سنتور سل کوک بخریم یا #لاکوک؟
نویسنده: #سامان_ضرابی
در این قسمت می پردازم به شرایطی که یک هنرجوی مبتدی با خرید یک سنتور سل کوک شروع به آموختن می کند. هنرجو با خرید سنتور به طور معمول با سه مسئله کم و بیش درگیر است اول داشتن میز سنتور، دوم پذیرش وزن سنتور (برای جابجایی های داخل خانه یا برای بردن آن به کلاس برای سیم انداختن یا کوک یا بردن سنتور به منزل اقوام و دوستان)، سوم در نظر گرفتن فضایی از خانه برای گذاشتن تشکیلات سنتور (میز، صندلیِ مناسب با آن، پایه ی نت، جعبه سنتور)
اغلب هنرجویان تازه وارد به این راه، محتاج میزی مناسب برای گذاشتن سنتور بر روی آن هستند که اول شرایط مناسب تمرین آنها فراهم گردد و دوم امنیت این ساز را روی آن میز حفظ کند و احیاناٌ با زدن یا خوردن ضربه ای، سنتور از روی میز سقوط نکند. چهار راه برای حل این مسئله وجود دارد:
۱- میزی را از مابین میزهای منزل انتخاب کند که ارتفاع و سطح و مقاومت آن حدوداٌ مناسب باشد و آن میز را بطور کلی از آن به بعد برای سنتور استفاده کند و دیگر جزو میزهای منزل محسوب نشود و انتخاب صندلی با ارتفاعی مناسب با ارتفاع میز.
۲- میزی را که از بین میزهای منزل انتخاب می کند هر بار موقتاٌ مجبور است آن میز را برای مدتی که می خواهد تمرین کند برای گذاشتن سنتور آماده کند و دوباره بعد از تمرین میز را برای استفاده در حالت عادی آن به جای اصلی برگرداند و سنتور را جمع کند، که این فرایند کمی وقت گیر و کمی سخت (برای بیشتر افراد) است و معمولا عاملی باز دارنده برای تمرین.
@kiasantoor
۳- اینکه قید میزهای خانه را بزند و برای خرید میز مخصوص سنتور متحمل هزینه شوند که تقریباٌ نیمی از هنر جویان به این زودی ها راغب به خرید میز سنتور نمی شوند. (بر اساس تجربه)
۴- برخی نیز ترجیح می دهند که تمرینات خود را روی زمین انجام دهند که معمولاٌ سنتور را روی جعبه قرار می دهند و با حالت دو زانو یا چهار زانو می نشینند و شروع به تمرین می کنند که البته این روش از نظر پزشکی امروز تائید شده نمی باشد. در مجموع منطقی ترین راه انتخاب حالت سوم است، یعنی خرید میز سنتور.
مورد دوم وزن سنتور سل کوک (بی جعبه یا با جعبه) است که همیشه معضلی بوده خاصه برای مبتدیان که تا مدتها مجبورند دو یا سه هفته یا یک ماه یکبار برای کوک به پیش معلم خود ببرند سختی حمل آن اغلب مانع این می شود که هنرجویان مبتدی ساز خود را به موقع برای کوک نزد استاد ببرند که تبعات نا خوشایندی در راه یادگیری آنها ایجاد می کند و نکته ی دیگر اینکه وزن سنتور سل کوک مخصوصا با جعبه ی آن به هیچ عنوان مناسب با قدرت کودکان و نوجوانانی که امروزه تعداد آنها نیز برای یادگیری این ساز زیاد شده نمی باشد و همیشه حتما باید با کمک پدر یا مادر خود و البته با ماشین آن را حمل کنند.
@kiasantoor
سوم جاگیر بودن تشکیلات سنتور است که تجربه نشان داده غیر از کسانی که همه چیز را برای تمرین خود مهیا کرده اند (تازه به شرط وجود جا در خانه) بقیه زمانی که تصمیم می گیرند شروع به تمرین کنند به این علت که شرایط تمرین را از قبل کاملا آماده نکردند یا به خاطر کمبود جا یا به علت تنبلی برای مهیا کردن کامل شرایط تمرین (هر دفعه) و یا مثلا هنوز نتوانسته اند میزی تهیه کنند در هنگام تمرین معمولا یک یا دو مورد از تجهیزات مورد نیاز را کم دارند مانند پایه ی نت که در این مورد مجبورند نت ها را به شکلی قرار دهند که هم نت ها را خوب ببینند و هم راحت ساز بزنند که این شرایط اکثرا کمتر اتفاق می افتد.
حال چیزی که داریم لین است: یک سنتور مشقی با صدای نه چندان مطلوب و میزی که برای تکمیل موقعیت تمرین مهیا کردیم (یا ترجیحا روی زمین می نشینیم!) با توجه به محدوده ای که مخصوص میز و صندلی سنتور تعیین کردیم و به طور قطع اشغال کننده ی گوشه ای از اتاق یا سالن خانه خواهد بود. (بدون در نظر گرفتن محلی برای نگهداری جعبه ی سنتور مخصوصا در خانه های نقلی امروزی)
@kiasantoor
حال که قرار این بوده است (و هنوز نیز همین است) سنتورهایی با کیفیت پایین هم از لحاظ مواد به کار رفته و هم از لحاظ صدا تولید شوند (تا قیمت تمام شده بالا نباشد) چه اصراری است که سنتورها همگی سل کوک باشند؟ شاید و احتمالاٌ تنها دلیلش استاندارد بودن سنتور سل کوک است که البته نظریه ای درست است، اما !؟ به چند دلیل رعایت ساخت سنتور های استاندارد سل کوک عملاٌ هیچ کاربردی برای مبتدیان نداشته و تنها باعث صرف مواد بیشتری برای ساخت آنها می شود، مضاف بر مشکلاتی که در بالا اشاره شد.
@kiasantoor ✅ کیاسنتور
نویسنده: #سامان_ضرابی
در این قسمت می پردازم به شرایطی که یک هنرجوی مبتدی با خرید یک سنتور سل کوک شروع به آموختن می کند. هنرجو با خرید سنتور به طور معمول با سه مسئله کم و بیش درگیر است اول داشتن میز سنتور، دوم پذیرش وزن سنتور (برای جابجایی های داخل خانه یا برای بردن آن به کلاس برای سیم انداختن یا کوک یا بردن سنتور به منزل اقوام و دوستان)، سوم در نظر گرفتن فضایی از خانه برای گذاشتن تشکیلات سنتور (میز، صندلیِ مناسب با آن، پایه ی نت، جعبه سنتور)
اغلب هنرجویان تازه وارد به این راه، محتاج میزی مناسب برای گذاشتن سنتور بر روی آن هستند که اول شرایط مناسب تمرین آنها فراهم گردد و دوم امنیت این ساز را روی آن میز حفظ کند و احیاناٌ با زدن یا خوردن ضربه ای، سنتور از روی میز سقوط نکند. چهار راه برای حل این مسئله وجود دارد:
۱- میزی را از مابین میزهای منزل انتخاب کند که ارتفاع و سطح و مقاومت آن حدوداٌ مناسب باشد و آن میز را بطور کلی از آن به بعد برای سنتور استفاده کند و دیگر جزو میزهای منزل محسوب نشود و انتخاب صندلی با ارتفاعی مناسب با ارتفاع میز.
۲- میزی را که از بین میزهای منزل انتخاب می کند هر بار موقتاٌ مجبور است آن میز را برای مدتی که می خواهد تمرین کند برای گذاشتن سنتور آماده کند و دوباره بعد از تمرین میز را برای استفاده در حالت عادی آن به جای اصلی برگرداند و سنتور را جمع کند، که این فرایند کمی وقت گیر و کمی سخت (برای بیشتر افراد) است و معمولا عاملی باز دارنده برای تمرین.
@kiasantoor
۳- اینکه قید میزهای خانه را بزند و برای خرید میز مخصوص سنتور متحمل هزینه شوند که تقریباٌ نیمی از هنر جویان به این زودی ها راغب به خرید میز سنتور نمی شوند. (بر اساس تجربه)
۴- برخی نیز ترجیح می دهند که تمرینات خود را روی زمین انجام دهند که معمولاٌ سنتور را روی جعبه قرار می دهند و با حالت دو زانو یا چهار زانو می نشینند و شروع به تمرین می کنند که البته این روش از نظر پزشکی امروز تائید شده نمی باشد. در مجموع منطقی ترین راه انتخاب حالت سوم است، یعنی خرید میز سنتور.
مورد دوم وزن سنتور سل کوک (بی جعبه یا با جعبه) است که همیشه معضلی بوده خاصه برای مبتدیان که تا مدتها مجبورند دو یا سه هفته یا یک ماه یکبار برای کوک به پیش معلم خود ببرند سختی حمل آن اغلب مانع این می شود که هنرجویان مبتدی ساز خود را به موقع برای کوک نزد استاد ببرند که تبعات نا خوشایندی در راه یادگیری آنها ایجاد می کند و نکته ی دیگر اینکه وزن سنتور سل کوک مخصوصا با جعبه ی آن به هیچ عنوان مناسب با قدرت کودکان و نوجوانانی که امروزه تعداد آنها نیز برای یادگیری این ساز زیاد شده نمی باشد و همیشه حتما باید با کمک پدر یا مادر خود و البته با ماشین آن را حمل کنند.
@kiasantoor
سوم جاگیر بودن تشکیلات سنتور است که تجربه نشان داده غیر از کسانی که همه چیز را برای تمرین خود مهیا کرده اند (تازه به شرط وجود جا در خانه) بقیه زمانی که تصمیم می گیرند شروع به تمرین کنند به این علت که شرایط تمرین را از قبل کاملا آماده نکردند یا به خاطر کمبود جا یا به علت تنبلی برای مهیا کردن کامل شرایط تمرین (هر دفعه) و یا مثلا هنوز نتوانسته اند میزی تهیه کنند در هنگام تمرین معمولا یک یا دو مورد از تجهیزات مورد نیاز را کم دارند مانند پایه ی نت که در این مورد مجبورند نت ها را به شکلی قرار دهند که هم نت ها را خوب ببینند و هم راحت ساز بزنند که این شرایط اکثرا کمتر اتفاق می افتد.
حال چیزی که داریم لین است: یک سنتور مشقی با صدای نه چندان مطلوب و میزی که برای تکمیل موقعیت تمرین مهیا کردیم (یا ترجیحا روی زمین می نشینیم!) با توجه به محدوده ای که مخصوص میز و صندلی سنتور تعیین کردیم و به طور قطع اشغال کننده ی گوشه ای از اتاق یا سالن خانه خواهد بود. (بدون در نظر گرفتن محلی برای نگهداری جعبه ی سنتور مخصوصا در خانه های نقلی امروزی)
@kiasantoor
حال که قرار این بوده است (و هنوز نیز همین است) سنتورهایی با کیفیت پایین هم از لحاظ مواد به کار رفته و هم از لحاظ صدا تولید شوند (تا قیمت تمام شده بالا نباشد) چه اصراری است که سنتورها همگی سل کوک باشند؟ شاید و احتمالاٌ تنها دلیلش استاندارد بودن سنتور سل کوک است که البته نظریه ای درست است، اما !؟ به چند دلیل رعایت ساخت سنتور های استاندارد سل کوک عملاٌ هیچ کاربردی برای مبتدیان نداشته و تنها باعث صرف مواد بیشتری برای ساخت آنها می شود، مضاف بر مشکلاتی که در بالا اشاره شد.
@kiasantoor ✅ کیاسنتور
ادامه ....
سنتور سل کوکِ مشقی (تازه به شرط کیفیت نسبتا مطلوب) فقط به درد کسانی می خورد که در نواختن سنتور حد اقل شش، هفت یا هشت سال تعلیم دیده باشند تا بخواهند با سازشان در برنامه هایی تک نوازی کنند یا با خواننده ای همراهی کنند یا بخواهند هماهنگ با دیگر سازها در یک گروه کنسرتی بدهند (که البته در موارد یاد شده نیز هم همیشه سنتور سل کوک به کار نمی آید). ولی در سنتور های لا کوک و سی کوک قضیه کمی فرق می کند که در قسمت سوم به شرح آن خواهم پرداخت.
منبع: #هارمونی_تاک
نویسنده: #سامان_ضرابی
@kiasantoor ✅ کیاسنتور
سنتور سل کوکِ مشقی (تازه به شرط کیفیت نسبتا مطلوب) فقط به درد کسانی می خورد که در نواختن سنتور حد اقل شش، هفت یا هشت سال تعلیم دیده باشند تا بخواهند با سازشان در برنامه هایی تک نوازی کنند یا با خواننده ای همراهی کنند یا بخواهند هماهنگ با دیگر سازها در یک گروه کنسرتی بدهند (که البته در موارد یاد شده نیز هم همیشه سنتور سل کوک به کار نمی آید). ولی در سنتور های لا کوک و سی کوک قضیه کمی فرق می کند که در قسمت سوم به شرح آن خواهم پرداخت.
منبع: #هارمونی_تاک
نویسنده: #سامان_ضرابی
@kiasantoor ✅ کیاسنتور
آموزش کوک سنتور در دستگاههای مختلف به قلم #سامان_ضرابی
منبع: #سنتورپدیا
آموزش کوک سنتور
دانشنامه سنتور
در ادامه ی مقاله ی "کوک سنتور با استفاده از تیونر" بنا به درخواست برخی از دوستان در زیر جدول کوک دستگاه های دیگر را خواهم نوشت: اگر دوستان آن مقاله را مطالعه کرده باشند می دانند که آنجا فقط از چگونگی کوک در دستگاه شور سخن رفت. در اینجا برای راحتی در درک کوک های مختلف و اختلاف آنها با یکدیگر مبنای کوک را دستگاه شور فرض می کنم و اختلافی که در دستگا ه های دیگر در مقایسه با شور دارند را می نویسم.
کوک هایی که در زیر بیان میکنم کوک های آکادمیک هستند ولی در موارد نه چندان کمی کوک ها بر اساس نیاز قطعه تغییراتی می کنند.
کوک های آکادمیک در واقع کوک هایی هستند که بتوان با آنها کتاب های دستور سنتور، ردیف ابتدایی، دوره های صبا، سی قطعه چهارمضراب، قطعات موسیقی مجلسی و حتا ردیف میرزا عبد الله را اجرا کرد.
دستگاه شور، خود شامل چند آواز است: 1 آواز ابوعطا 2 آواز بیات ترک 3 آواز افشاری 4 آواز دشتی و 5 آواز بیات کرد. که همگی آنها دقیقا مانند دستگاه شور کوک می شوند مگر در موارد خاص که به موضوع ما "فعلا" بی ارتباطند.
دستگاه نوا: عینا مانند دستگاه شور کوک می شود ولی چون شخصیت مستقلی دارد آنرا جزیی از دستگاه شور نمی شناسند.(جای نت "ر بکار" و "ر کرن" در سیم های زرد و سفید میتوانند عوض شوند)
@kiasantoor
دستگاه سه گاه: کوک آن دقیقا مانند شور است فقط نت "ر" سیمهای سفید نیز کرن کوک می شود. (طریقه ی کوک نت های کرن دار در مقاله ی مذکور آمده است).
دستگاه همایون: مثل کوک دستگاه شور است با اختلافات زیر : نت "می" خرک اول سیم های زرد "بکار" کوک می شود. نت های "سی" در هر سه پوزیسیون "بکار" کوک می شوند (گاهی "سی" پشت خرک "بمل" می شود که در این مورد باید خرک پنجم را کمی به سمت راست کشید). نت "ر" سیمهای زرد "بکار" می شود.
آواز بیات اصفهان: این آواز جزو دستگاه همایون است و دقیقا مانند آن کوک می شود.
دستگاه چهارگاه: مقایسه ی این دستگاه با همایون راحت تر است بدین صورت که کوک چهارگاه را مانند همایون فرض کرده با اختلافات زیر : نت "می" سیمهای سفید و پشت خرک "بکار" کوک می شوند. (در مقاله ی "کوک سنتور با استفاده از تیونر" ذکر شد که هنرجویان تازه کار لازم نیست که سیمهای پشت خرک را کوک کنند بلکه با کوک سیمهای سفید، نتهای پشت خرک تا حد قابل قبولی از نظر آنها کوک خواهد شد). نت "ر" سیم های زرد و سفید و پشت خرک هر سه "کرن" کوک می شوند. نت "می" خرک هشتم زرد "کرن" و خرک هشتم سیم های سفید و پشت خرک "بکار" کوک می شوند. نت "فا" خرک نهم سیم های زرد "دیز" کوک می شود.
دستگاه ماهور و راست پنجگاه: مقایسه ی این دو دستگاه نیز با دستگاه شور راحت تر است بدین صورت که باز هم سنتور را عینا" کوک دستگاه شور فرض می کنیم با تغییرات زیر: نت "می" خرک اول سیم های زرد و سفید و پشت خرک هر سه "بکار" کوک می شوند. نت "لا" سیم های سفید "بکار کوک می شود در حالی که نت "لا" پشت خرک باید همان کوک "لا ی بمل" باقی بماند. برای انجام این کار کافی است خرک چهارم را کمی به سمت راست بکشیم. نت "ر" سیم های زرد "بکار" و در سیم های سفید " کرن" کوک می شوند. گاهی نیز نت "فا" خرک نهم سیم های زرد نیز "دیز" کوک می شود.
@kiasantoor
درباره ی اینکه چه مقدار باید خرک را جابجا کرد: وقتی "لا ی" سفید را "بکار" کوک می کنید "لای" پشت خرک را چک کنید و ببینید که آیا "بمل" شده است (با چراغ سبز) یا خیر. اگر که بود که درست است اگر نبود نسبت به اینکه لای بمل پشت خرک چه مقدار پایینتر یا بالاتر است باید دوباره خرک را کمی جابجا کنید و دوباره "لای" سفید را کوک و "لای" پشت خرک را چک نمایید تا به کوک درست برای هر دو نت "لا" برسید. پیشنهاد می کنم در این مورد از معلم خود کمک بگیرید.
همانطور که می بینید کوک دستگاه های مختلف، اختلاف کمی با یکدیگر دارند و این اختلاف در حد سه یا چهار نت است به جز دستگاه چهارگاه. بنابراین اگر نوازندگان سنتور کمی به کوک اشراف پیدا کنند به نظر من داشتن دو سنتور برای آنها کفایت می کتد، مگر اینکه یرای موارد خاصی از سنتور های "لا کوک" یا "سی کوک" یا سنتور های "ده یا دوازده خرک" بخواهند استفاده کنند.
نوشته سامان ضرابی و چاپ شده در سایت هارمونیک در تاریخ دوشنبه ۲۲ آذر ۱۳۸۹ ،
@kiasantoor ✅
منبع: #سنتورپدیا
آموزش کوک سنتور
دانشنامه سنتور
در ادامه ی مقاله ی "کوک سنتور با استفاده از تیونر" بنا به درخواست برخی از دوستان در زیر جدول کوک دستگاه های دیگر را خواهم نوشت: اگر دوستان آن مقاله را مطالعه کرده باشند می دانند که آنجا فقط از چگونگی کوک در دستگاه شور سخن رفت. در اینجا برای راحتی در درک کوک های مختلف و اختلاف آنها با یکدیگر مبنای کوک را دستگاه شور فرض می کنم و اختلافی که در دستگا ه های دیگر در مقایسه با شور دارند را می نویسم.
کوک هایی که در زیر بیان میکنم کوک های آکادمیک هستند ولی در موارد نه چندان کمی کوک ها بر اساس نیاز قطعه تغییراتی می کنند.
کوک های آکادمیک در واقع کوک هایی هستند که بتوان با آنها کتاب های دستور سنتور، ردیف ابتدایی، دوره های صبا، سی قطعه چهارمضراب، قطعات موسیقی مجلسی و حتا ردیف میرزا عبد الله را اجرا کرد.
دستگاه شور، خود شامل چند آواز است: 1 آواز ابوعطا 2 آواز بیات ترک 3 آواز افشاری 4 آواز دشتی و 5 آواز بیات کرد. که همگی آنها دقیقا مانند دستگاه شور کوک می شوند مگر در موارد خاص که به موضوع ما "فعلا" بی ارتباطند.
دستگاه نوا: عینا مانند دستگاه شور کوک می شود ولی چون شخصیت مستقلی دارد آنرا جزیی از دستگاه شور نمی شناسند.(جای نت "ر بکار" و "ر کرن" در سیم های زرد و سفید میتوانند عوض شوند)
@kiasantoor
دستگاه سه گاه: کوک آن دقیقا مانند شور است فقط نت "ر" سیمهای سفید نیز کرن کوک می شود. (طریقه ی کوک نت های کرن دار در مقاله ی مذکور آمده است).
دستگاه همایون: مثل کوک دستگاه شور است با اختلافات زیر : نت "می" خرک اول سیم های زرد "بکار" کوک می شود. نت های "سی" در هر سه پوزیسیون "بکار" کوک می شوند (گاهی "سی" پشت خرک "بمل" می شود که در این مورد باید خرک پنجم را کمی به سمت راست کشید). نت "ر" سیمهای زرد "بکار" می شود.
آواز بیات اصفهان: این آواز جزو دستگاه همایون است و دقیقا مانند آن کوک می شود.
دستگاه چهارگاه: مقایسه ی این دستگاه با همایون راحت تر است بدین صورت که کوک چهارگاه را مانند همایون فرض کرده با اختلافات زیر : نت "می" سیمهای سفید و پشت خرک "بکار" کوک می شوند. (در مقاله ی "کوک سنتور با استفاده از تیونر" ذکر شد که هنرجویان تازه کار لازم نیست که سیمهای پشت خرک را کوک کنند بلکه با کوک سیمهای سفید، نتهای پشت خرک تا حد قابل قبولی از نظر آنها کوک خواهد شد). نت "ر" سیم های زرد و سفید و پشت خرک هر سه "کرن" کوک می شوند. نت "می" خرک هشتم زرد "کرن" و خرک هشتم سیم های سفید و پشت خرک "بکار" کوک می شوند. نت "فا" خرک نهم سیم های زرد "دیز" کوک می شود.
دستگاه ماهور و راست پنجگاه: مقایسه ی این دو دستگاه نیز با دستگاه شور راحت تر است بدین صورت که باز هم سنتور را عینا" کوک دستگاه شور فرض می کنیم با تغییرات زیر: نت "می" خرک اول سیم های زرد و سفید و پشت خرک هر سه "بکار" کوک می شوند. نت "لا" سیم های سفید "بکار کوک می شود در حالی که نت "لا" پشت خرک باید همان کوک "لا ی بمل" باقی بماند. برای انجام این کار کافی است خرک چهارم را کمی به سمت راست بکشیم. نت "ر" سیم های زرد "بکار" و در سیم های سفید " کرن" کوک می شوند. گاهی نیز نت "فا" خرک نهم سیم های زرد نیز "دیز" کوک می شود.
@kiasantoor
درباره ی اینکه چه مقدار باید خرک را جابجا کرد: وقتی "لا ی" سفید را "بکار" کوک می کنید "لای" پشت خرک را چک کنید و ببینید که آیا "بمل" شده است (با چراغ سبز) یا خیر. اگر که بود که درست است اگر نبود نسبت به اینکه لای بمل پشت خرک چه مقدار پایینتر یا بالاتر است باید دوباره خرک را کمی جابجا کنید و دوباره "لای" سفید را کوک و "لای" پشت خرک را چک نمایید تا به کوک درست برای هر دو نت "لا" برسید. پیشنهاد می کنم در این مورد از معلم خود کمک بگیرید.
همانطور که می بینید کوک دستگاه های مختلف، اختلاف کمی با یکدیگر دارند و این اختلاف در حد سه یا چهار نت است به جز دستگاه چهارگاه. بنابراین اگر نوازندگان سنتور کمی به کوک اشراف پیدا کنند به نظر من داشتن دو سنتور برای آنها کفایت می کتد، مگر اینکه یرای موارد خاصی از سنتور های "لا کوک" یا "سی کوک" یا سنتور های "ده یا دوازده خرک" بخواهند استفاده کنند.
نوشته سامان ضرابی و چاپ شده در سایت هارمونیک در تاریخ دوشنبه ۲۲ آذر ۱۳۸۹ ،
@kiasantoor ✅