🌸 روز دختر در فرهنگ ایران: جشن نیلوفر

✍️ شاهین سپنتا@SHAHINSEPANTA

یکی از پرسش‌هایی که بسیار از نگارنده پرسیده‌اند، این که در فرهنگ ایران چه روزی به نام #روز_دختر نام‌گذاری شده است؟
این نگارنده در پاسخ به این پرسش، روز ششم از تیرماه یا #جشن_نیلوفر را به عنوان روز دختر در فرهنگ ایران پیشنهاد می‌کند و در چرایی این پیشنهاد به چند نکته اشاره می‌کند:

اگرچه در بسیاری از منابع ایرانی همچون #آثار_الباقیه، #التّفهیم، #زین_‌الأخبار و جز این، از #جشن_اسفندگان در روز پنجم اسفندماه با عنوان «روز زن و زمین» نام برده شده و تاکید شده است که #اسفندگان «جشن ویژه #زنان» یا روز آزادی زنان بوده و زنان و دختران در این روز جشن و شادی برپا می‌کردند و دخترانِ دمِ بخت یا شوی‌ناکرده به همسرگزینی برانگیخته می‌شدند، با این همه، اسفندگان ویژه همه زنان بود و اگر بخواهیم روزی را ویژه دختران و دوشیزگان برگزینیم، جشن نیلوفر گزینه شایسته‌ای خواهد بود.

#ابوریحان_بیرونی، در آثارالباقیه اشاره می‌کند که جشن نیلوفر در خردادروز از تیرماه، روز ششم تیر، برگزار می‌شود و می‌دانیم که #گل_نیلوفر نماد #آناهيتا است.

چهره کیهانی آناهیتا، یک ایزدستاره یا ستاره‌بانوست که همان ستاره گردان یا سیاره «ناهید» یا «زهره» یا «ونوس» در سامانه خورشیدی است و پس از ماه، درخشان‌ترین جرم آسمانی است که به هنگام شب از زمین دیده می‌شود.

در استوره، آناهیتا یا «اَرِدویسوَر آناهیتا»، زاینده‌ی رودی مینوی یا آسمانی به نام «اَرِدویسورَ» (به معنی رود نیرومند بی‌آلایش) یا «اَرِدوی» است که سرچشمه همه رودها و آب‌های روی زمین است، پس بر این پایه، آناهیتا ایزدبانوی آب‌ها، سرچشمه پاکی و زايندگی است که نیایش آبان‌يشت در اوستا ویژه ستایش اوست. او به خواست اهورا مزدا از فراز ستارگان به سوی زمین اهورا آفریده روان می‌شود.

واژه «آناهیتا» یا آناهید یا ناهید به معنی پاک، بی‌آلایش، نیالوده و نماد پاکدامنی است و این ویژگی او در آیین‌های دیگر به صورت #مریم و #معصومه تجلی پیدا کرد و برهمین پایه، آناهیتا یا ناهید و نمادش نیلوفر از دیرباز نامی زیبا برای دختران ایرانی بوده‌اند.

ایزدبانو آناهیتا، در آبان‌یشت با ویژگی‌های دختری زیبا، تندرست، بلندبالا، دلیر، برومند، کمر بر میان بسته، بلندآوازه، آزاده، بی‌آلایش، نازنین و نیرومند، و نژاده، ستوده شده است. او دختری خودساخته است که نه تنها برای شایستگی‌هایش به هیچ مردی وابسته نیست بلکه دختران کوشای دیگر را یاری‌رسان است.

در شهرهای مختلف #ایران_باستان، نیایشگاه‌هایی به نام آناهیتا در کنار #آب برپا بود که برای نمونه می‌توان به نیایشگاه‌های #کنگاور و #بیشابور، #بی‌بی_شهربانو در شهر #ری و #پیر_سبز در #اردکان اشاره کرد.

در آبان یشت این نیایشگاه‌ها، «خانه آناهیتا» نامیده می‌شوند و درباره آنها آمده است که آناهیتا دارنده هزار دریاچه و هزار رود است و در کرانه هریک از این دریاچه‌ها، خانه‌ای خوش ساخت و کلان پیکر با یکصد پنجره و یک هزار ستون خوش‌تراش برپاست.

همچنین برخی جای‌ها به یادمان آناهیتا دارای پسوند «دختر» بودند که برای نمونه می‌توان از شهر #پلدختر در #لرستان (برگرفته از نام پل‌دختر بازمانده از دوره #ساسانی بر رودخانه کشکان) یا #قلعه_دختر در #کرمان نام برد. #سرآب_نیلوفر در #کرمانشاه نیز یادمان آناهیتاست.

آناهیتا از چنان جایگاهی برخوردار بود که نامش در سنگ نوشته‌های #اردشیر_دوم #هخامنشی در #همدان و #شوش آمده و نگاره‌اش در سنگ‌نگاره #تاق‌بستان در کرمانشاه نقش شده است.

در تندیس‌ها یا سنگ نگاره‌ها، آناهیتا چون دختری بلندبالا با تن‌پوشی زیبا و تاجی بر سر و سبوی آبی در دست نقش‌شده است. در آبان یشت، آناهیتا کمر بر میان بسته تا پستان‌هایش زیباتر بنماید و دلنشن‌تر شود، پاپوش‌هایی درخشان تا مچ پا پوشیده و به استواری آن‌ها را با بندهای زرین بسته، گوشواره‌های زرین چهارگوشه‌ای برگوش‌ها آویخته، و گردن‌بندی برگردن نازنین بسته، و تنپوش زرین پُرچینی بر تن کرده و تاج زرین هشت‌گوشه‌ای بر سر نهاده است. در آوند نقره مطلا از دوره ساسانی که در موزه هُنر «کلیولند» در ایالت اوهایو در آمریکا نگهداری می‌شود، آناهیتا در حالی نقش شده است که شاخه‌ای گل #نیلوفر را در دست دارد.

به نظر می‌رسد که ستایش ویژگی‌ها و توانمندی مادینه آناهیتا در کنار آب، شادمانی و دست‌افشانی گروهی دختران در کنار سرآب‌های پر از نیلوفر یا سرچشمه‌ها و رودها و آب‌افشاندن، از آیین‌های جشن نیلوفر بوده است.

بر این بنیان، در دوران ما هم جشن نیلوفر می‌تواند به عنوان جشنی همیشگی برای بزرگداشت دختران شایسته و توانمند ایرانی در عرصه‌های مختلف زندگی همچون کار، ورزش، هنر، اخلاق و ... ثبت شود.

از@SHAHINSEPANTA
و@jashnha2


عاشقان ایران❤️
@LoversofIRAN

https://t.me/LoversofIRAN/10703?single

کاری زیبا از روزآروز برای بزرگداشت #جشن #تیرگان
داستان #آرش_کمانگیر در ۱ دقیقه

می‌دانید ایرانیان باستان چرا در این روز #جشن_تیرگان را برگزار می‌کردند؟
روز #آرش

@LoversofIRAN

برای #روز_دختر

بیش باد در #ایران ما شادی و سرفرازی #دختران و #زنان سرزمین مان، که نگهدارنده ی شادی و پیروزی #پسران و #مردان این سرزمین و ساخته شدن ایرانی آزاد و آباد است

عاشقان ایران💌

@LoversofIRAN

https://www.instagram.com/p/CCGccCmH6A2/?igshid=q6e26xz34tox

☘ ترانه زیبای ایرانی

☘ نام ترانه : آرش کمان بگیر
#جشن_تیرگان #آرش_کمانگیر

☘ باصدای کاملیز صالح زهی

پایگاه ایران دوستان مازندران

@jolgeshomali

۲۰۱۷ نخستین آیین رسمی #جشن_سده و مهرگان در #تاجیکستان با اصلاح قانون جشنها برگزارشد. پارسال هم این جشن در تقویم رسمی آنها واردشد و بزرگداشت آن با پیام تلویزیونی رئیس جمهور تاجیکستان، #امام_علی_رحمان، با شرکت گسترده مردم #دوشنبه (پایتخت تاجیکستان) و شهرهای پیرامون و اجرای برنامه های فرهنگی، هنری و نمایش هنرهای دستی، در باغ حکیم #فردوسی، برگزار شد. (گزارش bbcفارسی ۲۰۱۸)

خبرگزاری رویترز هم پارسال "جشن سَده" را به عنوان یکی از ده "جشن آتشِ" برتر دنیا انتخاب کرد.
تاجیکستان تلاش دارد #سده و #مهرگان را در یونسکو به نام خود ثبت جهانی کند، اما در ایران هنوز نام این #جشن ها در تلویزیون رسمی هم برده نمی شود و در تقویم ایران جای ندارند!

#تاجیک ها، #فارسی زبانان #فرارود (#ماوراءالنهر یا #آسیای_میانه)هستند که از سده های پیش از اسلام پاسدارن آیین #ایرانی بوده اند و اخلاق و منش آریایی خود را هنوز هم دارند. برخی تاجیک هایی که اهل تاریخ وفرهنگ هستند، خود را ایرانی می دانند گرچه سیاست رسمی دولتشان، دوری از ایران است
@LoversofIRAN
ادامه در👇
https://www.instagram.com/p/BtTJHFEnEaK/?utm_source=ig_share_sheet&igshid=awxmc8j07h25

‌‌‍ 👈 #جشن #چله_تابستان،
یکم تیرماه فرخنده باد👉


✍ شاهین سپنتا
.
🌞 تموز، نام نخستین ماه تابستان در گاه‌شماری‌های رایج در خاورمیانه از دوران باستان تا به امروز است.

🌞 تیرماه در تقویم ایرانی، همزمان با تموز، گرم‌ترین ماه از سال و آغاز فصل تابستان است.

🌞 در ادب فارسی نیز تموز در معنای مجازی برای «گرمای تابستان» به کار برده می‌شود.

🌞 « #چله_تموز» یا «چله تابستان»، یکی از جشن‌های کهن ایرانی است. چله تابستان، در تقویم کهن ایرانی از یکم تیرماه (طولانی‌ترین روز سال در نیم‌کره شمالی زمین) آغاز و تا دهم امرداد‌ماه ادامه دارد.

🌞 روز یکم تیرماه بلند‌ترین روز سال در نیم‌کره شمالی زمین است که در پی لحظه «انقلاب تابستانی» بین ۳۱ خرداد تا یکم تیرماه، در حدود ۹۲روز و ۱۸ ساعت بعد از سال تحویل رخ می‌دهد.

🌞 در جنوب خراسان از یکم تیرماه تا دهم امردادماه را «چله تموز»، و از دهم امردادماه تا آخر این ماه را «چله خرد»، می‌گویند.

🌞 یکی از نمودهای جشن چله تابستان، «جشن ۹۰روز» است که هنوز در روستای «حوض‌ماهی» از شهرستان مبارکه در استان اصفهان به همین مناسبت برگزار می‌شود.

🌞 یکی از سنت‌های جشن چله تابستان، آب‌پاشان است. آیین آب‌پاشان یا آب‌پاشونک یا آب‌ریزگان را در جشن‌های دیگر همچون تیرگان (۱۳تیرماه) و یا سیزده‌به‌در (۱۳فروردین‌ماه) که همگی در روز «تیر» هستند، نیز انجام می‌شود.

از @jashnha2

💌 عاشقان ایران
@LoversofIRAN

کاری زیبا از روزآروز برای بزرگداشت #جشن #تیرگان
داستان #آرش_کمانگیر در ۱ دقیقه

می‌دانید ایرانیان باستان چرا در این روز #جشن_تیرگان را برگزار می‌کردند؟
روز #آرش

@LoversofIRAN

روزنامه اطلاعات۲۰مهر۱۳۵۰
#جشن_های_۲۵۰۰ساله #تخت_جمشید
با ۱ میلیارد ۱۶میلیون بیننده❗
روز ورود سپاه #کوروش به #بابل

👈بیگانگانی که آمدند تا ایران را نابودکنند
نیست شدند
اما ایران برجاماند
@LoversofIRAN

🔺همانگونه که دیروز این فرتور از روزنامه اطلاعات ۱۳۵۰ را گذاشتم، روز ورود سپاه ایران به بابل یا #سقوط_بابل ۲۰ مهرماه بود، اما تاریخ رسمی که برای گشایش بابل به دست #کوروش_بزرگ در ۲۵ قرن پیش جشن گرفته شد و بابلی ها با شادی و هلهله و موسیقی و شاخه های زیتون به پیشواز بزرگ مرد ناجی آسمانی خود رفتند، روز ۷ آبان سال ۵۳۹ پیش از میلاد (۲۵۶۰ سال پیش) بود

از این رو برخی ۷ آبان را همان روز #فتح_بابل می خوانند چون تاریخ ورود رسمی شاهنشاه پارسی بود، گرچه تاریخ دقیق گشودن دروازه های بابل به دست سپاه ایران ۱۷روز قبل ازآن بود

☝️تصویر روزنامه اطلاعات۲۰ مهر ۱۳۵۰
#جشن_های_۲۵۰۰ساله
#تخت_جمشید
جشنی جهانی با آمار باورنکردنی ۱ میلیارد ۱۶ میلیون بیننده از تلویریون های سراسر جهان، دقیقا نیم قرن(۵۰ سال) پیش
روز ورود سپاه #کوروش به #بابل

👈 بیشتر بیگانگانی که آمدند تا ایران را نابودکنند، امروز چیزی از تمدنشان نمانده اما ایران همچنان برجاست. #کوروش، تنها شاهنشاه بزرگ سرزمین-گستر یا فرمانروای توانمند نبود، بلکه انچه او را بسیار متمایز کرد حکمت، خردمندی، بینش ژرف به ماهیت و هستی انسان در پیوند با جهان و آینده و گذشته بود


@LoversofIRAN

#جشن_سده یه #جشن_ملی ايرانيه
با کلی ویژگی‌های جذاب برای شادی کردن
و دور هم بودن
تو این #جشن #ایرانیان آتش روشن می‌کردن
و دور آتش می‌چرخیدن
به رقص و پایکوبی می‌پرداختن و میگساری می‌کردن
یه سری ماسک درست می‌کردن و به دو دسته اهورایی و اهریمنی تقسیم می‌شدن و
با شمشیر و سپرهای چوبی بازی می‌کردن
کلی ویژگی دیگ هم داره که هر کسی می‌تونه
بنا به سلیقه خودش به کار ببره
شما چی ازش می‌دونید؟؟
چه رسم‌های دیگری داره؟؟
https://t.me/pooyeshesimorgh

#جشن_سده، #چله_کوچک، خجسته باد

امشب ده بهمن،
جشن «چله‌ی کوچک»، یا جشن «سده» بر همه ایرانیان شاد و خجسته باد، این کهن‌ترین جشن زنده در جهان امروز

این #جشن به پاس کشف آتش به دست هوشنگ «شاه پیشدادی» ایران بر پا ‌شد

داستانی که در شاهنامه آمده چنین است:
هوشنگ شاه برای راندن ماری که به او نزدیک می‌شد، سنگی به سوی مار انداخت، آن سنگ به سنگی دیگر برخورد کرد و جرقه‌ی آتش از آن برجهید، و هوشنگ با آتش آشنا شد.

#سده به نشانه قدردانی و سپاس از گرما و ‌نور آتش که مایه‌ی غلبه بر سختی زمستان و تاریکی شب‌های بلند و اهریمن (و راندن حیوانات و جانوران آسیب‌رسان) برگزار می‌شود و نشانه‌ی ‌گذر اوج زمستان بزرگ است که از آبان آغاز شد ( ۱۰۰ روز پس از اغاز زمستان بزرگ یعنی از اول آبان تا ده بهمن)

این جشن مربوط به دین زرتشت نیست. بلکه جشن ملی ایرانی و مربوط به شکل‌گیری تمدن شهرنشینی ایران است و آیین آم هنوز هم در ایران و افغانستان و تاجیکستان و دیگر سرزمین‌های بجا مانده از ایران کهن ادامه دارد.

این جشن را شاید بتوان کهن‌ترین و قدیمی‌ترین جشن زنده در سراسر جهان دانست. هنوز هم در ایران، مسلمانان کرمان و یزد و خراسان و... چه شیعه چه سنی، به ویژه کشاورزان، این روز را جشن می‌گیرند، با همکاری هم هیزم می‌آورند و آتش بزرگ بر بامها و کوچه‌ها برپا می‌کنند. مسلمانان و زرتشتیان خاکستر این آتش را مقدس می‌دانند و آن را بر زمین‌های کشاورزی خود می‌پاشند تا سال بعد محصولی پربار داشته باشند


💌 عاشقان ایران
@LoversofIRAN

👈دیدگاه چهره‌های برجسته علمی درباره برگزاری جشن‌ها طبق تقویم رسمی کشور: ۵ اسفند، جشن #اسفندگان یا #سپندارمذگان است؛ نه ۲۹ بهمن که تاریخ تبدیل شده است

⬅️ بیشتر پژوهشگران این حوزه از جمله، استادان #ابراهیم_پورداوود #پرویز_رجبی #جلیل_دوست‌خواه #رضا_مرادی‌غیاث‌آبادی و... زمان درست جشن سپندارمذگان را ۵ اسفند می‌دانند و‌ تاریخ ۲۹ بهمن را دست‌کاری شده و از ابداعات ناخوش این سالهای اخیر!


⬅️دکتر #تورج_پارسی، پژوهشگر زرتشتی فرهنگ ایران و جشن‌های ایرانی:
«...روز پنجم هر ماه به #سپندارمذ نامور بوده که در ماه اسفند این روز را به نام #زنان جشن مى‌گرفتند. به همین دلیل هم, جشن سپندارمذ مى‌باید در همان روز پنجم اسفند برگزار بشود و نه روز ۲۹ بهمن. امید دارد که جشن ها که داراى اصول نجومى هستند، دستخوش آشفتگى بیش از این نشده و در برگزاری‌شان که بسیار پسندیده است، اصول نجومى آنها رعایت بشود.»



⬅️ جشن اسفندگان، جشن زنان و مادر زمین , ✍ شاهین سپنتا /از کانال @JASHNHA2/

🌸جشن اسفندگان (سپندارمذگان) یکی از جشن‌های ایرانی است که طبق تقویم رسمی و قانونی کشور در روز ۵ اسفندماه (روز اسفند از ماه اسفند) برگزار می‌شود.

🌸 «اسفند» یا «اسپند» در فارسی، «سپندارمت» یا «سپندارمذ» در پهلوی و «سپَنتَ آرمَیتی» در گات‌ها یکی از فروزه‌های اهورامزدا و در اوستای‌نو نام یکی از امشاسپند بانوان است که در جهان مینُوی نماد بردباری و فروتنی اهورامزدا و در این جهان نگهبان زمین و زایش و سرسبزی آن است.

🌸 در #گاهشماری_ایرانی، دوازدهمین ماه از سال و پنجمین روز از هر ماه «اسفند» نام دارد، از این‌روی در روز اسفند از ماه اسفند یا پنجم اسفندماه، در آستانه بهار طبیعت و نوشدن زمین «جشن‌اسفندگان» برپا‌می‌شود.

🌸 اسفندگان جشنی بهاری است که در آستانه #نوروز برگزار می‌شود. #ابوریحان_بیرونی در #آثارالباقیه آورده‌است که ایرانیان از دیرباز روز پنجم اسفند را جشن ویژه زنان و زمین می‌دانند و در این روز مردان به زنان هدیه می‌دهند و از این‌روی به آن جشن مردگیران نیز می‌گویند.

🌸 دکتر #جلال_خالقی_مطلق درباره آیین‌های اسفندگان یا جشن آزادی زنان می‌نویسد که اسفندگان جشن بهاری زنان بوده که در آن روز زنان از آزادی بیشتری برخوردار بودند و به ویژه دختران «دمِ بخت» به همسرگزینی تشویق می‌شدند و از این رو این جشن را «مردگیران» می‌نامیدند، سپس‌تر جشن زنان شوهردار شده و زنان از شوهران خود مزد (هدیه) می‌گرفتند.

🌸 در جشن اسفندگان، زنان خود را می‌آراستند و در طول روز به پایکوبی و شادی می‌پرداختند و همچنین نیایش می‌کردند. دختران نیز از این جشن سهمی داشتند چون برخی این جشن را ویژه «عروسان نادیده‌شوی» یعنی «دختران شوهرنکرده» دانسته‌اند؛ پس دختران نیز جشن می‌گرفتند و به کام‌دل شادی می‌کردند. دختران و زنان در جشن دسته‌های گل به دست می‌گرفتند.

🌸 پختن و خوردن آش اسفندی یا «دانکو» یا «هفت‌دانه» یا «دونی» از سنت‌های جشن اسفندگان است.

🌸 در فرهنگ ایران، هر یک از روزهای ماه را گلی ویژه است و گل ویژه سپندارمذ یا جشن اسفندگان، طبق متون پهلوی گل «پلنگ‌مشک» است که برخی به اشتباه «بیدمشک» می‌نامند ولی در فرهنگ‌نامه‌های گیاه‌شناسی از گل پلنگ‌مشک و درخت بیدمشک به عنوان دو گونه گیاهی متفاوت نام برده می‌شود.

🌸 جشن اسفندگان نه از نظر زمانی و نه از نظر محتوا و مفاهیم و فلسفه برگزاری و سنت‌ها هیچ شباهتی به جشن ولنتاین ندارد.

🌸 جشن اسفندگان روز مادر زمین، روز گرامی‌داشت زن، زندگی، زایش و جشن آزادی زنان است و نامیدن آن با عنوان‌های ساختگی مثل «روز مهر ایرانی» یا «روز عشق ایرانی» و انطباق ساختگی آن با ولنتاین نادرست است.

🌸 همه جشن‌ها و آیین‌های زیبا در همه فرهنگ‌ها و از همه ملت‌ها شایسته احترام هستند و اگر پیامی انسانی در آن‌ها هست که مردم و به ویژه جوانان می پسندند، پس می‌توان و باید آن‌ها را به عنوان میراث مشترک فرهنگ بشری گرامی‌داشت و جشن ولنتاین نیز اینچنین است.

🌸 به جای ستیز با ولنتاین بهتر است همه توان خود را برای معرفی بهتر جشن #مهرگان (روز مهر و پیمان /جشن مهرورزی) و #جشن_اسفندگان (روز زن و زمین) به مردم ایران و جهان به‌کارگیریم.



💌 عاشقان ایران
@LoversofIRAN