‍ ‍ ‍ یادداشتی کوتاه بر مجموعه‌داستان «زنانی که زنده‌اند» از #فریبا_چلبی‌یانی


سالهاست مکاتب و نظریه‌پردازانِ گوناگون، دربارۀ حقوق و نقش زنان در جامعه به بحث و ارائۀ نظر پرداخته‌اند و این موضوع از اهمیتِ خاصی برخوردار بوده و هست. چه‌کسی گفته خانه، مکانی مقدّس است که حضور زن در آن باید موجب تسلّی خاطر فرزندان و همسر باشد؟ یا زن ساخته شده تا با ازخودگذشتگی نسلی سالم، هدفمند و شایسته برای آیندگان تربیت کند؟ زن هم مانند هر موجود زنده‌ای خواسته‌ها و انتظارات خود را از جامعه و اطرافیان دارد و برای دستیابی به آن‌ها می‌تواند از خط قرمزها عبور کند. پرواضح است که زنان در رابطه با این موضوع بسیار بیشتر از مردان قادر به نوشتن هستند.
«زنانی که زنده‌اند» مجموعه‌داستانی از فریبا چلبی‌یانی است شامل بر سیزده داستان کوتاه که هرکدام به نوعی مستقیم یا غیر مستقیم به حضور یا عدم حضور زنان در ارتباط است. داستان‌ها در فضاهایی کم‌رنگ و با طرح‌هایی ساده شکل گرفته‌اند؛ اما از همان پاراگراف‌های اوّل توجه خواننده را _به‌خصوص اگر زن باشد_ به خود جلب می‌کند و حس کنجکاوی او را برمی‌انگیزد. روایت‌هایی ساده و روان از زنانی که در جامعۀ مردسالار، جنبه‌های گوناگون کنش انسان؛ «نهاد» «خود» و «فراخود» را بازگو می‌کنند.
«زنانی که زنده‌اند» زندگی بی‌حاشیۀ آدم‌های اطراف ماست. زن‌هایی که امیال و آرزوهایشان در جامعۀ مردمحور سرکوب شده‌ و گاهاً با مشکل عدم تعامل و گفتگو روبرو هستند. زنانی که حضور و خاطره‌شان در لحظات حساس و ناب زندگی به مردان هویت و معنا می‌بخشد و عدم حضورشان مرگ را برایشان می‌آفریند.
زن در این مجموعه‌داستان نقش و حضوری پررنگ ایفا می‌کند. منفعل و تکراری نیست ودر موقعیت‌های گوناگون می‌تواند رفتارهای مختلفی از خود بروز ‌دهد و به‌گونه‌ای متفاوت در هرداستان خود را نمایان ‌‌سازد.
نویسندۀ « زنانی که زنده‌اند» در داستان‌ها زن سنتی و مدرن را درهم‌آمیخته و درواقع دو نوع نگاه از زن ارائه می‌دهد. دو نوع نگاه به نیازها، خواسته‌ها و روابط. گاه در قالب زنی سنتی که درگیرودار عشق گرفتار است و مورد  بی‌توجهی همسر یا شریک خود قرار گرفته‌ و حاضر است هرکاری کند تا حس حسادت او را برانگیزد. زنی که هویت خود را وابسته به حضور جنس مخالف می‌داند. خود را برای او آراسته می‌کند و در خواب و خیال تصویری از حضور مرد دلخواهش را می‌جوید. گاهی هم در قالب زنی مدرن نمایان می‌شود که هویتی مستقل و بدون حضور مرد می‌خواهد.
دیالوگ‌ها خوب و به‌جا و متناسب با خلق‌و‌خوی شخصیت‌ها نوشته شده‌اند. داستان‌ها به نوعی دارای کشمکش بین راوی داستان _که اغلب زن هستند_ و شخصیت‌های دیگر می‌باشد که نویسنده آن را با خلق جملاتی کوتاه و اشاره‌ای در متن به خوبی نشان داده است. قصّه‌ها آنقدر کوتاه و ساده‌اند که خیلی زود از ذهن مخاطب بیرون می‌روند؛ به سرعت تمام شدن یکی و شروع شدن دیگری. شبیه حضور زنانی که یک روز آمده‌اند و روز دیگر رفته‌اند؛ بی‌‌هیچ نشانی از دردها و رنج‌هایی که در بستر جامعه هرروز متحمل آن هستند؛ شبیه زنانی که فقط زنده‌اند.

#لیلا_قیاسوند (داستان نویس)

زنانی که زنده‌اند/فریبا چلبی‌یانی
تهران: نشر حکمت کلمه، ۱۳۹۸

چاپ شده در نشریه #هفته‌نامه‌ی_همدان‌نامه، صفحه شش زنان/ کافه کتاب

دوشنبه 22 مهر 98

@dastanirani2
با ما همراه باشید.