مدرسه جیبی

✅شرحی در باب نویسنده #تاریخنامه_طبری

#محمد_بن_جریر_طبری در سال ۲۲۴ هجری قمری برابر با ۲۱۸ هجری شمسی در آمل چشم به جهان گشود وی در عین مورخ بودن مفسری پرتوان نیز بود، وی کتاب تاریخ طبری را نگاشت که در آن وقایع به ترتیب سال تنظیم شده و تا سال ۳۰۲ هجری را در برمی گیرد.

تاریخ طبری مرجع عمده تاریخ جهان و ایران تا اول سده چهارم هجری است، همچنین این کتاب در واقع مأخذ عمده تمام کسانی واقع شده‌است که بعد از طبری به تألیف تاریخ اسلام اهتمام ورزیده‌اند.
وی از سنین پیش از نوجوانی در زادگاهش به فراگرفتن فنون و دانش از جمله دانش حدیث مشغول گردید.

پس از فراگرفتن مقدمات علوم در ۱۲ سالگی آمل را ترک گفت و به ری روآورد.
#طبری پس از مدتی میان ‌#رودان (#بین_النهرین) را ترک کرد و برای آشنایی با #اصحاب_ری عازم #مصر شد.
او در این سفر از راه شام و بیروت گذشت و در ۲۵۳ قمری هنگام حکومت #احمد_بن_طولون به مصر وارد شد و سه سال در آن دیار ماند و در شهر فسطاط مصر نزد پاره‌ای از دانشمندان آن دیار شاگردی کرد. طبری طی سفرهای بسیار خود بیش‌تر سفرنامه‌هایی را که حاوی تاریخ و جغرافیای پیش از زمان خود بود، مطالعه کرد. هم‌چنین، طی آن سفرها سیره نویسان گوناگونی را در جهان دیدار کرد و اطلاعات زیادی از آن‌ها به دست آورد.
او پس از زندگی سه ساله در مصر از راه شام به بغداد بازگشت و پس از زمان کوتاهی برای دیدار از وطنش راهی #طبرستان شهر علم و فلسفه شهر #آمل شد و در سال ۲۹۰ قمری به آمل آمد.
طبری پس از مدتی به بغداد بازگشت و در محلهٔ #رحیه_یعقوب اقامت نمود و مطالعات خود را ادامه داد.

#طبری در بغداد ضمن آن که دانش خود را در فقه، تاریخ، حدیث تکمیل می‌کرد، شاگردانی نیز تربیت نمود و زمانی که در محلهٔ قنطره البردان بغداد زندگی می‌کرد، نگارش تاریخ خود را با نام «#تاریخ_الرسل_ و_الملوک و اخبارهم و من کان فی زمن کل واحد منهم» که با نام #تاریخ_طبری شناخته می‌شود، آغاز کرد.

او که روزانه چهل برگه از تاریخ خود را گردآوری می‌کرد، نزدیک چهل سال به نوشتن #تاریخ_طبری پرداخت.
به این ترتیب که از ۴۸ سالگی شروع به گردآوری نسخه‌های پراکنده سفرنامه‌ها نمود و از ۶۵ سالگی به طور مستمر در #بغداد یادداشت‌های پراکنده خود را به مدت ۲۳ سال تنظیم کرد تا آن که پیش از مرگش آن را به پایان رساند.

طبری در کنار تنظیم تاریخ خود، به خواهش #المکتفی، #خلیفه_عباسی، کتابی درزمینهٔ وقف نوشت که در بر گیرندهٔ نظر همهٔ دانشمندان و فقیهان مسلمان تا آن زمان بود.
هم‌چنین، کتابی به نام #الفضایل نوشت که دربردارندهٔ زندگی #خلفای_راشدین بود .
او طی آن سال‌ها کتاب #جامع_البیان_عن_تاویل را نیز در تفسیر قرآن نوشت.

طبری در سال ۳۱۰ ه. ق. (۳۰۱ شمسی) در شهر بغداد دیده از جهان فروبست.

✅جامع البیان عن تأویل آی القرآن (معروف به تفسیر طبری) که به اشتباه جامع البیان فی تفسیرالقرآن خوانده می شود؛
این کتاب، اولین تفسیر در نوع خود است.
طبری تفسیر خود را از سال ۲۸۳ تا ۲۹۰ ق بر شاگردانش املا می‌کرده‌است.

تاریخ الامم والرسل والملوک (معروف به تاریخ طبری)؛ این کتاب از دو بخش تاریخ جهان و تاریخ اسلام تشکیل می‌شود و تاریخ عمومی از آغاز آفرینش تا سال ۳۰۲ را در بر می‌گیرد.
تاریخ تألیفات آن دقیقاً معلوم نیست ولی پس از تفسیر قرآن نوشته شده‌است.

#طبری بی تردید متأثر از ملاحظات دینی، سیاسی و دیدگاههای فقهی بوده‌است

✅تاریخنامه طبری گنجینه عظیمی از اطلاعات به دست می‌دهد و یکی از قدیمی ترین تواریخ عمومی در جهان است.

البته دیدگاه کلامی وی در تدوین تاریخش تاثیر گذاشته و تاریخ وی را به عدم بیطرفی در نقل تاریخ متهم کرده‌است.

طبری در شعر و ادب نیز در عصر خود شهره بوده‌است. هدف طبری از نگارش تاریخ ، عرضه‌ی تاریخ جهان از آغاز آفرینش تا زمان خود او بوده است.

✅ترجمه تاریخ طبری در جهان
هنوز پنجاه سال از درگذشت نویسنده، نگذشته بود که تاریخ الرسل و الملوک او را ابو علی محمد بن محمد بلعمی، وزیر دانشمند #منصور_بن_نوح_سامانی به سال ۳۵۲ قمری با تغییراتی، به فارسی درآورد.

#بلعمی به اندازه‌ای در تاریخ طبری دخل و تصرف کرده که نخستین ترجمه‌ی تاریخ طبری را از عربی به فارسی، به نام تاریخ بلعمی یاد کرده‌اند.
بعدها تاریخ بلعمی به ترکی نیز ترجمه شد.
نخستین اروپایی که با طبری آشنا شد، #توماس_ارپنیوس، خاورشناس هلندی، بود که خلاصه‌ی تاریخ طبری را به زبان لاتین ترجمه و اروپاییان را با #طبری آشنا کرد.

سپس، در سده‌ی نوزدهم میلادی #هرمان_زوتنبرگ تاریخ طبری را به زبان فرانسه در چهار جلد در پاریس به چاپ رساند.
#تئودور_نولد_که خاورشناس آلمانی نیز بخش ساسانیان تاریخ طبری را به آلمانی ترجمه کرده است.

✅اکثرعلما می‌گویند او از علمای و مفسران بزرگ است .

🍀@bahram_moshiriii

25 views09:28