AGAALLI CAD AMA AGAALLI CAANOOD

Agaali caanood ama Agaalli cad ayaa looga yaqaan deegaannada kala duwan ee Soomaalida degto. Waa godka 6-aad, 28 ka hog ee Dayuxu fadhiisto. Waxa ay ka tirsantahay bahda godadka Meecaadda siiba 7-da mansil ee loo yaqaanno Faraacida, (Raqaha) oo aalaaba gala, Lana arko xilliga Guga.

Waa xiddigta afka qalaad ee laatiinka lagu yidhaadho "Sirius" carabtuna u taqaanno "الشعرى" Ka hor Soo bixitaankii Suubanaheenna Muxammed (NNKH) ummadihii hore ee jaahiliyada qayb ka mid ahi waxay caabudi jireen Agaalli cadda. Asalka caabutitaanka xiddigtanina waxa la sheegaa inuu ka yimi Faraacidii hore oo u taqaanney "Osiris" oo ah Sanam ay barakaysan jireen Masaaridu. Shaam iyo Xijaaz waxa keenay in la baryo xiddigtan nin la odhan jiray Ibnu Sar-sar oo u Soo dooley deegaannadaas. Kolkii dambese waxa ku caanbaxay cibaado siinta "Shicra" qabiilkii la odhan jiray "Reer khuddaaca".

Waa xiddigta keliya ee si gaar ah magaceeda loogu xusay kitaabka barakaysan ee Qur'aanka, aayadda 49-aad ee suuratu "Najmi" oo odhanaysa "وَأَنَّهُ هُوَ رَبُّ الشِّعْرَى" Eebbe waa abuuraha xiddigta Shicra (Agaali cad) oo loola jeedo xiddigtan aad caabudaysan waxa abuuray Alle Wayne, isaga ayaana mudan cibaadada in loo badhax yeelo.

Bah qorraxeedka fagaaga sare innooga muuqada waxa ugu wayn Cadceeda oo ah hooyada Isha tamarta kawnka. Meerayaasha se waxa ugu wayn Cirjiidha/Cirjeex (jupitar) oo ah meeraha 5-aad bahda libdhadu midaysey. Qorraxdu waxa ay ka wayn tahay Dayaxa saddex goor, halka xiddigta Agaali cad ay iyana tahay mid ka wayn Cadceeda saddex jeer, iyada oo ka ilays sarreysa 25.4 mar.

Xiddigtani waata ugu iftiinka badan uguna wayn walxha bidhqaya ee innooga muuqda fagaaga sare dhammaantood. Waase mid ka baxsan nedaamkeena bah Qorraxeedka. Waxa ay ka tirsantahay cutub xiddigeedka "Canis major" oo ku beegan xidkaha Soomaalidu u taqaanno Nin la gigay (Orion). Agaalli caanood waxaan ay innoo jirtaa masaafo aad u fog oo ah 8.6 sano ilays. Tanna waa sababta aanu ifiinkeedu innoogu Soo gaadhin carro-edeg qummaati, sida Cadceeda.

Xagga saadaasha, Mudug (Zodiac) ahaan waxa ay ka tirsantahay bahda xidkaha habar Naaf. Waxayna Soo baxdaa dhamaadka bisha 6-aad iyadoo dhacda maalmaha ugu horeeya bisha 7aad.

Soomaalidii hore mooreynta xiddigtan aad bay u jeclaayeen oo waxa caddayn u ah hees hawleedyada geela ee kala ah;

"Ebeerkaagii
Abaar Naaf iyo
Agaalliyo curay"

Agaalliyo: Agaalli caanood iyo Agaalli waranley

"Billoo ugubkaa
Afa-gaal iyo
Agaalli orgoo
Oo isniin curay"

Qofka dhasha habeenka uu Dayuxu Joogo godka Agaalli cad, xidaaradii hore aad ayay u ammaani jireen oo waxa ay dhihi jireen " Waa qof ayaan iyo nasiib badan, isla markaana leh hodontooyo xoolaad" — Eebe ayaase og xaqiiqada.

Intii aan ku jiray aqoon baadhistayda Xiddigiska, sida ay ii sheegeen odayo Soomaaliyeed oo ah reer Sanaag habeenka uu la fidhiisto Dayuxu Aggali cad qofka dhasha laguma canqarin jirin naaaska hooyadiis, balse waxa lasiin jiray caano xoolaad. Tanna waxa ay ka mid ahayd caadooyinkii hore ee Soomaalida reer guuraaga ahayd aaminsanaayeen.

Fiiro gaar ah: Sawirka hoos ka muuqdaa ee labada waynu waa Agaalli cad (Sirius ) kan kale ee yarna waa Cadceeda.

W/Q: Axmed Ceergaabo
#BiciidMagazine

Fadlan share garee

https://t.me/KobciAqoontaada3

Waxaan aqoonyahannada degelkan ku jira ciddii afkeenna hooyo ku haysa weydiin lahaa, in ay nala wadaagto xiddigta afka carabiga lagu yiraahdo العيوق, kan laatiinigana Capella.

Cirday

Madoobaad
Dayuxu wuxuu ku meeraa dhulka, isaga oo halkii wareegba qaadanaya ilaa 29 maalmood. Halkii wareeg wuxuu ka dhigan yahay hal bil. 27-28 habeen ayuu dayuxu muuqdaa, habeen kastana meel gaar ah ayuu joogaa. Soomaalidu meelahan waxay u yaqaanaan midkiiba GOD (wadar: GODAD. 28 ka god
Marka bishu dhalato (godka ugu horreeya) waxaa isku toosan cadceedda, dayaxa iyo dhulka, oo dayaxa ayaa u dhexeeya cadceedda iyo dhulka. Haddii ay si qumman isugu toosaan oo ay xarriiq toosan ku wada beegmaan, dayaxa hadhkiisa ayaa dhulka ku dhaca waxaana ka dhalasha qorrax madoobaad. Qorrax madoobaadka buuxa waxaa laga arkaa meesha hadhka dayuxu ugu madoow yahay (ambara), halka inta kale laga arko qorrax badhmadoobaad (benambara

Dayuxu marka uu buuxsamo habeenka 14 aad, wuxuu socday xagal 180 darajo ah, wuxuuna dhulka ka maraa dhanka kale. Sidaa awgeed, dhulku wuxuu u dhexeeyaa cadceedda iyo dayaxa. Haddii ay si qumman isugu beegmaan, hadhka dhulka ayaa ku dhaca dayaxa oo waxaa ka dhasha dayax madoobaad.

Sannadkii waxaa dhaca ugu yaraan laba qorrax madoobaad iyo laba dayax madoobaad, laakiin inta badan ma aha kuwo buuxa ee waa badhmadoobaadyo.
Maadaama si fiican loo yaqaanno wareegga dayaxa iyo hadba meesha uu joogo, way fududdahay in la ogaado marka ay isku beegmayaan, waxaana lagu keeni karaa xisaab cid kastaa baran karto. Ma aha cilmul qayb iyo wax la mid ah toona. Dadka iska xamaasadaysan ee diinta ku been abuuranayaa Alle ha ka cabsadaan. Ilaa iyo xilli aad u fog ayaa la sii saadaalin jirey waana wax sugan.
Ibnu Taymiyah -Alle ha u naxariisto’e- ayaa la weydiiyey arrintan. Wuxuuna ku jawaabay:
“Dayax madoobaadka iyo qorrax madoobaadku waxay leeyihiin xilliyo u go’an, sida dhalashada bishu ay u leedahay xilli u go’an… Sida aysan bishu uga badan karin soddon ayaa Alle caadada uga dhigay in qorraxdu madoobaato xilliga uu qarsoon yahay dayuxu (marka bisha cusubi dhalanayso), dayuxuna uu madoobaado marka uu buuxsamo.” Sheekhu isaga oo jawaabtiisii sii wada waxa uu yidhi: “dayax madoobaadka iyo qorrax madoobaadka waxaa ogaan kara qofkii yaqaanna xisaabta meeritaankooda (dayaxa iyo qorraxda), kan xisaabinayaa waxa uu sheegayaana ka ma mid ah cilmul qaybka…” Isla fatwadaa qayb kale oo ka mid ah wuxuu ku yidhi: “Waxyaalaha xisaabta lagu ogaan karo waxaa ka mid ah garashada wakhtiga xilliyada, sida: bilowga gu’ga, xagaaga, dayrta iyo jiilaalka, maxaa yeelay cadceeddu (? armay dayaxa tahay) waxay barbar taallaa xiddigaha… Fuqahada kuwa yidhaahda qorraxdu waxay madoobaan kartaa xilli aan ahayn marka dayuxu qarsoon yahay wuu khaldamay wuxuuna ka hadlay waxa uusan aqoon u lahayn…Haddii dadka xisaabta yaqaannaa ay isku raacaan in uu dhacayo ku ma gefaan.”

Intaa ma isla garaney

𝐓𝐎𝐋𝐎𝐖 𝐃𝐀𝐁𝐒𝐇𝐈𝐃𝐊𝐔 𝐀𝐌𝐀 𝐃𝐀𝐁𝐓𝐔𝐔𝐑𝐊𝐔 𝐂𝐀𝐀𝐖𝐀 𝐈𝐌𝐈𝐒𝐔𝐔 𝐌𝐀𝐑𝐀𝐘𝐀𝐀 ⁉️

Dayaxu sida ka muuqata wuxuu isku diyaarinayaa New moon 🌙 oo ay u badantahay 30/03/2025
Sidaa daraadeed Ramadaan waxay ku dhamaan doontaa 29 maalmood
30/03 waxay nodon doonta Ciid ama 1 bisha shawaal
Dhanka kale dayaxu waxa uu ku jiraa Burjiga xuudka waxana uu ka gudbi doonaa galabnimada5:21pm 28/03/2025
Waxa uu gali doonaa burjiga neylka


WQ cir dhowre

Barri waa subuxii ugu danbeeyay ee bisha la arki karo,waxaana safka kula jira , oo iyaguna ka soo horreeya qorraxda raage, dusaa iyo xiddigta-waaberi.


Maxay adig kula tahay

Dayaxu wuxuu isku diyaariyey bilashada bil cusub ama shawaal
Se Eebaa og Runta anaga waxayagu waa saadaal uun

Waxa aynu isha ku hayn doonaa ilaa 6Galabnimo

🌿Ciid Mubaarak Ciid Al-Fidri.
Waxaan marka hore u mahad celinayaa Ilaahay oo ah Macbuudka Xaqqa ah.Dhammaan ummadda islaamka gaar ahaan bulsha-weynta  soomaaliyeed meelkasta oo ay aduunka ka joogaan,
waxaan idin ku hambalyanayaa munaasibadda Ciid AL-FIDRIGA.
Waxaanidin leeyahay:” Ciid mubaarak, kulu caam wa antum bikheyr, taqabbal alaahu minna wa min kum saalax
al camaal”.Ilaahey ha inaga aqbalo cibaadadii suubanayde aynu soo gudaney bisha barakaysan ee Ramadaan, ciidan ciideeda kale na Allah ha inagu gaadhsiiyo bash-bash , barwaaqo iyo nabad-qab.
🌹Eid Fidr! 🌹
“Kullu ‘caam wa antum bil-khayr!”
(كل عام و انتم بخير)
“Taqabbala Allahu minna wa minkum.” (تقبل الله منا ومنكم)
Meel kasta oo aad dunida ka joogtaann waxaan idiin rajeyneynaa Ciid Wanaagsan.