مروری بر زندگی و آثار نزار قبانی از زبان خودش (۲)

شیخ علی طنطاوی در باره من و دفتر شعرم سخنان خونین زیر را نوشت:« در دمشق کتاب کوچکی چاپ شد که جلدی قشنگ و ظریف دارد و کاغذ زرورق دور آن پیچیده اند، در آن کاغذ هایی که در مجالس عروسی دور جعبه های شکلات می پیچند. نواری قرمز نیز بر آن بسته اند نظیر نواری که فرانسویان در اوایل اشغال دمشق مقرر داشتند که زنان بدکاره بر کمر خود ببندند تا شناخته شوند. در این کتاب سخنانی به نام شعر چاپ شده است… (اشاره به کتاب «زن سبزه به من گفت»).

من بنیانگذار نخستین «جمهوری شعر» ام؛ سرزمینی که بیش تر شهروندان آن، زن هستند. خشم ایشان بیش تر بر من، از این روست که چرا پس از شکست ژوئن۱۹۶۷ من به شعر اجتماعی و سیاسی روی آوردم. وقتی شعر سیاسی «در حاشیه دفتر شکست» منتشر شد غوغای عظیمی در کشور های عربی برخاست.

«اندیشیدن درباره ی گنجشگان وطن
و درختان و رودها و اخبار آن ، ممنوع!
اندیشیدن به آنان که به خورشید وطن تجاوز کردند،
ممنوع!
صبحگاهان، شمشیر قلع وقمع به سویت می آید،
در عناوین روزنامه ها،
در اوزان اشعار
ودر باقی مانده ی قهوه ات!….»

من در برابر تمام این تهمت ها به جای این که احساس رنج کنم، احساس کردم دارم قد می کشم وبزرگ تر می شوم .از سنگی که به سوی پنجره ام پرتاب می شد احساس لذت می کردم و سخنان مسیح را بر لب داشتم که:«خدایا! برایشان ببخشای که نادان اند.».
«عالم سفارت و سیاست، موزه ای است از موم، همه چیز آن مصنوعی وقلابی و غیرحقیقی است. هیچ چیز را روشن نمی کند و هیچ معنایی ندارد. نه چیزی می دهد و نه چیزی می گیرد. مثل گل مصنوعی است.رنگ دارد و بو ندارد. همیشه میان این دو نوع زندگی برای من جدالی بود تا سرانجام شعر بر سیاست پیروز شد و پس از بیست و یک سال سیاست پیشگی، آن را رها کردم -بهار۱۹۶۶- وشعر را نجات دادم.»

«نزار» در بیروت «منشورات نزار قبانی» (انتشارات نزار قبانی) را تاسیس کرد که اشعار خود و آثار دیگران را منتشر می کرد. در این سال ها از زن سوری خود جدا شد و با «بلقیس الراوی»، آموزگار عرب، ازدواج کرد.  «بلقیس» محبوبه اکثر شعر های عاشقانه قبانی بود. او در حادثه بمب گذاری ۱۹۸۱ بیروت کشته شد. شاعر در غم همسرش، قصیده «دوازده گل سرخ بر موهای بلقیس الراوی» را سرود:

«… می دانستم او کشته خواهد شد
زیرا چشمان او روشن بود چون دو رود یاقوت
موهایش دراز بود چون شب های بغداد
این سرزمین
این همه سبزی را
نقش هزاران نخل را
در چشمان بلقیس
تاب نیاورد…
وقتی زنی زیبا می میرد
زمین تعادل خود را از دست می دهد
ماه صد سال عزای عمومی اعلام می کند
و شعر بیکار می شود…
این زن نباید بیش تر می زیست
خود نیز این را نمی خواست
او چون شعله شمع بود و فانوس
و چون لحظه ای شاعرانه
که پیش از آخرین سطر
به انفجار می رسد…»

«نزار» پس ازاین حادثه، به «سوییس» رفت. مدتی نیز در «فرانسه» ماند. سرانجام به «لندن» رفت. سی آوریل ۱۹۹۸ در همین شهر قلب شاعر از کار افتاد. «نزار» شجاع ترین شاعر مدرن عرب در زمان حیات خود جوایز فراوانی دریافت کرد.
جنازه «نزار» با احترام در زادگاهش به خاک سپرده شد.

مجموعه های شعری نزار عبارتند از: «زیبای گندمگون»،«مرا گفت»،«کودک پستان ها»، «تو از آن منی»،«سامبا»،«قصیده ها»(شعرها)، «محبوب من»،«نقاشی با واژه ها»،«نامه های یک زن لاابالی و شعر» و «قندیل سبز».
علاوه بر این کتاب ها، چند جزوه شعر سیاسی نیز منتشر کرده است: «نوشته های چریکی بر دیوار های اسراییل»، «در حاشیه دفتر شکست»،«فتح» و کتابی در مورد زندگی نامه خود به نام «سر گذشت من و شعر».

منابع:
نزار قبانی، داستان من وشعر. ترجمه دکتر یوسفی و دکتر بکار
دکتر محمد رضا شفیعی کدکنی، شعر معاصر عرب

دنیا دیدی و هرچه دیدی هیچ است،
و آن نیز که گفتی و شنیدی هیچ است،

سرتاسرِ آفاق دویدی هیچ است،
و آن نیز که در خانه خزیدی هیچ است.

#خیام

در پس هر فرايند دردناك زندگي، پاداشی نهفته است كه درابتدا برای خودآگاهی قابل‌درك نيست.
اما هر رنجي در خدمت روشن‌كردن قسمت تاريكي از ناخودآگاهي و حركتي از پراكندگي به سوي يكپارچگي است...

#کارل گوستاو یونگ

ما اسیر غم و
اصلا غم ما نیست تو را 
       
با اسیر غم خود،
رحم چرا نیست تو را


#وحشی_بافقی

انسان کامل آن است که او را چهار چیز به کمال باشد: اقوال نیک، افعال نیک و اخلاق نیک و معارف وکار سالکان این است که این چهار را به کمال رسانند.

عزیز الدین نسفی

‏هرگز نمی‌دانیم که می‌رویم .
‏وقتی روانه‌ایم
‏در به شوخی می‌بندیم،
‏سرنوشت در پی ما می‌آید
‏و کلون در را می‌اندازد،
‏و
‏ما را دیگر دیداری نیست...!

‏‌ امیلی_دیکنسون ⁩

کسی که خاکسار است  نجات می یابد ،
کسی که سر فرود آورد ، سرافراز می شود ،
و کسی که خود را تهی کند ، سرشار می شود

لائو_تزو

محتسب دوش مرا بر در خّمار گرفت
برد غوغا ز حد و معرکه بسیار گرفت

شیشه بر گردن من کرد به‌هرسو گرداند
شور رسوایى من کوچه و بازار گرفت

بر در دیر مغان زاهد سالوس آمد
خبر كفر من از حلقه‌ی زنّار گرفت

خواستم کز سر کوی تو قدم بردارم
دامن آبله‌ی پای مرا خار گرفت

چه بهاری چه بهشتی که گلستان چون خار
به تماشای تو جا بر سر دیوار گرفت

دی که مستانه سر زلف ترا داشت به‌كف
دزدِ خود سالک ازان طرّه‌ی طرّار گرفت.

#سالک_یزدی

📚 تذکره سخنوران یزد
گردآورنده و نویسنده: اردشیر خاضع
ناشر: کتابفروشی خاضع ۱۳۴۱
ص ۱۵۰ و ۱۵۱

از دست محبوب....
.محمدرضا شجریان


ز دست محبوب ندانم چون کنم
وز هجر رویش دیده جیحون کنم

یارم چو شمع محفل است
دیدن رویش مشکل است

سرو مرا پا در گل است
وان خط و خالش مایل است

یار من دلدار من کمتر تو جفا کن
یادی آخر تو ز ما کن

رفتم بر آن ماهرو با او نشستم روبرو
گفتم سخنها مو به مو

یار من دلدار من کمتر تو جفا کن
یادی آخر تو ز ما کن

غلامرضا خان رئیس

علیرضا قربانی
ساقی


ساقی بیار جامی کز زهد توبه کردم
مطرب بزن نوایی کز توبه عار دارم

باز از شراب دوشین در سر خمار دارم
وز باغ وصل جانان گل در کنار دارم

رفتی و در رکابت دل رفت و صبر و دانش
بازآ که نیم جانی بهر نثار دارم

سرمست اگر به سودا برهم زنم جهانی
عیبم مکن که در سر سودای یار دارم

سیلاب نیستی را سر در وجود من ده
کز خاکدان هستی بر دل غبار دارم

چندم به سر دوانی پرگاروار گردم
سرگشته‌ام ولیکن پای استوار دارم

همایون شجریان
قلاب
پ
مقدار یار هم نفس ..
چون من نداند هیچکس ..!

ماهی که بر خشک اوفتد ..
قیمت بداند آب را ....

سعدی چو جورش می بری ..؟
نزدیک او دیگر مرو ..!

ای بی بصر من‌می روم ...؟!
او می کشد قلاب را ..‌‌‌.!

#سعدی


#تصنیف " قلاب "
#استاد_همایون_شجریان
#سهراب_پورناظری

چون حاصل عمر تو فریبی و دمیست
زو داد مکن گرت به هر دم ستمیست

مغرور مشو بخود که اصل من و تو
گردی و شراری و نسیمی و نمیست

#ابوسعید_ابوالخیر
- رباعی شمارهٔ ۱۴۲

بگذار که خویش را به زاری بکشم
مپسند که بار شرمساری بکشم

چون دوست به مرگ من به هر حال خوش است
من نیز به مرگ خود به هر حال خوشم

#فروغی_بسطامی
- رباعی شمارهٔ ۱۴

خلل از این است که
خدای را به نظر محبت نمی نگرند .
به نظر علم می نگرند .
و به نظر معرفت .
و نظر فلسفه .
نظر محبت ،
کار دیگر است !

                           شمس تبریزی

فرق در چاشنی ِ نیشِ تو و نوشِ تو نیست

هر دو یک مرتبه دارند، دریغا هر دو

#طالب_آملی

یوسف ما در ترازو چند باشد همچو سنگ؟

ای به همت از زلیخا کمتران، غیرت کنید !

#صائب تبریزی