به شغلِ جهان ، رنج بردن ، چه سود؟ ،

که روزی ،،، به کوشش نشاید فزود ،




جهان ،، غم نیرزد ، به شادی گرای ،

نه کز بهرِ غم کرده‌اند این سرای ،




#نظامی

جهان ، از پیِ شادی و دلخوشی‌ست ،

نه از بهرِ بیداد و محنت‌کشی‌ست ،




در این جایِ سختی ، نگیریم سخت ،

از این چاهِ بی بُن ،، برآریم رَخت ،




#نظامی

همه عالم تن است و ایران دل
نیست گوینده زین قیاس خجل

چونکه ایران دل زمین باشد
دل ز تن به بود یقین باشد

زان ولایت که مهتران دارند
بهترین جای بهتران دارند

#نظامی

سخن کان از سر اندیشه ناید
نوشتن را و گفتن را نشاید

سخن را سهل باشد نظم دادن
بباید لیک بر نظم ایستادن

سخن بسیار داری اندکی کن
یکی را صد مکن صد را یکی کن
#نظامی_گنجوی

عمر ، به خشنودیِ دل‌ها ،،، گذار ،



تا ، ز تو خوشنود بُوَد کردگار ،




#نظامی

#هر که ، به نیکی عمل آغاز کرد ،


نیکیِ او ،،، روی بِدو باز کرد ،




#نظامی


هر‌کس که کار نیک و خیر انجام داد آن نیکی به خودش باز‌گشت .

#سایهٔ خورشیدسواران ، طلب ،

رنجِ خود و ، راحتِ یاران ، طلب ،

در سایه و رَوشِ خورشید‌سواران و بلند‌مرتبگان بُرو و مانندِ آنها باش‌ ، رنج را برای خود و آسانی را برای خلقِ خدای بطلب ‌. (خورشید‌سوار کنایه است انسان‌های بلند‌مرتبه)




#گرم شو از مِهر و ، ز کین ، سرد باش ،

چون مَه و خورشید ، جوانمرد باش ،



در مِهر‌وَرزی بکوش و در کین‌خواهی و نفرت ، سرد و بی‌رغبت باش مانند ماه و خورشید بر همه‌کس بخشنده و جوانمرد باش .




#نظامی

‌
‎‌‌‎‌‎‌‌‌‌‎‌‌‌‌ ‌ ‌ ‌‌ ‌
لیلی به کرشمه، زلف بر دوش
مجنون به وفاش، حلقه در گوش

لیلی سرِ زلف شانه می کرد
مجنون دُرِ اشک دانه می کرد

#نظامی_گنجوی

چو دل در مهر شیرین بست فرهاد
برآورد از وجودش عشق فریاد

به سختی می‌گذشتش روزگاری
نمی‌آمد ز دستش هیچ کاری

نه صبر آنکه دارد برک دوری
نه برک آنکه سازد با صبوری

فرو رفته دلش را پای در گل
ز دست دل نهاده دست بر دل

زبان از کار و کار از آب رفته
ز تن نیرو ز دیده خواب رفته

چو دیو از زحمت مردم گریزان
فتان خیزان‌تر از بیمار خیزان

گرفته کوه و دشت از بیقراری
وزو در کوه و دشت افتاده زاری

سهی سروش چو شاخ گل خمیده
چو گل صد جای پیراهن دریده

ز گریه بلبله وز ناله بلبل
گره بر دل زده چون غنچه دل

غمش را در جهان غمخواره‌ای نه
ز یارش هیچگونه چاره‌ای نه

دو تازان شد که از ره خار می‌کند
چو خار از پای خود مسمار می‌کند

نه از خارش غم دامن دریدن
نه از تیغش هراس سر بریدن

ز دوری گشته سودائی به یکبار
شده دور از شکیبائی به یکبار

ز خون هر ساعت افشاندی نثاری
پدید آوردی از رخ لاله زاری

ز ناله بر هوا چون کله بستی
فلک‌ها را طبق در هم شکستی

چو طفلی تشنه کابش باید از جام
نداند آب را و دایه را نام

ز گرمی برده عشق آرام او را
به جوش آورده هفت اندام او را

رسیده آتش دل در دماغش
ز گرمی سوخته همچون چراغش

ز مجروحی دلش صد جای سوراخ
روانش برهلاک خویش گستاخ

بلا و رنج را آماج گشته
بلا ز اندازه رنج از حد گذشته

چنان از عشق شیرین تلخ بگریست
که شد آواز گریش بیست در بیست

دلش رفته قرار و بخت مرده
پی دل می‌دوید آن رخت برده

چنان در می‌رمید از دوست و دشمن
که جادواز سپندو دیو از آهن

غمش دامن گرفته و او به غم شاد
چو گنجی کز خرابی گردد آباد

ز غم ترسان به هشیاری و مستی
چو مار از سنگ و گرگ از چوب دستی

دلش نالان و چشمش زار و گریان
جگر از آش غم گشته بریان

علاج درد بی‌درمان ندانست
غم خود را سر و سامان ندانست

فرو مانده چنین تنها و رنجور
ز یاران منقطع وز دوستان دور

گرفته عشق شیرینش در آغوش
شده پیوند فرهادش فراموش

#نظامی
- خمسه
- خسرو و شیرین
- بخش ۵۴ - زاری کردن فرهاد از عشق شیرین