ایستادن بر سر حرف حق، از « اراده به توکل » ما سرچشمه می گیرد، باز شدن هزار چشمه آگاهی، از اراده خداوند.

#حکیم_ملاصدرا

اول خرداد روز بزرگداشت ملاصدرا گرامی باد...

‌
‌

نخستین بار گفتش : کز کجائی ؟ ،

بگفت : از دارِ مُلکِ آشنائی ،



بگفت : آنجا به صنعت ، در چه کوشند؟ ،

بگفت : اَنده خرند و ،،، جان ، فروشند ،



بگفتا : جان‌فروشی در ادب نیست ،

بگفت : از عشقبازان ، این عجب نیست ،



بگفت : از دل شدی عاشق بدینسان؟ ،

بگفت : از دل تو می‌گوئی ،،، من از جان ،



بگفتا : عشقِ شیرین ، بر تو چون است؟ ،

بگفت : از جانِ شیرینم ، فزون است ،



بگفتا : هر شبش بینی چو مهتاب ؟ ،

بگفت : آری ، چو خواب آید ،،، کجا خواب؟ ،



بگفتا : دل ز مِهرش کی کنی پاک ؟ ،

بگفت : آنگه که باشم خفته در خاک ،


#حکیم_نظامی_گنجوی

بیا ساقی آن بادهٔ بی گزند ،

که زاهدفریب است و داناپسند ،




بده می ، که این آتشِ شِرک‌سوز ،

شبِ تیره‌بختان ،،، کند همچو روز ،




رسانَد مگر بادهٔ لاله‌رنگ ،

به سرحدّ بی رنگی‌اَم بی دزنگ ،




#حکیم_پرتوی

آخرِ دُورِ ظلم و بیدادَست
که جهان در تزلزل افتاده‌ست

روی‌ها در سجود بر خاک است
دست‌ها بر خدا به فریاد است

دلِ ظالم کجا و رحم کجا؟!
بی‌ستون بی‌خبر ز فرهادست

گر جهان شد خراب باکی نیست
چون وطن‌گاهِ جغد آبادست!

همه ابلیس و دیو و عِفریت‌اند
ز آدمی خود کسی نشان داده‌ست؟!


#حکیم_نزاری

فروغی نباشد درین تیره‌باغ ،

که زاغش بُوَد گوهرِ شبچراغ ،

از ساقی‌نامۀ حکیم پرتوی :

بزن عندلیبانه زین گلْسِتان ،

صفیری به مرغانِ قُدس‌آشیان ،




بِکَن همچو غنچه ، ازین باغ ،،، دل ،

فُرو چون درختان ، مَبَر پا به گِل ،




مشو پهن در این چمن ، همچو آب ،

چو بادِ صبا ، کن به رفتن شتاب ،




چو گُل ، خیمه زن زین میان بر کنار ،

که پامال شد ، سبزه در رهگذار ،




مکن دامن ، آلوده و ،،، دل ، سیاه ،

چو لاله ، درین دامگه‌بزمگاه ،




فروغی نباشد درین تیره‌باغ ،

که زاغش بوَد گوهرِ شبچراغ ،




به گوشِ حریفانِ هرزه‌درای ،

چه صوتِ حِمار و ،،، چه گلبانگِ نای ،


#حمار = خر




به دنیا ، کسانی که دین باختند ،

ز خرمُهره ،،، فیروزه ، نشناختند ،




بیا ساقی ، از می ، مرا وارهان ،

که در بیخودی ، گردم از آگهان ،




به دستم دِه آن آبِ آتش‌مزاج ،

که ، این است افسردگان را ، علاج ،




به یک جامِ می ، پخته کن خامی‌اَم ،

ببین بعد از آن ، دوزخ‌آشامی‌اَم ،




بده می ، که طومارِ غم ، طی کنم ،

دمی ، پیکِ اندیشه را ، پی کنم ،




زرِ خویشتن را ،،، زنم بر محک ،

بشویَم به آبِ یقین ، نقشِ شک ،




بده ساقی آن بادۀ بت‌شکن ،

فرو ریز در جامم ، آن دُردِ دَن ،




بده ساقی آن آبِ تلخِ طهور ،

کزو ، ظلمتِ ما ،،، شود جمله نور ،




به من دِه ، ز دنیا و دین هرچه هست ،

که یک جرعه ،،، از دین و دنیا بِه است ،




به نورِ چراغِِ میِ لاله‌رنگ ،

توان رفت ازین دیرِ تاریک و تنگ ،




کنم سرنگون ، حقّۀ مکرِ و آز ،

ز سر برکشم دلقِ این حقه‌باز ،




ازین باده ، یک قطره ، وز ما ، هزار ،

جهانی ، توان سوخت از یک شرار ،




بیا ساقی ، آن بادۀ بی‌گزند ،

که زاهد‌فریبست و داناپسند ،




بده می ، که این آتشِ شرک‌سوز ،

شبِ تیره‌بختان ، کند همچو روز ،




رسانَد مگر بادۀ لاله‌رنگ ،

به سرحدّ بی‌رنگی‌اَم بی‌درنگ ،




سرِ کبر ، بیخود به پایِ صنم ،

بِه از طاعتِ رسمیان ، در حَرَم ،




سگِ درگَهِ بت‌پرستانِ مست ،

به فتوایِ پاکان ،،، بِهْ از خود‌پرست ،




کسی کز سرِ خویشتن ، بگذرد ،

به سرحدّ او ، کس کجا پی‌بَرَد؟ ،





#حکیم_پرتوی

خِرَد را ، و جان را ،

که یارَد ستود؟ ،




وگر من ستایَم ،

که یارَد شنود؟ ،




#فردوسی
شاهنامه در وصفِ خِرَد


#حکیم_طوس می‌فرمای :


چه کسی می‌تواند خِرَد را ، و جان را ، وصف کند؟ ، شرح دهد؟


و اگر من توصیفشان کنم ، چه کسی تواناییِ درکِ آن را دارد؟

دی ، ناگه از نگارم ، اندر رسید نامه ،

قالت : رای فوادی ، من هجرک القیامه ،


#دی = دیروز - دیشب



( دیروز ) یا دیشب ( در زمانی که انتظارش را نداشتم ) از معشوقم نامه‌ای به من رسید .

( در نامه گفته شده بود ) : در قلبِ من از دوریِ تو ، قیامت برپاست .




گفتم که : عشق و دل را ، باشد علامتی هم ،

قالت : دموع عینی ، لم تکف بالعلامه ،


( به او پاسخ دادم ) : عشق علامت و نشانهٔ ( آشکاری ) دارد .

گفت : آیا اشکِ چشمم به عنوان نشانه کفایت نمی‌کند؟



گفتا که : می چه سازی؟ ،، گفتم که : مر سفر را ،

قالت : فمر صحیحاً بالخیر والسلامه ،



گفت : برای چه در حال آماده شدن هستی؟ ،، گفتم : می‌خواهم به سفر بروم .

گفت : امیدوارم سفرت به خیر و سلامتی بگذرد .


گفتم : وفا نداری ،، گفتا که : آزمودی؟ ،

من جرب المجرب ، حلت به الندامه ،



گفتم : تو خیلی بی وفایی ،، گفت : مگر آزمایش کردی؟ ( که به این نتیجه رسیدی؟)

( در پاسخ گفتم : ) هر کس که آزموده‌ها را بیازماید ، فقط پشیمانی عایدش می‌شود .




گفتم : وداع نایی؟ ، واندر برم نگیری؟ ،

قالت : ترید وصلی ، سِرّاً و لا کرامه ،

گفتم : برای بدرقهٔ من نمی‌آیی؟ و برای خداحافظی مرا به آغوش نمی‌کشی؟ (رسمِ مرسومِ خداحافظی را به جای نمی‌آوری؟ )

گفت : تو ، بودن با من را ، پنهانی می‌خواهی ( نمی‌خواهی من در آشکار به تو مِهر بِوَرزم )




گفتا : بگیر زلفم ،، گفتم : ملامت آید ،

قالت : الست تدری ؟ ، العشق و الملامه؟ ،


گفت : این تکه موی مرا بگیر ،، گفتم : سزاوار سرزنش می شوم .

گفت : آیا نمی‌دانی که عشق و ملامت همواره همراهِ هم هستند؟

#زلف = به موی کنارِ گوش ، زلف می‌گویند

#زلف در اصطلاح صوفیه به معنی قُرب آمده … زلف را به نشانهٔ نزدیکی و همراهی داده




#حکیم_سنایی_غزنوی

مدار هیچ اندیشه بدبه دل
همی شادی ارای وغم برگسل


#حکیم_ابوالقاسم_فردوسی