گفتگو با کنشگران فرهنگی هِرات #افغانستان، بخشی از #خراسان_کهن درباره دگرگونی گویش #هراتی که پیشینه اش تا سده نخست میلادی است
برخی آنرا به گویش #تایباد #ایران نزدیک می دانند وبرخی به #بلخ
@LoversofIRAN

👈یکی از هزاران نشانه مرزهای کهن #ایران_زمین

✍ #ماریا_بهمن_پور

از #شاهنامه فردوسی:
سپه سر به سر، زان توانگر شدند
ابا یاره و تخت و افسر شدند
یکی توس را داد از ان تخت اچ
همان یاره و توغ و منشور #چاچ

استاد #فریدون_جنیدی در کلاس شاهنامه خوانی، به این بخش خونخواهی رستم پس از کشته شدن #سیاوخش/ #سیاوش که رسیدند درباره واژه #چاچ گفتند: " این چاچ، نامی کهن در #ازبکستان است که هنوز هم ناحیه ای به آن نام هست و در سفری که به آنجا داشتم دیدم مردم چاچ هنوز فارسی سخن می گویند"

اما #چاچ_باستان در گستره #چیرچیک و میان دو شاخه از رودخانه #سیر_دریا یا همان #سیحون، بود که چند فرسنگ از هم فاصله دارند و کم و بیش موازی هستند. جنوبی‌ترین نقطه چاچ به سیردریا می‌رسید و چاچ در کرانه راست رودخانه بود

در ۷۵۱میلادی "کاوسی‌ان چی" فرمانروای چینی، پادشاه چاچ را کشت و پس از آن دختر پادشاه کشته شده، از مسلمانان کمک خواست. #ابومسلم سردار ایرانی، زیاد بن صالح را با لشکری به آن سرزمین روانه کرد. چینی‌ها را در ۱۳۳ق شکست داد. "کاوسی‌ان چی" در نبرد کشته شد و با همین نبرد، اسلام به آسیای میانه راه یافت. #چین دیگر نتوانست بر آن سامان حکمرانی کند. در منابع پس از اسلام و به ویژه عربی، چاچ را با نام #الشاش نوشته اند زیرا حرف #چ در زبان عربی نیست. در تاریخ #طبری سلسله ۳/ #قانون_مسعودی از #ابوریحان_بیرونی/ و #حدود_العالم درباره چاچ نوشته شده است، چنانکه چاچ را سرزمین جنگاوران دلیر #اسلام در برابر #ترکان و مرز اسلام و ترکان کافر می نامیدند

چاچ در ادبیات فارسی به‌ویژه شاهنامه بسیار آمده. کمانی در قدیم در چاچ ساخته می‌شد که بنام بود و اصطلاح #کمان_چاچی در ادب فارسی یعنی "بهترین کمان". کمان های چاچ از خدنگ و بسیار استوار بود.

چاچ را نام کهن و باستانی #تاشکند نیز گویند در شمال خاوری ازبکستان. در ریشه شناسی واژه تاشکند، از دو بخش "تاش و کند"؛ برخی گویند که #تاش به معنی "سنگ/سنگی" در زبان #ترکی است و #کند در فارسی به معنی "شهر/آبادی/دژ" است.
پسوند فارسی #کند پرکاربرد بوده و بر بسیاری بخش های #خراسان_کهن گذاشته شده بود که برخی شان معرب شده اند به "قند/جند"؛ مانند #سمرقند #بیرجند #نوقند #شواکند

(یکی از هموندان کانال:
#تاش در کُردی، از بن تراشیدن و نام "سنگ و چوبی" است دست تراش یا دیواره کوه و صخره ای که دست تراش یا طبیعی_تراش باشد مانند "فرهاد تاش" در کوه #بیستون
تیشه هم می تواند از همین ریشه باشد
#کردی ذخیره گاه خوب فارسی #پهلوی است)

۱۸۶۵ روس‌ها تاشکند (بخشی از خان‌نشین #خوقند) را تسخیرکردند و زمان سیاه دوری #فرارود/ #فرارودان (ماوراءالنهر) از ریشه #ایرانی اش آغازشد
۱۸۶۷ تاشکند مرکز جدید اداری،سیاسی،صنعتی شد.
۱۹۱۷ حکومت بولشویکی در این شهر برپا شد.
زمین لرزه ۱۹۶۶ شهر و جاذبه‌های تاریخی که روزگاری آبادی سر راه کاروان‌های #جاده_ابریشم بود را ویران کرد اما تاشکند به کمک ۳۰٬۰۰۰ هزار نیروی داوطلب بازسازی شد

امروز تاشکند پایتخت ازبکستان گرچه هنوز #فارسی زبانان بسیاری دارد اما زبان #ازبکی، شاخه ای از زبان های آلتایی_مغولی_ترکی، زبان دولتی و رسمی است و #روسی یادگار چیرگی فرهنگی #کمونیسم، هنوز زبان علمی و ابزار نفوذ روسیه بر آسیای میانه!
در ۳۰ سال گذشته پس از فروپاشی #شوروی و برپایی کشور تازه بنیانی با نام جدید ازبکستان، #تاجیک ها(فارسی ها)ی این سرزمین آزار بسیار دیدند زیرا حکومت ازبکی جدید، درپی خاموش کردن ریشه های ایرانی این دیار و به گوشه راندن زبان فارسی بود. خط این کشور نیز که پس از چیرگی #روس ها از #خط_فارسی به #سیریلیک دگرگون شده بود؛ با استقلال از شوروی فروپاشیده شده همچنان سیرلیک ماند.

اکنون هزاران نسخه خطی فارسی در کتابخانه های ازبکستان، از سوی بسیاری از جوانان این کشور دستیافتنی نیست چون #خط_فارسی نمی دانند.
گرچه فارسی زبانان یا ازبک هایی که شیفته ریشه های ایرانی آن دیار هستند، خودشان خط فارسی را آموخته اند تا ادبیات فارسی را که در ازبکستان دوستدار فراوان دارد از روی نسک های فارسی بخوانند.
#سعدی #رودکی #فردوسی و... در آن سامان بسیار خواهان دارند و والا شمرده می شوند. شاهنامه و... از روی برگردان ها به خط سیرلیک خوانده میشود، حال آنکه تنها با چند روز آموزش می توانند به سادگی شعر فارسی را از کتاب های با خط فارسی بخوانند و لذت دو چندان برند، اما دولت ازبکستان چنین نمی خواهد، مبادا این مردم یاد #ایران کنند

برای دانش بیشتر:
حسن پیرنیا، تاریخ ایران باستان، جلد سوم، چاپ پنج/۱۳۷۰
غیاث‌آبادی، رضا، ایران سرزمین همیشگی آریاییان، ویرایش دوم، چاپ سوم/۱۳۸۴
تاریخ سرزمین ایران، عباس پرویز/ ۱۳۹۰
مهرالزمان نوبان. نام مکان‌های جغرافیایی در بستر زمان. چاپ اول/ ۱۳۷۶
انوشه، حسن. دانشنامه ادب فارسی: ادب فارسی در آسیای میانه. چاپ اول (ویراست۲)/۱۳۷۶

https://t.me/LoversofIRAN/8203?single

🔴باز هم منافع ایران دور زده شد❗️

♦️کانال کمپین تحریم ترکیه:
ماه پیش، رییس جمهور افغانستان خبری شگفت آور از گشایش "راه لاجورد" گفت که بی شک نشان می دهد منافع هر دو کشور #افغانستان و #ایران، به آسانی از سوی محور هماهنگ با ترکیه زیر پا گذاشته شده است.
تعجب نکنید! ترکیه چندین سال است بر گسترش مناسبات با افغانستان و پاکستان نیز سرمایه گذاری کرده و حتا اندیشه نژادپرستانه #پانترکیست را به این دو کشور که پاره های تمدن کهن ایرانی هستند هم گسیل کرده است!
اما راه ترانزیتی لاجورد، برای فرستادن کالاهای صادراتی افغانستان به اروپا، به جای مسیر ساده، مستقیم و امن ایران؛ مسیر عجیب، طولانی و سخت تر ترکمنستان ( با گذشتن از دریای #کاسپی/ #خزر❗️) به باکو، گرجستان و سپس ترکیه را می پیماید!
افسوس که در این پیمان تجاری جدید، رییس جمهور افغانستان ادعا کرد که این مسیر، جایگزین ترانزیت از پاکستان شده است و بدون هیچ اشاره ای به ایران؛ این راه را برای فرستادن کالا به اروپا، بسیار کم هزینه و سریع و آسان دانست!
حال آنکه یکی از پایانه های نامبرده در مشروح این خبر، در استان #هرات است. هرات هم مرز ایران و از شهرهای ایرانی و #فارسی زبان دیار #خراسان_کهن بوده است که در دوره #قاجار با معاهده دردناک پاریس از ایران جداشد. اکنون بجای آنکه از این پایانه در غرب افغانستان برای فرستادن محصولات از راه ایران به اروپا استفاده شود، دولت افغانستان معلوم نیست با چه منطقی راه سه کشور دیگر را تا رسیدن کالاهایش به ترکیه و اروپا در پیش گرفته و آن را بسیار مقرون به صرفه هم دانسته است!
توجه کنید که دو کشور #ترکمنستان و #باکو (جمهوری آذربایجان)، جزو رسته کشورهایی هستند که ترکیه تلاش کرده است آنها را در محور #پان_ترکیستی خود و شعارهای نژادپرستانه ای که در قرن ۲۱ از همیشه بی معناتر و توخالی تر است بیاورد. ترکیه شعارهای نژادپرستانه را بر محوری که نه بنیان تاریخی دارد و نه دانش ژنتیک آن را می پذیرد تنها با دستاویز کردن زبان #ترکی که اتفاقا در ترکمنستان و باکو بسیار متفاوت از استانبول است، با سروصدا و تبلیغات پردردسر به پیش می برد و بر پایه همین دیدگاه، تلاش دارد گسترش خود بر دریاچه خزر را نیز به انجام رساند.

@Ban_turkey

♦️خبر bbc فارسی؛
نخستین کامیون های باری ترانزیت افغانستان بدون عبور از ایران به ترکیه رسید.

راه ترانزیتی #لاجورد که تولیدات داخلی افغانستان را از دو گذرگاه "بندر آقنه" در ولایت فاریاب در شمال، و "بندر تورغندی" در ولایت هرات افغانستان به اروپا می‌رساند، ماه پیش با حرکت کامیونهای افغانستان به سوی ترکیه رسما گشایش یافت!

راه لاجورد از افغانستان آغاز، به بندر ترکمن باشی در #ترکمنستان و سپس از مسیر شهر #باکو در جمهوری آذربایجان به منطقه تفلیس #گرجستان می‌رسد و از تفلیس به طرف قارس #ترکیه می‌رود، سپس از قارس به استانبول و از آنجا تا #اروپا

❗️دولت افغانستان می گوید؛ این مسیر، جاده‌ای تاریخی است که از دو هزار سال پیش برای صادرات سنگ لاجورد #بدخشان در شمال شرق افغانستان به کشورهای آسیای میانه و اروپا استفاده می شده است، از همین روی "راه لاجورد" نامیده شد.

پیش از این افغانستان از راه بندر کراچی #پاکستان با جهان ترانزیت و تجارت داشت. این مسیر با چالش‌هایی روبرو بود چنانکه رئیس جمهور افعانستان، اشرف غنی، در آیین گشایش راه لاجورد گفت: هفده سال پیش افغانستان در انزوا بود و ما راه ارتباطی با کسی نداشتیم. سه چهار سال پیش هم تهدید می‌شدیم که اگر این سرحد(مرز) و آن سرحد را بببندیم، شما دیگر نان خوردن نخواهید داشت.

محمد حامد طهماسی، وزیر حمل و نقل افغانستان گفت: همزمان با گشایش رسمی این مسیر، ١٨٠ تن تولیدات افغانستان از جمله کشمش، تخم تربوز/هندوانه، کنجد و تار ابریشم، در ٩ کامیون و با شماره(پلاک) افغانستان صادر شد. این محموله‌ها در چهارچوب سیستم تیر منتقل می‌شود. استفاده از سیستم تیر می‌تواند به کاهش زمان و هزینه ترانزیت و افزایش ایمنی کالاها کمک کند. میزان صادرات کالا از راه لاجورد، در ماه های اینده افزایش خواهد یافت.

❗️دولت افغانستان این مسیر را یکی از کوتاه‌ترین، مطمئن‌ترین و ساده‌ترین راه‌ها برای افغانستان خوانده است، زیرا از مرز افغانستان تا بندر ترکمنباشی، جاده و خط آهن وجود دارد و باکو نیز از طریق جاده و خط آهن به قارس و استانبول وصل است.

ارزیابی‌های دولت افغانستان نشان داده است که انتقال کالا از بندر کراچی #پاکستان به شهر مرزی جلال آباد در شرق افغانستان حدود ۱۴ روز وقت می‌گیرد و تنها هزینه انتقال یک کامیون کالا بیشتر از ۵۰۰۰ دلار است. هزینه استفاده ازمسیر #قزاقستان که ۶۲۰۰ کیلومتر است بیش از ۴۰۰۰دلار اما از مرز تورغندی تا قارس ترکیه (راه لاجورد) ۲۲۰۰ کیلومتر و ۳۲۰۰دلار است

برای دانستن از خطرات ترکیه،
به کمپین بپیوندید👇
https://t.me/joinchat/AAAAAFEw2lJmrJAOPY1KBg

#اخبار_افغانستان
افغانستان #ایران_خاوری #خراسان_کهن

پیوند دو تمدن شرقی،
یکی در اوج و دیگری در جنگ.

یک امدادگر ژاپنی؛ شهروندی افتخاری #افغانستان را دریافت میکند

شاه محمود میاخیل، والی ولایت #ننگرهار افغانستان گفت که یک امدادگر ژاپنی در آینده نزدیک، شهروندی افتخاری #افغانستان را دریافت میکند.

آقای میاخیل گفته است حکومت به پاس خدمات پانزده ساله دکتر ناکامورا، رئیس موسسه خدمات بهداشتی و صلح #ژاپن، شهروندی افتخاری کشور را در آینده نزدیک به وی اعطا خواهد کرد.


@LoversofIRAN