جوایز و افتخارات
۱۳۵۱ جایزهٔ فروغ فرخ‌زاد، چهارشنبه ۲اسفند در سالن اجتماعات روزنامۀ اطلاعات؛
۱۳۶۹ جایزهٔ Human Rights Watch «حمایت از آزادبی بیان» از سوی بنیاد Expression the fund for Free در نیویورک، ۱۵اسفند در اکلند کالیفرنیا؛
۱۳۷۸ جایزه‌ٔ «استیگ داگرمن» سو‌ئد، ۵ژوئن۱۹۹۹(۱۵خرداد۱۳۷۸)
جایزه‌ای است به نام شاعر محبوب سوئد و اعطا می‌شود به اشخاص یا نهادهایی که برای آرمان‌های داگرمن، (دفاع از آزادی بیان و بحث) تلاش کرده باشند. بیماری ناگهانی شاملو، مانع از حضور او و آیدا در مراسم شد و آذر محلوجیان، مترجم اشعار و آثار احمد شاملو به‌زبان سوئدی، به نیابت از او جایزه را دریافت کرد؛

بررسی چند اثر

کتاب کوچه

دستاورد بسیار مهم‌ احمد شاملو طی زندگی‌اش تألیف کتاب کوچه بوده است. شاملو کار آن را به‌تنهایی آغاز کرده بود. بعدها با کمک همسرش،‌ آیدا ادامه داد و به‌پایان رساند. شاملو علاقهٔ فراوانی به فرهنگ عامه داشت. به‌همین دلیل اصطلاحات عامیانه را ثبت کرد. مجموعهٔ کتاب کوچۀ او بزرگ‌ترین اثر پژوهشی در باب فرهنگ عامیانۀ مردم تهران است.

هوای تازه

هوای تازه مجموعه‌ای از بهترین اشعار احمد شاملوست. از میان سروده‌های شاملو، این دفتر بسیار بااهمیت است. نخستین دلیل آن، سبک متفاوت اشعار این دفتر است. همچنین هوای تازه آغازی است در شعر نو و به‌ویژه در شعر سپید. تفاوت عمدهٔ آثار شاملو در هوای تازه با نمونه‌های قبلی شعر نو در ساختار شعر بود. شاعر در شعر سپید، وزن عروضی را رعایت نمی‌کند؛ ولی آهنگ و موسیقی به شعرش می‌دهد. هوای تازه در سال۱۳۳۶ش منتشر شد. شاملو شعر‌های این دفتر را از سال۱۳۲۶ تا سال۱۳۳۵ سروده است.هوای تازه به‌منزلۀ افقی روشن است که شاملو چشم‌انداز همۀ جهات شاعری خود را با آن ترسیم می‌کند. هوای تازه کاروان‌سرایی است که همۀ شاه‌راه‌های شعر شاملو از آن سرچشمه می‌گیرد.

ناشرانی که با او کار کرده‌اند

بیشترین آمار نشر آثار و کتاب‌های شاملو برعهدۀ انتشارات «نگاه»، «چشمه»، «مروارید» و «ابتکار» بوده است.

هزار کاکُلی شاد
در چشمان توست،
هزار قناری خاموش
در گلوی من ...

#احمد_شاملو

مدت‌هاست که برایت چیزى ننوشته‌ام...
زندگى مجال نمى‌دهد، غم نان!
با وجود این،
خودت بهتر مى‌دانى
نفسى که مى‌کشم تو هستى؛
خونى که در رگ‌هایم مى‌دود و حرارتى که نمى‌گذارد یخ کنم...
امروز بیشتر از دیروز دوستت
مى‌دارم و فردا بیشتر از امروز...
و این، ضعف من نیست،
قدرت تو است...|ꯁ

#احمد_شاملو

منبع‌شناسی

کتاب‌ها
1.«شناختنامۀ احمد شاملو» نوشتۀ جواد مجابی، تهران: قطره، چاپ سوم ۱۳۸۱
2.«شعر زمان ما» نوشتهٔ محمد حقوقی، تهران: انتشارات نگاه، ۱۳۶۸
3.«امیرزادهٔ کاشی‌ها: نقد شعر معاصر، احمد شاملو» نوشتهٔ پروین سلاجقه پروین، تهران: مروارید، ۱۳۸۴
4.«لغت جاودانه؛ خوانش ده شعر شاملو» نوشتهٔ بهمن ارجمند، تهران: بهمن، ۱۳۷۹
5.«انگشت و ماه؛ خوانش نُه شعر از احمد شاملو» نوشتهٔ ع.پاشایی، تهران: نشر یوشیج، ۱۳۸۰
6.«بام بلند هم‌چراغی؛ با آیدا دربارۀ احمد شاملو»، نوشتۀ سعید پورعظیمی، تهران، هرمس، چاپ اول ۱۳۹۶
7.«نگاهی به شعر شاملو» نوشتهٔ محمود فلکی، تهران: انتشارات مروارید، ۱۳۸۰
8.«تاریخ تلخ به‌روایت احمد شاملو» نوشتۀ محمد قراگوزلو، تهران: انتشارات نگاه، چاپ دوم ۱۳۹۷
9.«سرود بی‌قراری؛ درنگی در هستی‌شناسی شعر، اندیشه و بینش احمد شاملو» نوشتۀ علی شریعت‌کاشانی، تهران: انتشارات گلشن راز، چاپ اول ۱۳۸۸
10.«نقد آثار احمد شاملو» به‌قلم عبدالعی دستغیب، تهران: انتشارات چاپار، ۱۳۵۲
11.«تأملی در شعر احمد شاملو» به‌کوشش تقی پورنامداریان، تهران: آبان، ۱۳۵۷
12.«آینۀ بامداد» نوشتۀ جواد مجابی، انتشارات به‌نگار، چاپ اول ۱۳۹۱
13.«انسان در شعر معاصر» به‌قلم محمد مختاری، تهران: انتشارات توس، چاپ اول، ۱۳۷۲
14.«از زخم قلب؛ گزینۀ شعرها و خوانش شعر» به‌قلم ع.پاشایی، تهران: نشر چشمه، ۱۳۷۳
15.«از اندیشه تا شعر؛ مشکل شاملو در شعر» نوشتهٔ محمود نیکبخت، تهران: نشر هشت‌بهشت، ۱۳۷۴
16.«چهار افسانه شاملو؛ نگاهی به چهار شعر عامیانهٔ احمد شاملو» نوشتهٔ محمدحسین نوری‌زاد، تهران: نشر دنیای نو، ۱۳۸۰
17.«شاملو در تحلیلی انتقادی» به‌قلم منوچهر آتشی، تهران: انتشارات آمیتیس، ۱۳۸۲
18.«توالی فاجعه؛ زمینهٔ اجتماعی شعر احمد شاملو» نوشتهٔ رحمت بنی‌اسدی، شیراز: انتشارات راهگشا، ۱۳۸۳
19.«مسیح مادر؛ نشان زن در زندگی و آثار شاملو» به‌کوشش پوران فرخ‌زاد، تهران: ایران‌جام، ۱۳۸۳
20.«سنگ بر دوش؛ تحلیلی بر آشنایی‌زدایی در شعر شاملو» نوشتهٔ سعید پرهیزکاری، تهران: ۱۳۸۴
21.«شاعر عشق و سپیده‌دمان؛ نقد و تحلیل آثار احمد شاملو» به‌قلم عبدالعی دستغیب، تهران: آمیتیس، ۱۳۸۵
22.«ترانه‌های بی‌هنگام، نگاهی به حاشیه و متن شعرهای تقدیمی احمد شاملو»» نوشتهٔ محمدرضا رهبریان، تهران: مروارید، چاپ اول ۱۳۸۶
23.«بامدادی دیگر؛ نگاهی تازه به شعر احمد شاملو» نوشتهٔ ضیاءالدین ترابی، تهران : نشر افراز، ۱۳۸۷
24.«آنیما در شعر شاملو» نوشتهٔ الهام جم‌زاده، تهران: همراز، ۱۳۸۷
25.«ادیسۀ بامداد» گردآورنده: پرهام شهرجردی، تهران: کاروان، چاپ دوم ۱۳۸۷
26.«احمد شاملو، عکس فوری» نوشتۀ مسعود خیام، تهران: نشر گوشه، چاپ اول ۱۳۹۳
27.«فرهنگ شعر شاملو؛ واژه‌ها، کنایه‌ها، استعاره‌ها، نمادها» نوشتۀ جلال عباسی، تهران: انتشارات نگاه، چاپ اول ۱۳۸۹
28.«بامدادِ همیشه؛ یادنامهٔ احمد شاملو» به‌کوششِ آیدا سرکیسیان، تهران: نگاه، ۱۳۸۱
29.«من بامدادم سراجام؛ یادنامۀ احمد شاملو» به خواستاری سعید پورعظیمی، تهران: هرمس، چاپ اول ۱۳۹۶

بررسی چند اثر

کتاب کوچه

دستاورد بسیار مهم‌ احمد شاملو طی زندگی‌اش تألیف کتاب کوچه بوده است. شاملو کار آن را به‌تنهایی آغاز کرده بود. بعدها با کمک همسرش،‌ آیدا ادامه داد و به‌پایان رساند. شاملو علاقهٔ فراوانی به فرهنگ عامه داشت. به‌همین دلیل اصطلاحات عامیانه را ثبت کرد. مجموعهٔ کتاب کوچۀ او بزرگ‌ترین اثر پژوهشی در باب فرهنگ عامیانۀ مردم تهران است.

هوای تازه

هوای تازه مجموعه‌ای از بهترین اشعار احمد شاملوست. از میان سروده‌های شاملو، این دفتر بسیار بااهمیت است. نخستین دلیل آن، سبک متفاوت اشعار این دفتر است. همچنین هوای تازه آغازی است در شعر نو و به‌ویژه در شعر سپید. تفاوت عمدهٔ آثار شاملو در هوای تازه با نمونه‌های قبلی شعر نو در ساختار شعر بود. شاعر در شعر سپید، وزن عروضی را رعایت نمی‌کند؛ ولی آهنگ و موسیقی به شعرش می‌دهد. هوای تازه در سال۱۳۳۶ش منتشر شد. شاملو شعر‌های این دفتر را از سال۱۳۲۶ تا سال۱۳۳۵ سروده است.هوای تازه به‌منزلۀ افقی روشن است که شاملو چشم‌انداز همۀ جهات شاعری خود را با آن ترسیم می‌کند. هوای تازه کاروان‌سرایی است که همۀ شاه‌راه‌های شعر شاملو از آن سرچشمه می‌گیرد.

ناشرانی که با او کار کرده‌اند

بیشترین آمار نشر آثار و کتاب‌های شاملو برعهدۀ انتشارات «نگاه»، «چشمه»، «مروارید» و «ابتکار» بوده است.

مقالات

بخش وسیعی از تحقیقات نوشته‌شده دربارهٔ چگونگی شعر ا.بامداد، در قالب مقاله تهیه و تدوین شده است. این مقالات در تمام پایگاه‌ها و مراکزی که به‌نحوی در انتشار مقالات علوم‌انسانی فعالیت می‌کنند: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، پایگاه مجلات تخصصی نور، پایگاه اطلاعاتی نمامتن مقالات فارسی (نمایه)، فهرست مقالات ایرج افشار، پرتال جامع علوم انسانی و دیگر پایگاه‌ها دردسترس است. از نمونه‌های بسیار مهم‌تر:
1.«بررسی کاربردشناسانۀ نمادگرایی در شعر احمد شاملو» نوشتهٔ شهرام احمدی و پروانه دلاور در مجلهٔ شعرپژوهی، تابستان ۱۳۹۶، شماره۳۲ علمی‌پژوهشی/ISC ‏(۲۴صفحه، ۲۵تا۴۸)
2.«واکاوی برون‌متنی و درون‌متنی اشعار متعهد شاملو در دهه‌های بیست‌وسی» نوشتهٔ مصطفی ملک‌پایین و همکاران در مجلهٔ متن‌پژوهی‌ادبی، پاییز ۱۳۹۵، شماره۶۹ علمی‌پژوهشی/ISC ‏(۳۱ صفحه، ۶۷تا۹۷)
3.«نگرشی تطبیقی به مؤلفه‌های عرفانی در اشعار احمد شاملو و یوسف الخال» به‌قلم محمدرضا بیگی و همکاران در مجلهٔ عرفان اسلامی، پاییز۱۳۹۷، شماره۵۷، علمی‌پژوهشی/ISC ‏(۱۸ صفحه، ۱۲۱تا۱۳۸)
4.«بررسی کهن‌الگو در شعر احمد شاملو با نگاه کاربردشناختی» به‌کوشش پروانه دلاور و همکاران در مجلهٔ ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، تابستان۱۳۹۴، شماره۳۹ علمی‌پژوهشی/ISC ‏(۴۲ صفحه، ۸۱تا۱۲۲)
5.«بررسی بازتاب ستیز اجتماعی در اشعار احمد شاملو با مفاهیم جامعه‌شناختی یورگن هابرماس» نوشتهٔ سیداحمد مرتضوی در مجلهٔ علوم‌اجتماعی (دانشگاه علامه طباطبائی)، زمستان۱۳۹۶، شماره۷۹ علمی‌پژوهشی/ISC ‏(۳۴ صفحه، ۲۳۵تا۲۶۸)
6.«تناسخ و قداست در شعر سپهری و شاملو» نوشتهٔ حمیرا زمردی در مجلهٔ ادبیات و علوم‌انسانی دانشگاه تهران، ۱۳۸۴، شمارهٔ۱۵۶، ص ۱۳۵تا۱۴۲

❑ اثری کمتر خوانده‌شده: لالایی احمد شاملو. این ترانه نخستین ترانه‌یی‌ست که زندانیان سیاسی به‌صورت دسته‌جمعی در زندان‌های بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ می‌خواندند. لالایی شاملو به‌عنوان رایج‌ترین سرود مقاومت آن سال‌ها همراه با ملودی‌های مختلف خوانده شده و در خاطره‌ی جمعی زندانیان آن سال‌ها باقی مانده است.


لالای لای لای گل پونه لالای لای
بابات رفته دلم خونه لالای لای
بابات امشب نمی‌آید
گرفتن بردنش شاید لالای لای

لالای لای لای گل آهن لالای لای
باباتو دشمنا کُشتن لالای لای
نشون دشمنا اونه
دساشون غرقِ در خونه لالای لای

بخواب آروم توی بستر لالای لای
مث آتیش تو خاکستر لالای لای
که فردا شعله‌ور میشی
تو خون‌خواه پدر میشی لالای لای

۱۳۷۳: انتشار منتخبی از ۱۹ شعر شاملو به‌زبان سوئدی و فارسی با نام عشق عمومی Allom FattandeC. Karlik در استکهلم سوئد به ترجمه‌ٔ آذر محلوجیان؛ انتشار منتخبی از ۱۹ شعر شاملو به‌زبان فرانسه و فارسی با نام سرودهای عشق و امید Hymnes d amour et d cspoir در فرانسه، ترجمه‌ٔ پرویز خضرایی؛ سفر به سوئد به‌دعوت ایرانیان مقیم سوئد برای اجرای شب‌شعر؛ لغو شب‌شعر در کنسرتوسه به‌علت بیماری؛ اجرای شب‌شعر در یوته‌بوری، یک ماه بعد از آن؛ برگزاریِ دو شب‌شعر در اوسه جیمنازیومِ استکهلم؛ مصاحبه با تلویزیون استکهلم؛ بازگشت به ایران؛ انتشار صوت شعرهایی از حافظ، مولوی و نیما
۱۳۷۴: پایان ترجمه‌ٔ دن‌آرام (۱۷مهر) و شروع بازخوانی و ویراستاری آن؛ برگزاری بزرگداشت احمد شاملو در دانشگاه تورنتو کانادا (۲۱ و ۲۲اکتبر۱۹۹۵) به‌مدیریت انجمن نویسندگان ایرانی کانادا؛ انتشار منتخبی از ۶ شعر به‌زبان اسپانیایی با نام Aurora (بامداد) در مادرید، به‌ترجمه‌ٔ کلاراخانِس Clara Janes شاعر اسپانیایی؛ چاپ گفت‌وگوی مسلم منصوری با شاملو در ش۱۵۸ ماهنامۀ سینما (۲۰اردیبهشت)
۱۳۷۵: جراحی عروق گردن (۱۹فروردین)؛ انتشار صوت پریا و دخترای ننه‌دریا؛ جراحی عروق پای راست (۱اسفند)؛ پایان بازنگری ترجمۀ دن آرام (۲۰مهر)
۱۳۷۶: تکرار جراحی عروق پا، (۱فروردین)؛ انتشار در آستانه؛ قطع پای راست از زانو (۲۶اردیبهشت) در بیمارستان ایران‌مهر؛ انتشار شمارۀ۸ از سال چهارم مجلهٔ دفتر هنر در آمریکا ویژه‌ٔ احمد شاملو (مهرماه) و شمارۀ۹ ویژه‌ٔ تقی مدرسی و احمد شاملو (اسفندماه)؛ انتشار دفتر پنجم (الف) کتاب کوچه؛ انتشار منتخب اشعار با نام در جدال با خاموشی (اسفند)
۱۳۷۷: بازنگری ترجمۀ گیل‌گمش؛ انتشار بُن‌بست‌ها و ببرهای عاشق و منتخب اشعار؛ چاپ منتخبی از ۲۸ شعر شاملو به سوئدی، Baran Forlag Stockjolm, Dikter om Natten (شعرهای شبانه) به‌کوشش اورس جان کارلسون (Orers، Janne Carlsson) و سعید مقدم؛ انتشار دفتر اول، دوم و سوم (ب) کتاب کوچه؛ انتشار کتاب شناخت‌نامۀ شاملو به‌همت جواد مجابی
۱۳۷۸: انتشار دفتر اول و دوم (پ) کتاب کوچه؛ انتشار دوجلدی مجموعه‌‌آثار احمد شاملو دفتر یکم: شعر ۱۳۲۳ تا ۱۳۷۶ با افتادگی و اشتباه‌ بسیار در حروف‌چینی؛ انتشار منتخب ۵۱ شعر تا سال۱۳۶۹ش با عنوان مدایح بی‌صله (چاپ اول در ایران)؛ دریافت جایزه‌ٔ (Stig Dagerman) استیگ داگرمن (۱۵خرداد)
۱۳۷۹: انتشار دفتر اول (ت) کتاب کوچه؛ انتشار حدیث بی‌قراری ماهان مجلدی دیگر از دفتر یکمِ مجموعه‌آثار (۱۸خرداد)؛ پایان ترجمۀ سه نمایشنامه از فدریکو گارسیا لورکا با عناوین «خانه‌ برناردا آلبا»، «عروسی‌ خون» (با بازبینی مجدد) و «یرما»؛ درگذشت در ساعت ۹ شب یک‌شنبه ۲مرداد در خانۀ دهکده کرج؛ تششیع پیکر صبح پنج‌شنبه ۶مرداد از بیمارستان ایران‌مهر به‌سوی گورستان امام‌زاده‌طاهر کرج.

قانون و عدالت، خوب و محترم است. بی قدرتِ قانون و بی سایه‌ی عدالت،‌ جامعه نمی‌تواند از نعمت آسایش و امنیت برخوردار باشد. اما متأسفانه قانون و عدالت به مردان و زنانی درخور نیازمند است تا بتواند از قوه به فعل درآید و اشکال کار هم درست در همین جاست: اگر آن زنان و مردان، مردمی خودخواه و خودپسند باشند که نه از انصاف و عدالت بویی برده‌اند، نه اهمیت و فلسفه‌ی عدالت را درک می‌کنند و نه از جنایاتی که در این مقام می‌تواند از کوچک‌ترین اشتباه یک قاضی سرچشمه گیرد کک‌شان می‌گزد، آن وقت است که دیگر باید فاتحه‌ی عدل و داد را خواند و آن وقت است که می‌باید از جامعه کنار گرفته و شبانه‌روز خداخدا کرد که سر و کار آدمی با دستگاه عدالت نیفتد!


■ احمد شاملو | از مهتابی به کوچه [مجموعه مقالات]

شعری زیبا از سخنسالار در بابِ فردوسی بزرگ در دانشگاه پرتلند سال ۱۹۹۸ میلادی

#سخنسالار_معینی_کرمانشاهی

🎵 نگران 🎵

شاعر: #رحیم_معینی_کرمانشاهی
آهنگ در نغمه ی بیات زند
آهنگساز: #علی_تجویدی
خواننده: #دلکش


🎵نگران🎵

کامِ جهان از تو و این سوزِ نهان از من
عیشِ مُدام از تو و این اشکِ روان از من
ناله‌ی شب ها ز من و بزم طرب از تو
بختِ جوان از تو و غم های جهان از من

#سخنسالار_معینی_کرمانشاهی

طاهر قریشی

عمر خیام راست
دارنده چو ترکیب چنین خوب آراست
باز از چه سبب فکندش اندر کم و کاست
گر خوب نیامد این بنا، عیب ز کیست
ور خوب آمد، خرابی از بهر چراست

جواب لخواجه نصیرالدین
مقصود ز تن که مرکب این جان است
تحصیل کمال جوهر انسان است
چون کرد به قدر قوّت او کسب کمال
لازم پس از این شکستنِ زندان است
‏..
منبع: دستنویس شمارۀ ۵۱۶ کتابخانۀ هدایی افندی، کتابت ۸۴۴ ق در سیواس، برگ ۲۴پ
‏..
رباعی نخست، از اصیل‌ترین و اصلی‌ترین رباعیات خیّام است، و شاعران زیادی به آن پاسخ داده‌اند (رک. رباعیات خیام و خیامانه‌های پارسی، ۱۶۳-۱۶۶). رباعیی که به خواجه نصیرالدین طوسی منسوب است، در هیچ منبع دیگری دیده نشده و اولین بار است که عرضه می‌شود.

ضبط مصراع اول رباعی خیّام در منابع کهن چنین است: دارنده چو ترکیب طبایع آراست. کاتب، در کنار این مصراع ، کلمۀ «طبایع» را نوشته که بعد از «ترکیب» به متن افزوده شود؛ یا به عنوان نسخه بدل در نظر گرفته شود.

‏کانال
"چهار خطی"
رباعی فارسی، به روایت سید علی میرافضلی

یک حبه نور

سَابِقُوا إِلَىٰ مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ

ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﺗﺎﺯﻳﺪ ﺑﺮﺍی ﺭﺳﻴﺪﻥ
ﺑﻪ ﻣﻐﻔـــــــﺮﺕ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺗﺎﻥ

حدید آیه۱۲

تا باران نباشد، رنگین کمانی نیست
تا تلخی نباشد، شیرینی نیست
تا غمی نباشد، لبخندی نیست
تا مشکلات نباشند، آسایشی وجود نخواهد داشت

پس همیشه به خاطر داشته باش،
هدف این نیست که هرگز اندوهگین نباشی
هرگز مشکلی نداشته باشی، هرگز تلخی را نچشیده باشی...

همین دشواری‌ها هستند که از ما
انسانی نیرومندتر و شایسته‌تر می‌سازند،
و لذت و شادی را برای ما معنا می‌کنند..

هیچکس قفلی بدون کلید نمیسازد
اگر قفلی در زندگیت میبینی ,
شک نکن اون قفل کلیدی هم داره !
کلید خیلی از قفل های زندگی !!!
سه چیز است.

صبر, آرامش , توکل

🌺🌺🌺

یار مهربانم
درود
بامداد آدینه ات نیکو

🌺🌺🌺

پروردگارا
یک صبح زیبای دیگر را با ترنم
دلنشین پرندگانت آغاز نمودم
شکر، برای یک روز زیبای دیگر
شکر، برای بوی خوش زندگی
شکر و هزاران شکر،
برای وجود ارزشمند عزیزانم
شکر، برای سلامتی جسم و جان
شکر، برای رزق و روزی حلال و بی نیازی
بارالها
چتر رحمتت را بر سرخانواده و دوستانم همیشه بازنگه دار و بهترین تقدیرها را برایشان رقم بزن
آمین

🌺🌺🌺

شاد باشی

.

ساعت میان کندن و
آکندن
از کار مانده است
دیوار
با شتاب
ترک می‌خورد
خاکِ پناه‌بخش
در زیر زانوانم
می‌لرزد
اندیشه‌ی گریز ندارم
آوار هم
به تجربه
می‌ارزد.

#حسین_منزوی

فنجان آب فنج‌هایم را عوض کردم
و ریختم در چینه‌جای خردشان ارزن
وآن‌سوی‌تر ماندم
محو تماشاشان

دیدم که مثل هر همیشه، باز، سویاسوی
هی می‌پرند از میله تا میله
با رفرفه‌یْ آرامِ پرهاشان.

گفتم چه سود از پر زدن، در تنگنایی این‌چنین بسته
که بال‌هاتان می‌شود خسته؟

گفتند (و با فریادِ شاداشاد):
«زآن می‌پریم، این‌جا، که می‌ترسیم
پروازمان روزی رود از یاد»

زمستان ۱۳۷۰

#شفیعی_کدکنی
#غزل_برای_گل_آفتاب‌گردان

رفرفه: بال گستردن، پرواز

تنهاتر از یک برگ 
با بار شادی‌های مهجورم 
در آب‌های سبز تابستان 
آرام می‌رانم 
تا سرزمین مرگ 
تا ساحل غم‌های پاییزی

در سایه‌ای خود را رها کردم
در سایه بی‌اعتبار عشق 
در سایه فرار خوشبختی
در سایه ناپایداری‌ها

شب‌ها که می‌چرخد نسیمی گیج 
در آسمان کوته‌دل‌تنگ 
شب‌ها که می‌پیچد مهی خونین 
در کوچه‌های آبی رگ‌ها 
شب‌ها که تنهاییم 
با رعشه‌های روحمان، تنها 
در ضربه‌های نبض می‌جوشد 
احساس هستی، هستی بیمار

در انتظار دره‌ها رازیست 
این را به روی قله‌های کوه 
بر سن‌گهای سهمگین کندند
آن‌ها که در خط سقوط خویش 
یک شب سکوت کوهساران را 
از التماسی تلخ آکندند

در اضطراب دست‌های پر 
آرامش دستان خالی نیست
خاموشی ویرانه‌ها زیباست 
این را زنی در آب‌ها می‌خواند 
در آب‌های سبز تابستان 
گویی که در ویرانه‌ها می‌زیست

ما یکدیگر را با نفس‌هامان 
آلوده می‌سازیم 
آلوده تقوای خوشبختی 
ما از صدای باد می‌ترسیم 
ما از نفوذ سایه‌های شک 
در باغ‌های بوسه‌هامان رنگ می‌بازیم 
ما در تمام میهمانی‌های قصر نور 
از وحشت آواز می‌لرزیم

اکنون تو اینجایی 
گسترده چون عطر اقاقی‌ها 
در کوچه‌های صبح 
بر سینه‌ام سنگین 
در دست‌هایم داغ 
در گیسوانم رفته از خود، سوخته مدهوش
اکنون تو اینجایی

چیزی وسیع و تیره و انبوه 
چیزی مشوش چون صدای دوردست روز
بر مردمک‌های پریشانم
می‌چرخد و می‌گسترد خود را 
شاید مرا از چشمه می‌گیرند 
شاید مرا از شاخه می‌چیندد
شاید مرا مثل دری بر لحظه‌های بعد می‌بندند
شاید... دیگر نمی‌بینم.

ما برزمینی هرزه روییدیم
ما بر زمینی هرزه می‌باریم 
ما هیچ را در راه‌ها دیدیم
بر اسب زرد بالدار خویش 
چون پادشاهی راه می‌پیمود

افسوس ما خوشبخت و آرامیم 
افسوس ما دلتنگ و خاموشیم
خوشبخت، زیرا دوست می‌داریم 
دلتنگ، زیرا عشق نفرینیست.
‌
#فروغ_فرخزاد
شعر در آب‌های سبز تابستان

آنجا تفاوت رنگ، دین و نژاد نداریم؛
زیر خاک همه یک شکل هستیم،

کسی با خود زیبایی، زشتی، ثروت،
مقام، غرور و خودشیفتگی رو
از این دنیا نبرده ...

بر چرخ فلک مناز كه كمرشكن است
بر رنگ لباس مناز كه آخر كفن است

مغرور مشو كه زندگی چند روز است
در زير زمين شاه و گدا يک رقم است