👈 سندی ارزشمند از جایگاه زبان پارسی در آسیای میانه

@LoversofIRAN

✍ #وحید_بهمن

⬅️ فرمان پارسی مله بهادرخان، حاکم #خانات_خوقند، خطاب به بزرگان شهر تاشکند ( ازبکستان)

بر اساس متن فرمان و به دستور ملّه بهادر خان، حکمران خانات #خوقند، عالم بیگ دادخواه چند دکان در بازار شهر #تاشکند را تعمیر کرده و وقف مدرسه کوکلداش نموده است.

تاریخ صدور فرمان سال ۱۲۷۵ هجری قمری برابر با ۱۸۵۸ میلادی [۱۶۰ سال پیش] است.

خانات خوقند متشکل از قبایل مختلف ترکان از جمله #قرقیزها و #ازبک‌ها و #قابچاق‌ها بودند که از سال ۱۷۰۹ میلادی تا ۱۸۷۶ میلادی بر قسمت‌های بزرگی از #آسیای_میانه ( #فرارودان / #بین_النهرین)حکمرانی کردند. حکومت خانات خوقند در سال ۱۸۷۶ میلادی و پس از شکست از قوای #روس، برچیده شد.

قلمرو حکمرانی خانات خوقند در اوج قدرت شامل بخش‌های بزرگی از کشورهای امروزی #ازبکستان، #قرقیزستان، #قزاقستان و #تاجیکستان بود.

زبان پارسی، زبان رسمی و دیوانی خانات خوقند بود و اسناد پرشماری شامل فرمان‌، نامه و وقف‌نامه به زبان پارسی از دوران حکمرانی خانات خوقند بر جای مانده است.

🔹 تصویر اصل فرمان مله بهادر خان پیوست متن می‌باشد.
https://goo.gl/FQvQTt

🔸 از طریق لینک زیر رونویسی متن فرمان پارسی مله بهادر خان را مشاهده بفرمایید.👇
https://goo.gl/PndoFN


از کانال @Ir_Bahman


@LoversofIRAN

👈بخش هایی از یک بنای هخامنشی دیگر در ترکیه

@LoversofIRAN


جاپای دودمان پرافتخار #هخامنشیان، از #فرارودان(آسیای میانه) و #روسیه تا #ترکیه و #عراق و...

⬅️بخش هایی از تالار پذیرش و پادشاهی ستوندار، از کاخ دوهزار و پانصد ساله #هخامنشی در تپه های اولوز در گوینوک #ترکیه پیدا شد.

در پیوند زیر بیشتر بخوانید👇👇
https://www.dailysabah.com/history/2018/09/07/2500-year-old-persian-palace-found-at-turkeys-oluz-mound

@persepolis_world_heritage_site

👈اعتراض تند نماینده ایران در اوپک به عربستان و روسیه

@LoversofIRAN

⬅️تولید نفت روسیه به ۱۱ میلیون بشکه در روز یعنی بالاترین سطح از زمان فروپاشی #شوروی رسیده است. در شرایطی که صادرات نفت ایران در ۳ ماه گذشته، به کمتر از نیمی از صادرات سال گذشته در همین زمان رسیده است!
تلاشی از سوی روسیه برای استفاده از تحریم های ایران به سود خود. اکنون نماینده ایران در اوپک می گوید که دیگر سکوت ایران در برابر روسیه مجاز نیست. زیرا روسیه و عربستان، اوپک را به گروگان گرفته اند! پنجشنبه گذشته، وزیر انرژی آمریکا در #مسکو با همتای روسی اش مذاکره کرد. آمریکا از روسیه خواست که برای همکاری و مقابله با آنچه تحریم ها خواند، تولیدش را بازهم افزایش دهد!!! و دو کشور عمده تولید کننده نفت، با همکاری هایشان تقاضای جهان برای انرژی را پاسخ دهند!!! /bbc فارسی/

🔹حسین کاظم‌پور اردبیلی، نماینده جمهوری اسلامی در سازمان کشورهای صادره کننده نفت، #اوپک، روز شنبه ۲۴ شهریور (۱۵سپتامبر) در گفتگو با شبکه اطلاع‌رسانی نفت و انرژی (شانا) از #عربستان، #روسیه و #امارات متحده عربی به شدت انتقاد کرد.
او در انتقاد از روسیه و عربستان گفت: «این دو کشور با افزایش تولید نفت به استقبال #تحریم نفتی #آمریکا علیه ایران رفته‌اند».
«از یک‌سو، روسیه و عربستان به بهانه متوازن‌سازی بازار جهانی #نفت به دنبال تصاحب بخشی از سهم #ایران هستند. هشدارهای گاه و بیگاه ما ممکن است در کوتاه مدت تغییری در رفتار کشورها نداشته باشد زیرا هر کشوری تلاش میکند نفت را در قیمت بالا بفروشد تا درآمدش افزایش یابد، اما بی شک این هشدارها و نحوه برخورد عربستان و روسیه، با ایران در تاریخ ثبت خواهدشد. آیندگان خواهند فهمید برخلاف ایران که برای ثبات بازار نفت و عرضه مطمئن انرژی به مصرف کنندگان تلاش کرده است، عربستان و روسیه به استقبال تحریم یکی از تولیدکنندگان اوپک رفته اند! از سوی دیگر برخی اعضای اوپک، دست در دست آمریکا برای ضربه زدن به برخی بنیانگذاران این سازمان (ایران) تلاش می‌کنند».
حسین کاظم‌پور اردبیلی همچنین با انتقاد از امارات متحده عربی گفت: «عربستان و امارات، در حال تبدیل اوپک به ابزاری برای آمریکا هستند و با این کار اعتبار چندانی برای این سازمان نمانده است. اوپک هم اکنون به شیر بی یال و کوپالی بدل شده که تنها نعره‌اش مانده و برای هیچکس خطری ندارد».


🔹 #توضیح کانال/ ۱: سازمان اوپک(کشورهای صادرکننده نفت)، در زمان #پهلوی دوم، #محمدرضا_شاه، با تلاش ایران پایه ریزی شد و سازوکاری بود برای کنترل قیمت جهانی نفت از سوی کشورهای دارنده این سرچشمه های سوخت فسیلی، در برابر کشورهای صنعتی که از دوره استعمار تا کنون، خواهان تسلط هرچه بیشتر بر کشورهای دارنده ی سوخت های فسیلی جهان هستند.

🔹 #توضیح کانال/ ۲:
بارها از سوی دلسوزان و آگاهان حوزه روابط بین الملل و سیاست خارجی، گفته شده است که روسیه، شریک استراتژیک (بلندمدت) ایران نمیتواند باشد زیرا در چند زمینه مشخص و روشن، با ایران دارای رقابت جدی است. یکی از آن زمینه های رقابتی، فروش نفت و بازار جهانی آن است.
زمینه دیگر رقابت ما و روسها، گسترش و نفوذ فرهنگی_سیاسی ایران در باختر و خاور دریاچه #کاسپی ( #خزر)است که روسیه آن را حوزه نفوذ سنتی خود می داند و ایران هم برپایه اسناد استوار تاریخی، از منطقه #فرارودان(آسیای میانه) تا #قفقاز را گستره ی فرهنگی و تمدنی خود از زمان باستان تا امروز می داند. برپایه همین رقابت منطقه ای است که برخی کارشناسان باوردارند، همکاری ایران و روسیه در #سوریه نیز نمی تواند بلندمدت باشد و ایران نباید در مرزهای باختری خود نیز به همراهی بلندمدت روسها دل ببندد و دگرگونی های پیش رو را با هوشیاری دنبال کند.
بنابراین دل بستن به کمک و همراهی روسیه با ایران، در کنترل قیمت نفت و مهار تحریم های آمریکا، خواسته ای ناشدنی بنظر می آید، چراکه دولت روسیه تشنه دریافت دلارهای نفتی بیشتر، به ویژه در شرایط تحریمی که از سوی آمریکا و اروپا برای او برپاشده است، می باشد و در اینباره منافع اقتصادی خودش را به پای دوستی بلندمدت با ایران قربانی نمی کند. حتا با اینکه کمتر از ۱۰ روز پیش، در دیدار #پوتین با #رهبر ایران، آیت الله #خامنه_ای خواستار همکاری روسیه با ایران با هدف "مهار آمریکا" در برابر تحریم های ظالمانه علیه ایران شد، اما به نظر می آید روسها، ورای تعارفات دیپلماتیک، گرایشی به همراهی با ایران در کمرنگ کردن تحریم های نفتی آمریکا ندارند.

@LoversofIRAN

👈استاد #محمد_جان_شکوری بخارایی (ادیب معاصر تاجیک):

به عقیده‌ی بنده رسالت تاریخی #ایران آن است که در پرورش یکی از ریشه های درخت کهنسال #ایرانیت که از خاک پاک فرهنگ‌خیز و در‌ی‌آفرینِ #ماوراءالنهر ( #فرارودان) شاداب می گردد، همت گمارد و نگذارد که این ریشه آسیب ببیند.
فرهنگ ایرانی با آن ارزش های گرانبها که از عهد قدیم تا امروز در ماوراءالنهر و #خراسان ایجاد شده اند مکمل است، وگرنه ناقص خواهد بود. ما باید از پی آن باشیم که یگانگی ساختار و فرهنگ ایرانی و یکپارچگی محیط زیست آن، پیوسته پایداری افزاید. همبستگی بخش ها و منطقه ها از مهمترین شرط های ترقی همه‌جانبه فرهنگ به صفت واحد کل و یک تکه‌ای است از ایران.
امید داریم که برای آمادگی زمینه رشد فرهنگ ایرانی در همه قلمرو #زبان #فارسی، غمخواری ویژه ای ظاهر نماید.

**محمد جان شکوری بخارایی، خلاء معنوی در #تاجیکستان و رسالت تاریخی آن، مجله مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، زمستان۱۳۷۵، ش۱۶، ص۴۰

/از@paniranist/

@LoversofIRAN

https://t.me/LoversofIRAN/7545

👈سندی ۹۰۰ ساله از جایگاه زبان پارسی در آسیای میانه ( دولت خوارزمشاهیان)

#آسیای_میانه #فرارودان

✍ وحید بهمن

⬅️ #اسماعیل_جرجانی پزشک نامدار ایرانی در مقدمه‌ی کتاب ذخیره‌ی خوارزمشاهی دلیل نگارش کتابش به #زبان #پارسی را، درک و فهم و بهره بردن همگان از کتاب ذکر کرده است.👇
https://goo.gl/ygRkQx

کتاب ذخیره‌ی #خوارزمشاهی به نام سلطان قطب‌الدین محمد خوارزمشاهی پسر "انوشتکین غرجه" نیای بزرگ #خوارزمشاهیان و در سال ۵۰۴ هجری قمری برابر با ۱۱۱۰ میلادی [ ۹۰۸ سال پیش] نوشته شده است.

از طریق لینک زیر، تصویر برگ نخست از نسخه‌ی خطی کتاب ذخیره‌ی خوارزمشاهی را مشاهده بفرمایید.👇
https://goo.gl/XPC3PJ

کتاب ذخیره خوارزمشاهی بزرگترین کتاب پزشکی نوشته شده به #زبان_فارسی تا آن مقطع تاریخی [اوایل قرن ششم هجری] بشمار می‌رود و نسخه‌های خطی پر شماری از این کتاب بر جای مانده است.

اسماعیل #جرجانی در بخشی از مقدمه‌ی کتاب ذخیره‌ی خوارزمشاهی اینچنین نوشته است:
" ...این کتاب، بنام این خداوند [ سلطان قطب‌الدین محمد خوارزمشاه] جمع کرد و کتاب را نام ذخیره‌ی خوارزمشاهی نهاد تا همچون نام آن خداوند در آفاق معروف گردد و هم چون نیک نامی او در جهان دیر بماند و به پارسی ساخت تا به برکت دولت او منفعت این کتاب به هر کسی برسد و خاص و عام را بهره باشد..."

از کانال وحید بهمن(پژوهشگر) @Ir_Bahman

@LoversofIRAN

برنامه ای که #روسیه/ #شوروی برای کمرنگ کردن جایگاه و پایگاه فرهنگ ایرانی و #زبان #فارسی در #آسیای_میانه/ #فرارودان انجام داده است
استاد #شفیعی_کدکنی

تضعیف پیوسته ایران از #قاجار تاکنون

@LoversofIRAN

👈چگونه مرو از ایران جدا شد


⬅️ مَرو از شهرهای باستانی ایرانیان بود که ویرانه‌هایش امروزه در انتهای جنوبی بیابان #قره_قوم و به فاصلهٔ نود مایلی شمال شرقی #سرخس است و پیرامون آن از رود #مرغاب/ #مرورود سیراب می‌شود. شهر امروزی #ماری Mary که مرکز استان مرو #ترکمنستان است در ۳۰کیلومتری مرو باستان بنا شد(Merw در ترکمنی)
به ساکنان مرو در فارسی مَروَزی گفته می‌شود به معنی «زیَنده در مرو». مردم شرق #خراسان مرو را به نام مور «Mowr» و باشندگان آن را #موری (بر وزن دوری)‌گویند.

پیشینهٔ مرو، قبل از میلاد مسیح است. #داریوش_اول در سنگ‌نبشته #بیستون مرو را "مَرگَوش" نامید اما جغرافیانویسان قدیم آن را "مَرْگیانا" نامیدند. #مرگیان یا #مرو از سرزمین‌های #اشکانیان هم بود.
مرو در زمان #ساسانیان آباد بود چنان‌که #یزدگرد_سوم آخرین پادشاه #ساسانی پس از شکست #جنگ_نهاوند (۲۱ ه./۶۴۲ م.) به ری، اصفهان، کرمان، بلخ و سپس مرو رفت و از شاه #چین و #خاقان_ترک کمک خواست اما چون از سوءنیت "ماهوی سوری" مرزبان مرو آگاه شد به آسیابانی خسرونام پناه برد و او یزدگرد را به طمع لباس فاخرش کشت (۳۱ ه‍.ق /۶۵۱ م.).
از آن پس سرزمین‌های شرقی ایران یکی پس از دیگری و از جمله مرو به تصرف تازیان(اعراب) درآمد. اما سپس سلسله‌های ایرانی یکی پس از دیگری این ناحیه را به دست گرفتند

مرو شایگان یکی از ۴ شهر #خراسان_بزرگ بود
۳ شهر دیگر؛ #نیشابور، #بلخ و #هرات در #افغانستان کنونی بود
مرو بخاطر نزدیکی به #خوارزم و #ماوراءالنهر( #فرارودان) از یکسو و پیوند با #سرخس و #نیشابور از دیگرسو از نظر نظامی و تجاری موقعیت ویژه داشت به همین روی هم دوره ساسانیان و هم زمان تسلط اعراب تا دوره مأمون پایتخت خراسان بود. #طاهریان مرکز خراسان را نیشابور کردند. #سامانیان پایتخت را به #بلخ و #بخارا بردند ولی #سلجوقیان مرو را مرکز امپراتوری کردند. در عهد #سلطان_سنجر مرو پایتخت خراسان بودو از معتبرترین شهرهای ایران. چنان آباد که زمین‌داران و دهقانانش در توانگری با امرا و ملوک اطراف دم همسری می‌زدند و مانند #جرجانیهٔ_خوارزم اهل فضل آنجا گرد می‌آمدند، در مدارس و کتابخانه‌هایش به فراگیری دانش می‌پرداختند. این شهر در ۵۵۰ ه‍.ق ده کتابخانهٔ بزرگ عمومی داشت که یکی از آن‌ها ۱۲۰۰۰جلد کتاب داشت. مردم مرو #ایرانی و زبانشان #فارسی بود.

#یاقوت که مقارن حمله #مغول در مرو بود می‌نویسد از مرو در ۶۱۶ق. بیرون رفتم در حالی که در حد اعلای نیکویی بود. این شهر در حمله مغول به کلی ویران شد. #سلطان_محمد #خوارزمشاه از آنجا گریخت، مجیر الملک حاکم سابق مرو شهر را دردست گرفت و مرو پنج روز مقاومت کرد اما سرانجام تسلیم تولی پسر #چنگیز شد. سران #خوارزمشاهی گردن زده شدند، ۷۰۰۰۰۰ تن همه مردم شهر کشته شدند. شهر را آتش زدند، قبرها را به طمع دفینه نبش کردند(۶۱۸ق).
پیداست پس از این ویرانی، مرو آن شکوه دیرین را بازنیافت خاصه با رونقی که #هرات در دوره #تیموریان و #صفویه داشت

#نبرد_مرو در ۸۸۹خ. (۹۱۶ قمری) میان #ازبکان به فرماندهی شیبک خان ازبک بنیانگذار سلسله شیبانیان/ازبکان با سپاه قزلباش ایران به فرماندهی شاه اسماعیل یکم بنیانگذار #صفویان رخ داد. در این جنگ سپاه ازبک شکست خورد، شیبک خان کشته شد، مرز ایران از شمال خاوری به رود #جیحون رسید و خراسان از دست ازبکان بیرون شد

در اوایل سده ۱۲هجری، ایرانی‌ها قلمرو #خانات_خیوه و بخارا را به خاک خود پیوستند؛ اما #خانات_بخارا بار دیگر در نیمه دوم همین سده مستقل شدند و مرو را تصرف و همه جمعیتش را به بخارا بردند.
این ویرانی شهر و انتقال کامل جمعیت به بخارا در سال‌های ۱۷۸۸_۱۷۸۹ م. توسط #شاه_مراد روی داد. پس از آن سالورهای آمودریا و دوستانشان از طایفه ساریک به منطقه آمدند و در واحه مرو، نشیمن گزیدند

دوره #صفویه #افشاریه و #قاجاریه گهگاه سرکشان مخصوصا ازبکان و خان‌های خیوه به مرو تاخت وتاز می‌کردند چنان‌که در ۱۲۷۶ق. محمدامین‌خان والی خوارزم به حدود مرو آمد و به تعرض پرداخت. فریدون میرزای فرمانفرما او را در سرخس شکست داد و سر او را به #تهران برای ناصرالدین شاه فرستاد.
چون تعرض #ترکمانان و حکام اطراف به مرو در زمان #قاجار، امری عادی شده بود، #ناصرالدین_شاه در ۱۲۷۶ق. #حشمت_الدوله را همراه #قوام_الدوله ً با ۴۰۰۰۰ سپاهی به مرو فرستاد اما این لشکر با بی‌احتیاطی و اختلاف این دو از ترکمانان شکست خورد و بیشتر آنان کشته و اسیر شدند
این هنگام روسها به شمال دریاچه #آرال و شرق خزر رسیدند و با تصرف #ترکستان شرقی وغربی دره‌های #سیحون و #جیحون به قلمرو ایران دست بردند
از جمله #خیوه در۱۲۷۰
#تاشکند #سمرقند #بخارا در۱۲۸۱ و۱۲۸۵
در #گوگ_تپه "ترکمانان تکه" را ۱۲۹۸ق. از پادرآوردند
سرانجام درمحرم ۱۲۹۹ه‍.ق/۱۲۶۰خ. خط مرزی کنونی ایران در #پیمان_آخال با #روسیه کشیده شد و مرو از ایران جداشد
/گزیده و ویرایش متن ویکیپدیا/
@LoversofIRAN

زبان فارسی و موسیقی و رقص ایرانی در #فرارودان #آسیای_میانه
یک نمونه #مروگی
آواز: #نگینه (امانقلوا) و #دمیربیک_علیموف
#تاجیکستان
رقص های حوزه تمدنی #ایران_کهن بسیار همانند رقص اصیل ایرانی اند

موسیقی مَروه گی:
گفته می شود که #شاه_مراد خان حاکم #بخارا در ۱۷۸۸میلادی پس از ویران کردن شهر #مرو، ایرانیان آن شهر را به اجبار به بخارا کوچانید
اما اجازه ورود آنان را به شهر را نداد، پس آنها به اجبار در بیرون شهر بخارا نشیمن گزیدند و #کوچه_ایرانیان در آن دیار اینگونه بناشد.
همچنین آنها موسیقی ویژه خود را در بخارا گسترش دادند که به نام "موره گی" یا "مروه گی" یا #مروگی ( وابسته و منسوب به مرو) شناخته شد.
این موسیقی با گذر زمان چنان برجسته شد که همه گردهمایی های هنری بخارا آن را استفاده می کردند.
مروه گی خوانی در آغاز بیشتر بر مبنای #رباعیات بود اما بعدها انواع دیگر شعری به آن افزوده شد.
دولت های #ازبکستان و #تاجیکستان کوشش خاصی برای حمایت از شش مقام و مروه گی خوانی کرده اند
ویرایش شده از متن @irtaj

@LoversofIRAN

درباره چگونگی جداشدن شهر باستانی #مرو از ایران دوره #قاجار، اینجا را بخوانید👇
https://t.me/LoversofIRAN/7952

نمونه ای از مروه گی خوانی سنتی
آواز: #فیروزه_لطیف_اوا
@irtaj
از من چرا رنجیده ای؟
بخش هایی از شعر #سعدی به همراه بیت هایی از ترانه های محلی

موسیقی #مروگی یادگار ایرانیان و فارسی زبانان شهر باستانی #مرو در #فرارودان/ آسیای میانه/ #ازبکستان #تاجیکستان
@LoversofIRAN

درباره جداشدن شهر مرو باستانی از ایران دوره #قاجار، اینجا رابخوانید👇
https://t.me/LoversofIRAN/7952

یک نمونه از موسیقی #مروگی
از #علیشیر_عبادالله_یف از #بخارا

به راستی تن پوش و رقص های اصیل هنرمندان زن #فرارودان، فضای ایران کهن را به یاد می آورد و چه ارزشمند است تلاش این پاسبانان فرهنگ ایرانی در آسیای میانه، حتا اگر خود به ارزش این تلاش آگاه نباشند.

موسیقی مروگی، یادگار ایرانیان #مرو( #ترکمنستان امروزی) است که به بخارا ( #ازبکستان امروزی کوچانده شدند)

درباره پیشینه مروگی اینجا را بخوانید👇
https://t.me/LoversofIRAN/7954

با ما همراه شوید برای دانستن از ایران زمین
https://t.me/joinchat/AAAAAEE9zXIvRsbO03gfdA

گستره سرزمینی پادشاهی ایران (سرزمین های رنگ شده) در نقشه دکتر بالتر، سال ۱۸۵۱ میلادی؛
که بخش های #افغانستان، بلوچستان #پاکستان، قسمتی از #آسیای_میانه/ #فرارودان را هم در برداشته است.

نام درست #خلیج_فارس هم با Sinus Persicus نشان داده شده است.

Dr. Butler's Atlas of Ancient Geography, 1851

منبع: دانشگاه تگزاس

/از مرکز مطالعات خلیج فارس/

@LoversofIRAN