابتدای سال ۹۷ تا آخر سال ۹۸ تنها منجر به بازگشت ارزش دلاری این شرکت‌ها به سطح آن قبل از شروع بحران ارزی شده است و به نوعی شاید متناسب با ارزش اقتصادی این شرکت‌ها باشد.
⇦ اما در مورد ۱۰۰ شرکت کوچک #بورس مشاهده می‌شود که ارزش دلاری آنها در انتهای اسفند ۹۸ بیش از ۳ برابر ارزش دلاری آنها قبل از شروع بحران ارزی است. رشد قیمتی که به نظر نمی‌رسد با هیچ یک از واقعیتهای اقتصاد ایران تناسبی داشته باشد.
⇦ از ابتدای سال ۹۹ ارزش دلاری شرکت‌های بزرگ هم بیش از ۳۰٪ افزایش یافته است. افزایش قیمتی که تناسبی با اتفاقات اقتصاد ایران و اقتصاد جهانی ندارد. البته انتظارات در مورد افزایش #قیمت_ارز می‌تواند عامل بخشی از این افزایش قیمت باشد.
⇦ اتفاقات فعلی بازار سهام ایران شباهاتی با اتفاقات بازار سهام چین در سال ۲۰۱۵ دارد. بازاری که با رشد ورود خانوارها به بازار و همچنین خریدهای اعتباری و اهرم کردن سرمایه گذاری ها و #مدیریت_بازار توسط دولت چین در ابتدا، رشد بیش از ۱۰۰٪ را تجربه کرد. رشدی که اتفاقاً برای شرکت‌های کوچک‌تر بیش از ۲۰۰٪ بود. اما در نهایت بخش عمدۀ این افزایش قیمت شرکت‌های کوچک و بزرگ از بین رفت!
#تحلیل_مسائل_روز
www.modiryar.com
@modiryar
مدیریار | Modiryar
Photo
✍ شانه به شانه گرانی
#دکتر_مهدی_یاراحمدی_خراسانی
▪️کافیست اراده کنند تا کل #بازار را در اختیار بگیرند. یک روز دست روی خوردو می گذارند، روز دیگر سیمان، زمانی قیر کمیاب می شود و دوره ای گوجه فرنگی طلای بازار است. حتی از سیب زمینی و پیاز هم دست بر نمی دارند و اگر یادتان باشد روزهایی را با چشم دیدیم که پیاز می خریدیم گران تر از موز! و حالا نوبت تخم مرغ و کره است. معلوم نیست بازار دست کیست؟ #اقتصاد کشور را چه کسی اداره می کند. همه می نالند حتی رئیس جمهور به گرانی ها اعتراض می کند. پس چه کسی جز دولت باید بازار را سامان دهد؟ دوره عجیبی شده است. انگار عده بسیار معدودی از افراد قدرتمند در جامعه هستند که اراده کرده اند اکثریت قریب به اتفاق مردم نتوانند زندگی کنند. همان هایی که تمام توان خود را به کار گرفته اند کلاً قشر متوسط جامعه را حذف کنند و توان خرید صرفاً محدود به همان سه یا چهار درصد قدرتمند باشد.
▪️شما تصور بفرمایید حتی خریدن یک #پراید مدل قدیمی برای یک کارمندی که حقوق مستمر دریافت می کند رویایی دست نیافتنی شده است چه رسد به کارگر سر گذر و یا خانواده هایی که سطح درآمدی پایین تر دارند. اگر به صورت دقیق ردیابی شود اشکال بر می گردد به دلال های از خدا بی خبری که وسط بازار جولان می دهند و تا اراده کنند و دست بر روی هر محصولی بگذارند می توانند آن را #طلا کنند. اما این دلال ها به تنهایی کاری از پیش نمی برند مگر این که افرادی مسئول بر خطای آن ها چشم پوشی کنند یا خودشان در منافع آن ها شریک گردند و اتفاقی بیفتد که نباید. مثل همان مورد یکی از مسئولان سابق بانک مرکزی که الان در حال محاکمه است به جرم مشارکت در اختلال بازار ارز یا مواردی مثل جناب طبری و اسلاف ایشان!
▪️اختلالی که چند سالی است وارد بازار شده و گویی قصد بیرون رفتن ندارد. و متأسفانه از این دست موارد بسیار وجود دارد. #احتکار، کم فروشی، قاچاق، گران فروشی، رانت خواری، زمین خواری، غش در معامله و ... برای عده ای دیگر نه تنها بد نیست بلکه نشانی از زرنگی و تیز بازی است. غافل از اینکه این اقدام زندگی بسیاری از مردم را فلج و اقتصاد کشور را نابود می کند. ولی مگر برایشان اهمیت دارد آن هایی که برای رسیدن به مطامع دنیایی خود حتی از شیر خشک بچه ها و داروی بیماران هم گذر نمی کنند. ستاد تنظیم بازار، #تعزیرات و نهادهای کنترل قیمت و سایر نهادهای نظارتی هر چقدر تلاش می کنند به گَرد کنترل این همه کجروی در بازار هم نمی رسند و کماکان آن هایی که سبب اختلال در نظام اقتصادی کشور هستند با قدرت ادامه می دهند، می تازند، اموال مردم را بدون ردپایی به یغما می برند و خون آن ها را در شیشه می کنند.
▪️احساس می شود یکی از خلأهای مهم در نظام اقتصادی کشور بحث های قانونی است. باید قوانین مختلف به صورت جامع بازنگری شود تا اولاً بتوان مانع دور زدن #قانون توسط خلاف کاران گردید، ثانیاً قدرت و اختیار نهادهای #نظارت در بازار و اقتصاد کشور افزایش یابد و همچنین مجازات متخلفین به گونه ای تشدید شود که ریسک تخلفات اقتصادی تا جایی افزایش یابد که مجرمین حتی به فکر انحراف و اختلال هم نیفتند. کاش لااقل بی خیال تخم مرغ می شدند. چون این تنها غذای گرمی بود که حتی کسانی که موقعیت اقتصادی مناسبی نداشتند می توانستند از آن استفاده کنند. امروز تخم مرغ شانه به شانه گرانی پیش می رود و از بسیاری سفره ها ها حذف شده و گویی اتفاقی نیفتاده است!
✍ منبع: هفته نامه نخست، مورخ پنجشنبه ۳ مهر ۱۳۹۹، شماره ۸۳۱
#تحلیل_مسائل_روز
#پایگاه_جامع_مدیریار
www.modiryar.com
@modiryar
#دکتر_مهدی_یاراحمدی_خراسانی
▪️کافیست اراده کنند تا کل #بازار را در اختیار بگیرند. یک روز دست روی خوردو می گذارند، روز دیگر سیمان، زمانی قیر کمیاب می شود و دوره ای گوجه فرنگی طلای بازار است. حتی از سیب زمینی و پیاز هم دست بر نمی دارند و اگر یادتان باشد روزهایی را با چشم دیدیم که پیاز می خریدیم گران تر از موز! و حالا نوبت تخم مرغ و کره است. معلوم نیست بازار دست کیست؟ #اقتصاد کشور را چه کسی اداره می کند. همه می نالند حتی رئیس جمهور به گرانی ها اعتراض می کند. پس چه کسی جز دولت باید بازار را سامان دهد؟ دوره عجیبی شده است. انگار عده بسیار معدودی از افراد قدرتمند در جامعه هستند که اراده کرده اند اکثریت قریب به اتفاق مردم نتوانند زندگی کنند. همان هایی که تمام توان خود را به کار گرفته اند کلاً قشر متوسط جامعه را حذف کنند و توان خرید صرفاً محدود به همان سه یا چهار درصد قدرتمند باشد.
▪️شما تصور بفرمایید حتی خریدن یک #پراید مدل قدیمی برای یک کارمندی که حقوق مستمر دریافت می کند رویایی دست نیافتنی شده است چه رسد به کارگر سر گذر و یا خانواده هایی که سطح درآمدی پایین تر دارند. اگر به صورت دقیق ردیابی شود اشکال بر می گردد به دلال های از خدا بی خبری که وسط بازار جولان می دهند و تا اراده کنند و دست بر روی هر محصولی بگذارند می توانند آن را #طلا کنند. اما این دلال ها به تنهایی کاری از پیش نمی برند مگر این که افرادی مسئول بر خطای آن ها چشم پوشی کنند یا خودشان در منافع آن ها شریک گردند و اتفاقی بیفتد که نباید. مثل همان مورد یکی از مسئولان سابق بانک مرکزی که الان در حال محاکمه است به جرم مشارکت در اختلال بازار ارز یا مواردی مثل جناب طبری و اسلاف ایشان!
▪️اختلالی که چند سالی است وارد بازار شده و گویی قصد بیرون رفتن ندارد. و متأسفانه از این دست موارد بسیار وجود دارد. #احتکار، کم فروشی، قاچاق، گران فروشی، رانت خواری، زمین خواری، غش در معامله و ... برای عده ای دیگر نه تنها بد نیست بلکه نشانی از زرنگی و تیز بازی است. غافل از اینکه این اقدام زندگی بسیاری از مردم را فلج و اقتصاد کشور را نابود می کند. ولی مگر برایشان اهمیت دارد آن هایی که برای رسیدن به مطامع دنیایی خود حتی از شیر خشک بچه ها و داروی بیماران هم گذر نمی کنند. ستاد تنظیم بازار، #تعزیرات و نهادهای کنترل قیمت و سایر نهادهای نظارتی هر چقدر تلاش می کنند به گَرد کنترل این همه کجروی در بازار هم نمی رسند و کماکان آن هایی که سبب اختلال در نظام اقتصادی کشور هستند با قدرت ادامه می دهند، می تازند، اموال مردم را بدون ردپایی به یغما می برند و خون آن ها را در شیشه می کنند.
▪️احساس می شود یکی از خلأهای مهم در نظام اقتصادی کشور بحث های قانونی است. باید قوانین مختلف به صورت جامع بازنگری شود تا اولاً بتوان مانع دور زدن #قانون توسط خلاف کاران گردید، ثانیاً قدرت و اختیار نهادهای #نظارت در بازار و اقتصاد کشور افزایش یابد و همچنین مجازات متخلفین به گونه ای تشدید شود که ریسک تخلفات اقتصادی تا جایی افزایش یابد که مجرمین حتی به فکر انحراف و اختلال هم نیفتند. کاش لااقل بی خیال تخم مرغ می شدند. چون این تنها غذای گرمی بود که حتی کسانی که موقعیت اقتصادی مناسبی نداشتند می توانستند از آن استفاده کنند. امروز تخم مرغ شانه به شانه گرانی پیش می رود و از بسیاری سفره ها ها حذف شده و گویی اتفاقی نیفتاده است!
✍ منبع: هفته نامه نخست، مورخ پنجشنبه ۳ مهر ۱۳۹۹، شماره ۸۳۱
#تحلیل_مسائل_روز
#پایگاه_جامع_مدیریار
www.modiryar.com
@modiryar