💠 «دین، در ادبیاتی نو»
💢فصل اول : ضرورت تولید ادبیاتی تازه در معرفی دین
▪️قسمت اول: ادبیات قرآن، ادبیاتی منفعت گرایانه
✍ زمانی که خدای متعال حضرت آدم و حوا را آفرید و در بهشت سکنی داد به او گفت: «ای آدم! تو و همسرت در بهشت ساکن شوید و هر چه می خواهید در آن فراوان بخورید. ولی به این درخت نزدیک نشوید که در این صورت به خودتان ظلم می کنید؛ وَ قُلْنا يا آدَمُ اسْكُنْ أَنْتَ وَ زَوْجُكَ الْجَنَّةَ وَ كُلا مِنْها رَغَداً حَيْثُ شِئْتُما وَ لا تَقْرَبا هذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكُونا مِنَ الظَّالِمينَ.»(بقره/35)
👈 همچنین به او گفت: «تو در اینجا نه گرسنه می مانی و نه برهنه! نه تشنه می شوی و نه گرما زده؛ إِنَّ لَكَ أَلاَّ تَجُوعَ فيها وَ لا تَعْرى وَ أَنَّكَ لا تَظْمَؤُا فيها وَ لا تَضْحى.»(طه/118 و 119)
همانطور که می بینید خدای متعال کاملاً «منفعت گرایانه» و «لذت طلبانه» با آدم سخن گفت؛ چرا که او آفریدگار انسان است و بهتر از هر کسی می داند که با چه ادبیاتی باید با او سخن بگوید.
از آن سو ابلیس نیز به خوبی آدم را می شناخت. او نیز با ادبیاتی کاملاً منفعت گرایانه، با آدم سخن گفت: «آيا تو را به درخت جاودانگى و حکومتی بی پایان راهنمایی نکنم؟ يا آدَمُ هَلْ أَدُلُّكَ عَلى شَجَرَةِ الْخُلْدِ وَ مُلْكٍ لا يَبْلى.»(طه/120)
🔸 این آیات، نخستین سخنانیست که در رابطه با زندگی آدم در قرآن کریم به میان آمده است. خدای حکیم، بی دلیل چنین ماجرایی را به عنوان اولین داستان حیات انسان، بیان نمی کند. به ویژه آنکه بارها این داستان را در سوره های مختلف قرآن تکرار کرده است. همچنین به خوبی می دانیم که خدای متعال قصد داستان سرایی در قرآن کریم ندارد. بنابراین حتماً حکمتی کلیدی در بیان و تکرار این ماجرا نهفته است.
بی شک یکی از نکات مهمی که از این ماجرا می توان الهام گرفت؛ نوع ادبیاتیست که برای «انگیزش» آدم به کار برده می شود. خدای متعال با آدم از نماز و امور معنوی سخن نگفت. بهشت را جایی برای عبادت و تهجّد بی پایان معرفی نکرد؛ بلکه از نیازهای مادی، محسوس و عینی او سخن به میان آورد. خدای حکیم، حکمت امر و نهی خود را بر لذت و رنج عینی و ملموس آدم مبتنی کرد. از خوردن و آشامیدن فراوان گفت. از رفاه و آسایش کامل. از نبود رنج و نداری.
و ابلیس نیز دقیقاً همین شیوه را اتخاذ کرد. از جاودانگی لذت با او سخن گرفت. از سلطنت بی پایان!
🔹 چنین حکمتی، در تمام اوامر و نواهی الهی در جریان است. یعنی همان سبک و سیاقی که خدای متعال در نخستین سخنان با آدم ابوالبشر اتخاذ کرد، با فرزندان او نیز به همان شیوه سخن گفته است. «دین» که سخن خدای متعال با فرزندان آدم است، برنامه ای برای رسیدن انسان به «منافع» خویش و جلوگیری از «ضرر» است.
خداوند متعال نه تنها سخنان خویش را منعزل از گرایش ها و نیازهای درونی انسان بیان نمی کند؛ بلکه دقیقاً بر اساس نیازهای انسان برنامه داده است. به عبارت دیگر ادبیات خدای متعال با انسان، ادبیاتی «کارکردگرایانه» است. اگر دستوری می دهد، کارکرد آن را در زندگی انسان معرفی می کند. و اگر منع و پرهیزی می دهد نیز به علت ضرری در زندگی انسان بیان می کند.
▫️ اما با این حال چنین ادبیاتی در آموزش های دینی ما بسیار کم رونق است. کاملاً طبیعی است که انسان منفعت گرا به چنین دینی، رغبت پیدا نمی کند. در بهترین حالت از آن گریزان می شود و اگر بخواهیم چنین دینی را به او تحمیل کنیم، به «دین ستیزی» نیز می انجامد. مسئله ای که امروز متأسفانه خواسته یا ناخواسته با آن مواجه هستیم.
💠 در این سلسله مباحث برآنیم که ابتدا ادبیات رایج آموزش دین را آسیب شناسی کنیم و به بوته نقد بکشانیم. سپس شیوه صحیح معرفی دین را در قالب سلسله مباحثی تحت عنوان «دین در ادبیاتی نو» خدمت شما عزیزان ارائه بدهیم.
#دین_در_ادبیاتی_نو
🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)
تلگرام| اینستاگرام | ایتا
💢فصل اول : ضرورت تولید ادبیاتی تازه در معرفی دین
▪️قسمت اول: ادبیات قرآن، ادبیاتی منفعت گرایانه
✍ زمانی که خدای متعال حضرت آدم و حوا را آفرید و در بهشت سکنی داد به او گفت: «ای آدم! تو و همسرت در بهشت ساکن شوید و هر چه می خواهید در آن فراوان بخورید. ولی به این درخت نزدیک نشوید که در این صورت به خودتان ظلم می کنید؛ وَ قُلْنا يا آدَمُ اسْكُنْ أَنْتَ وَ زَوْجُكَ الْجَنَّةَ وَ كُلا مِنْها رَغَداً حَيْثُ شِئْتُما وَ لا تَقْرَبا هذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكُونا مِنَ الظَّالِمينَ.»(بقره/35)
👈 همچنین به او گفت: «تو در اینجا نه گرسنه می مانی و نه برهنه! نه تشنه می شوی و نه گرما زده؛ إِنَّ لَكَ أَلاَّ تَجُوعَ فيها وَ لا تَعْرى وَ أَنَّكَ لا تَظْمَؤُا فيها وَ لا تَضْحى.»(طه/118 و 119)
همانطور که می بینید خدای متعال کاملاً «منفعت گرایانه» و «لذت طلبانه» با آدم سخن گفت؛ چرا که او آفریدگار انسان است و بهتر از هر کسی می داند که با چه ادبیاتی باید با او سخن بگوید.
از آن سو ابلیس نیز به خوبی آدم را می شناخت. او نیز با ادبیاتی کاملاً منفعت گرایانه، با آدم سخن گفت: «آيا تو را به درخت جاودانگى و حکومتی بی پایان راهنمایی نکنم؟ يا آدَمُ هَلْ أَدُلُّكَ عَلى شَجَرَةِ الْخُلْدِ وَ مُلْكٍ لا يَبْلى.»(طه/120)
🔸 این آیات، نخستین سخنانیست که در رابطه با زندگی آدم در قرآن کریم به میان آمده است. خدای حکیم، بی دلیل چنین ماجرایی را به عنوان اولین داستان حیات انسان، بیان نمی کند. به ویژه آنکه بارها این داستان را در سوره های مختلف قرآن تکرار کرده است. همچنین به خوبی می دانیم که خدای متعال قصد داستان سرایی در قرآن کریم ندارد. بنابراین حتماً حکمتی کلیدی در بیان و تکرار این ماجرا نهفته است.
بی شک یکی از نکات مهمی که از این ماجرا می توان الهام گرفت؛ نوع ادبیاتیست که برای «انگیزش» آدم به کار برده می شود. خدای متعال با آدم از نماز و امور معنوی سخن نگفت. بهشت را جایی برای عبادت و تهجّد بی پایان معرفی نکرد؛ بلکه از نیازهای مادی، محسوس و عینی او سخن به میان آورد. خدای حکیم، حکمت امر و نهی خود را بر لذت و رنج عینی و ملموس آدم مبتنی کرد. از خوردن و آشامیدن فراوان گفت. از رفاه و آسایش کامل. از نبود رنج و نداری.
و ابلیس نیز دقیقاً همین شیوه را اتخاذ کرد. از جاودانگی لذت با او سخن گرفت. از سلطنت بی پایان!
🔹 چنین حکمتی، در تمام اوامر و نواهی الهی در جریان است. یعنی همان سبک و سیاقی که خدای متعال در نخستین سخنان با آدم ابوالبشر اتخاذ کرد، با فرزندان او نیز به همان شیوه سخن گفته است. «دین» که سخن خدای متعال با فرزندان آدم است، برنامه ای برای رسیدن انسان به «منافع» خویش و جلوگیری از «ضرر» است.
خداوند متعال نه تنها سخنان خویش را منعزل از گرایش ها و نیازهای درونی انسان بیان نمی کند؛ بلکه دقیقاً بر اساس نیازهای انسان برنامه داده است. به عبارت دیگر ادبیات خدای متعال با انسان، ادبیاتی «کارکردگرایانه» است. اگر دستوری می دهد، کارکرد آن را در زندگی انسان معرفی می کند. و اگر منع و پرهیزی می دهد نیز به علت ضرری در زندگی انسان بیان می کند.
▫️ اما با این حال چنین ادبیاتی در آموزش های دینی ما بسیار کم رونق است. کاملاً طبیعی است که انسان منفعت گرا به چنین دینی، رغبت پیدا نمی کند. در بهترین حالت از آن گریزان می شود و اگر بخواهیم چنین دینی را به او تحمیل کنیم، به «دین ستیزی» نیز می انجامد. مسئله ای که امروز متأسفانه خواسته یا ناخواسته با آن مواجه هستیم.
💠 در این سلسله مباحث برآنیم که ابتدا ادبیات رایج آموزش دین را آسیب شناسی کنیم و به بوته نقد بکشانیم. سپس شیوه صحیح معرفی دین را در قالب سلسله مباحثی تحت عنوان «دین در ادبیاتی نو» خدمت شما عزیزان ارائه بدهیم.
#دین_در_ادبیاتی_نو
🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)
تلگرام| اینستاگرام | ایتا
💠 «دین، در ادبیاتی نو»
💢فصل اول : ضرورت تولید ادبیاتی تازه در معرفی دین
▪️قسمت دوم: ادبیات قرآن، ادبیاتی منفعت گرایانه
❇️ انسان موجودی کاملاً منفعت گراست. او فقط به چیزی اقبال نشان می دهد که در آن یا احساس منفعت کند و یا ضرر و رنجی را از او دفع کند. لذا عموماً ادبیات خداوند متعال با انسان در قرآن کریم نیز ناظر به منافع و ضررهای انسان است. یعنی او کاملاً واقع بینانه با انسان سخن می گوید؛ نه ارزشی و صرفاً ایدئولوژیک!
🔰نمونه هایی از این ادبیات قرآنی را با همدیگر مرور می کنیم:
۱. «بدانید که فقط با یاد خدا دل آرام می گیرد! أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُ الْقُلُوب.»(رعد/28)
خدای متعال در این آیه کاملاً محسوس و واقع بینانه سخن گفته است. به هیچ وجه گسسته از گرایش و نیاز انسان سخن نمی گوید. سخنی صرفاً عقیدتی و ارزشی بیان نکرده؛ بلکه تکنیکی روان شناسانه و قابل اندازه گیری میدانی را به ما پیشنهاد داده است.
توضیح آنکه ما کافی است کمی خودکاوی کنیم و ببینیم که ناآرامی های ما ناشی از چیست؟ ما ناآرام می شویم چون ترس از فردا داریم. ترس از نداری و فقر. ترس از ناکامی و نرسیدن به آرزوها.
🔸یا ناآرام می شویم چون حرص داریم و می خواهیم بیشتر لذت ببریم. ثروت داریم و می خواهیم ثروتمندتر باشیم. لذا حتی افراد مرفّه نیز عموماً ناآرامند. البته حرص که در قرآن کریم به آن «هلوع» گفته می شود، ناشی از گرایش های بی نهایت طلب و فطری انسان است و به خودی خود چیز بدی نیست. یعنی اساساً انسان همین‌گونه خلق شده است.(معارج/19) مشکل اینجاست که پاسخ نامحدود به این گرایشها را پیدا نمی کند و ناآرام می شود. دقیقاً مانند جسم انسان که وقتی فقر و کمبودی پیدا می کند، دچار بیماری و ناآرامی جسمی می شود.
🔹اما کسی که به خدا ایمان دارد، نه ترس از فقر دارد و نه دلهره ای از نرسیدن به آرزوها. توکل به خدا دارد و همه چیز را به دست او می بیند. می داند که منبع بی نهایت قدرت و مهربانی پشتیبان اوست. حتی اگر فقر را هم برای او تقدیر کرده باشد؛ مصلحت او را در این دیده. می داند که پاسخ بی نهایتِ گرایش های او در چیزی فراتر از این امور مادی است. همچنین ناکامی در زندگی برای انسان مؤمن معنا ندارد؛ چرا که اساساً کامروایی را در رسیدن به لذات کم و محدود دنیا نمی داند. لذا آرام است.
👌روانشناس برجسته کارل گوستاو یونگ (1875م ـ1961م) می‌گوید:
«در میان همه بیمارانم که در نیمه زندگی خود بودند؛ یعنی بالای35 سال حتی یکی وجود نداشت که مشکل او پس از نومیدی از همه وسایل دیگر، یافتن چشم‌اندازی دینی به زندگی نبوده باشد. با اطمینان می‌‌توان گفت که هر یک از آنان بیمار شده بودند؛ زیرا چیزی را از دست داده بودند که ادیان زنده هر عصر به پیروان خود آموخته بودند و هیچ یک از آنان تا هنگامی که دیدگاه دینی خود را از نو باز نیافتند، واقعاً شفا پیدا نکردند».(تفکر دینی در قرن بیستم، مک کواری، ترجمه بهزاد سالکی، ص165)
#دین_در_ادبیاتی_نو
🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)
تلگرام| اینستاگرام | ایتا
💢فصل اول : ضرورت تولید ادبیاتی تازه در معرفی دین
▪️قسمت دوم: ادبیات قرآن، ادبیاتی منفعت گرایانه
❇️ انسان موجودی کاملاً منفعت گراست. او فقط به چیزی اقبال نشان می دهد که در آن یا احساس منفعت کند و یا ضرر و رنجی را از او دفع کند. لذا عموماً ادبیات خداوند متعال با انسان در قرآن کریم نیز ناظر به منافع و ضررهای انسان است. یعنی او کاملاً واقع بینانه با انسان سخن می گوید؛ نه ارزشی و صرفاً ایدئولوژیک!
🔰نمونه هایی از این ادبیات قرآنی را با همدیگر مرور می کنیم:
۱. «بدانید که فقط با یاد خدا دل آرام می گیرد! أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُ الْقُلُوب.»(رعد/28)
خدای متعال در این آیه کاملاً محسوس و واقع بینانه سخن گفته است. به هیچ وجه گسسته از گرایش و نیاز انسان سخن نمی گوید. سخنی صرفاً عقیدتی و ارزشی بیان نکرده؛ بلکه تکنیکی روان شناسانه و قابل اندازه گیری میدانی را به ما پیشنهاد داده است.
توضیح آنکه ما کافی است کمی خودکاوی کنیم و ببینیم که ناآرامی های ما ناشی از چیست؟ ما ناآرام می شویم چون ترس از فردا داریم. ترس از نداری و فقر. ترس از ناکامی و نرسیدن به آرزوها.
🔸یا ناآرام می شویم چون حرص داریم و می خواهیم بیشتر لذت ببریم. ثروت داریم و می خواهیم ثروتمندتر باشیم. لذا حتی افراد مرفّه نیز عموماً ناآرامند. البته حرص که در قرآن کریم به آن «هلوع» گفته می شود، ناشی از گرایش های بی نهایت طلب و فطری انسان است و به خودی خود چیز بدی نیست. یعنی اساساً انسان همین‌گونه خلق شده است.(معارج/19) مشکل اینجاست که پاسخ نامحدود به این گرایشها را پیدا نمی کند و ناآرام می شود. دقیقاً مانند جسم انسان که وقتی فقر و کمبودی پیدا می کند، دچار بیماری و ناآرامی جسمی می شود.
🔹اما کسی که به خدا ایمان دارد، نه ترس از فقر دارد و نه دلهره ای از نرسیدن به آرزوها. توکل به خدا دارد و همه چیز را به دست او می بیند. می داند که منبع بی نهایت قدرت و مهربانی پشتیبان اوست. حتی اگر فقر را هم برای او تقدیر کرده باشد؛ مصلحت او را در این دیده. می داند که پاسخ بی نهایتِ گرایش های او در چیزی فراتر از این امور مادی است. همچنین ناکامی در زندگی برای انسان مؤمن معنا ندارد؛ چرا که اساساً کامروایی را در رسیدن به لذات کم و محدود دنیا نمی داند. لذا آرام است.
👌روانشناس برجسته کارل گوستاو یونگ (1875م ـ1961م) می‌گوید:
«در میان همه بیمارانم که در نیمه زندگی خود بودند؛ یعنی بالای35 سال حتی یکی وجود نداشت که مشکل او پس از نومیدی از همه وسایل دیگر، یافتن چشم‌اندازی دینی به زندگی نبوده باشد. با اطمینان می‌‌توان گفت که هر یک از آنان بیمار شده بودند؛ زیرا چیزی را از دست داده بودند که ادیان زنده هر عصر به پیروان خود آموخته بودند و هیچ یک از آنان تا هنگامی که دیدگاه دینی خود را از نو باز نیافتند، واقعاً شفا پیدا نکردند».(تفکر دینی در قرن بیستم، مک کواری، ترجمه بهزاد سالکی، ص165)
#دین_در_ادبیاتی_نو
🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)
تلگرام| اینستاگرام | ایتا
💠 «دین، در ادبیاتی نو»
💢فصل اول : ضرورت تولید ادبیاتی تازه در معرفی دین
▪️قسمت سوم: ادبیات قرآن، ادبیاتی منفعت گرایانه(3)
✨ خدای متعال در آیه ای مشابه آیه قبل قاعده ای مبتنی بر «انسان شناسی» را بیان می کند:
۲. «و کسی که از یاد من روی گرداند، قطعاً زندگی تنگی خواهد داشت! مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْري فَإِنَّ لَهُ مَعيشَةً ضَنْكا.»(طه/124)
❗️توجه کنید در این آیه نمی گوید که خدا انسان را به سختی خواهد انداخت؛ بلکه می گوید «او خود به سختی خواهد افتاد.» یعنی نتیجه طبیعی و واقع بینانه رویگردانی از خدا، سختی و تنگی در زندگی است. این یک سخن ارزشی و شعارگونه نیست؛ بلکه قابل آزمایش اجتماعی و آمارگیری میدانی است. آمارهای بسیاری کاملاً گویای این است که ایمان به خدا ارتباط مستقیمی بر رضامندی از زندگی و سلامت روان دارد. (برای نمونه ر.ک: مقاله بررسی تاثیر میزان دینداری بر رضایت از زندگی زناشویی، گروه نویسندگان.)
❇️اما علاوه بر آمار، منطق این سخن نیز چندان پیچیده نیست. کافی است خودکاوی کنیم تا بدانیم مهمترین گرایش ما، «آرامش» است. آرامشی بدون ذره ای دغدغه و تشویش. البته کمتر کسی به این گرایش عمیق ملتفت است؛ اما در واقع همه انسانها به دنبال هر چیزی در این دنیا می روند برای رسیدن به این لذت و آرامش محض است. ولی در این دنیا هیچ گاه به آن نمی رسند. یعنی اساساً این دنیا چنین ظرفیتی را ندارد.
👈 با این حال عموم انسان ها در پاسخ به این گرایش راه اشتباه می روند. طبعاً انسان وقتی پاسخ نیاز اصیل درونی خود را نیابد، دچار تنش روحی و روانی خواهد بود حتی اگر زندگی مادی او تأمین باشد. اما خدای متعال پاسخ این گرایش اصیل و عمیق را فقط در اتصال به منبع بی نهایتِ آرامش یعنی «خدا» بیان می کند. به همین دلیل رویگردانی از یاد خدا را باعث سختی و تنگی در زندگی می داند. مانند کودکی که دست خود را از دستان مادرش در شلوغی جمعیت رها کند دچار اضطراب و استرس خواهد شد.
🔸ویلیام جیمز فیلسوف و روان شناس آمریکایی می گوید: «ایمان نیرویی است که باید برای کمک به انسان در زندگی وجود داشته باشد. فقدان ایمان زنگ خطری است که ناتوانی انسان را در برابر سختی های زندگی اعلام می دارد. »(ویلیام جیمز، دین و روان، ترجمة مهدی قائن، تهران، انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب، چاپ اول. 1356، ص220).
#دین_در_ادبیاتی_نو
🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)
تلگرام| اینستاگرام | ایتا
💢فصل اول : ضرورت تولید ادبیاتی تازه در معرفی دین
▪️قسمت سوم: ادبیات قرآن، ادبیاتی منفعت گرایانه(3)
✨ خدای متعال در آیه ای مشابه آیه قبل قاعده ای مبتنی بر «انسان شناسی» را بیان می کند:
۲. «و کسی که از یاد من روی گرداند، قطعاً زندگی تنگی خواهد داشت! مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْري فَإِنَّ لَهُ مَعيشَةً ضَنْكا.»(طه/124)
❗️توجه کنید در این آیه نمی گوید که خدا انسان را به سختی خواهد انداخت؛ بلکه می گوید «او خود به سختی خواهد افتاد.» یعنی نتیجه طبیعی و واقع بینانه رویگردانی از خدا، سختی و تنگی در زندگی است. این یک سخن ارزشی و شعارگونه نیست؛ بلکه قابل آزمایش اجتماعی و آمارگیری میدانی است. آمارهای بسیاری کاملاً گویای این است که ایمان به خدا ارتباط مستقیمی بر رضامندی از زندگی و سلامت روان دارد. (برای نمونه ر.ک: مقاله بررسی تاثیر میزان دینداری بر رضایت از زندگی زناشویی، گروه نویسندگان.)
❇️اما علاوه بر آمار، منطق این سخن نیز چندان پیچیده نیست. کافی است خودکاوی کنیم تا بدانیم مهمترین گرایش ما، «آرامش» است. آرامشی بدون ذره ای دغدغه و تشویش. البته کمتر کسی به این گرایش عمیق ملتفت است؛ اما در واقع همه انسانها به دنبال هر چیزی در این دنیا می روند برای رسیدن به این لذت و آرامش محض است. ولی در این دنیا هیچ گاه به آن نمی رسند. یعنی اساساً این دنیا چنین ظرفیتی را ندارد.
👈 با این حال عموم انسان ها در پاسخ به این گرایش راه اشتباه می روند. طبعاً انسان وقتی پاسخ نیاز اصیل درونی خود را نیابد، دچار تنش روحی و روانی خواهد بود حتی اگر زندگی مادی او تأمین باشد. اما خدای متعال پاسخ این گرایش اصیل و عمیق را فقط در اتصال به منبع بی نهایتِ آرامش یعنی «خدا» بیان می کند. به همین دلیل رویگردانی از یاد خدا را باعث سختی و تنگی در زندگی می داند. مانند کودکی که دست خود را از دستان مادرش در شلوغی جمعیت رها کند دچار اضطراب و استرس خواهد شد.
🔸ویلیام جیمز فیلسوف و روان شناس آمریکایی می گوید: «ایمان نیرویی است که باید برای کمک به انسان در زندگی وجود داشته باشد. فقدان ایمان زنگ خطری است که ناتوانی انسان را در برابر سختی های زندگی اعلام می دارد. »(ویلیام جیمز، دین و روان، ترجمة مهدی قائن، تهران، انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب، چاپ اول. 1356، ص220).
#دین_در_ادبیاتی_نو
🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)
تلگرام| اینستاگرام | ایتا
💠 «دین، در ادبیاتی نو»
💢فصل اول : ضرورت تولید ادبیاتی تازه در معرفی دین
▪️قسمت چهارم: ادبیات قرآن، ادبیاتی منفعت گرایانه(4)
3. «به مؤمنان بگو چشمهاى خود را (از نگاه به نامحرمان) نگه دارند و پاک دامن باشند که این براى آنان پاکیزه‌تر است؛ خداوند به آنچه انجام مى دهندآگاه است، قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِکَ أَزْکى لَهُمْ إِنَّ اللّهَ خَبِیرٌ بِما یَصْنَعُونَ.»
🔹خدای متعال نمی‌گوید: «اگر نگاه حرام به نامحرم کنید، این خلاف ایمان و ارزش‌های دینی است!» اصلاً بحث از حرام و حلال یا ارزش‌های دینی و ایمان نمی‌کند. بلکه با عبارت «أزْکى» از «بهداشت روانی» سخن می‌گوید. از نفع و زیان انسان صحبت می‌کند. می‌گوید نگاهتان را کنترل کنید که بهداشت روانی پیدا کنید.
🔹منطق سخن خدا این است که اگر بر چشمان خود «کنترل‌گری» داشته باشید؛ روان سالم‌تری خواهید داشت؛ چرا که عدم مراقبت از نگاه، تحریک متعدد و متنوع گرایش جنسی را به دنبال دارد. ذهن و اندیشه انسان نیز تابع گرایش‌های قلبی انسان است. لذا هم قلب انسان و هم ذهن او دچار تشویش خواهد بود. در این صورت فرد دچار انواع تنش‌های روانی می شود و در نتیجه قدرت فعالیت‌های ذهنی، علمی، اقتصادی و حتی آرامش در محیط خانوادگی و زناشویی او از بین خواهد رفت.
📚برای مطالعه بیشتر به کتبی که درباره «بهداشت روان از دیدگاه اسلام» تألیف شده است مراجعه بفرمایید.
#دین_در_ادبیاتی_نو
🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)
تلگرام| اینستاگرام | ایتا
💢فصل اول : ضرورت تولید ادبیاتی تازه در معرفی دین
▪️قسمت چهارم: ادبیات قرآن، ادبیاتی منفعت گرایانه(4)
3. «به مؤمنان بگو چشمهاى خود را (از نگاه به نامحرمان) نگه دارند و پاک دامن باشند که این براى آنان پاکیزه‌تر است؛ خداوند به آنچه انجام مى دهندآگاه است، قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِکَ أَزْکى لَهُمْ إِنَّ اللّهَ خَبِیرٌ بِما یَصْنَعُونَ.»
🔹خدای متعال نمی‌گوید: «اگر نگاه حرام به نامحرم کنید، این خلاف ایمان و ارزش‌های دینی است!» اصلاً بحث از حرام و حلال یا ارزش‌های دینی و ایمان نمی‌کند. بلکه با عبارت «أزْکى» از «بهداشت روانی» سخن می‌گوید. از نفع و زیان انسان صحبت می‌کند. می‌گوید نگاهتان را کنترل کنید که بهداشت روانی پیدا کنید.
🔹منطق سخن خدا این است که اگر بر چشمان خود «کنترل‌گری» داشته باشید؛ روان سالم‌تری خواهید داشت؛ چرا که عدم مراقبت از نگاه، تحریک متعدد و متنوع گرایش جنسی را به دنبال دارد. ذهن و اندیشه انسان نیز تابع گرایش‌های قلبی انسان است. لذا هم قلب انسان و هم ذهن او دچار تشویش خواهد بود. در این صورت فرد دچار انواع تنش‌های روانی می شود و در نتیجه قدرت فعالیت‌های ذهنی، علمی، اقتصادی و حتی آرامش در محیط خانوادگی و زناشویی او از بین خواهد رفت.
📚برای مطالعه بیشتر به کتبی که درباره «بهداشت روان از دیدگاه اسلام» تألیف شده است مراجعه بفرمایید.
#دین_در_ادبیاتی_نو
🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)
تلگرام| اینستاگرام | ایتا
💠 «دین، در ادبیاتی نو»
💢فصل اول: ضرورت تولید ادبیاتی تازه در معرفی دین
▪️قسمت پنجم: ادبیات قرآن، ادبیاتی منفعت‌گرایانه(۵)
🔰 سخن در «ادبیات منفعت‌گرایانه» قرآن و ذکر شواهدی از آیات برای این مدعا بود. نمونه‌های آن بسیار زیاد است که در قسمت‌های پیشین به برخی از آنها پرداختیم و به چند نمونه دیگر صرفاً اشاره می‌کنیم:
۴. خدای حکیم وقتی به «انفاق و زکات» امر می‌کند آن را مایه رشد مال انسان معرفی می‌کند: «حكايت کسانی كه اموال خويش را در راه خدا خرج مىكنند، همانند دانهایست كه هفت خوشه رويانيده و در هر خوشه صد دانه هست، خدا براى هركسى كه بخواهد چند برابر مىكند، خدا وسعت‌بخش و داناست. مَثَلُ الَّذينَ يُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ في سَبيلِ اللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنابِلَ في كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ وَ اللَّهُ يُضاعِفُ لِمَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَليم.» (بقره/۲۶۱ و ۲۶۵)
۵. اگر از «نماز» سخن می‌گوید آن را راهی برای ترک صفات و عادات و رفتارهای ناپسند معرفی می‌کند: «نماز از كار زشت و ناپسند بازمىدارد، إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَر.» (عنکبوت/۴۵)
۶. «حجاب و حیای بانوان» را باعث حفظ آنان از آزار و اذیت می‌داند: «اى پيامبر، به زنان و دخترانت و به زنان مؤمنان بگو: پوشش‌هاى خود را بر خود فروتر گيرند. اين براى آن است که شناخته شوند و مورد آزار قرار نگيرند، يا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْواجِكَ وَ بَناتِكَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنينَ يُدْنينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلاَبِيبِهِنَّ ذلِكَ أَدْنى أَنْ يُعْرَفْنَ فَلا يُؤْذَيْن.» (احزاب/۵۹)
🔸همچنین خدای متعال در آیات فراوانی وقتی سخن از بهشت و جهنم به میان می‌آورد نیز کاملاً منفعت‌گرایانه سخن می‌گوید. لذت‌های بهشتی و عذاب‌های جهنمی را به‌صورت ریز و جزئی توصیف می‌کند تا گرایش و انگیزه انسان را تحریک کند.
👈 همانطور که می‌بینید ادبیات قرآن، صرفاً ارزشی و کلامی و اعتقادی نیست؛ بلکه ناظر به منافع و گرایش‌های انسان سخن می‌گوید. اما تا چه اندازه چنین ادبیاتی در آموزشهای دینی رایج استفاده می‌شود؟
#دین_در_ادبیاتی_نو
🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)
تلگرام | اینستاگرام | ایتا
💢فصل اول: ضرورت تولید ادبیاتی تازه در معرفی دین
▪️قسمت پنجم: ادبیات قرآن، ادبیاتی منفعت‌گرایانه(۵)
🔰 سخن در «ادبیات منفعت‌گرایانه» قرآن و ذکر شواهدی از آیات برای این مدعا بود. نمونه‌های آن بسیار زیاد است که در قسمت‌های پیشین به برخی از آنها پرداختیم و به چند نمونه دیگر صرفاً اشاره می‌کنیم:
۴. خدای حکیم وقتی به «انفاق و زکات» امر می‌کند آن را مایه رشد مال انسان معرفی می‌کند: «حكايت کسانی كه اموال خويش را در راه خدا خرج مىكنند، همانند دانهایست كه هفت خوشه رويانيده و در هر خوشه صد دانه هست، خدا براى هركسى كه بخواهد چند برابر مىكند، خدا وسعت‌بخش و داناست. مَثَلُ الَّذينَ يُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ في سَبيلِ اللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنابِلَ في كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ وَ اللَّهُ يُضاعِفُ لِمَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَليم.» (بقره/۲۶۱ و ۲۶۵)
۵. اگر از «نماز» سخن می‌گوید آن را راهی برای ترک صفات و عادات و رفتارهای ناپسند معرفی می‌کند: «نماز از كار زشت و ناپسند بازمىدارد، إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَر.» (عنکبوت/۴۵)
۶. «حجاب و حیای بانوان» را باعث حفظ آنان از آزار و اذیت می‌داند: «اى پيامبر، به زنان و دخترانت و به زنان مؤمنان بگو: پوشش‌هاى خود را بر خود فروتر گيرند. اين براى آن است که شناخته شوند و مورد آزار قرار نگيرند، يا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْواجِكَ وَ بَناتِكَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنينَ يُدْنينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلاَبِيبِهِنَّ ذلِكَ أَدْنى أَنْ يُعْرَفْنَ فَلا يُؤْذَيْن.» (احزاب/۵۹)
🔸همچنین خدای متعال در آیات فراوانی وقتی سخن از بهشت و جهنم به میان می‌آورد نیز کاملاً منفعت‌گرایانه سخن می‌گوید. لذت‌های بهشتی و عذاب‌های جهنمی را به‌صورت ریز و جزئی توصیف می‌کند تا گرایش و انگیزه انسان را تحریک کند.
👈 همانطور که می‌بینید ادبیات قرآن، صرفاً ارزشی و کلامی و اعتقادی نیست؛ بلکه ناظر به منافع و گرایش‌های انسان سخن می‌گوید. اما تا چه اندازه چنین ادبیاتی در آموزشهای دینی رایج استفاده می‌شود؟
#دین_در_ادبیاتی_نو
🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)
تلگرام | اینستاگرام | ایتا
💠 «دین، در ادبیاتی نو»
💢فصل اول : ضرورت تولید ادبیاتی تازه در معرفی دین
▪️قسمت ششم: فاصله ادبیات رایج آموزش دین، با ادبیات قرآن
🔰تا کنون گفتیم که ادبیات قرآن ادبیاتی «کارکردگرایانه» است. اما متأسفانه امروز در ادبیات رایج آموزش دین کمتر چنین نگاهی به دین وجود دارد. دین در آموزش های کنونی، معمولاً برنامه ای واقع بینانه و منفعت گرایانه برای انسان توصیف نشده است. آموزش های دینی ما عموماً به صورت صرفاً کلامی و اعتقادی مطرح می شود نه کارکردگرایانه. یعنی رویکرد آموزشهای دینی، عمدتاً نظری و به دنبال اثبات و اسکات خصم است؛ نه توصیف حسّی و مشهود از آثار عینی و ملموس دین برای انسان. آموزشهای معارف دینی، غالباً ناظر بر پاسخ به شبهات و سؤالات طراحی شده اند؛ نه در صدد توصیف زیبایی و حلاوت دین در زندگی.
🔸امروز دین به عنوان راهکاری برای پاسخ به نیاز و منفعت انسان یا رفع مشکلات او تبیین نمی شود. کمتر دین را مایه رشد و موفقیت مادی و روحی می دانیم. عموماً چنین تصوری نداریم که من اگر دین دار باشم، خلّاقیتم بیشتر می شود. آرامش در زندگی زناشویی خواهم داشت. اقتصاد سالم تر و زاینده تری ایجاد خواهد شد. فرزند موفق تری تربیت خواهم کرد. جامعه پویاتر و سالم تری خواهیم داشت. و ...
👈 مثلاً کتب اعتقادی به دنبال اثبات نظری توحید هستند نه فایده توحید در زندگی بشر. توحید را اثبات می کنیم اما توصیف نمی کنیم. از این سخنی به میان نمی آید که توحید چه نقشی در بهبود روابط فردی و خانوادگی و اجتماعی خواهد داشت. از تأثیر نگاه توحیدی در نظامات اقتصادی و اجتماعی و سیاسی و مدیریت شهری و حتی معماری و شهرسازی و غیره سخن نمی گوییم. از تأثیر توحید در بهداشت روانی و بهبود فردی یا تأثیر آن در ارتقای روابط زوجین و افزایش رضایت از زندگی و کاهش طلاق سخن نمی گوییم.
🔸در حالی که اثبات، با مغز و اندیشه انسان در ارتباط است و توصیف، با گرایش های قلبی. اثبات، صرفاً شناخت و آگاهی به شما می دهد و توصیفِ آثار، انگیزه و اراده را بر می انگیزاند. اثبات و استدلال، ذهن انسان را تسلیم می کند و بیان زیبایی و آثار، قلب انسان را همراه می کند. و چه بسیار است که انسان، تسلیم ذهنی می شود ولی اقبال قلبی نشان نمی دهد.
#دین_در_ادبیاتی_نو
🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)
تلگرام| اینستاگرام | ایتا
💢فصل اول : ضرورت تولید ادبیاتی تازه در معرفی دین
▪️قسمت ششم: فاصله ادبیات رایج آموزش دین، با ادبیات قرآن
🔰تا کنون گفتیم که ادبیات قرآن ادبیاتی «کارکردگرایانه» است. اما متأسفانه امروز در ادبیات رایج آموزش دین کمتر چنین نگاهی به دین وجود دارد. دین در آموزش های کنونی، معمولاً برنامه ای واقع بینانه و منفعت گرایانه برای انسان توصیف نشده است. آموزش های دینی ما عموماً به صورت صرفاً کلامی و اعتقادی مطرح می شود نه کارکردگرایانه. یعنی رویکرد آموزشهای دینی، عمدتاً نظری و به دنبال اثبات و اسکات خصم است؛ نه توصیف حسّی و مشهود از آثار عینی و ملموس دین برای انسان. آموزشهای معارف دینی، غالباً ناظر بر پاسخ به شبهات و سؤالات طراحی شده اند؛ نه در صدد توصیف زیبایی و حلاوت دین در زندگی.
🔸امروز دین به عنوان راهکاری برای پاسخ به نیاز و منفعت انسان یا رفع مشکلات او تبیین نمی شود. کمتر دین را مایه رشد و موفقیت مادی و روحی می دانیم. عموماً چنین تصوری نداریم که من اگر دین دار باشم، خلّاقیتم بیشتر می شود. آرامش در زندگی زناشویی خواهم داشت. اقتصاد سالم تر و زاینده تری ایجاد خواهد شد. فرزند موفق تری تربیت خواهم کرد. جامعه پویاتر و سالم تری خواهیم داشت. و ...
👈 مثلاً کتب اعتقادی به دنبال اثبات نظری توحید هستند نه فایده توحید در زندگی بشر. توحید را اثبات می کنیم اما توصیف نمی کنیم. از این سخنی به میان نمی آید که توحید چه نقشی در بهبود روابط فردی و خانوادگی و اجتماعی خواهد داشت. از تأثیر نگاه توحیدی در نظامات اقتصادی و اجتماعی و سیاسی و مدیریت شهری و حتی معماری و شهرسازی و غیره سخن نمی گوییم. از تأثیر توحید در بهداشت روانی و بهبود فردی یا تأثیر آن در ارتقای روابط زوجین و افزایش رضایت از زندگی و کاهش طلاق سخن نمی گوییم.
🔸در حالی که اثبات، با مغز و اندیشه انسان در ارتباط است و توصیف، با گرایش های قلبی. اثبات، صرفاً شناخت و آگاهی به شما می دهد و توصیفِ آثار، انگیزه و اراده را بر می انگیزاند. اثبات و استدلال، ذهن انسان را تسلیم می کند و بیان زیبایی و آثار، قلب انسان را همراه می کند. و چه بسیار است که انسان، تسلیم ذهنی می شود ولی اقبال قلبی نشان نمی دهد.
#دین_در_ادبیاتی_نو
🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)
تلگرام| اینستاگرام | ایتا
💠 «دین، در ادبیاتی نو»
💢فصل اول : ضرورت تولید ادبیاتی تازه در معرفی دین
▪️قسمت هفتم: فاصله ادبیات رایج آموزش دین، با ادبیات قرآن
✨ما در آموزش دین نیاز به هنر روایت گری داریم. باید دین را روایت کرد؛ نه فقط اثبات! باید از زیبایی و حلاوت دین گفت. امام صادق(علیه السلام) می فرماید: «اگر مردم زیبایی‌های گفتار ما را می دانستند، از ما پیروی می کردند.»(معانی الاخبار، ص180)
🔸مثلاً در آموزش کنونی دین، خدا را اثبات می کنند و در نهایت نتیجه می گیرند که «باید به خدا ایمان بیاورید!» در حالی که انسان پیش از آنکه به "ایمان به خدا" برسد، باید "مشتاق ایمان به خدا" بشود. لذا باید از شیرینی و زیبایی ایمان توصیف کرد. خدای متعال به مؤمنین می فرماید: «خدا ایمان را برای شما زیبا کرد و آن را در قلوب شما زینت داد.»(حجرات/7) ما نیز باید هنر روایت گری از زیبایی و شیرینی ایمان داشته باشیم و آن را در قلوب دیگران زیبا جلوه دهیم. از آرامش و امنیت و لذتی که آرامش به خدا فراهم می کند بگوییم. از لذت محبت اهلبیت(ع) روایت کنیم.
🔹یا مثلاً در کتب دینی «امامت» را اثبات می کنند؛ اما «امام» را توصیف نمی کنند! در حالی که در زیارات ائمه(علیهم‌السلام) مثل زیارت جامعه کبیره تماماً توصیف ویژگی های بی نظیر ائمه(علیهم‌السلام) را می خوانیم. در روایات نیز بیش از اینکه اثبات امام را ببینیم توصیف ویژگی های امام را می بینیم. مثلاً امام رضا(علیه السلام) در وصف امام می فرماید: «امام مانند رفیقی مورد اعتماد؛ مثل فرزندی دوست داشتنی، مثل برادری تنی، مثل مادری مهربان به فرزند کوچکش و ... است.»(اصول کافی، ج1، ص 200)
❗️آموزش کنونی(روش استدلالی)، آموزشی خشک و بی روح است. ما باید حقیت دین که بسیار گرم و با طراوت است را روایت کنیم.
#دین_در_ادبیاتی_نو
🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)
تلگرام| اینستاگرام | ایتا
💢فصل اول : ضرورت تولید ادبیاتی تازه در معرفی دین
▪️قسمت هفتم: فاصله ادبیات رایج آموزش دین، با ادبیات قرآن
✨ما در آموزش دین نیاز به هنر روایت گری داریم. باید دین را روایت کرد؛ نه فقط اثبات! باید از زیبایی و حلاوت دین گفت. امام صادق(علیه السلام) می فرماید: «اگر مردم زیبایی‌های گفتار ما را می دانستند، از ما پیروی می کردند.»(معانی الاخبار، ص180)
🔸مثلاً در آموزش کنونی دین، خدا را اثبات می کنند و در نهایت نتیجه می گیرند که «باید به خدا ایمان بیاورید!» در حالی که انسان پیش از آنکه به "ایمان به خدا" برسد، باید "مشتاق ایمان به خدا" بشود. لذا باید از شیرینی و زیبایی ایمان توصیف کرد. خدای متعال به مؤمنین می فرماید: «خدا ایمان را برای شما زیبا کرد و آن را در قلوب شما زینت داد.»(حجرات/7) ما نیز باید هنر روایت گری از زیبایی و شیرینی ایمان داشته باشیم و آن را در قلوب دیگران زیبا جلوه دهیم. از آرامش و امنیت و لذتی که آرامش به خدا فراهم می کند بگوییم. از لذت محبت اهلبیت(ع) روایت کنیم.
🔹یا مثلاً در کتب دینی «امامت» را اثبات می کنند؛ اما «امام» را توصیف نمی کنند! در حالی که در زیارات ائمه(علیهم‌السلام) مثل زیارت جامعه کبیره تماماً توصیف ویژگی های بی نظیر ائمه(علیهم‌السلام) را می خوانیم. در روایات نیز بیش از اینکه اثبات امام را ببینیم توصیف ویژگی های امام را می بینیم. مثلاً امام رضا(علیه السلام) در وصف امام می فرماید: «امام مانند رفیقی مورد اعتماد؛ مثل فرزندی دوست داشتنی، مثل برادری تنی، مثل مادری مهربان به فرزند کوچکش و ... است.»(اصول کافی، ج1، ص 200)
❗️آموزش کنونی(روش استدلالی)، آموزشی خشک و بی روح است. ما باید حقیت دین که بسیار گرم و با طراوت است را روایت کنیم.
#دین_در_ادبیاتی_نو
🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)
تلگرام| اینستاگرام | ایتا
💠 «دین، در ادبیاتی نو»
💢فصل اول : ضرورت تولید ادبیاتی تازه در معرفی دین
▪️قسمت هشتم: فاصله ادبیات رایج آموزش دین، با ادبیات قرآن
🔰یکی از نمونه های بارز فاصله ادبیات اصیل دینی با ادبیات رایج آموزش دین، در انتقال مفهوم «ولایت» است. آنچه از ولایت در عموم اذهان وجود دارد، اثبات ولایت است؛ از ولایت امیرالمؤمنین(ع) تا ولایت فقیه. اما کمتر از زیبایی های ولایت و جامعه ولایی سخن گفته می شود. از این رو نگرش های غلطی از «ولایت‌مداری» در اذهان شکل گرفته است.
🔸به عنوان مثال نگرش عمومی از ولایت، مقوله ای «محدود کننده» است. اینکه ولایت مدام امر و نهی می‌کند و ما نیز باید بی چون و چرا اطاعت کنیم. این در حالیست که ولایت به شدت آزادی بخش است و جامعه ولایی یک جامعه آزاد و مختار است. ولایت انسانها را از یوغ بردگی انسان ها و طواغیت و فرعون‌ها بیرون می‌کشد و عقول آنها را آزاد می‌کند. به آنها اجازه نفس کشیدن، اندیشیدن، انتخاب کردن، رشد و تعالی و حتی مخالفت و خطا و زمین خوردن می‌دهد. ولایت به مردم زور نمی‌گوید و نظر خود را بر نظر مردم تحمیل نمی‌کند. از آنها مشورت می‌گیرد و رأی آنها را در سرنوشت خودشان دخیل می‌کند.
🔹اینها شعار نیست؛ بلکه تاریخ، آیات و روایات بسیاری بر این حقیقت شهادت می‌دهند. (تفصیل این موضوع در قسمت‌های آینده خواهد آمد.) خدای متعال راجع به پیامبراکرم(ص) می‌فرماید: «(او) بارهاى سنگين، و زنجيرهايى را كه بر آنها بود، (از دوش و گردنشان) بر مىدارد، و يَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ.»(اعراف/157)
🔸و از آن سو طاغوت، به شدت انسانها را به بردگی می‌کشاند. به آنها اجازه انتخاب گری و مخالفت نمی‌دهد. ذهن و قلب و عقل آنها را به اسارت و استحمار و استعمار می‌کشاند. با زر و زور و تزویر، سیطره بر انسانها پیدا می‌کند.
🔹همچنین ما جامعه ولایی را نیز خوب توصیف نکرده‌ایم. جامعه‌ای که مشحون از ایثار و محبت و نوع دوستی و یک دلی و مواسات است.
❗️خلاصه آنکه فاصله ما با ادبیات اصیل و صحیح دینی زیاد است. بسیاری از مفاهیم متعالی و مترقّی دینی، از آسیب چنین ادبیاتی بی بهره نبوده‌اند. به سهم خودمان سعی می‌کنیم که در این مباحث برخی از این مفاهیم را بازتعریف کنیم.
#دین_در_ادبیاتی_نو
🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)
تلگرام| اینستاگرام | ایتا
💢فصل اول : ضرورت تولید ادبیاتی تازه در معرفی دین
▪️قسمت هشتم: فاصله ادبیات رایج آموزش دین، با ادبیات قرآن
🔰یکی از نمونه های بارز فاصله ادبیات اصیل دینی با ادبیات رایج آموزش دین، در انتقال مفهوم «ولایت» است. آنچه از ولایت در عموم اذهان وجود دارد، اثبات ولایت است؛ از ولایت امیرالمؤمنین(ع) تا ولایت فقیه. اما کمتر از زیبایی های ولایت و جامعه ولایی سخن گفته می شود. از این رو نگرش های غلطی از «ولایت‌مداری» در اذهان شکل گرفته است.
🔸به عنوان مثال نگرش عمومی از ولایت، مقوله ای «محدود کننده» است. اینکه ولایت مدام امر و نهی می‌کند و ما نیز باید بی چون و چرا اطاعت کنیم. این در حالیست که ولایت به شدت آزادی بخش است و جامعه ولایی یک جامعه آزاد و مختار است. ولایت انسانها را از یوغ بردگی انسان ها و طواغیت و فرعون‌ها بیرون می‌کشد و عقول آنها را آزاد می‌کند. به آنها اجازه نفس کشیدن، اندیشیدن، انتخاب کردن، رشد و تعالی و حتی مخالفت و خطا و زمین خوردن می‌دهد. ولایت به مردم زور نمی‌گوید و نظر خود را بر نظر مردم تحمیل نمی‌کند. از آنها مشورت می‌گیرد و رأی آنها را در سرنوشت خودشان دخیل می‌کند.
🔹اینها شعار نیست؛ بلکه تاریخ، آیات و روایات بسیاری بر این حقیقت شهادت می‌دهند. (تفصیل این موضوع در قسمت‌های آینده خواهد آمد.) خدای متعال راجع به پیامبراکرم(ص) می‌فرماید: «(او) بارهاى سنگين، و زنجيرهايى را كه بر آنها بود، (از دوش و گردنشان) بر مىدارد، و يَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ.»(اعراف/157)
🔸و از آن سو طاغوت، به شدت انسانها را به بردگی می‌کشاند. به آنها اجازه انتخاب گری و مخالفت نمی‌دهد. ذهن و قلب و عقل آنها را به اسارت و استحمار و استعمار می‌کشاند. با زر و زور و تزویر، سیطره بر انسانها پیدا می‌کند.
🔹همچنین ما جامعه ولایی را نیز خوب توصیف نکرده‌ایم. جامعه‌ای که مشحون از ایثار و محبت و نوع دوستی و یک دلی و مواسات است.
❗️خلاصه آنکه فاصله ما با ادبیات اصیل و صحیح دینی زیاد است. بسیاری از مفاهیم متعالی و مترقّی دینی، از آسیب چنین ادبیاتی بی بهره نبوده‌اند. به سهم خودمان سعی می‌کنیم که در این مباحث برخی از این مفاهیم را بازتعریف کنیم.
#دین_در_ادبیاتی_نو
🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)
تلگرام| اینستاگرام | ایتا
💠 «دین، در ادبیاتی نو»
💢فصل اول : ضرورت تولید ادبیاتی تازه در معرفی دین
▪️قسمت نهم: رابطه دین گریزی جامعه، با ادبیات رایج آموزش دین
🔸ما وقتی دین را «کارکردگرایانه» معرفی نکردیم؛ نتیجه آن می شود که امروز برخی از افراد و به ویژه جوانان «دین گریزی» و بلکه «دین‌ستیزی» می کنند. در حالی که جوانان به صورت طبیعی گرایش بیشتری به دین دارند. امام صادق(ع) به یکی از شیعیان می فرماید: «جوانان را درياب، زيرا كه آنان سريع تر به كارهاى خير روى مى آورند؛ عَلَيكَ بِالأَحداثِ فَإِنَّهُم أسرَعُ إلى كُلِّ خَيرٍ.»(اصول کافی، ج8، ص93) اما امروز بعضی از جوانان به پایبند نبودن به دین، افتخار می کنند و از ابراز آن هیچ ابایی ندارند و بلکه به آن افتخار می کنند؟ چنین چیزی با طبیعت جوان سازگاری ندارد!
🔹به ویژه آنکه بانوان به صورت طبیعی بیش از آقایان به معنویت گرایش دارند. این موضوع را به راحتی در اقبال بانوان به محافل دینی و معنوی در مقایسه با آقایان می توان مشاهده کرد. لذا طبیعتاً «بانوان جوان» باید بیش از هر قشری گرایش به دین و معنویت داشته باشند. اما با این وجود دختران بسیاری را می بینیم که دین گریزی می کنند. در مخالفت با دین، اصرار دارند و تظاهر به عدم پایبندی به قواعد و مناسک و شعائر دینی می کنند. چنین چیزی با فطرت پاک جوان و به ویژه دختران جوان منافات دارد.
👈 همه این معضلات ریشه در این دارد که دین، با ادبیات درستی به جوان جامعه امروز منتقل نشده است. دین را چیزی تحمیل شده بر خود تلقّی می کنند که نه تنها هیچ نیازی به آن ندارند؛ بلکه آن را مخالف و مزاحم تمایلات و زندگی مطلوب خود می دانند. وقتی جوان، دین را مطابق گرایش های فطری خود نیافت، طبیعتاً احساس نیاز به دین هم نمی کند. اینجاست که دین را چیزی غیر ضروری و تحمیل شده بر خود می بیند.
#دین_در_ادبیاتی_نو
🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)
تلگرام| اینستاگرام | ایتا
💢فصل اول : ضرورت تولید ادبیاتی تازه در معرفی دین
▪️قسمت نهم: رابطه دین گریزی جامعه، با ادبیات رایج آموزش دین
🔸ما وقتی دین را «کارکردگرایانه» معرفی نکردیم؛ نتیجه آن می شود که امروز برخی از افراد و به ویژه جوانان «دین گریزی» و بلکه «دین‌ستیزی» می کنند. در حالی که جوانان به صورت طبیعی گرایش بیشتری به دین دارند. امام صادق(ع) به یکی از شیعیان می فرماید: «جوانان را درياب، زيرا كه آنان سريع تر به كارهاى خير روى مى آورند؛ عَلَيكَ بِالأَحداثِ فَإِنَّهُم أسرَعُ إلى كُلِّ خَيرٍ.»(اصول کافی، ج8، ص93) اما امروز بعضی از جوانان به پایبند نبودن به دین، افتخار می کنند و از ابراز آن هیچ ابایی ندارند و بلکه به آن افتخار می کنند؟ چنین چیزی با طبیعت جوان سازگاری ندارد!
🔹به ویژه آنکه بانوان به صورت طبیعی بیش از آقایان به معنویت گرایش دارند. این موضوع را به راحتی در اقبال بانوان به محافل دینی و معنوی در مقایسه با آقایان می توان مشاهده کرد. لذا طبیعتاً «بانوان جوان» باید بیش از هر قشری گرایش به دین و معنویت داشته باشند. اما با این وجود دختران بسیاری را می بینیم که دین گریزی می کنند. در مخالفت با دین، اصرار دارند و تظاهر به عدم پایبندی به قواعد و مناسک و شعائر دینی می کنند. چنین چیزی با فطرت پاک جوان و به ویژه دختران جوان منافات دارد.
👈 همه این معضلات ریشه در این دارد که دین، با ادبیات درستی به جوان جامعه امروز منتقل نشده است. دین را چیزی تحمیل شده بر خود تلقّی می کنند که نه تنها هیچ نیازی به آن ندارند؛ بلکه آن را مخالف و مزاحم تمایلات و زندگی مطلوب خود می دانند. وقتی جوان، دین را مطابق گرایش های فطری خود نیافت، طبیعتاً احساس نیاز به دین هم نمی کند. اینجاست که دین را چیزی غیر ضروری و تحمیل شده بر خود می بیند.
#دین_در_ادبیاتی_نو
🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)
تلگرام| اینستاگرام | ایتا
💠 «دین، در ادبیاتی نو»
💢فصل اول : ضرورت تولید ادبیاتی تازه در معرفی دین
▪️قسمت دهم: رابطه دین گریزی جامعه، با ادبیات رایج آموزش دین
🔹نفع و منفعت واژه ای نسبتاً پر کاربرد در قرآن کریم است. خدای متعال 50 مرتبه در قرآن کریم از این ریشه استفاده کرده است. خدای متعال دائماً با انسان منفعت گرایانه صحبت کرده است و دستورات دین را به نفع انسان شمرده است. اما متأسفانه به جهت آموزش غلط، چنین برداشتی از دین وجود ندارد؛ بلکه گاهی بر عکس چنین چیزی تلقّی شده است.
🔹در حالی که دین به ذات خود مقوله ای جذاب برای انسان و متناسب با فطرت بشر است؛ چرا که برنامه ای از سوی خالق انسان برای پاسخ دادن حداکثری به تمایلات انسان است. دین برای این آمده که ما زندگی جذاب تر و شاداب تری داشته باشیم. امیرالمؤمنین(ع) می فرماید: «دین مایه شادمانی است، اَلدِّينُ حُبُورٌ»(غررالحکم، ج1 ص 20)
🔹اما متأسفانه امروز کمتر چنین برداشتی وجود دارد که دین تأمین کننده منافع مادی و معنوی ماست و برای لذت بردن بیشتر باید به دستورات دین عمل کنیم. دین را برنامه ای انسان شناسانه نشناخته ایم. مثلاً وقتی دین بر تعیین ضوابط در روابط جنسی میان زن و مرد تأکید می کند، آن را بیشتر موضوعی ارزشی برداشت می کنیم تا قاعده ای برای لذت‌بری بیشتر از رابطه زناشویی. چرا که بدیهی است وقتی روابط جنسی آزاد در جامعه وجود داشته باشد، اولین پیامد آن در روایط میان زوجین پدیدار خواهد شد و رابطه آنها به سردی خواهد گرایید.
🔹یا مثلاً برخی حجاب را دستوری تحمیل شده از سوی حکومت دینی می دانند. یعنی آن را به مثابه هر قانون اجتماعی دیگر همچون قوانین راهنمایی و رانندگی که تأمین کننده منافع اجتماعی انسان است نمی دانند. یا نماز را حداقل به اندازه یک تمرین و ورزش برای تقویت قوای روحی، تقویت اراده، تمرین نظم، مدیریت و کنترل ذهن و راهی برای غلبه بر صفات و عادت بد نمی دانند.
👈البته پرواضح است که فضاسازی رسانه ای در ایجاد چنین برداشت غلطی از دین بسیار مؤثّر است؛ اما این جوان، 12 سال در آموزش و پرورش و پس از آن سالها در دانشگاه تحت آموزش های ما قرار دارد. جامعه ما مملو از سخنرانی های دینی و مساجد و کانون های فرهنگی و رسانه های دینی و ده ها عامل دیگر است که برای نهادینه کردن دینداری و دفع و رفع پیامد سوء تبلیغات رسانه های بیگانه کافی هستند. اگر با این همه شرایط مساعد برای تبلیغ دین، باز هم جوان ما دین گریزی می کند، معلوم می شود یک جای کار تبلیغات دینی ما می لنگد. ما ادبیات صحیحی در تبلیغ دین نداریم!
#دین_در_ادبیاتی_نو
🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)
تلگرام| اینستاگرام | ایتا
💢فصل اول : ضرورت تولید ادبیاتی تازه در معرفی دین
▪️قسمت دهم: رابطه دین گریزی جامعه، با ادبیات رایج آموزش دین
🔹نفع و منفعت واژه ای نسبتاً پر کاربرد در قرآن کریم است. خدای متعال 50 مرتبه در قرآن کریم از این ریشه استفاده کرده است. خدای متعال دائماً با انسان منفعت گرایانه صحبت کرده است و دستورات دین را به نفع انسان شمرده است. اما متأسفانه به جهت آموزش غلط، چنین برداشتی از دین وجود ندارد؛ بلکه گاهی بر عکس چنین چیزی تلقّی شده است.
🔹در حالی که دین به ذات خود مقوله ای جذاب برای انسان و متناسب با فطرت بشر است؛ چرا که برنامه ای از سوی خالق انسان برای پاسخ دادن حداکثری به تمایلات انسان است. دین برای این آمده که ما زندگی جذاب تر و شاداب تری داشته باشیم. امیرالمؤمنین(ع) می فرماید: «دین مایه شادمانی است، اَلدِّينُ حُبُورٌ»(غررالحکم، ج1 ص 20)
🔹اما متأسفانه امروز کمتر چنین برداشتی وجود دارد که دین تأمین کننده منافع مادی و معنوی ماست و برای لذت بردن بیشتر باید به دستورات دین عمل کنیم. دین را برنامه ای انسان شناسانه نشناخته ایم. مثلاً وقتی دین بر تعیین ضوابط در روابط جنسی میان زن و مرد تأکید می کند، آن را بیشتر موضوعی ارزشی برداشت می کنیم تا قاعده ای برای لذت‌بری بیشتر از رابطه زناشویی. چرا که بدیهی است وقتی روابط جنسی آزاد در جامعه وجود داشته باشد، اولین پیامد آن در روایط میان زوجین پدیدار خواهد شد و رابطه آنها به سردی خواهد گرایید.
🔹یا مثلاً برخی حجاب را دستوری تحمیل شده از سوی حکومت دینی می دانند. یعنی آن را به مثابه هر قانون اجتماعی دیگر همچون قوانین راهنمایی و رانندگی که تأمین کننده منافع اجتماعی انسان است نمی دانند. یا نماز را حداقل به اندازه یک تمرین و ورزش برای تقویت قوای روحی، تقویت اراده، تمرین نظم، مدیریت و کنترل ذهن و راهی برای غلبه بر صفات و عادت بد نمی دانند.
👈البته پرواضح است که فضاسازی رسانه ای در ایجاد چنین برداشت غلطی از دین بسیار مؤثّر است؛ اما این جوان، 12 سال در آموزش و پرورش و پس از آن سالها در دانشگاه تحت آموزش های ما قرار دارد. جامعه ما مملو از سخنرانی های دینی و مساجد و کانون های فرهنگی و رسانه های دینی و ده ها عامل دیگر است که برای نهادینه کردن دینداری و دفع و رفع پیامد سوء تبلیغات رسانه های بیگانه کافی هستند. اگر با این همه شرایط مساعد برای تبلیغ دین، باز هم جوان ما دین گریزی می کند، معلوم می شود یک جای کار تبلیغات دینی ما می لنگد. ما ادبیات صحیحی در تبلیغ دین نداریم!
#دین_در_ادبیاتی_نو
🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)
تلگرام| اینستاگرام | ایتا
💠 «دین، در ادبیاتی نو»
💢فصل اول : ضرورت تولید ادبیاتی تازه در معرفی دین
▪️قسمت یازدهم: رابطه دین گریزی جامعه، با ادبیات رایج آموزش دین
🔸وقتی آموزش، متناسب گرایش و تمایلات انسان نباشد دل‌زدگی اولین پیامد آن خواهد بود. امروز یکی از علل مهم دین‌گریزی همین موضوع است. مثلاً یکی از استدلال‌هایی که برای ایمان به خدا و معاد به کار برده می شود، قاعده «دفع ضرر محتمل» است. به این معنا که وقتی محتمل است که اگر به خدا ایمان نیاوریم، دچار عقوبت و ضررهای سنگین ابدی می شویم؛ عقل می گوید که برای دفع چنین ضرری باید به خدا ایمان بیاوریم!
🔹این ادبیات در مقام جدال با افراد لجوج بد نیست؛ اما در سخن گفتن با نوجوانان و جوانان که در ابتدا هیچ لجاجتی با دین ندارند نه تنها کارایی ندارد؛ بلکه آسیب زننده است. چون جوان هیجان طلب است و برای لذت هیجان حاضر به خطرپذیری است. جوان، اهل مسابقه و کسب مدال است و از هیجان آن لذت می برد. برای چنین روحیه ای نباید از دفع ضرر محتمل گفت. نباید ادبیاتی خسته کننده و غیرشورانگیز به کار برد.
👌به ویژه آنکه دین نیز حقیقتی شورانگیز است. دین، برنامه ای برای پاسخ به تمایلات و لذت های بی نهایت طلب انسان است. فقط ما باید چنین روش استفاده از چنین ادبیاتی را بیاموزیم.
🔰همچنین دین اسلام، اساساً برنامه ای برای پیروزی در مسابقه است. دستورهای مراقبتی در دین مانند قوانین شرکت در مسابقه است. آیات و روایات متعددی بر این موضوع شهادت دارد:
⚡️«در کارهای خیر از یکدیگر سبقت بگیرید، فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرات»(بقره/۱۴۸)
«براى رسیدن به آمرزشى از پروردگار خود، و بهشتى كه وسعتش به اندازه آسمانها و زمين است [و] براى پرهيزگاران آماده شده است، بشتابيد، وَ سارِعُوا إِلى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقين.»(آل عمران/۱۳۳)
🔅امام صادق(ع): «برای درجات بهشتی با یکدیگر رقابت کنید، فَتَنَافَسُوا فِي الدَّرَجَات.»(محاسن، ج۱ ص۱۴۲)
❓بنابراین وقتی دین نیز برنامه ای هیجان انگیز و مسابقه ایست، چرا باید از ادبیاتی انگیزه سوز استفاده کنیم؟!
#دین_در_ادبیاتی_نو
🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)
تلگرام| اینستاگرام | ایتا
💢فصل اول : ضرورت تولید ادبیاتی تازه در معرفی دین
▪️قسمت یازدهم: رابطه دین گریزی جامعه، با ادبیات رایج آموزش دین
🔸وقتی آموزش، متناسب گرایش و تمایلات انسان نباشد دل‌زدگی اولین پیامد آن خواهد بود. امروز یکی از علل مهم دین‌گریزی همین موضوع است. مثلاً یکی از استدلال‌هایی که برای ایمان به خدا و معاد به کار برده می شود، قاعده «دفع ضرر محتمل» است. به این معنا که وقتی محتمل است که اگر به خدا ایمان نیاوریم، دچار عقوبت و ضررهای سنگین ابدی می شویم؛ عقل می گوید که برای دفع چنین ضرری باید به خدا ایمان بیاوریم!
🔹این ادبیات در مقام جدال با افراد لجوج بد نیست؛ اما در سخن گفتن با نوجوانان و جوانان که در ابتدا هیچ لجاجتی با دین ندارند نه تنها کارایی ندارد؛ بلکه آسیب زننده است. چون جوان هیجان طلب است و برای لذت هیجان حاضر به خطرپذیری است. جوان، اهل مسابقه و کسب مدال است و از هیجان آن لذت می برد. برای چنین روحیه ای نباید از دفع ضرر محتمل گفت. نباید ادبیاتی خسته کننده و غیرشورانگیز به کار برد.
👌به ویژه آنکه دین نیز حقیقتی شورانگیز است. دین، برنامه ای برای پاسخ به تمایلات و لذت های بی نهایت طلب انسان است. فقط ما باید چنین روش استفاده از چنین ادبیاتی را بیاموزیم.
🔰همچنین دین اسلام، اساساً برنامه ای برای پیروزی در مسابقه است. دستورهای مراقبتی در دین مانند قوانین شرکت در مسابقه است. آیات و روایات متعددی بر این موضوع شهادت دارد:
⚡️«در کارهای خیر از یکدیگر سبقت بگیرید، فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرات»(بقره/۱۴۸)
«براى رسیدن به آمرزشى از پروردگار خود، و بهشتى كه وسعتش به اندازه آسمانها و زمين است [و] براى پرهيزگاران آماده شده است، بشتابيد، وَ سارِعُوا إِلى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقين.»(آل عمران/۱۳۳)
🔅امام صادق(ع): «برای درجات بهشتی با یکدیگر رقابت کنید، فَتَنَافَسُوا فِي الدَّرَجَات.»(محاسن، ج۱ ص۱۴۲)
❓بنابراین وقتی دین نیز برنامه ای هیجان انگیز و مسابقه ایست، چرا باید از ادبیاتی انگیزه سوز استفاده کنیم؟!
#دین_در_ادبیاتی_نو
🔆 کانال ادیان، فرق و قومیت‌های مؤسسه مصاف (افق)
تلگرام| اینستاگرام | ایتا
