👈یکی از هزاران نشانه مرزهای کهن #ایران_زمین

✍ #ماریا_بهمن_پور

از #شاهنامه فردوسی:
سپه سر به سر، زان توانگر شدند
ابا یاره و تخت و افسر شدند
یکی توس را داد از ان تخت اچ
همان یاره و توغ و منشور #چاچ

استاد #فریدون_جنیدی در کلاس شاهنامه خوانی، به این بخش خونخواهی رستم پس از کشته شدن #سیاوخش/ #سیاوش که رسیدند درباره واژه #چاچ گفتند: " این چاچ، نامی کهن در #ازبکستان است که هنوز هم ناحیه ای به آن نام هست و در سفری که به آنجا داشتم دیدم مردم چاچ هنوز فارسی سخن می گویند"

اما #چاچ_باستان در گستره #چیرچیک و میان دو شاخه از رودخانه #سیر_دریا یا همان #سیحون، بود که چند فرسنگ از هم فاصله دارند و کم و بیش موازی هستند. جنوبی‌ترین نقطه چاچ به سیردریا می‌رسید و چاچ در کرانه راست رودخانه بود

در ۷۵۱میلادی "کاوسی‌ان چی" فرمانروای چینی، پادشاه چاچ را کشت و پس از آن دختر پادشاه کشته شده، از مسلمانان کمک خواست. #ابومسلم سردار ایرانی، زیاد بن صالح را با لشکری به آن سرزمین روانه کرد. چینی‌ها را در ۱۳۳ق شکست داد. "کاوسی‌ان چی" در نبرد کشته شد و با همین نبرد، اسلام به آسیای میانه راه یافت. #چین دیگر نتوانست بر آن سامان حکمرانی کند. در منابع پس از اسلام و به ویژه عربی، چاچ را با نام #الشاش نوشته اند زیرا حرف #چ در زبان عربی نیست. در تاریخ #طبری سلسله ۳/ #قانون_مسعودی از #ابوریحان_بیرونی/ و #حدود_العالم درباره چاچ نوشته شده است، چنانکه چاچ را سرزمین جنگاوران دلیر #اسلام در برابر #ترکان و مرز اسلام و ترکان کافر می نامیدند

چاچ در ادبیات فارسی به‌ویژه شاهنامه بسیار آمده. کمانی در قدیم در چاچ ساخته می‌شد که بنام بود و اصطلاح #کمان_چاچی در ادب فارسی یعنی "بهترین کمان". کمان های چاچ از خدنگ و بسیار استوار بود.

چاچ را نام کهن و باستانی #تاشکند نیز گویند در شمال خاوری ازبکستان. در ریشه شناسی واژه تاشکند، از دو بخش "تاش و کند"؛ برخی گویند که #تاش به معنی "سنگ/سنگی" در زبان #ترکی است و #کند در فارسی به معنی "شهر/آبادی/دژ" است.
پسوند فارسی #کند پرکاربرد بوده و بر بسیاری بخش های #خراسان_کهن گذاشته شده بود که برخی شان معرب شده اند به "قند/جند"؛ مانند #سمرقند #بیرجند #نوقند #شواکند

(یکی از هموندان کانال:
#تاش در کُردی، از بن تراشیدن و نام "سنگ و چوبی" است دست تراش یا دیواره کوه و صخره ای که دست تراش یا طبیعی_تراش باشد مانند "فرهاد تاش" در کوه #بیستون
تیشه هم می تواند از همین ریشه باشد
#کردی ذخیره گاه خوب فارسی #پهلوی است)

۱۸۶۵ روس‌ها تاشکند (بخشی از خان‌نشین #خوقند) را تسخیرکردند و زمان سیاه دوری #فرارود/ #فرارودان (ماوراءالنهر) از ریشه #ایرانی اش آغازشد
۱۸۶۷ تاشکند مرکز جدید اداری،سیاسی،صنعتی شد.
۱۹۱۷ حکومت بولشویکی در این شهر برپا شد.
زمین لرزه ۱۹۶۶ شهر و جاذبه‌های تاریخی که روزگاری آبادی سر راه کاروان‌های #جاده_ابریشم بود را ویران کرد اما تاشکند به کمک ۳۰٬۰۰۰ هزار نیروی داوطلب بازسازی شد

امروز تاشکند پایتخت ازبکستان گرچه هنوز #فارسی زبانان بسیاری دارد اما زبان #ازبکی، شاخه ای از زبان های آلتایی_مغولی_ترکی، زبان دولتی و رسمی است و #روسی یادگار چیرگی فرهنگی #کمونیسم، هنوز زبان علمی و ابزار نفوذ روسیه بر آسیای میانه!
در ۳۰ سال گذشته پس از فروپاشی #شوروی و برپایی کشور تازه بنیانی با نام جدید ازبکستان، #تاجیک ها(فارسی ها)ی این سرزمین آزار بسیار دیدند زیرا حکومت ازبکی جدید، درپی خاموش کردن ریشه های ایرانی این دیار و به گوشه راندن زبان فارسی بود. خط این کشور نیز که پس از چیرگی #روس ها از #خط_فارسی به #سیریلیک دگرگون شده بود؛ با استقلال از شوروی فروپاشیده شده همچنان سیرلیک ماند.

اکنون هزاران نسخه خطی فارسی در کتابخانه های ازبکستان، از سوی بسیاری از جوانان این کشور دستیافتنی نیست چون #خط_فارسی نمی دانند.
گرچه فارسی زبانان یا ازبک هایی که شیفته ریشه های ایرانی آن دیار هستند، خودشان خط فارسی را آموخته اند تا ادبیات فارسی را که در ازبکستان دوستدار فراوان دارد از روی نسک های فارسی بخوانند.
#سعدی #رودکی #فردوسی و... در آن سامان بسیار خواهان دارند و والا شمرده می شوند. شاهنامه و... از روی برگردان ها به خط سیرلیک خوانده میشود، حال آنکه تنها با چند روز آموزش می توانند به سادگی شعر فارسی را از کتاب های با خط فارسی بخوانند و لذت دو چندان برند، اما دولت ازبکستان چنین نمی خواهد، مبادا این مردم یاد #ایران کنند

برای دانش بیشتر:
حسن پیرنیا، تاریخ ایران باستان، جلد سوم، چاپ پنج/۱۳۷۰
غیاث‌آبادی، رضا، ایران سرزمین همیشگی آریاییان، ویرایش دوم، چاپ سوم/۱۳۸۴
تاریخ سرزمین ایران، عباس پرویز/ ۱۳۹۰
مهرالزمان نوبان. نام مکان‌های جغرافیایی در بستر زمان. چاپ اول/ ۱۳۷۶
انوشه، حسن. دانشنامه ادب فارسی: ادب فارسی در آسیای میانه. چاپ اول (ویراست۲)/۱۳۷۶

https://t.me/LoversofIRAN/8203?single

👈 سندی ارزشمند از جایگاه زبان پارسی در آسیای میانه

@LoversofIRAN

✍ #وحید_بهمن

⬅️ فرمان پارسی مله بهادرخان، حاکم #خانات_خوقند، خطاب به بزرگان شهر تاشکند ( ازبکستان)

بر اساس متن فرمان و به دستور ملّه بهادر خان، حکمران خانات #خوقند، عالم بیگ دادخواه چند دکان در بازار شهر #تاشکند را تعمیر کرده و وقف مدرسه کوکلداش نموده است.

تاریخ صدور فرمان سال ۱۲۷۵ هجری قمری برابر با ۱۸۵۸ میلادی [۱۶۰ سال پیش] است.

خانات خوقند متشکل از قبایل مختلف ترکان از جمله #قرقیزها و #ازبک‌ها و #قابچاق‌ها بودند که از سال ۱۷۰۹ میلادی تا ۱۸۷۶ میلادی بر قسمت‌های بزرگی از #آسیای_میانه ( #فرارودان / #بین_النهرین)حکمرانی کردند. حکومت خانات خوقند در سال ۱۸۷۶ میلادی و پس از شکست از قوای #روس، برچیده شد.

قلمرو حکمرانی خانات خوقند در اوج قدرت شامل بخش‌های بزرگی از کشورهای امروزی #ازبکستان، #قرقیزستان، #قزاقستان و #تاجیکستان بود.

زبان پارسی، زبان رسمی و دیوانی خانات خوقند بود و اسناد پرشماری شامل فرمان‌، نامه و وقف‌نامه به زبان پارسی از دوران حکمرانی خانات خوقند بر جای مانده است.

🔹 تصویر اصل فرمان مله بهادر خان پیوست متن می‌باشد.
https://goo.gl/FQvQTt

🔸 از طریق لینک زیر رونویسی متن فرمان پارسی مله بهادر خان را مشاهده بفرمایید.👇
https://goo.gl/PndoFN


از کانال @Ir_Bahman


@LoversofIRAN

کارشناس مسائل منطقه:
همگرایی #ازبکستان و #تاجیکستان پس از دو دهه سیاه‌نمایی
تغییر رویکرد #تاشکند #دوشنبه نسبت به هم👇
http://www.frbonesh.com

این دو کشور،
پاره هایی از #ایران_زمین بودند
@LoversofIRAN

👈 این قند پارسی به کجاها که می‌رود❗️


@LoversofIRAN

⬅️ بعضی خاطره‌ها #قالبش از روایتش جالب‌تر است. برای مثال چندی پیش، یک عزیز #افغانستانی تماس گرفت، و از من که در #دوشنبه_تاجیکستان بودم؛ شعری خواست که سال گذشته در محفل #روز_فردوسی در #آلماتی_قزاقستان شنیده‌بود!

برایش ارسال کردم اما گفت:
«این یکی را نمی‌خواهم».
گفتم: «کلیدواژه بده»!
کلماتی را به‌خاطر آورد و فرستاد!
از نشانی‌ها دریافتم که شعر درخواستی‌اش از شاعر بزرگواری از اهالی #اصفهان است.

پس تا اینجا شد؛ یک شهروند #کابلی به #دوشنبه تماس می‌گیرد و از یک #کاشانی سراغ شعری را می‌گیرد که از یک شاعر #اصفهانی در #آلماتی شنیده‌است.
در پاسخ شاعر کاشانی، تماس می‌گیرد به دوست #یزدی‌اش و نشانی‌های آن شعر منتشر نشده را می‌دهد و آن دوست یزدی، ۴۸ ساعت بعد عکسی از شعر مذکور را، از صفحه رایانهٔ شاعر اصفهانی، به دوشنبه ارسال می‌کند که از آنجا راهی افغانستان می‌شود و بعدش را خدا می‌داند!

واقعاً جالب نیست؟
تازه فراموش نکنید آنچه گفتم مربوط به یک شعر منتشر نشدهٔ دوستانه بود!

چند بیت از شعر مذکور:
#زنده‌رود از جگر تشنه فرستاد مرا
تا به #آمویه مگر آتش دل بنشانم
بزمی آراسته شد از سخن و ساز و سرود
جان و دل مست شد از نغمهٔ تاجیکانم
سخن از د‌ُرّ #دری بود و زبان پدری
فارسی، مایهٔ پیوستگی ایرانم
مست صهبای سخن گشتم و شوریدهٔ شعر
خوش شد از یاد سمرقند و بخارا جانم!

نوشته دکتر #مهدی_نوریان/ از hassangharibi@


⬅️کانال عاشقان ایران
■از آمویه، آموی، آمل، بیشتر بدانیم

#زبان #فارسی، بزرگ پیوندار ایرانی تباران سراسر گیتی است که اگر خودشان ندانند، با ریشه های تنیده در تاریخ ایران، آنها را به هم می رساند.

□واژگان
_ زنده رود= #زاینده_رود اصفهان
_ آمویه= رودی در #فرارود یا ماوراءالنهر (بخشی از سرزمین تاجیکان آسیای میانه)
از فرهنگ دهخدا: آمویه [ی َ ]. رود #جیحون. #آمو. #آموی. #آمل. رود. آب. وَرز. #آمودریا. #آمون. نام شهری کنار جیحون

□آمویه یا آمو یا آموی یا آمل شهری بود در فرارود که نباید آن را با شهر آمل #مازندران اشتباه کرد. نام کنونی آن #چهارجو یا #چهارجوی است( آمودریا نام کهن و ایرانی این رود است به معنای رود شهر آمو ). برای تشخیص آن از آمل مازندران آن را یا  "آمل زَم" یا "آمل جیحون" یا "آمل الشط" می‌خواندند. اسم این آمل مانند آمل مازندران محتملاً با نام قوم #مارد یا قوم #آمارد مرتبط است. آماردها به گفتهٔ(شرق شناسان) ریچارد فرای، آملی کورت و کریستوفر برونر، قومی #آریایی و #سکایی بودند و نام شهر امروزی آمل مازندران برمی‌گردد به زندگی آنان در آن گستره. ریچارد فرای این را که دو آمل، یکی در #مازندران و دیگری در #آمودریا، جای داشته‌اند، دلیلی احتمالی بر مهاجرت شاخه ای از این قوم دانسته‌است(تاریخ باستانی آسیای میانه از #ریچارد_فرای شرق شناس نامدار)

□آمویه قبلا بخشی از #خراسان_بزرگ بود و با آنکه از همه سو آن را بیابان گرفته بود، به عنوان برخوردگاه راه‌هایی که خراسان را به فرارود ( #ماوراء_النهر) و #خیوه متصل می‌کرد، مرکز مهم بازرگانی کاروانی بود.
امروزه آمویه را #چهارجوی یا #ترکمن‌آباد نامند که در جنوب شرقی #ترکمنستان و به فاصلهٔ ۵ کیلومتری ساحل چپ آمودریا قرار دارد. نام جدید چهارجوی وابسته به گذر مهمی از جیحون است که با این شهر چندان فاصله‌ای ندارد. اکنون چهارجوی با راه‌آهن از مغرب به #مرو و از شمال شرقی به #بخارا و #سمرقند و #تاشکند میرسد(دانشنامه #مزدیسنا)

□آمودریا به یونانی باستان: Oxus/Ὄξος/اُکسوس بوده است که یونانی‌شدهٔ نام پارسی باستان رود: وَخش است(حسن پیرنیا، تاریخ ایران باستان، جلد۳ ،ص۲۲۰۵).
آمودریا پرآب‌ترین رود آسیای میانه است. رود دوم نیز #سیر_دریا است که هردو به دریاچه #خوارزم (نام دیگر آن #آرال، نامی #ترکی است)؛میریزند.
آمودریا از کوه‌های #پامیر سرچشمه میگیرد در مرزهای شمالی #افغانستان با #تاجیکستان، و سپس به #ازبکستان و #ترکمنستان میرود. بخش‌هایی از آن قابل کشتیرانی است. بندرهای #شیرخان_بندر و #بندر_حیرتان در ساحل آن جایگاه صادرات و واردات افغانستان به آسیای میانه است

□این رود به‌طور تاریخی مرزهای سرزمین باستانی ایران بود و در آثار ادبی، مرز #ایران و #توران به‌شمار می‌رفت (مهرالزمان نوبان. نام مکان‌های جغرافیایی در بستر زمان)
غزل سرشناس #رودکی شاعربزرگ پارسی نیز از آمودریا گفته است:
بوی جوی مولیان آید همی
یاد یار مهربان آید همی
ریگ #آموی و درشتی‌های او
زیر پایم پرنیان آید همی
باید توجه داشت سرزمین #توران که از آن در #شاهنامه یادشده است نیز خود بخشی از سرزمین های فارسی زبان است و به لحاظ ریشه های فرهنگی، آیینی، تباری و تاریخی، گستره #ایران_زمین_کهن است. آثار باستانی فراوان از دوره هخامنشیان اشکانیان ساسانیان و پس از اسلام در این سرزمین مهر تاییدی بر آن مدعاست.

@LoversofIRAN

💡
در همه این فرسته هایی که نقشه می گذارم؛
نگاره نخست بخاطر اندازه نقشه ها، وضوح بالایی ندارد اما نگاره های بعدی همان پست، بخش هایی از آن نقشه هستند با وضوح بهتر

روی هشتگ #نقشه بزنید تا همه این دست فرسته ها از نقشه های ایران را اینجا ببینید

☝️به دلیل کمبود جا امکان اشاره به استانهای شرق،شمال،جنوب در پست قبل نبود.ادامه اینجا👇

⚡️در این نقشه؛

دریاچه #خزر با نام باستانی #کاسپین است:
Mare CASPLVM

#گیلان و خلیج گیلان کنار دریاچه کاسپین
GHILAN
SINVS GILAN

#مازندران، تبرستان با هر دو نام
MASANDRAN
TABRISTAN

#گلستان با نام #جرجان( #گرگان) و آستاراباد
JORJAN
ASTRABAD

#خراسان بزرگ(بخشی از ایران امروز، شمالغرب افغانستان و جنوب ترکمنستان امروزی):
CORASAN

#سیستان در ایران امروز و بخش غربی پاکستان و افغانستان؛ به گویش کهن، سگستان نام داشت و دریاچه #هامون هم در آن است
SEGESTAN

#زابلستان، بخشی از افغانستان و پاکستان امروز با مرکزیت قندهار
SABLESTAN
CANDAHAR

همسایه ایران؛ #هند و #کشمیر در شمال هند
INDI
CACHEMIR

همسایه ایران، ایالت خان نشین یا شاهی #بلخ
REGNVM BALCH

همسایه ایران، خان نشین یا شاهی #سمرقند
REGNVM SAMARCAND

همسایه ایران، خان نشین یا شاهی #تاشکند با
REGNVM TACHKVNT

همسایه ایران، خان نشین یا شاهی #گرگانج که دریاچه #خوارزم و بخش #خیوه را هم دارد
REGNVM CORCANG
GHIWIE

همسایه کوچک شمال جرجان و شرق کاسپین
ZAWEH

ناحیه #ترکمن نشین هم بسیار بالاتر از آنچیزی که امروز #ترکمنستان است، در شمال ازبکستان امروزی جای دارد که نشان مهاجرت گسترده ترکمنها به زمین های جنوبی است؛ نام سرزمین
TVRCMENNI



⛔️ کمپین تحریم پانترکیسم
@ban_Turkey

🔆توضیحات بیشتر درباره☝️این سند مهم 👇

#نقشه #پرشیا؛ از گیلوم دلیسله 1724م.
Map of Persia (Carte de Perse); 1724; Guillaume Delisle

⚡️ از ایران پایان دوره #صفویه/ ۱۱۰۲ ⚡️


■□ نگاره 2_3:
این نقشه هم مانند نقشه قبلی در کانال (نقشه جاشوا آتنز josva Ottens که حدودا ۶ سال پس از این کشیده شد و احتمالا نقشه دلیسله یکی از منابع مهم کار آن بود چون شباهت بسیار زیادی دارند)، برای آبهای جنوب ایران فقط نام #خلیج_فارس Golfe Persique را نوشته و شرق تنگه هرمز نامی ندارد که این به معنای تعمیم نام "پارس" برای دو سوی تنگه است، اگر چه استان #مکران مشخص است اما دریای جنوب به این نام نیست.
دقیقا روی نقشه در زیر #بحرین توضیح داده که این بخشی از خاک پرشیا است

■□ نگاره 4:
نام ایرانی و کهن دریای #کاسپین (نه خزر) Mare Caspiene
■ باختر دریاچه:
شمال رود ارس استان #شروان یا #شیروان Chirwan که امروز به نادرستی نام آذربایجان بر آن جعل‌ شده، کاملا مشخص است. وشهرهای:
#باکو bacou/ #آبشوران apcharon نامی پارسی از این منطقه #تات نشین است/
#شماخی chamaki/اریس Eris/ جزیره #چاچ chach؛ چاچ نام شهری است در #شاهنامه فردوسی با صنعت ساخت کمان‌های معروف؛ همان #تاشکند آسیای میانه امروز که از شکل "چاچ-کند" دگرگون شد/
رود #ارس دقیقا با نام ارسAras (نه "آراز" ادعایی جعل‌کنندگان پانترک)
کنار ارس؛ مغان Mogan
■ خاور دریاچه:
#گرگان Jorjan/ دهستان dehestan/ آستراباد astrabad/ خلیج آستراباد
در بخش #ترکمنستان امروزی هم نامهای ایرانی مشخص است و هنوز چیرگی ترکمن‌ها بر آن منطقه رخ نداده بود که نامها و آثار کهن ایران را تغییردهند!
■ جنوب دریاچه:
شهرهای مهم از #مازندران #تبرستان #گیلان که امروز همچنان بسیاری از این نامها پابرجا است
ازغرب به شرق:
خلیج گیلان golfe de Gilan/ آستارا astara/ رشت recht/ ماسوله masula/ لاهیجان Lahetzan/ آمل amol/منجیل manzil/ ساری sari/ تنکابن funkabun/ سمنانseminan/ دامغان damgan/
■ زیر خط قرمز مرز جنوب تبرستان:
#تهران با نام Tiheran (در نقشه‌های اروپایی پیش از دلیسله اثری از تهران نبود، بااینکه شهری بود با رونق بسیار درزمان صفوی؛ ملقب به #چنارستان_صفوی)
شرق تهران: #دماوند/demawend
جنوب تهران: #ری Rey
غرب تهران: #کسبین casbin که همان #قزوین و ریشه نام کاسپین است. قومی با نام کسبی در زمانی دور از قزوین امروز تا نزدیک دریاچه کاسپی گسترده بودند
جنوب تهران: شهر #قم/kome

■□ نگاره 5:
شمال رود ارس، #ارمنستان
#ایروان Erivan/دریاچه #سوان L. de Sevun/ #گنجه gandja/ #کاپان capan

■□ نگاره 6_7 _8:
مناطق و شهرهای #گرجستان Georgie
و کناره #دریای_سیاه

■□ نگاره 9:
باز هم کناره باختری کاسپین و استان شیروانChirwan که امروز ج.باکو است؛ نام مناطق ساحلی #دربند derbent/
چاچ و بسیاری نامهای دیگر غیرترکی، با ریشه فارسی

■□ نگاره 10:
بخشی از باختر ایران:
#اقلیم_کردنشین، شرق #عراق و #ترکیه امروزی قسمتی از شاهنشاهی پارسی صفوی بود؛
#کردستان Courdistan/ #دیاربکر diarbec/ دریاچه #وان Van/
ترکیه امروزی درنقشه بانام #آناتولی Anatolieاست، مرز شرقی‌اش کوچکتر از امروز بود و بخشی از ایران آن روز


📍 پی‌نوشت 1:
لازم است به سهم خود و همه ایرانیانی که از این نقشه‌ها بهره می‌برند؛ سپاسگزاری کنم از آن جغرافی‌دانان و نقشه‌کشان اروپایی که با چنان دقت، ریزبینی و ریزه‌کاری، جهان زیبای ۳_۴ سده (قرن) پیش #ایران_زمین را کشیدند و دستاوردی ارزشمند آفریدند که در بهترین موزه‌ها، کتابخانه‌های سلطنتی و دانشگاهی جهان نگهداری شد تا امروز در دسترس پژوهندگان باشد و با دانش و سند بتوان از داشته‌های #جهان_پارسی دفاع کرد


📍 پی‌نوشت 2:
این نقشه‌ها که از موثقترین و محکمترین اسناد جهان هستند و از سوی دولتها و مراکز رسمی اروپا نگهداری شدند، روشن می‌کند که در سرزمین اهورایی ما ایران با آگاهی و بینشی که شاهان به کمک مشاوران دانشمند، نخبه و جهان‌شناس ایرانی داشتند، خود را بدون‌‌شک در کنار #شاه_ایران بودن، #شاه_پارس هم می‌دانستند؛ از این‌رو در ارتباط با نمایندگان اروپا، آسیا، آفریقا، این قلمروی بزرگ را با نام پارس/فارس می‌شناختند و درک یکسانی از این دو مفهوم هویتی داشتند.
فارس/پارس نامی بود که شاهان ایرانی (جدای از زبان خانگی و محلی‌شان که میراث نواحی مختلف ایران بود) آن را در جایگاه اهرم و #نماد_تمدنی استفاده می‌کردند و نه یک نام کوچک و محدود قومی که امروز دشمنان ایران سعی در جا انداختن این معنی کوچک قومی، به جای آن مفهوم وسیع #تمدنی دارند.
این واقعیت تاریخی، لزوم پاسداری و دفاع شفاف و دقیق از نام #پارس و هویت #پارسی/ #فارسی را باید بیش از پیش روشن کند. پارس را نامی برای #همه_ملت از هر تیره و طایفه بدانیم که در ساختن این نماد بزرگ و پرافتخار تمدنی نقش داشته‌اند

یا حق ...


⛔️کمپین تحریم پانترکیسم
⛔️ @ban_Turkey