👈هِرات، سرزمین باستانی فارسی زبانان در خاور پهنکوه (فلات) ایران👉

#بخش_یک

@LoversofIRAN

✳️هِرات (به فارسی باستان: هَرَیْوه (Haraiva) که در گفتارهای ادبی و رسمی هِرات_باستان گویند. از کلان‌شهرهای افغانستان و مرکز ولایت/استان هِرات در غرب کشور که پس از #کابل، دومین شهر پرجمعیت #افغانستان، قطب صنعتی ومهمترین کانون فرهنگی_هنری افغانستان است.
رودخانه معروف #هریرود از کنار این شهر می‌گذرد. در ایران هِرات در گفتار عامیانه به اشتباه هَرات گفته می‌شود. هرات همراه با #کابل، #مزار_شریف و #قندهار چهار شهر بزرگ افغانستان اند.

باشندگان اصلی هرات به #زبان #فارسی با لهجه #هراتی سخن می‌گویند. از ۱۳۷۰هرات امن، پذیرای مهاجران از سراسر افغانستان بوده‌است که باعث شده بافت ساکنان اصلی این شهر که فارسی‌زبان بودند، هم‌اکنون از اقوام گوناگون #پشتون، #هزاره، #ترکمن و #عرب باشد اما همچنان زبان گفتاری شهر، فارسی لهجه هراتی است.

این شهر با #مناره‌_ها و معماری‌ باشکوهش شهرت دارد و از گذشته تا امروز، از مراکز بزرگ آموزشی بوده است. در سال ۲۰۰۹ پس از بررسی شهرهای مختلف جهان توسط سازمان #یونسکو شامل برنامه "هزار شهر و هزار زندگی" این سازمان گردید. نماد هرات، #قلعه_اختیار_الدین (اَرگ) است. #مسجد_جامع و #مناره‌های این شهر نیز نمادهای دیگر آن هستند. منارهای هرات یکی از بزرگ‌ترین آثار تاریخی افغانستان با ۹۳۰سال پیشینه تاریخی اند.

هرات با داشتن مرز مشترک با #ایران و #ترکمنستان، بزرگترین #شهرک_صنعتی و مرکز تجارتی آن کشور را دارد.
تاکنون سرشماری دقیقی در شهر هرات نشده‌است، اما اخیرا دولت اعلام کرده‌ که این شهر ظرفیت پذیرش جمعیت بیشتر را ندارد. هرات میزبان نزدیک به نیمی از فعالیت های صنعتی افغانستان است. کارخانه هایی تجهیزات موتورسیکلت، برق و الکترونیک، منسوجات، شکر، سمنت(سیمان) و انواع خوراکی در این شهر واقع شده‌اند، همچنین بازار بزرگ فروش خودروهای وارداتی در سراسر افغانستان است. در شمال حومهٔ هرات دولت در حال ساخت پالایشگاه #نفت است.

بیشتر تاریخ‌شناسان ریشهٔ نام سرزمین باستانی هِرات را از نام #ایرانی باستان «هَرَیو» که به معنی «پُرشتاب» است می‌دانند. نام سرزمین باستانی #هریوا /haraiva از نام رودخانه هریرود که در آن جاری است گرفته شده‌است. برگرفتن نام سرزمین‌ها و شهر اصلی آن‌ها از نام رودخانه در سرزمین‌های باستانی شرقی #فلات_ایران معمول بوده‌است. «هَرَیو-» را با «سَرَیو-» (Saráyuu) در زبان #هندی کهن #سانسکریت که نام رودخانه‌ای بوده‌است، همانند می‌دانند.

سَرایو- معادل سانسکریت ودایی آن در کتاب "ریگ‌ودا"، در فهرست رودهای ریگ‌ودا است که در کنار سه رود دیگر یاد شده: کوبها (همان رود #کابل)، رَسا (همان رَنهای اوستایی) و کُرومو (دره #کُرَم در مناطق قبیله‌ای فدرال #پاکستان).
نمونه دیگر نام اوستایی «باخذی-» (Bāxδī) و پارسی باستانی «باختریش-» (Bāxtriš) یا #بلخ امروزی که از نام رودخانهٔ #بلخاب (به یونانی: باکتروس) گرفته شده‌است و همچنین نام اوستایی «هَرخوَیتی-»، پارسی باستانی «هَرَهُوَتی-» و سانسکریت «سَرَسوَتی-» (Sárasvatī) که از نام رودخانهٔ #ارغنداب گرفته شده‌است.

امروزه هرات به نام‌های دیگری هم شهرت دارد. #هریوا، هِرَی یا هَرِی، دیگر نام‌های این شهر است. باشندگان(ساکنان) آن را "هِرَوی"نیز ‌گویند.
هرات پیش از کشف اقیانوس #هند در گذرگاه #جاده_ابریشم قرار داشت و نقش بزرگ بازرگانی میان شبه قاره هند، شرق میانه، آسیای مرکزی و اروپا داشت. هرات از دید جغرافیایی بستر مناسب برخورد تمدن‌های شرق و غرب بوده است و از گهواره‌های تمدنی تاریخ پربار #خراسان.

بسیاری از نامداران #فارسی_زبان در این شهر بوده اند:
#خواجه_عبدالله_انصاری مشهور به #پیر_هرات، عارف و شاعر سدهٔ ۵
#کمال_‌الدین_بهزاد، نقاش مینیاتوریست عصر تیموریان
#غیاث_‌الدین_نقاش، نقاش مینیاتوریست عصر تیموریان
#امیرعلی_شیرنوایی، دانشمند وشاعر عصر تیموریان
#میرعلی_هروی، خوشنویس عصر تیموریان
#میر_خواند، مورخ عصر تیموریان
#شاه_عباس_یکم، نامدارترین شهریار #صفوی
#ساتی_‌برزن، والی هریوا در عصر #داریوش_سوم آخرین شاه #هخامنشی
#خواجه_علی_موفق_بغدادی، شاعر سدهٔ ۳
#فوشنجی_هروی، عارف سدهٔ ۴
#میرعبدالواحد معروف به #سلطان_آغا
#خواجه_غلطان_ولی، استاد خواجه عبدالله انصاری
#سیدعبدالله_مختار
#ابوعبدالله_هروی، از مشایخ #تصوف
#سیفی_هروی، مورخ تاریخ‌نامه هرات قرن۸
#سعادت_ملوک_تابش، عارف شاعر نویسنده

■بنکده ها/منابع:
●دانشگاه فرانکفورت آلمان. “Old Persian Corpus, Part No. 8, Text: DB1.
http://titus.uni-frankfurt.de
 ●هِرات قطب صنعتی افغانستان
●پایتخت تمدن اسلام در آسیا
●هِرات در ردیف هزار شهر برتر دنیا
د●«ARYANS‎(انگلیسی)‎
●دانشنامه ایرانیکا، سرواژه هرات
●جاده ابریشم گردشی آرام در امتداد بیابان

ترانه هراتی👇
https://t.me/LoversofIRAN/5532

✍دیوان پارسی شاهزاده بایزید، شاهزاده عثمانی ( #ترکیه)

🔸روند آموزش، فراگیری و کاربرد زبان و ادبیات #پارسی در دربار #عثمانی در عالی‌ترین سطح ممکن بود، به گونه‌ای که سلاطین و شاهزاده‌های عثمانی علاوه بر توانایی گفتگوی روزانه به زبان پارسی، قادر به سرایش شعر به زبان پارسی نیز بودند.

بجز شاهزاده بایزید، پدرش #سلطان_سلیمان و نیز تعداد دیگری از سلاطین عثمانی مانند
#جم_سلطان،
#سلطان_محمد_دوم، #سلطان_بایزید_دوم، #سلطان_سلیم_اول و #سلطان_مراد_سوم نیز اشعار و دیوان شعر #فارسی داشتند.

#شاهزاده_بایزید در ابتدای دیوانش ضمن حمله و توهین به #شیعیان، آرزو می‌کند که روزی سر #شاه_طهماسب #صفوی را از تنش جدا کند، اما چرخ گردون تلخ‌ترین سرنوشت را برای وی رقم می‌زند. به دنبال اختلاف با پدرش سلطان سلیمان به ایران و دربار شاه طهماسب پناهنده می‌شود. تمام تلاش‌های دولت ایران برای برقراری آشتی میان وی و پدرش سلطان سلیمان بی‌‌نتیجه می‌ماند و سرانجام به فرمان سلطان سلیمان، وی به همراه چهار فرزند خردسال و نوجوانش اعدام می‌گردد.

#زبان_فارسی از زمان تاسیس تا سالیان متمادی، زبان رسمی و دیوانی دولت عثمانی بود
از @Ir_Bahman

@LoversofIRAN

#عباس_جوادی، تاریخ نویس، می گوید:
تا همین 400-350 سال پیش، بیشتر مردم #تبریز و #اردبیل به زبانهایی همانند زبان #تالشی، #تاتی یا #گیلکی سخن می گفتند.

زبان #ترکی با لهجه #آذربایجانی که امروز در شمالغرب ایران کاربرد دارد، در روندی چند صد ساله و با تاثیر از حکومت بیگانه عثمانی و نیز حکومت توانمند ایرانی #صفوی در این بخش از کشور، فراگیرشد و جایگزین زبان و گویش پیشین #آذری ها شد. البته در زمان حمله عثمانی ها به ایزان، گاه با زور سرنیزه و کشتار، زبان آذری به عقب رانده شد و زبان جدید جایگزین شد اما در زمان صفویه این روند شکل داخلی به خود گرفت. نباید فراموش کرد که حکومت صفویه کاملا با عثمانی ستیز داشت چنانکه از نظر ایدئولوژی بسیار فاصله داشتند و رقابت تمدنی بزرگی بین صفویان ایرانی با عثمانی درجریان بود

امروز هم حتا(حتی)همین زبان #ترکی_اذربایجانی ایران مورد هجوم فرهنگی زبان #ترکی_استانبولی است که باید ایراندوستان و میهنپرستان آذربایجان در برابر خطر استحاله فرهنگی جوانان #آذری (#آذربایجانی) با فیلم و موسیقی و محصولات فرهنگی #استانبولی بسیار هوشیار و بیدار و کنشگر باشند

#آذربایجان، سر و چشم #ایران_زمین

@LoversofIRAN

👈همزیستی آذری ها و ارمنی های ایران در گذر تاریخ

#مازیار_حسینی

شاید اغراق نباشد که بگوییم #ارامنه نزدیک ترین مردمان به #ایرانیان هستند.
سرزمین #ارمنستان تاریخی که در صدساله اخیر دچار تغییر شده است، در شمال غربی ایران و هم مرز با ایالت شمالی ایران، #آذربایجان قرار داشته.

در طول هزاران سال مردم آذربایجان و ارمنستان به‌عنوان همسایه و بعضا هم میهن در کنار یکدیگر زیسته اند و تاثیرات زیادی بر هم گذاشته اند، آنان قحطی‌ها، جنگ‌ها و بیماری‌های زیادی را در کنار هم تحمل کرده و چشیده اند و در جنگ ها به یاری یکدیگر شتافته اند.

هنگامی که مارکوس آنتونیوس سردار #رومی، آرتاوازد دوم شاه ارمنستان را به جرم همکاری با ایرانیان به قتل رساند و پسر خود اسکندر را به شاهی ارمنستان نشاند، آریوبرزن، حاکم آتروپاتن (آذربایجان) به یاری ناخارارهای (اشراف) ارمنی شتافت و رومی ها را اخراج کرد. تا پیش از آنکه تیرداد اشکانی بر تخت شاهی ارمنستان بنشیند، در طی جنگ داخلی، حاکمان آتروپاتن از طرف #اشکانیان در کنار ارمنی ها علیه رومی ها و متحدان #گرجی ایشان می‌جنگیدند.

این اتحاد و همدلی که در طی جنگ های مذهبی #ساسانیان و #ارمنیان تضعیف شده بود با پدیدار شدن هون ها و #ترک ها در آن سوی کوه های #قفقاز دو چندان تقویت شد

در این زمان ساسانیان، بازماندگان اشکانیان را از ارمنستان بیرون کرده بودند و ارمنستان و آذربایجان به‌عنوان دو پایگاه ساسانیان در پس ایالت های ایبریا ( #گرجستان شرقی) و #آلبانیا ( #اران) در مرز شمالی عمل می کردند

سربازان #ارمنی و #آذری به‌عنوان پشتیبان #گرجی ها و #ارانی ها و نیروی پادگان دژها و استحکامات مرزی ساسانیان در قفقاز عمل می‌کردند تا از سرزمین های شمال غربی ایران #ساسانی در برابر تهاجم اقوام کوچرو که به قصد کشتار و غارت به این سوی قفقاز می آمدند، دفاع می کردند

در زمان حمله ترک های #خزر در اواخر دوره ساسانی، که ایران درگیر جنگ داخلی بود از پایتخت فقط یک سپاه ۷ هزار نفری راهی قفقاز شد تا جلوی آن ها را بگیرد و شکست خورد و در این زمان هم ارمنی ها و آذری ها بفرماندهی تئودوروس رشتونی و اسپندیاد فرخ هرمزد در برابر خزرها ایستادگی کردند و تلفات سنگینی هم دادند

در هنگام حمله #اعراب نیز ورازتیروس باگراتونی با سه هزار سوار ارمنی در جنگ #قادسیه شرکت کرد و پس از شکست ایرانیان، ورازتیروس باگراتونی با نیروهای جدید ارمنی در واجرود مستقر شد و سپاه #دیلم به فرماندهی موتا و سپاه آذربایجان به فرماندهی اسپندیاد فرخزاد به یاری ورازتیروس شتافتند و سربازان آذری و ارمنی و #دیلمی دوشادوش هم با متجاوزین جنگیدند

در دوران خلافت #اموی نیز مردمان آذربایجان و ارمنستان تحت ستم قرار داشتند و کشتار و غارت می‌شدند و هنگامی که در دوران #عباسی فضا بازتر شد، جنبش های اجتماعی هماهنگی به راه انداختند. جنبش #خرم_دینان که در آذربایجان شکل گرفت مورد حمایت ارمنی های منطقه سیونیک(جنوب دریاچه سوان) و واسپورگان قرار
گرفت

پس از شکست جنبش خرم دینان در آذربایجان دو جنبش پاولیکیان و تندراکیان به پیروی از خرم‌دینان آذربایجان شکل گرفتند و مورد حمایت خرم‌دینان آذربایجان قرار گرفتند و به جنگ با خلفای عباسی و امپراتوران بیزانس پرداختند

در دوران #صفوی نیز #شاه_عباس بخشی از ارمنی هایی که به ایران آورده بود را در آذربایجان اسکان داد و ایشان در کنار مردم آذربایجان ساکن شده و به پیشرفت اقتصادی آذربایجان کمک شایانی کردند و نقش مهمی در تجارت ایران بازی می کردند

در اواخر دوران #قاجار هنگامی که #ستارخان در آذربایجان به پا خواست تا با استبداد #قاجاری مبارزه کند و به مشروطه خواهان پیوست بسیاری از ارمنی های ساکن آذربایجان به او پیوستند و با دعوت از انقلابیون ارمنی شمال #ارس، آنان را به تسلیحاتشان به خدمت #سردار_ملی در آوردند و پس از شکست عین الدوله، به #مشروطه خواهان #گیلان پیوستند تا #تهران را تسخیرکنند

ارمنی ها در آذربایجان در مناطق #تبریز و #ارومیه و #اهر و #هریس و... زندگی می‌کردند و در غم و شادی هم میهمان و همشهری های آذری خود شریک بودند

هنگامی که جیلوهای #آشوری به ارومیه حمله کردند، پس از قتل مارشیمون توسط سمیتقو، آنان انتقام خود را از مردم مسلمان ارومیه گرفتند

ارمنی ها و آشوری های بومی ارومیه از هیچ کمکی به همشهری های #مسلمان خود دریغ نکردند و بسیاری از ایشان را در خانه خود و در کلیساها به ایشان پناه دادند تا مبادا توسط مردان اقاپترس کشته شوند

هنگامی که #عثمانی ها با پیشاهنگی #کرد های سمیتقو ارومیه را تسخیر کردند و قصد کشتار آشوری و ارمنی را داشتند (این زمان جیلوها گریخته بودند) آذری های مسلمان ارومیه، هم میهمان و همشهریان #مسیحی خود را در خانه های خود پناه دادند که سپاه عثمانی پس از غارت ارومیه، ایرانیانی که به هم میهنان مسیحی خود پناه داده بودند را نیز اعدام کردند

@LoversofIRAN

👈چرا ۱۰ اردیبهشت، روز ملی خلیج فارس شد؟

یادمان فتح هرمز و بیرون راندن پرتغالی ها از کرانه های خلیج فارس خجسته باد!


✍ دکتر #افشین_جعفرزاده

⬅️ کمتر پهنه جغرافیایی در گیتی یافت میشود که همچون #خلیج_فارس دارای پشتوانه هایی قوی و بسیار در بیان نام باشد و یکی از ارزشمند ترین آنها، نوشتار و نقشه بازمانده از هزار سال پیش در کتاب "المسالک و الممالک" جغرافی دان و جهانگرد نام آوازه ایرانی، ابراهیم #استخری فارسی است که در سده چهارم هجری و دهم میلادی نوشته شده است. #صفوی #صفویه #صفویان

به روزگار شاهنشاهی #شاه_عباس بزرگ، ایران که بر دشمنان باختری و خاوری، #عثمانی و #ازبکان چیره شده بود، بر آن شد تا به سیطره #اروپایی ها و #پرتغالیها در جنوب که بیش از یک سده ادامه داشت پایان دهد. پس از فتح کلیه شهرهای جنوبی و بندر #جرون،
در چنین روزی در سال ۱۶۲۲ میلادی، سپاه ایران به فرماندهی فرمانده کل جنوب و #فارس، امام قلی خان، #پرتغالی ها را شکست داد و با فتح #هرمز ، هیمنه این ابرقدرت آن روزگاران در هم شکست و ایران توانست راهی جایگزین برای صدور کالاهای راهبردی بویژه ابریشم، خارج از خاک عثمانی برای خود داشته باشد.
پس از فتح هرمز ایران تا دو سده بعد توانمند ترین قدرت خلیج فارس شد و این پهنه آبی (دوباره مانند گذشته) به عنوان یک دریای درون مرز در خاک ایران جای داشت.

وصف تصرف هرمز از کتاب "تاریخ عالم آرای عباسی" خواندنیست:
ز فتوحات که درین سنه مبارکه مطابق احدی و ثلثین و الف(۱۰۳۱ قمری) به نیروی اقبال قرین حال اولیاء دولت بیزوال گردید، فتح و تسخیر بلده هرمز است که بسعی امامقلیخان امیر الامرا فارس بوقوع پیوست و در سال گذشته اشعاری شد. که بنابر ظهور بی‌ادبی‌های فرنگیه پرتکالیه(پرتغالی ها) مقیم آنجا… امیر الامرا مذکور لشکر بتادیب ایشان فرستاده خود نیز متعاقب رفت… در این وقت که فرنگیه پای از دایره ادب بیرون نهاده به اموری که بتحریر پیوست اقدام نمودند…القصه‌امام قلی خان شجاعت شعار با جنود قاهره فارس متوجه آن صوب گشته خود در بندر گمبرو که الیوم به بندر عباسی موسوم است اقامت کردند و افواج قاهره از دریا با کشتی‌ها و سفاین عبور نموده داخل جزیره هرمز شدند… القصه بعد از دو ماه و چند روز امتداد ایام محاصره و جنگ و جدال به نیروی دولت و اقبال که همواره قرین حال این دودمان والاست، قلعه رفیع بنیان هرمز که در متانت و حصانت شهره جهان و از کارنامه‌های نادره فرنگیان است، مسخر اولیای دولت ابد پیوند گردید… چون خبر فتح هرمز رسید، جناب خانی (امام قلی خان) مورد تحسین و آفرین شاه (عباس) و سپاه گردید و آن خبر بهجت اثر بر مبارزان قلعه گشای رکاب همایون مبارک و میمون آمده در همان روز قلعه قندهار نیز بتوفیق کردگار مفتوح گشت.. از هر طرف که چشم گشایی نشان فتح… وز هر طرف که گوش نهی مژده ظفر.
/از @Ir_Azariha/


@LoversofIRAN

👈چرا باید نیروهای دولتی ایرانی، فراتر از مرزهای باختری خود، در خاورمیانه باشند؟


#تاریخ_معاصر_ایران_بدون_پیشداوری_و_تعصب

🔹مقاله ای بسیار ارزنده و علمی با زبانی ساده، که تاریخ کهن و معاصر ایران را بدون پیشداوری های متعصبانه از دیدگاه یک "کل پیوسته" بررسی میکند و از همین منظر، همسانی و مشابهت سیاست خارجی دو حکومت ایرانی معاصر ( #پهلوی_دوم و #جمهوری_اسلامی) که بسیار با هم در تضاد هستند نشان می دهد زیرا هر دوی این حکومت ها بر سر گسترش منافع سرزمینی کشور ایران، به یک جمع بندی رسیده بودند.

@LoversofIRAN

✍ آرش رییسی‌نژاد.
دکترای سیاست و روابط بین الملل- دانشگاه فلوریدا

🔹کلیدواژه های این نوشته:
#سوریه #عراق #لبنان #فلسطین #اسراییل #اعراب #آمریکا #اروپا #هند #چین #روسیه #شوروی #کمونیست #مارکسیست #حزب_بعث #بعث #بعثی #بغداد #انقلاب #صدام #خاورمیانه #نفت #صفویه #صفوی #عثمانی #شیعه #سنی #هلال_شیعی #نوروز #ایرانشهر #ایران_زمین #افغانستان #پاکستان #تاجیکستان #ازبکستان #ترکمنستان #باکو #ترکیه #بحرین #چالدران #خرمشهر #جبر_جغرافیا #استراتژیک #ژئوپلتیک #ژئو_استراتژیک #هویت_ملی #فرهنگ_ایرانی #امنیت_ملی #منافع_ملی #اقتصادی #فرهنگی #نظامی #دفاعی #سیاسی #حماس #نهضت_اسلامی_تاجیک #مجاهدین_افغان #افغان #تاجیک #تاجیکان #فارسی #پارسی #زبان #دره_فرغانه #فرغانه #فرارود #فرارودان #آسیای_میانه #کرانه_مدیترانه #روم #مدیترانه #دریای_روم #دریای_مدیترانه #کرد #کردها #بارزانی #شیعیان #شیعی #امام_موسی_صدر #صدر #عاشورا #کربلا #پانعرب #پان_عرب #پانعربیسم #پان_عربیسم #عرب #اعراب #عربی #ایرانی #هخامنشی #هخامنشیان #دولت_ملت #ملت #دولت #دولت_ایرانی #ملا_مصطفی_بارزانی #شاه


⬅️"برای جلوگیری از خون دادن در مرزهای غربی #ایران، ما می باید در کرانه شرقی دریای #مدیترانه، در #لبنان، دفاع کنیم." گوینده این سخن برخلاف تصوراتی که ممکن است متبادر شود، از مقامات نظام جمهوری اسلامی نیست. بلکه گوینده این گزاره، کسی نیست جز #سرهنگ_پاشایی رییس اداره خاورمیانه #ساواک دوره #پهلوی دوم.

پس جای شگفتی نیست که سردار #شمخانی می گوید پیش ازآن که در #تهران خون دهیم باید در #سامرا خون داد؛ این سخن یادآور گفته سرهنگ پاشایی در بیش از نیم قرن پیش است. در اینجا این پرسش متبادر می شود که آن عاملی اصلی که سبب نهایی تداوم سیاست مورد اشاره در ایران پیش و پسا انقلابی شده چه بوده است؟

چگونه است که این سیاست همسان هم در استراتژی #موازنه_مثبت دوران #پهلوی و هم در استراتژی #صدور_انقلاب #جمهوری_اسلامی است؟ در زمان پهلوی دوم، یاور اصلی ایران در تضعیف رژیم های #چپ گرا و ناسیونالیست عربی، کردهای عراقی و رهبر آنها ملا مصطفی بارزانی بود. اتحاد ایران با کردهای عراق که به شدت توسط سازمان #موساد اسراییل حمایت می شد، عامل نهایی ناتوانی دولت عراق در سرکوب کردها و به دنبال آن هم مسبب اصلی کودتاها و تغییر پی در پی رهبران بغداد بود. در آن زمان اتحاد #تهران_تل_آویو؛ برخلاف خواست آمریکا کردها را حمایت می کرد. 

#جغرافیا استدلال نمی کند، بلکه خیلی ساده وجود دارد و وجود خود را در شکل دهی به سیاست خارجی و امنیت #ملی کشورها نشان می دهد. همان گونه که فرید زکریا زمانی اشاره کرد، آن هنگام که #نیکسون و #کیسینجر ایران را به متحد منطقه ای ویژه آمریکا تبدیل کردند، به جغرافیا و منطقه ژئواستراتژیک ایران نگاه کردند، نه به صرف غربگرا بودن #محمدرضا_شاه


🔹​​از سری یادداشت‌های آگاهی از ایران و ضرورت دفاع از «ایراندوستی مسولانه و مدنی»(شماره ۸۷)/@hamidrezajalaeipour


این مقاله ارزنده و راهگشا را از اینجا بخوانید👇
https://telegra.ph/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7-%D9%88-%D8%AA%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DA%98%DB%8C%DA%A9-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86-05-03

👈استاد #احسان_اشراقی، شیخ المورخین و ایرانشناس برجسته درگذشت. روانش شاد باد


/ایرنا/
■ شیخ‌المورخین، حافظ فرهنگ ایران، ستاره درخشان مطالعات ایران و مدافع حریم تاریخ نگاری ایران القابی است که این روزها در وصف هشت دهه تلاش‌ زنده یاد دکتر احسان اشراقی، تاریخ نگار این سرزمین شنیده می‌شود.
مرحوم اشراقی در زمان حیات یکی از نخبگانی بود که تا دریافت مدرک دکتری خود در رشته تاریخ #دانشگاه_تهران، آرام ننشست. او مدتی در #فرانسه اقامت کرد و با تقویت تسلط خود بر زبان فرانسوی، کار مطالعات تاریخی و جغرافیایی خود را تسهیل کرد.

این عضو پیوسته #فرهنگستان_علوم_ایران در طول سال های زندگی اش، به طور خاص بیشتر در باب #صفویه و #قزوین تحقیق و پژوهش کرد. شیخ المورخین قزوینی در حضور بزرگان زیادی همچون #مرحوم_اقبال، درس آموخته و یک قزوین شناس برجسته در ایران بود.
صفحات تاریخ قزوین شاهد مشاهیر یگانه ای همچون شیخ المورخین استاد احسان اشراقی است.

ضایعه درگذشت این نویسنده چیره دست اگرچه تاثر برانگیز است اما برگی از صفحات تاریخ این خطه را به نیکویی رقم زد و بر نام نام آوران گذشته، نام اشراقین را افزود. اهمیت استاد احسان اشراقی تنها به مطالعاتش درباره قزوین و حکومت #صفوی محدود نیست و در #تاریخ_ملی و گسترش تاریخ نگاری جدید نیز سهم بزرگی ایفا کرد.
زنده یاد اشراقی در عرصه بین المللی مرجع و ستاره درخشان مطالعات #ایرانشناسی در سطح جهان بود.


■ امین اشراقی: پدرم به #صفویه تعلق خاطر داشت
امین اشراقی، تک فرزند مرحوم احسان اشراقی در مورد پدرش نوشت: استاد اشراقی #ایران_شناس و پژوهشگری بود که #ایران_فرهنگی ( #ایران_زمین #ایرانشهر #ایران_بزرگ_فرهنگی) را در نظر داشت و در معرفی میراث مکتوب تاریخ و فرهنگ ایران از هیچ تلاشی مضایقه نکرد.

به گفته فرزند مرحوم اشراقی، تعلق خاطر او به صفویه ریشه بینشی دارد چون نیک می داند شکوفایی صفویه از قزوین بود و بستر فرهنگی و اجتماعی قزوین نقش مهمی در پیشرفت این حکومت داشت.

فرزند استاد اشراقی ادامه داد: پدرم علاوه بر تسلط کم نظیر به تاریخ صفویه از اشراف شگرفی به همه ادوار تاریخی برخوردار بود و نه تنها به تاریخ آگاهی داشت بلکه توجه و مطالعات او در سایر رشته ها مانند #ادبیات، #فلسفه و #عرفان، #جغرافیا، #تعلیم_تربیت و #اخلاق ستودنی بود.

■ به گزارش ایرنا،‌ احسان اشراقی، تاریخ نگار ایرانی و عضو پیوسته فرهنگستان علوم، روز گذشته در بیمارستان مسیح دانشوری و در سن ۹۱ سالگی چهره در نقاب خاک کشید.

این استاد برجسته در سال ۱۳۲۸ مدرک کارشناسی خود را در رشته تاریخ و جغرافیا و چهار سال بعد مدرک کارشناسی ارشد را در رشته تاریخ و علوم اجتماعی از دانشگاه تهران دریافت کرد. مرحوم اشراقی موفق به دریافت مدرک دکتری تاریخ در سال ۱۳۴۸ شد.

این تاریخ شناس برجسته ایرانی، به مدت ۲۰ سال مدیر گروه تاریخ و ۲ سال معاونت آموزشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران را در کارنامه شغلی خود داشت.
ارائه بیش از ۵۰ مقاله در زمینه تاریخی، تالیف ۶ کتاب تاریخی و سه ترجمه از جمله آثار این استاد برجسته قزوینی به شمار می رود.
عنوان #استاد_ممتاز #دانشکده_ادبیات دانشگاه تهران در سال ۱۳۸۰ به علت پژوهش‌های علمی و فرهنگی درباره شهر قزوین، از آن مرحوم اشراقی است.



@LoversofIRAN

👈هِرات، سرزمین باستانی فارسی زبانان در خاور پهنکوه (فلات) ایران👉

#بخش_یک

@LoversofIRAN

✳️هِرات (به فارسی باستان: هَرَیْوه (Haraiva) که در گفتارهای ادبی و رسمی هِرات_باستان گویند. از کلان‌شهرهای افغانستان و مرکز ولایت/استان هِرات در غرب کشور که پس از #کابل، دومین شهر پرجمعیت #افغانستان، قطب صنعتی ومهمترین کانون فرهنگی_هنری افغانستان است.
رودخانه معروف #هریرود از کنار این شهر می‌گذرد. در ایران هِرات در گفتار عامیانه به اشتباه هَرات گفته می‌شود. هرات همراه با #کابل، #مزار_شریف و #قندهار چهار شهر بزرگ افغانستان اند.

باشندگان اصلی هرات به #زبان #فارسی با لهجه #هراتی سخن می‌گویند. از ۱۳۷۰هرات امن، پذیرای مهاجران از سراسر افغانستان بوده‌است که باعث شده بافت ساکنان اصلی این شهر که فارسی‌زبان بودند، هم‌اکنون از اقوام گوناگون #پشتون، #هزاره، #ترکمن و #عرب باشد اما همچنان زبان گفتاری شهر، فارسی لهجه هراتی است.

این شهر با #مناره‌_ها و معماری‌ باشکوهش شهرت دارد و از گذشته تا امروز، از مراکز بزرگ آموزشی بوده است. در سال ۲۰۰۹ پس از بررسی شهرهای مختلف جهان توسط سازمان #یونسکو شامل برنامه "هزار شهر و هزار زندگی" این سازمان گردید. نماد هرات، #قلعه_اختیار_الدین (اَرگ) است. #مسجد_جامع و #مناره‌های این شهر نیز نمادهای دیگر آن هستند. منارهای هرات یکی از بزرگ‌ترین آثار تاریخی افغانستان با ۹۳۰سال پیشینه تاریخی اند.

هرات با داشتن مرز مشترک با #ایران و #ترکمنستان، بزرگترین #شهرک_صنعتی و مرکز تجارتی آن کشور را دارد.
تاکنون سرشماری دقیقی در شهر هرات نشده‌است، اما اخیرا دولت اعلام کرده‌ که این شهر ظرفیت پذیرش جمعیت بیشتر را ندارد. هرات میزبان نزدیک به نیمی از فعالیت های صنعتی افغانستان است. کارخانه هایی تجهیزات موتورسیکلت، برق و الکترونیک، منسوجات، شکر، سمنت(سیمان) و انواع خوراکی در این شهر واقع شده‌اند، همچنین بازار بزرگ فروش خودروهای وارداتی در سراسر افغانستان است. در شمال حومهٔ هرات دولت در حال ساخت پالایشگاه #نفت است.

بیشتر تاریخ‌شناسان ریشهٔ نام سرزمین باستانی هِرات را از نام #ایرانی باستان «هَرَیو» که به معنی «پُرشتاب» است می‌دانند. نام سرزمین باستانی #هریوا /haraiva از نام رودخانه هریرود که در آن جاری است گرفته شده‌است. برگرفتن نام سرزمین‌ها و شهر اصلی آن‌ها از نام رودخانه در سرزمین‌های باستانی شرقی #فلات_ایران معمول بوده‌است. «هَرَیو-» را با «سَرَیو-» (Saráyuu) در زبان #هندی کهن #سانسکریت که نام رودخانه‌ای بوده‌است، همانند می‌دانند.

سَرایو- معادل سانسکریت ودایی آن در کتاب "ریگ‌ودا"، در فهرست رودهای ریگ‌ودا است که در کنار سه رود دیگر یاد شده: کوبها (همان رود #کابل)، رَسا (همان رَنهای اوستایی) و کُرومو (دره #کُرَم در مناطق قبیله‌ای فدرال #پاکستان).
نمونه دیگر نام اوستایی «باخذی-» (Bāxδī) و پارسی باستانی «باختریش-» (Bāxtriš) یا #بلخ امروزی که از نام رودخانهٔ #بلخاب (به یونانی: باکتروس) گرفته شده‌است و همچنین نام اوستایی «هَرخوَیتی-»، پارسی باستانی «هَرَهُوَتی-» و سانسکریت «سَرَسوَتی-» (Sárasvatī) که از نام رودخانهٔ #ارغنداب گرفته شده‌است.

امروزه هرات به نام‌های دیگری هم شهرت دارد. #هریوا، هِرَی یا هَرِی، دیگر نام‌های این شهر است. باشندگان(ساکنان) آن را "هِرَوی"نیز ‌گویند.
هرات پیش از کشف اقیانوس #هند در گذرگاه #جاده_ابریشم قرار داشت و نقش بزرگ بازرگانی میان شبه قاره هند، شرق میانه، آسیای مرکزی و اروپا داشت. هرات از دید جغرافیایی بستر مناسب برخورد تمدن‌های شرق و غرب بوده است و از گهواره‌های تمدنی تاریخ پربار #خراسان.

بسیاری از نامداران #فارسی_زبان در این شهر بوده اند:
#خواجه_عبدالله_انصاری مشهور به #پیر_هرات، عارف و شاعر سدهٔ ۵
#کمال_‌الدین_بهزاد، نقاش مینیاتوریست عصر تیموریان
#غیاث_‌الدین_نقاش، نقاش مینیاتوریست عصر تیموریان
#امیرعلی_شیرنوایی، دانشمند وشاعر عصر تیموریان
#میرعلی_هروی، خوشنویس عصر تیموریان
#میر_خواند، مورخ عصر تیموریان
#شاه_عباس_یکم، نامدارترین شهریار #صفوی
#ساتی_‌برزن، والی هریوا در عصر #داریوش_سوم آخرین شاه #هخامنشی
#خواجه_علی_موفق_بغدادی، شاعر سدهٔ ۳
#فوشنجی_هروی، عارف سدهٔ ۴
#میرعبدالواحد معروف به #سلطان_آغا
#خواجه_غلطان_ولی، استاد خواجه عبدالله انصاری
#سیدعبدالله_مختار
#ابوعبدالله_هروی، از مشایخ #تصوف
#سیفی_هروی، مورخ تاریخ‌نامه هرات قرن۸
#سعادت_ملوک_تابش، عارف شاعر نویسنده

■بنکده ها/منابع:
●دانشگاه فرانکفورت آلمان. “Old Persian Corpus, Part No. 8, Text: DB1.
http://titus.uni-frankfurt.de
 ●هِرات قطب صنعتی افغانستان
●پایتخت تمدن اسلام در آسیا
●هِرات در ردیف هزار شهر برتر دنیا
د●«ARYANS‎(انگلیسی)‎
●دانشنامه ایرانیکا، سرواژه هرات
●جاده ابریشم گردشی آرام در امتداد بیابان

ترانه هراتی👇
https://t.me/LoversofIRAN/5532

👈چرا ۱۰ اردیبهشت، روز ملی خلیج فارس شد؟

یادمان فتح هرمز و بیرون راندن پرتغالی ها از کرانه های خلیج فارس خجسته باد!


✍ دکتر #افشین_جعفرزاده

⬅️ کمتر پهنه جغرافیایی در گیتی یافت میشود که همچون #خلیج_فارس دارای پشتوانه هایی قوی و بسیار در بیان نام باشد و یکی از ارزشمند ترین آنها، نوشتار و نقشه بازمانده از هزار سال پیش در کتاب "المسالک و الممالک" جغرافی دان و جهانگرد نام آوازه ایرانی، ابراهیم #استخری فارسی است که در سده چهارم هجری و دهم میلادی نوشته شده است. #صفوی #صفویه #صفویان

به روزگار شاهنشاهی #شاه_عباس بزرگ، ایران که بر دشمنان باختری و خاوری، #عثمانی و #ازبکان چیره شده بود، بر آن شد تا به سیطره #اروپایی ها و #پرتغالیها در جنوب که بیش از یک سده ادامه داشت پایان دهد. پس از فتح کلیه شهرهای جنوبی و بندر #جرون،
در چنین روزی در سال ۱۶۲۲ میلادی، سپاه ایران به فرماندهی فرمانده کل جنوب و #فارس، امام قلی خان، #پرتغالی ها را شکست داد و با فتح #هرمز ، هیمنه این ابرقدرت آن روزگاران در هم شکست و ایران توانست راهی جایگزین برای صدور کالاهای راهبردی بویژه ابریشم، خارج از خاک عثمانی برای خود داشته باشد.
پس از فتح هرمز ایران تا دو سده بعد توانمند ترین قدرت خلیج فارس شد و این پهنه آبی (دوباره مانند گذشته) به عنوان یک دریای درون مرز در خاک ایران جای داشت.

وصف تصرف هرمز از کتاب "تاریخ عالم آرای عباسی" خواندنیست:
ز فتوحات که درین سنه مبارکه مطابق احدی و ثلثین و الف(۱۰۳۱ قمری) به نیروی اقبال قرین حال اولیاء دولت بیزوال گردید، فتح و تسخیر بلده هرمز است که بسعی امامقلیخان امیر الامرا فارس بوقوع پیوست و در سال گذشته اشعاری شد. که بنابر ظهور بی‌ادبی‌های فرنگیه پرتکالیه(پرتغالی ها) مقیم آنجا… امیر الامرا مذکور لشکر بتادیب ایشان فرستاده خود نیز متعاقب رفت… در این وقت که فرنگیه پای از دایره ادب بیرون نهاده به اموری که بتحریر پیوست اقدام نمودند…القصه‌امام قلی خان شجاعت شعار با جنود قاهره فارس متوجه آن صوب گشته خود در بندر گمبرو که الیوم به بندر عباسی موسوم است اقامت کردند و افواج قاهره از دریا با کشتی‌ها و سفاین عبور نموده داخل جزیره هرمز شدند… القصه بعد از دو ماه و چند روز امتداد ایام محاصره و جنگ و جدال به نیروی دولت و اقبال که همواره قرین حال این دودمان والاست، قلعه رفیع بنیان هرمز که در متانت و حصانت شهره جهان و از کارنامه‌های نادره فرنگیان است، مسخر اولیای دولت ابد پیوند گردید… چون خبر فتح هرمز رسید، جناب خانی (امام قلی خان) مورد تحسین و آفرین شاه (عباس) و سپاه گردید و آن خبر بهجت اثر بر مبارزان قلعه گشای رکاب همایون مبارک و میمون آمده در همان روز قلعه قندهار نیز بتوفیق کردگار مفتوح گشت.. از هر طرف که چشم گشایی نشان فتح… وز هر طرف که گوش نهی مژده ظفر.
/از @Ir_Azariha/


@LoversofIRAN

👈 زبان فارسی در عراق، از صفویه تا صدام


⬅️بخش یک

حمدی ملک: من در #بغداد به دنیا آمدم. در خانواده‌ای که متهم به داشتن اصولی #ایرانی می‌شد و در دوره‌ای که دلارهای نفتی #عراق به کمک جنون قدرتِ #صدام حسین آمده بود تا او را دچار توهم کند.

صدام همچون دیگر دیکتاتورهای جهان به این باور رسیده بود که می‌تواند به وسیله زر و زور روابط بین انسان‌ها و ملت‌های مختلف را بر اساس ذائقه خود تنظیم کند.

حضور پررنگ زبان و فرهنگ #فارسی در عراق، صدام را تا حد جنون خشمگین می‌کرد. از این جهت به صرافت کاری افتاد تا به زعم خودش یک بار برای همیشه خاک عراق را از حضور هر گونه ایرانیِ مجوس یا آتش‌پرست – آنگونه که می‌نامیدشان – پاک کند.

صد‌ها هزار انسان بی‌گناه پس از مصادره اموالشان، بی‌پناه و سرگردان بدون در اختیار داشتن کوچکترین امکاناتی در #مرز_ایران و عراق رها شدند تا به سوی سرنوشتی نامعلوم قدم بگذارند.

من آن زمان تنها دو سال داشتم. بسیاری از این خانواده‌ها از جمله خانواده من حتی یک کلمه فارسی نمی‌دانستند، اما کینه صدام آنها را قربانی این جنایت کرد.

دستگاه‌های امنیتی مخوف صدام سال‌ها در گوشه و کنار عراق جستجو کردند تا هر آن که را از اصل ایرانی می‌یافتند یا به جوخه‌های اعدام بسپارند یا در مرزهای #ایران به دستان سرنوشت.

بدین گونه صدام توانست به خیال خویش زبان و فرهنگ فارسی را در عراق ریشه‌کن کند. آنان که این زبان را می‌دانستند اما از دست ماموران صدام در امان مانده بودند نیز جرات دم برآوردن به این زبان را نداشتند تا مبادا خانه و کاشانه خویش بر باد داده، سرگردان بیابان‌ها شوند.

ظاهرا هیچ اثری از #زبان_فارسی یا #فرهنگ_ایرانی در عراق نماند و صدام غره از این پیروزی عظیم بر مردم عراق منت می‌گذاشت که آنها را از شر ستون پنجم ایران، دشمن قسم‌خورده عراق، رهانیده است.

سال‌ها گذشت و عاقبت صدام، فرمانده القادسیه، سر از گودالی درآورد و هزاران عراقی تبعید شده به ایران، از جمله من، به وطن خود بازگشتند. اما با یک فرق اساسی. این بار فارسی را به روانی و حتی گاهی همچون #زبان_مادری می‌دانستند.☺

بسیاری از سیاستمداران امروزی در عراق از آن جهت فارسی می‌دانند چون که از بی‌رحمی‌های صدام به ایران پناه برده بودند.

امروزه بسیاری از مردمان #نجف، #کربلا و #کاظمین که جد در جد فارسی می‌دانستند ولی از ترس صدام به آن سخن نمی‌گفتند با زائران ایرانی در عراق بر سر قیمت کالا چانه می‌زنند و گاهی خوش و بش و گاهی مشاجره می‌کنند.

زبان فارسی از دیر باز حضوری محسوس در عراق داشته است. در دوره‌های مختلف تاریخی می‌توان رد پای زبان فارسی را در سرزمینی که امروزه عراق خوانده می‌شود یافت.

برای مثال در دوره #صفوی و با رسمی شدن مذهب #شیعه در ایران و گسترش این مذهب در میان ایرانیان کاروان‌های زائران ایرانی برای زیارت اماکن مقدس شیعیان به عراق که در آن زمان ایالتی وابسته به امپراتوری #عثمانی بود سرازیر شدند.

بسیاری از #زائران_ایرانی که به زیارت امامان شیعه در عراق می‌رفتند در همان دیار سکنی می‌گزیدند و دیگر به ایران باز نمی‌گشتند. وجود مکان‌های مقدس که بسیار مورد علاقه ایرانیان شیعه‌مذهب بود و همچنین بازار همیشه گرم این شهر‌ها که رونقشان را از رفت و آمد زائران می‌گرفتند بهترین انگیزه برای این گروه از مردم بود تا این شهر‌ها را برای زندگی انتخاب کنند. اینگونه بود که این خانواده‌های ایرانی‌زبان فرهنگ فارسی را با خود به عراق به خصوص شهرهای نجف، کربلا و کاظمین بردند.

در دوره کشمکش‌ها و جنگ‌های میان دو دولت عثمانی و صفوی شهرهای مقدس در عراق و حتی بغداد برای مدتی به دست #صفویان افتاد تا حضور زبان فارسی بیش از پیش در عراق ملموس شود.

از سوی دیگر با فروپاشی حکومت #صفویه در قرن هجدهم میلادی بسیاری از علمای شیعه از #اصفهان به کربلا و سپس نجف مهاجرت کردند. رونق گرفتن #حوزه_علمیه_نجف و سرازیر شدن طلاب ایرانی به عراق باعث شد که حضور زبان فارسی باز هم پررنگ‌تر شود.

این طلاب علوم دینی که بسیاری از آنها به درجات بالا در حوزه نجف رسیدند بسیار مورد احترام مردم بودند. حضور این طلاب ایرانی با ثقل بالا و تاثیر زیاد بر جامعه عراق تا به امروز نیز ادامه دارد به طوری که آیت‌الله علی #سیستانی که متولد #مشهد است هم اکنون به عنوان "مرجع اعلی" در عراق شناخته می‌شود.

به دلیل در اقلیت بودن فارسی‌زبانان در این شهر‌ها و همچنین به دلیل مقدس بودن زبان عربی به عنوان زبان قرآن و اهمیت این زبان در تحصیلات حوزوی، فارسی هیچ گاه به زبان اول این مناطق تبدیل نشد ولی حضور واژگان و اصطلاحات فراوان فارسی در لهجه عراقی بیانگر تاثیر چند صد ساله زبان فارسی در این مناطق است.

از تارنمای پارسی‌انجمن


💌عاشقان ایران
@LoversofIRAN