نُسخۀ خطی
1.7K subscribers
839 photos
1 video
84 links
—« گلچینی از نُسَخِ خطّیِ فارسی »—
Download Telegram
💠 در حکمت منع هنمشینی با بَدان ولو اندکی.

#نسخه_خوانی

چون نَفْس را فضیلتی باشد، واجب بُوَد محافظتِ آن کردن و آن مَلَکۀ فاضله را به عمل آوردن و معاشرت و مخالطت با اخیار، و احتراز از صحبت اشرار نمودن؛ چه، تأثیر اخلاق مصاحب در نَفْس، بسیار است. و لهذا حکما گفته‌اند که:

- طبیعت [انسان] دزد است؛ یعنی [بصورت] پنهان [و حتی بدون ارادۀ انسان]، اخلاقِ همنشین را فرامی‌گیرد و همچنان که از خلطه [یعنی آمیزش با] اشرار، احتراز واجب است، از استماع حکایات ایشان نیز بر همین سبیل، ... چه، از حضور [ چه بسا] یک مجلس به استماع یک بیت [و یا نیز کمترین سخن] در این شیوه [از اشرار و بَدان]، چندان زذیلت در نَفْس پیدا شود که خلاص از آن جز به امتداد روزگار [یعنی پس از مدّت طولانی] و تعمّلات دشوار و معالحاتِ بسیار، میسّر نشود؛ و آنچه در علم فقه مقرّر است که انشاء اشعار که مشتملّ بر حکایاتِ فسق و ترغیب در آن باشد حرام است، مستند به همین حکمت است و آنچه از آلات مطربه و آنچه شعار شاربانِ خَمر است، محرّم [حرام] است هم، از این سیاق است.

ــــــــــــــــــــــــ

📕 مجموعه رسائل خطی 1803 مجلس.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
👌4👍31
💠 خوشنویسی چنان هم آسان نیست.

#نسخه_خوانی

چند در وادیِ خط می‌کنی ای دل! تَک و پوی؟
بشنو این نکته و چون من بنشین فارغ‌بال

چند چیز است که تا جمع نگردد با هم
هست خطّاط شدن، نزدِ خِرَد امرِ محال

قُوَّتِ دست و وقوفی ز خط و دقّتِ طبع
طاقتِ محنت و اسبابِ کتابت به کمال

گر از این پنج، قصوریست یکی را، حقّا
ندهد فایده گر سعی نماید صد سال!

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر و کاتب: «میر علی سادات حسینی هروی» (متوفای بعد از ۹۵۷ ق)، ملقّب به «کاتب‌ السلطان» از شعرا و خوشنویسان بزرگ قرن دهم هجری و از سرآمدان خط نستعلیق است. استاد خط او سلطانعلی مشهدی بود و برخی خط وی را بر استادش ترجیح داده‌اند.

📕 آدرس اینترنتی مرجع.

✍️ توضیح: این قطعه در بخارا (ازبکستان کنونی) تحریر شده‌است.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
3👍2👌1
💠 از لطائف ادب فارسی در باب «شُکر»

#نسخه_خوانی

سید شریف [مير سيد شريف جرجاني از ادبا و متکلمين نيمه دوم قرن هشتم و اوايل قرن نهم هجری]:

من شُکر، چوُن¹ کنم؟ که همه نعمتِ تواَم
نعمت، چگونه شُکر کند بر زبان خویش؟!
ـــــ

قطب‌الدین رازی [قطب‌الدین ابوعبدالله محمد بن محمد بویهی رازی ورامینی (قرن 8 ق)]:

گر کسی شُکرِ او فزون گوید
شُکرِ «توفیقِ شُکر»، چوُن گوید؟!
ـــــ

سعدالدین تفتازانی [سعدالدین مسعود بن عمر بن عبدالله تفتازانی، فقیه، ادیب، متکلم و منطق‌دان سده ۸ ق]:

شُکرِ انعامت اگر گویم همه
باشد انعامِ تو [آن]، در شأنِ من

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

📕 در صفحات آخر خارج از متون اصلی مجموعه رسائل خطی 1803 مجلس.بعدا اضافه شده‌است.

✍️ ¹- چوُن: چگونه.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
4👌2
💠 دستی ز دل‌آزاریِ احباب نگه‌دار
تا پاسِ وفا حِرز و نگهدار تو باشد (صفایی جندقی)

#نسخه_خوانی

بهشت آنجاست کآزاری نباشد
کسی را به کسی کاری نباشد


ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: مصلح اصفهانی، از شاعران حدود قرن یازدهم تا دوازدهم هجری قمری.

📕 یک مجموعه خطی مجلس.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
5👍5
🏴 السلام علیک یا اباعبدالله الحسین.

#نسخه_خوانی

چه رتبه‌ای‌ست که با چشم تعزیت‌داری است
که آبروی دو عالم ز چشمه‌اش جاری است

ز دیده غیرِ سرشکِ عزا مدار امـیـد
که نیست حاصل بَحرَین، غیرِ مروارید

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: که در این نسخه، مشخص نشده‌، «آقا محمد شیخا» متخلص به مقبل اصفهانی، شاعر واقعه‌سرای عاشورا در قرن 12 ق می‌باشد.

📕 نسخه خطی بیت‌ الاحزان ملا عبدالخالق یزدی مشهدی، مجلس

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
3💔2😢1👌1
#نسخه_خوانی

حکیم ارسطو گفته:

اگر دوست خود را با دشمن، مصاحب بینی، زنهار! که آزرده نگردی؛ چرا که اگر دوست توست و محلّ اعتماد است، نگذارد که از دشمن به تو مضرّتی رسد؛ و اگر محلّ اعتماد نیست، این نوع دوست را به دشمن ارزانی دار که دشمنِ دانا بِهْ از نادانِ دوست.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

📕 جنگ خطی نظام الدین علی غفاری، مجلس.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
👌94
#نسخه_خوانی

ابو تمام طائی¹

نام او حبیب بن اویس [اوس] [بود] و او در ایّام حضرت جواد علیه السلام وفات یافت.

گویند که او گفتی که:
- بخدا که مرا به کتب، [آنچنان] الفتی هست که اگر یک ساعت بی‌مطالعه بنشینم، دیوانه می‌شوم و مرا به غیر از کتب، لذتی حاصل نمی‌شود.

و شعر بسیار در حفظ داشت تا آنکه می‌گویند که چهارده هزار ارجوزه¹ از شعر عرب در خاطر داشت...

گویند از قبیلۀ «طی» سه کس بیرون آمدند که هرکدام در بابِ خود متفرّد [یگانه] بودند:

- حاتم طایی در جود [سخاوت و بخشندگی]
- و داوود طائی در زُهد.
- و ابوتمام طائی در شعر.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 به نقل از مجالس المومنین قاضی نورالله شوشتری.

📕 یک مجموعه خطی مجلس.

✍️ ¹- «حبیب بن اوس الطائى» معروف به «ابوتَمّام» (۱۸۸-۲۳۱ ق)، شاعر و ادیب بزرگ قرن سوم قمری است که گفته‌می‌شود امامی مذهب بوده‌است. ( منبع )
²- ارجوزه: ۱. کتاب منظومی که بیشتر در قالب مثنوی سروده می شد و اغلب شامل موضوعاتی خاص، مانند پزشکی و منطق بوده است.
۲. سخنان مفاخره آمیز که معمولاً در میدان جنگ ادا می شود، رجز. (عمید)

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
7
نُسخۀ خطی
💠 در حکمت منع هنمشینی با بَدان ولو اندکی. #نسخه_خوانی چون نَفْس را فضیلتی باشد، واجب بُوَد محافظتِ آن کردن و آن مَلَکۀ فاضله را به عمل آوردن و معاشرت و مخالطت با اخیار، و احتراز از صحبت اشرار نمودن؛ چه، تأثیر اخلاق مصاحب در نَفْس، بسیار است. و لهذا حکما…
#نسخه_خوانی

رفیقِ اهلِ غفلت هرکه شد، از کار می‌مانَد
چو پایی خُفت، پایِ دیگر از رفتار می‌مانَد

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: ملا محمد طاهر کشمیری، مشهور به غنی کشمیری و متخلص به «غنی» از شعرای فارسی‌سرای قرن یازدهم هجری قمری در هند.

📕 یک مجموعۀ خطی مجلس.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
👍2👌2
فایده

امروز در تلگرام، توفیق تلمّذ و مصاحبت استاد امیر حسین مدرّس، مصحح محترم دیوان اشعار مقبل اصفهانی تحت عنوان « وحی بر توفان» دست داد که بسیار مغتنم و ارزشمند بود. ایشان در مورد چند فرستۀ این کانال که در متن نسخۀ استنادی آن فرسته، نام شاعر نامشخص بود، راهنمایی فرمودند که سروده‌های «مقبل اصفهانی» هستند.
ضمن سپاس از تذکرات ایشان، در فرسته‌های زیر، اصلاح صورت گرفت و نام شاعر درج شد. با سپاس از نقد ارزشمندشان که به بنده هدیه فرمودند.

- تو در جواب رساندی به عرض پیغمبر ...
- حضرت عباس به وقت فرات... (1)
- حضرت عباس به وقت فرات... (2)
- چه رتبه‌ای‌ست که با چشم تعزیت‌داری است

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
💯1
💠 خانۀ عشق را به عقل مده...

#نسخه_خوانی

دل مسکن عشق است نه مأوای عقول
چون خانۀ عقل ساختی، گشت ملول

تحقیق بدان که زود ویران گردد
هر خانه که غیرِ صاحبش کرد نزول

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شعر از: کمال‌الدین سحابی استرآبادی از فقهاء، عارفان و شاعران سدهٔ دهم.

📕 مجموعۀ خطی 9466 مجلس.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
4👍2👎1👌1
#نسخه_خوانی

ــــ 1.
آورده‌اند [که] در بغداد مردی بود که در زمستان و تابستان، یک جامه پوشیدی . او را گفتند:
- چرا در زمستان جامۀ دیگر نمی‌پوشی؟
گفت:
- پیش از این، چنان می‌کردم [تا آنکه] شبی مرا بهشت به خواب نمودند؛ گروهی از یاران خود دیدم به مقام رفیع، بر سرِ مائده نشسته‌اند؛ من هم رفتم و در میانِ این‌ها نشستم؛ فرشتگان از آنجا دورم کردند. [به فرشتگان] گفتم این‌ها یاران من‌اند. چرا از میان آنان دورم کنی؟!
[فرشتگان] گفتند:
- میان تو و این‌ها فرق بسیار است، چه، این‌ها صاحبان یک جامه‌اند و تو را دو جامه.
از آن بار [از آن زمان] به یک جامه ساختم.

ــــ 2.
ز پیری جهان‌دیده کردم سؤالی
که بهر معیشت، ز مال و بضاعت

چه سرمایه سازم که سودم دهد؟ گفت:
اگر می‌توانی، قناعت، قناعت

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 1- احتمالا برداشت از حکایتی مشابه در تذکرةالاولیاء شیخ عطار، در ضمن شرح حال ابومحمد جریری.
2- شاعر: سلمان ساوجی.

📕 1- یک نسخۀ خطی محفوظ در کتابخانۀ ملّی فرانسه.
2- یک مجموعه خطی مجلس.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
5👌3
گریان زچه ختمِ مرسلین است امروز
نالان زچه جبریلِ امین است امروز

ماتم کده گشته محفلِ عرشِ برین
دریاب که روز اربعین است امروز¹

میرزا ابوالقاسم وفای شیرازی

_____
1_دیوان وفای شیرازی ،نسخهٔ خطّی کتابخانهٔ مرکزی دانشگاه تهران به شمارهٔ ۷۳،برگ ۴۴

#حسینیّ

🌾🍃🍃@madihehvamarsiah
😢3
🏴 اربعین شهادت سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) تسلیت باد.

#نسخه_خوانی

کاش آن روزی که می‌گفت «العطش» بگریستی
ورنه نه بعد از کُشتَنَش، چِل روز خون بیجا گریست

چون کفی آبش نداد و سربُرید او را چه سود
آسمان بعد از شهادت گر بر او دریا گریست

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: در این نسخه، مشخص نشده‌است.

📕 نسخه خطی بیت‌ الاحزان ملا عبدالخالق یزدی مشهدی، مجلس.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
😢5
#نسخه_خوانی

عاشق شوی و ز بیم جان اندیشی
دزدی کنی و ز پاسبان اندیشی

دعویِّ محبّت کنی ای بی‌معنی
وانگه ز زبانِ این و آن اندیشی

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: سراج‌الدین قمری آمُلی معروف به سراج قمری یا قمری آملی (درگذشتهٔ ۶۲۵ ق.) از شاعران قرن ششم و اوایل قرن هفتم

📕 جنگ خطی شماره 487 کتابخانه لالا اسماعیل. ترکیه.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
👌21
💠 از خدا می‌ترسی یا نمی‌ترسی؟!

#نسخه_خوانی

ای عزیز!
این را بِدان که هرکس هرچه از تو سؤال کند جواب را مطابق سؤال بگو؛ مگر آنکه شخصی سؤال کند که:
- [آیا] از خدا می‌ترسی؟
در [پاسخ] این سؤال، سکوت بهتر است، زیرا که اگر بگویی نمی‌ترسم، کافر شده‌ای و اگر بگویی می‌ترسم، کاذب [یا دروغگو] خواهی بود، زیرا که فعلت [یا عملکردت] تکذیبِ قولت می‌کند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

📕 مجموعۀ خطی سید عبدالکریم غیرت کرمانشاهی، مجلس.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
👌8
💠 قطره‌ای؛ قطره ز دریا چو به ساحل‌هایی
گر به دریا برسی، قطره نِئی، دریایی! (کمال خجندی)

#نسخه_خوانی

زیردَستان را نوازش، کس بِهْ از دریا نکرد
قطره، دریا می‌شود هرگه به دریا می‌رسد

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: قیصر بیگ شیرازی (قرن 11ق)، از شاعران ایرانی مهاجر به هند در دربار شاه جهان گورکانی.

📕 نسخۀ خطی معدن الجواهر، محفوظ در کتابخانه ملی.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
👌43
💠ما ز غفلت رهزنان را کاروان پنداشتیم ( صائب تبریزی)

#نسخه_خوانی

اهل دنیا را ز غفلت، زنده می‌پـنـداشـتـم
زنده دایم مردگان را زنده می‌بیند به خواب!

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: در این نسخه، در ادامۀ ابیات غنی کشمیری آمده اما در تذکره‌های خرابات و نیز کلمات الشعراء، شاعر این بیت، شیخ ناصر علی سرهندی ملقب به «صائبای ثانی» و متخلص به «علی» از شاعران معروف پارسی گوی هند در سده یازدهم ق معرفی شده‌است. ( تذکره کلمات الشعرا، ذیل عنوان «آبروی هندوستان میان ناصر علی».)

📕 جنگ خطی نظام الدین علی غفاری، مجلس.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
👍41
💠 السلام علیک یا اباعبدالله الحسین

#نسخه_خوانی

فرزند رسولی تو و من امّتِ تو
ملّت نَبُوَد مرا بجز ملّتِ تو

از گرمیِ آفتابِ محشر چه غمم؟
گر جا بُوَدَم به سایۀ دولتِ تو

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: نیازی بدخشانی، در زمان اکبر پادشاه هند، مدت‌ها در هند مقیم بوده.

📕 یک سفینۀ خطی مجلس. ( نیز ر.ک تذکره عرفات العاشقین، نشر میراث مکتوب، ج7 ، ص 4534)

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
5
#نسخه_خوانی

مِهرِ تو چون قطرۀ خون، در دلم
رفت و بیاکند چون دُردانه نار

جان ز پِیِ مِهر تو هر ساعتی
سجده کند پیش دلم چند بار

هرچه به نظم آمده جز مدحِ تو
لفظ، شود خسته و معنی، فگار

خواجۀ خورشیدی و مخدومِ ابر
بیشتر از هر دو بتاب و ببار

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

🔸 شاعر: حکیم عثمان مختاری غزنوی، شاعر و حماسه‌سرای برجسته دوره پایانی سده پنجم و دوره آغازین سده ششم هجری قمری.

📕 یک سفینۀ خطی مجلس.

@manuscript_ir

〰️🍃🌺
4