۱۸ خرداد زادروز رضاقلی هدایت
(زاده ۱۸ خرداد ۱۱۷۹ تهران -- درگذشته ۸ تیر ۱۲۵۰ تهران) ادیب و شاعر
او در زمان آقامحمدخان، خزانه‌دار بود و در دوران فتحعلی‌شاه نیز این شغل را ادامه داد و در سفر فتحعلی شاه به اصفهان مورد توجه شاه قرارگرفت و لقب امیرالشعرایی یافت. پس از فتحعلی‌شاه، به‌دربار محمدشاه و سپس ناصرالدین‌شاه راه یافت و از طرف ناصرالدین شاه رئیس مدرسه دارالفنون شد. در سال ۱۲۶۷ قمری پس از پایان جنگ با ترکمانان ناحیه سرخس، به‌دستور امیرکبیر به‌عنوان سفیر به‌خوارزم رفت. هدف مأموریت او که یک سال به‌طول انجامید، آگاهی از اوضاع ماوراءالنهر از نظر سوق‌الجیشی، آزادی اسرای مسلمان و ممانعت از خرید و فروش آنان بود.
اسداله ایزدگشسب گلپایگانی ملقب به درویش ناصرعلی، در کتاب شمس‌التواریخ در شرح احوال رضاقلی‌خان هدایت نوشته است: «امیرالشّعرا رضاقلی‌خان هدایت؛ در وصفش گفته:
تا که شعر ایجاد شد آمد دو شاعر در وجود، امرءالقیس از عرب، خانِ هدایت از عجم
کتاب ریاض‌العارفین و مجمع‌الفصحا و اصول الفصول او در جمع شعرا و عرفاً حقّی بزرگ دارد. ارادت خدمت مستعلی شاه شیروانی داشته و کتاب فرهنگ انجمن آرای او در بیان لغت فارسی بی‌مانند است و سه مجلّد روضةالصفای ناصری از اوست.
با چنین آهوی مشگین که تو داری با خویش، پنجه در پنجه شیران نر انداخته‌ای
و نیز از اوست:
در توبه من از می سعی عجبی دارید من توبه نخواهم کرد از من طلبی دارید»
فرزندان:
علی‌قلی مخبرالدوله
جعفرقلی نیرالملک.
وی جد صادق هدایت بود.
آثار:
مجمع الفصحاء
ریاض العارفین
فرهنگ انجمن‌آرای ناصری
تاریخ روضه‌الصفای ناصری
فهرس التواریخ
سفارتنامهٔ خوارزم
اجمل التواریخ
مظاهر الانوار
ریاض المحبین
مدارج‌البلاغه (در علم بدیع)
شمس الحقایق (برگزیده‌ای از قصاید و غزلیات مولانا)
مفتاح‌الکنوز (در شرح اشعار خاقانی)
سِتّه ضروریّه (شامل شش منظومه که اثر مشهور گلستان ارم جزو آن است)
نژادنامه (در مورد نسب نامه شاهان ایرانی)
لطایف المعارف
مجمع الاسرار
دلیل السالکین
خردنامه مظفری
دیوان قصاید
دیوان غزلیات
کلیات اشعار هدایت
ریاض العاشقین
منشآت
بیاض امیرالشعرا
اصول الفصول فی حصول الوصول
پرتوستان
الوان النعم
جستارهای وابسته
محمدقاسم غازی مازندرانی
منصف شیرازی
#رضا_قلی_هدایت
(زاده ۱۸ خرداد ۱۱۷۹ تهران -- درگذشته ۸ تیر ۱۲۵۰ تهران) ادیب و شاعر
او در زمان آقامحمدخان، خزانه‌دار بود و در دوران فتحعلی‌شاه نیز این شغل را ادامه داد و در سفر فتحعلی شاه به اصفهان مورد توجه شاه قرارگرفت و لقب امیرالشعرایی یافت. پس از فتحعلی‌شاه، به‌دربار محمدشاه و سپس ناصرالدین‌شاه راه یافت و از طرف ناصرالدین شاه رئیس مدرسه دارالفنون شد. در سال ۱۲۶۷ قمری پس از پایان جنگ با ترکمانان ناحیه سرخس، به‌دستور امیرکبیر به‌عنوان سفیر به‌خوارزم رفت. هدف مأموریت او که یک سال به‌طول انجامید، آگاهی از اوضاع ماوراءالنهر از نظر سوق‌الجیشی، آزادی اسرای مسلمان و ممانعت از خرید و فروش آنان بود.
اسداله ایزدگشسب گلپایگانی ملقب به درویش ناصرعلی، در کتاب شمس‌التواریخ در شرح احوال رضاقلی‌خان هدایت نوشته است: «امیرالشّعرا رضاقلی‌خان هدایت؛ در وصفش گفته:
تا که شعر ایجاد شد آمد دو شاعر در وجود، امرءالقیس از عرب، خانِ هدایت از عجم
کتاب ریاض‌العارفین و مجمع‌الفصحا و اصول الفصول او در جمع شعرا و عرفاً حقّی بزرگ دارد. ارادت خدمت مستعلی شاه شیروانی داشته و کتاب فرهنگ انجمن آرای او در بیان لغت فارسی بی‌مانند است و سه مجلّد روضةالصفای ناصری از اوست.
با چنین آهوی مشگین که تو داری با خویش، پنجه در پنجه شیران نر انداخته‌ای
و نیز از اوست:
در توبه من از می سعی عجبی دارید من توبه نخواهم کرد از من طلبی دارید»
فرزندان:
علی‌قلی مخبرالدوله
جعفرقلی نیرالملک.
وی جد صادق هدایت بود.
آثار:
مجمع الفصحاء
ریاض العارفین
فرهنگ انجمن‌آرای ناصری
تاریخ روضه‌الصفای ناصری
فهرس التواریخ
سفارتنامهٔ خوارزم
اجمل التواریخ
مظاهر الانوار
ریاض المحبین
مدارج‌البلاغه (در علم بدیع)
شمس الحقایق (برگزیده‌ای از قصاید و غزلیات مولانا)
مفتاح‌الکنوز (در شرح اشعار خاقانی)
سِتّه ضروریّه (شامل شش منظومه که اثر مشهور گلستان ارم جزو آن است)
نژادنامه (در مورد نسب نامه شاهان ایرانی)
لطایف المعارف
مجمع الاسرار
دلیل السالکین
خردنامه مظفری
دیوان قصاید
دیوان غزلیات
کلیات اشعار هدایت
ریاض العاشقین
منشآت
بیاض امیرالشعرا
اصول الفصول فی حصول الوصول
پرتوستان
الوان النعم
جستارهای وابسته
محمدقاسم غازی مازندرانی
منصف شیرازی
#رضا_قلی_هدایت