Другі год сачу за сагай пра дэпрэсію і сератанін

У 2022 быў праведзены масіўны аналіз літаратуры пра “сератанінавую гіпотэзу” — ідэю, што дэпрэсія звязаная, прычынна-следчым чынам, з паніжаным узроўнем ці ступенню актывацыі сератаніна ў мозгу. Таксама вядомая як “chemical imbalance theory”

Вынікі? Няма ўстойлівай карэляцыі паміж дэпрэсіяй і ўзроўнем сератаніну ці ступенню ягонай актывацыі ці генетычнымі мутацыямі, якія на сератанін паўплываюць. Эксперыменты па штучным паніжэнні сератаніну не прыводзяць да дэпрэсіі

Тым не меней, да 80% насельніцтва ў гэтую тэорыю вераць, а вера гэтая павышае шанцы пачаць прымаць антыдэпрэсанты, зніжае імавернасць з іх саскочыць, а таксама вядзе да больш песімістычнай ацэнкі сваіх шанцаў на папраўку

Чаму тады антыдэпрэсанты працуюць? У аўтараў тры адказы: 1) працуюць яны не нашмат лепш, чым плацэба 2) яны могуць праваць праз іншыя, чым сератанін, механізмы — напрыклад праз тое, што яны называюць numbing effect, тобок прытупленне ўсяго спектру эмоцый 3) любы лек, які паўплывае на працу мозга, хоць стымулянты, прыводзіць у клінічных даследаваннях да эфектаў, супаставімых з эфектам антыдэпрэсантаў

Калі лянота чытаць акадэмічную паперу, тут у аўтараў ёсць навукова-папулярнае падсумаванне іх працы. Крытыка працы таксама прысутнічае, можна пачытаць па першай спасылцы ў гэтым пасце

І яшчэ пра дэпрэсію

На днях выйшаў мета-аналіз 218 эксперыментаў пра тое, як фізічныя практыкаванні дапамагаюць ад дэпрэсіі. 218 эксперыментаў, 14.000 удзельнікаў — выглядае салідна. Выснова аўтараў: практыкаванні як мінімум настолькі ж эфектыўныя, як АД, а часта і больш эфектыўныя

Праблема толькі ў тым, што такія даследаванні часта дрэннай якасці. Там можна неіранічна сустрэць выбаркі у 5-7 удзельнікаў. Ці артыкулы са статыстыкай, якая матэматычна не б'ецца. Частка з гэтых даследаванняў, я падазраю, выдуманая (што здараецца даволі часта)

Але больш за ўсё мне спабадалася наступнае. Калі глянуць, у якім з 218 эксперыментаў была самая вялікая карысць ад практыкаванняў, то памер эфекту там у 11.2 SMD. Калі вам яшчэ не смешна, то зараз будзе

SMD — гэта такая статыстыка, якая дазваляе параўноўваць даследаванні на розных шкалах: кілаграмы, сантыметры, змены ў дэпрэсіі і г.д. 11 SMD — гэта 11 стандартных дэвіяцый розніцы паміж эксперыментальнай і кантрольнай групамі. Для прыкладу, калі б мы даследавалі рост людзей, тады б эфект у 11 SMD адпавядаў ~67 см розніцы. Гэта больш, чым розніца ў сярэднім росце карлікаў і гульцоў НБА

Кажучы проста, гэта абсурд і такіх эфектаў не бывае ў прыродзе. Калі б можна было папрыгаць-пабегаць і настолькі палепшыць дэпрэсію, дэпрэсіі як феномену б проста не існавала

І такога там шмат. Праблема з мета-аналізамі ў тым, што калі на ўваход туды напіхаць трэшаніны, на выхадзе таксама атрымаецца трэшаніна. Няма статыстычных метадаў, з дапамогай якіх можна было б даследаванні нізкай якасці пераўтварыць у нешта карыснае праз агрэгацыю

Канешне, нейкія фізічныя практыкаванні для нейкіх людзей у нейкіх сітуацыях дапамагаюць ад нейкіх дэпрэсій лепш, чым нейкія АД. Гэта выцякае проста з нізкай агульнай эфектыўнасці АД. Што выцякае з гэта мета-аналізу асабіста мне не зразумела

У твітары заўважылі, што ў перыяд з 1994 па ~2009 у ЗША заўважна знізілася колькасць суіцыдаў сярод моладзі

Тлумачэнне, з якім я згодны на 100% — пік папулярнасці nu metal'а. Чакаю даследаванне з параўнаннем АД супраць альбому Korn на рэпіце

Калі вам менш 30 і вы не разумееце, пра што гаворка, можаце схадзіць і падацца на Belarus Future Leadership Award 2024, які арганізоўваюць мае сябры. На гэтым канале павінна быць шмат таргетавай аўдыторыі

Добрага ўсім працоўнага тыдню

Гэты пост не пра змену клімата. Не пра якасць гэтых даных. Не пра палітычныя дэбаты вакол. Ён пра візуалізацую, візуалізацыю даных

Педра Дамінгас, вядомы спец пра штучным інтэлекце, выклаў у твітар графік з наступным подпісам: "калі ўсярэдніць тэмпературу па месяцах, ідэя т.з. кліматычнага крызісу адразу выглядае як жарт". І прымацаваў графікі месячнай тэмпературы з 1940 па 2024 у ЗША, Швецыі, Аўстраліі і Кітаі

Ягоны мэсэдж, выглядае, у тым, што "натуральная" (чытай сезонная) варыяцыя тэмпературы настолькі вялікая, што візуальна ніякага росту тэмпературы на графіках не бачна. І таму кліматычныя алармісты агрэгуюць даныя па гадах і такім чынам хаваюць ад нас праўду

Я з усім згодны, апроч высновы. Уявім, што па нейкай прычыне нас цікавяць змены ў доўгатэрміновым трэндзе памерам у 1-2 пункты. Але ў даных высокая варыяцыя на адзінку часу, прыкладна ў 30 пунктаў. Натуральна, што разглядзець трэнд такога памеру на такой візуалізацыі будзе цяжка. Для гэтага людзі і прыдумалі тэхнікі а-ля moving average

Як жартавалі ў рэплаях: "калі ўсярэдніць кардыяграму па мілісекундах, ідэя т.з. цыркуляцыі адразу выглядае як жарт"

Накацілі панядзелкавую каву?

Тады паразмаўляем пра яе (каву) і ментальнае здароўе. Дакладней, пра даследаванне, якое спрабавалі рэкламаваць у твітары месяц таму і чаму прыйшлося рэкламу выдаліць

Зрабілі наступнае: узялі 150 тысяч брытанцаў, задавалі ім пытанні пра тое, колькі і якой кавы яны спажываюць, аналагічна апытвалі пра ментальнае здароўе і потым будавалі графік (гл. скрыншот). З якога зрабілі выснову, што трэба рэкамендаваць шырокай публіцы піць 2-3 кубкі кавы ў дзень. Бо на графіках пабачылі т.з. J-крывую: у тых, хто не п'е каву і ў тых, хто п'еш больш чым 2-3 кубкі вышэйшая рызыка мець праблемы з менталачкай

"Карэляцыя не роўная прычынна-следчай сувязі", "self-selection bias", "не эксперымент а даныя назірання!" — гэта думкі, якія павінныя з'яўляцца пасля прачытання папярэдняга абзацу. Натуральна, частка людзей не п'е каву праз праблемы са здароўем, у тым ліку ментальным — каб не адчуваць павышанай турботы. Яшчэ натуральней, што людзі, якія спажываюць 10 кубкаў у дзень, маюць павышаную рызыку

Але мая праблема з графікам не толькі ў гэтым. Па-першае, "зніжэнне" рызыкі банальна цяжкавата разглядзець на графіку — яно, выглядае, каля 10%. Па-другое, нават тыя весельчакі, якія гасяцца 10-12 кубкамі, маюць толькі ў ~1.5 - 2 разоў павышаную рызыку. Кажучы проста, карэляцыйны ўплыў кавы не настолькі вялікі, каб раптам пераходзіць на 2-3 кубкі ў дзень, калі вы каву да гэтага не пілі

Забаўна, што такія рэкамендацыі праходзяць фільтр медыцынскіх публікацый, але не праходзяць у твітары: у рэплаі набягае мільён эканамістаў, дата сайцністаў, медыкаў з іншых галін і агулам людзей, знаёмых са статыстыкай і пачынаюць над аўтарамі ўгараць

Апошнія гады McKinsey рэгулярна публікуе даследаванні пра тое, як diversity паляпшае фінансавыя паказчыкі кампаній

У адным з іх, яны памералі ступень этнічнай разнастайнасці кіраўніцтва кампаній, узялі найбольш разнастайныя 25%, найменш разнастайныя 25%, параўналі іх і прыйшлі да высновы, што "Diversity Wins"

Народ спрабаваў атрымаць даныя, каб пераправерыць аналіз, але McKinsey даныя публікаваць адмовіліся і нават не назвалі фірмы, якія ў аналіз трапілі

У адказ гэтыя рабяты сабралі свой датасэт, дзе ёсць інфармацыя па кожнай з 500 кампаній з S&P500 і паўтарылі аналіз McKinsey

Высновы? Да ладна, нібыты вы першы дзень мой канал чытаеце — нічога паўтарыць не атрымалася, канешне ж. Усе метрыкі статыстычна нязначныя, а адзіная значная, рост вырукчкі, наадварот лепей у найменш этнічна разнастайных 25%

Класіка класічная, нефільтраваная

На мінулым тыдні выйшаў артыкул, які ўзбудзіў некалькіх маіх знаёмых і навуковую супольнасць агулам

12 - 5 тысяч год таму 7 розных папуляцый на планеце незалежна перайшлі ад качэўніцтва і збіральніцтва да сельскай гаспадаркі. Мы дрэнна разумеем чаму. Аўтар артыкулу сцвярджае, што вінаваты ў гэтым ішапланецяне пазаземныя сілы

Аргумент будуецца ад таго, што існуюць аседлыя плямёны без сельскай гаспадаркі. Іх аб'ядноўвае сезоннасць асноўнай крыніцы калорый. Напрыклад, патэрны міграцыі рыбы: ловім, спажываем, рэшту сушым/солім/вэндзім, перажываем год да наступнай міграцыі, нікуды не рухаемся. А ад аседлага ладу жыцця да сельскай гаспадаркі рукой падаць

Што магло такога здарыцца 10-12 тысяч год таму, каб у розных рэгіёнах планеты ўзнікла патрэба захоўваць ежу? Адказ аўтара ў тым, што пасля апошняга ледніковага перыяду павялічылася сезоннасць клімату ў межах 30-40 градусаў шыраты. У гэтага ёсць некалькі астранамічных прычын, напрыклад прыцяжэнне Юпітэра (гл. таксама тут)

Гэта прывяло да даволі цёплага лета і зацяжнай, халоднай зімы. На шырокіх тэрыторыях, ад якой качэўніцтвам не ўцекчы. Што вымусіла люзей ад качэўніцтва адмовіцца і пачаць захоўваць ежу, каб зіму перажыць

Кожны дадатковы градус розніцы ў тэмпературах паміж сезонамі карэлюе з узнікненнем сельскай гаспадаркі на 150-200 год раней. На скрыншоце два графікі, дзе ўзнікненне сельскай гаспадаркі (па гарызанталі) супастаўляецца з тэмпературнай сезоннасцю і сезоннасцю асадкаў

Наколькі гэта слушная папера я не ведаю. Што захапляльная, гэта дакладна. Вось шыкоўны твітар-трэд з падрабязным тлумачэннем ад аўтара, вось прэпрынт артыкула ў вольным доступе

Назіраю за цікавым срачам дыскусіяй пра ўкраінскую мову і метадалогію

На днях выйшаў артыкул "Першокласники Києва не розуміють 40% почутого на уроках, бо майже не знають української". Метадалогію даследавання раскрытыкавалі (напрыклад тут), аўтар паспрабаваў адбіцца (напрыклад тут)

Сутнасць даследавання:

1. Памералі слоўнікавы запас украінскай. Там шматступенная працэдура, але актыўны запас вымяраецца так: паказваюць прадмет, просяць яго назваць, замяраюць % адказаў украінскай ("стеля" vs "потолок")
2. Распавялі дзецям гісторыю
3. Паразмаўлялі з дзецьмі пра яе і замералі, % які дзеці зразумелі (уяўляю, што можна вельмі па-рознаму гэта замераць)
4. Памералі карэляцыі паміж, напрыклад, актыўным слоўнікавым запасам і % зразумелага

Сутнасць спрэчкі:

1. У выбарцы 34 дзіцёнкі. Аўтар адказвае, што яны не ўсё расшыфравалі і будзе 60. Margin of error 13-17%, што шмат, але не робіць аналіз цалкам невалідным
2. Аўтар кажа, што яны правялі падобнае даследаванне ў кіеўскіх садках і там выбарка была ў 220 дзяцей. 85% з якіх назвалі менш 33% прадметаў па-украінску. І гэты факт прастымуляваў іх правесці даследаванне ў першых класах
3. Класічнае "карэляцыі не ёсць прычынна-следчая сувязь!". Па мне, прэтэнзія неасэнсаваная — паспрабуйце ўявіць сусвет, дзе памер слоўнікавага запасу не паўплывае на разуменне мовы
4. Памер карэляцый. Ён 0.72. Тобок, 0.72^2 = 52% варыяцыі ў разуменні ўкраінскай можа быць "патлумачана" памерам слоўнікавага запасу. Наколькі гэта мапіцца ў фразу "...бо майже не знають української" — тое яшчэ пытанне. "Часткова праз тое" было б лепшай фармулёўкай

Маё асабістае стаўленне: а) выбаркі ў 34 назіранні — заўсёды дрэнна б) лепшае валоданне мовай натуральна вядзе да лепшага засваення матэрыялу в) таму не разумею метафізчнай значнасці таго, які там канкрэтна каэф дэтэрмінацыі. Ёсць праблема, яе трэба выпраўляць

У каменты кіну спіс словаў, праз якія замяралі. Можаце сябе праверыць. Я ведаю ўсе, апроч аднаго. Як гэта, быць лепшым за больш чым 85% 5-гадовых дзяцей у Кіеве? Адказваю: прыемна

Пра што сёння пісаць як не пра рынак працы

Год таму я распавядаў, што ў Швецыі IQ, замераны ў арміі, даволі лінейна прадказвае заробак у 34-45 год: чым вышэй IQ, тым больш заробак пазней у жыцці

Нядаўна гэты вынік паспяхова паўтарылі ў Фінляндыі і Нарвегіі (каля 450.000 чалавек для кожнай краіны). Прачытаем графікі разам на прыкладзе Фінляндыі: калі ў вас медыянны IQ (0 па вертыкалі), у вас медыянны заробак (50% па гарызанталі); Калі IQ у вас вышэй, чым у ~85% насельніцтва (1 стандартная дэвіяцыя па вертыкалі), вы ўваходзіце ў топ ~5% па заробку (95% па гарызанталі). І г.д.

Аўтары кажуць, што варыяцыя IQ у вышэйшых працэнтылях менш, чым у ніжэйшых. Кажучы проста, сярод тых, хто зарабляе мала, хапае людзей з высокім IQ. Людзей з нізкім IQ сярод ультразараблятараў заўважна менш

Таму калі любіце паплакацца, што былі надзвычай разумным дзіцёнкам, але лёс абыйшоўся з вамі несправядліва — можаце цяпер гэта рабіць і з дапамогай даных

Платформа interviewing.io правяла эксперымент, каб высветліць, наколькі тэхнічныя рэкрутары у ІТ здольныя ацэньваць кандыдатаў

76 рэкрутараў, 30 рэзюме на кожнага, 2.200 ацэнак у суме. Некаторых кандыдатаў ацэньвала некалькі рэкрутараў

Высновы:

1. Рэкрутары ацэньвалі імавернасць таго, што кандыдат пройдзе тэхнічнае інтэрв'ю на платформе. З тых, каму яны далі 0-5% шанец, 47% паспяхова прайшлі інтэрв'ю. А з тых, каму яны далі 95-100% шанец, 64% прайшлі інтэрв'ю. Кажучы проста, якую б імавернасць яны не паставілі, шанец прайсці інтэрв'ю быў каля 50% (лінія на графіку ляжыць амаль гарызантальна)

2. Для тых кандыдатаў, якіх ацэньвалі больш за аднаго рэкрутара, сярэдняя розніца паміж ацэнкамі складала 41 працэнтны пункт

Гэта не першае падобнае даследаванне і тычыцца не толькі ІТ

Ёсць такая кніга, Bullshit jobs. Напісаная яна ўльтралевым антраполагам і чытаць яе натуральна немагчыма. Але пачалася яна з аднайменнага эсэ і з ім рэкамендую азнаёміцца. Я сам з паловай пасылаў не згодны, але прынамсі каб ведаць адкуль тэрмін пайшоў

Мой любімы падкасцер, Эндрю Губерман

Распавёў тут, што шанец жанчыны зацяжарыць, калі спрабаваць, роўны 20% у месяц. І таму калі спрабаваць паўгады — зацяжарыш з шанцам 120%

Як вам, жанчыны, жывецца ў сусвеце, дзе шанцы перавышаюць 100%? Трымайцеся

Правільны адказ дарэч 1 - 0.8^6 = ~74%

^ народ з гісторыі парваўся і пабёг пераправяраць ягоныя паперы на прадмет памылак. Аўтыстаў з ведамі статыстыкі ў інтэрнэтах агулам больш чым папулярных падкасцераў

І яны там канешне ж ёсць. Напрыклад у паперы пра "cyclic sighing" — тэхніку дыхання, якую ён прасоўвае і якая "працуе лепш чым медытацыя"

Калі глянуць на таблу (6 радок), бачым, у перакладзе на простую мову, што чым больш чалавек практыкуе гэтую тэхніку, тым лепшы эфект. Эфект вельмі статыстычна значны (p < 0.01)

Праблема ў тым, што калі глянуць на давяральныя інтэрвалы, яны перасякаюць нуль. Гэта абсурд матэматычны, так не бывае, але і з практычнага пункту гледжання абсурд: калі вы сцвярджаеце, што нешта мае моцны пазітыўны эфект, хацелася б, каб давяральны інтэрвал не ўключаў рэгіён з негатыўнымі эфектамі. Лагічна? Лагічна

Добрай раніцы. Распавяду смешнае

За апошні пару тыдняў было апублікавана тры гучныя мета-аналізы: пра лячэнне дэпрэсіі грыбамі, пра эксперыменты з трывожным разладам і лячэнне дэпрэсіі карыпразінам

Што аб’ядноўвае гэтыя даследаванні? Яны ўсе зрабілі адную і тую ж статыстычную памылку: пераблыталі стандартную памылку са стандрартнай дэвіяцыяй. Што гэта значыць распавядаць не буду, гэта нудна. Але распавяду, да чаго гэта прывяло

А прывяло гэта да таго, што эфекты, якія яны знайшлі, была ў разы завышаныя: у паперы пра эфектыўнасць грыбоў на ~500%, у паперы пра турботу на ~300% і ў паперы пра дэпрэсію і карыпразін на ~2000%

Яшчэ раз: за ~2 тыдні выходзіць 3 даследаванні з элементарнай статыстычнай памылкай, якія прапускаюць і аўтары і рэв’юверы, але якія за пару дзён знаходзяць у твітары (тут ці тут)

Так і жывем

Цікавае пра грошы і бяздомных

У Дэнверы адной групе бяздомных год выплочвалі 1.000$ у месяц, другой — адной сумай накінулі 6.500$ са старту і кожны месяц выплочвалі па 500$ дадатковых

Кантрольнай групе выплочвалі па 50$ у месяц. Думаю, вырашылі што хоць нейкая сума патрэбная, каб яны не разбегліся за год эксперыменту — потым не знойдзеш і даныя не збярэш

Усе 806 чалавек без ментальных захворванняў

Праз год ~60% з першай групы знайшлі жытло, ~60% з другой і ў трэцяй групе таксама ~60% знайшлі сабе жытло

З аднаго боку, я глянуў мясцовы арэндны рынак і там толькі 16% прапаноў ніжэй 1000$/месяц. Ну і "я ўдзельнічаю ў даследаванні" не самая пераканаўчая крыніца заробку для лэндлордаў. З іншага боку, 12 штук — гэта даволі шмат, я б чакаў хоць нейкага пазітыўнага эфекту

У маю скарбонку візуалізацый. Гэтым разам France 24

Гляньце на памер правага сегменту адносна памеру левых. І на лічбы

Сумавалі? Будзе жыццесцвярджальны, восеньскі пост. Пра карцінкі

Спачатку мне было лянота пісаць пра падробку даных у даследаванні пра Альцгеймер. Адна з уплывовых папер у галіне, 2006 году, пра т.з. Aβ*56, з высокай імавернасцю ўтрымлівае выдуманыя даныя

Потым было лянота пісаць пра падробку даных у даследаваннях па Альцгеймеры і Паркінсоне. Адным з найбольш цытуймых навукоўцаў на планеце. Падазраюць 132 даследаванні з 1997 па 2023. Гадавы бюджэт ягонага дэпартаменту — 2.6 мільярды

Потым пабачыў навіну пра тое, што Нобелеўскі лаўрэат 2019 году, які вывучаў Альцгеймер шмат чаго, у тым ліку ракавыя хваробы, таксама фальсіфікаваў даныя. Адкліканыя ўжо 13 ягоных даследаванняў, апошняе з часопісу Cancer Research

Ну і вырашыў, што час вас парадаваць. Ведаеце, што забаўнае? Яны трапіліся праз +/- адное і тое ж — копіпасцілі адныя і тыя ж выявы з розных папер пра розныя эксперыменты, падганяючы іх мінімальна пад патрэбныя высновы. Па-просту, пацанам было лянота кожны раз выдумляць новыя фэйкавыя даныя

Гідрыруйцеся і не хварэйце