☘️ آیا دین بدون خدا ممکن است؟
مروری سنجش‌گرانه بر «دین در محدوده عقل» اثر اِستیوِن کان

✍️ #یاسر_میردامادی

🔅همین چند دهه پیش، بحث داغی میان فیلسوفان تحلیلی دین و الهی‌دانان فلسفی بر سر این پرسش در میان بود که: آیا دین قرار است «واقعیت متعالی مستقل از ذهن» را، به شکلی از اشکال، بازتاب دهد ــــ دیدگاهی که عموما به آن «واقع‌گرایی دینی» می‌گویند ــــ و یا این‌که دین صرفا سبک زیستی است که حول برخی ارزش‌ها یا آرمان‌های والا شکل گرفته، بی آن‌که تعهدی به بازتاب چنان «واقعیت متعالی مستقل از ذهنی» داشته باشد و یا حتی وجود چنین «واقعیتی»‌ را پیش‌فرض بگیرد ــــ دیدگاهی که عموما به آن «ناواقع‌گرایی دینی»‌ می‌گویند.

🔅گرچه این مسأله این روزها در میان فیلسوفان دین و الهی‌دانان فلسفی به قدر چند دهه‌ی گذشته داغ و بحث‌برانگیز نیست، اما بحث و نظر در باب آن هرگز فیصله نیافته است. استیون کان، فیلسوف یهودی‌تبار معاصر امریکایی در کتاب اخیرش با عنوان «دین در محدوده عقل» البته اصطلاحات واقع‌گرایی-ناواقع‌گرایی را به کار نمی‌برد، اما روایتی مختصر، همه‌فهم و خالی از اصطلاحات تخصصی از همین بحث ارائه می‌کند. روایت ناواقع‌گرایانه‌ی او اما به بحث خشک فلسفی بسنده نمی‌کند و جذابیّت ویژه‌ی الهیاتی خود را دارد ـــ به توضیحی که در ادامه خواهم داد. او در این اثر می‌خواهد از، به تعبیر خودش، «امکان دین در چارچوب طبیعت‌باورانه» دفاع کند. من اما در این نوشته استدلال خواهم کرد که دفاع او از ناواقع‌گرایی دینی دفاعی نافرجام است.

متن کامل👇
✨ → 3danet.ir/2LecD
🌾 @Sedanet

▶️ فایل صوتی
بررسی کتاب «در ستایش عقل» اثر مایکل پ. لینچ با ارایۀ مترجم اثر #یاسر_میردامادی

9 دسامبر 2023
🔹 @didgahenochannel #حلقه_دیدگاه_نو

🍁 به سرِ عقل آمدنِ عقلانیت؛ روایتی از «در ستایش عقل»
👤 #یاسر_میردامادی

🍂 متن پیش‌رو، متن سخنان یاسر میردامادی (مترجم کتاب) در جلسه «رونمایی و بررسی کتاب در ستایش عقل» به همت «حلقه دیدگاه نو» است.

«در ستایش عقل» با زیر عنوان «چرا دموکراسی وامدار عقلانیت است» اثر مایکل پاتریک لینچ (متولد ١٩۶۶ میلادى)، استاد فلسفه‌ی دانشگاه کِنِتیکِت در آمریکا، به سال ۲۰۱۲ میلادی از سوی انتشارات دانشگاه اِم‌آی‌تی در آمریکا منتشر شد و ترجمه‌ی فارسی آن اواخر ۲۰۲۳ / نیمه‌ی ۱۴۰۲ خورشیدی به ترجمه‌ی نگارنده، یاسر میردامادی، از سوی نشر نو در تهران منتشر شد.

هدف اصلی کتاب، نقد شکاکیت است، به ویژه شکاکیت نسبت به عقلانیت. بدون اغراق می‌توان گفت در فلسفه، از یونان باستان تا کنون، شکاکیت مسأله‌ی مسأله‌ها بوده است. اما آن‌چه این کتاب را متمایز می‌کند این است که این اثر از بررسی متعارف شکاکیت فرا می‌رود و نشان می‌دهد که شکاکیت نه تنها خطایی فلسفی که خطایی سیاسی است. نظر به اهمیت این موضوع بگذارید در این باب سه نقل قول بیاورم: «این اندیشه که هر چیزی دلبخواهی است اصلی از اصول جامعه‌ی مدنی را از پای‌بست ویران می‌کند؛ آن اصل این است: ما موظفیم درباره‌ی کارهای‌مان به دیگر شهروندان توضیح بدهیم» (ص ۳). در جای دیگر می‌گوید «وقتی از دولت دموکراتیک سخن می‌گوییم منظورمان تا حدودی این است که چنین دولتی دست‌کم در مقام نظر با عقل اداره می‌شود» (ص ۵۳). و نیز:

«تعامل سیاسی دموکراتیک مستلزم آن است که به هموطنان خویش به چشم عاملانی عقلانی و خودبنیاد بنگریم که، تحت سیطره قانون، شایسته احترام مساوی ‌‌اند. […] اگر من ادعایی علیه شما مطرح کنم و شما از من مطالبه دلیل کنید و من از ارائه دلیل خودداری کنم، واضح است که به شما به چشم داوری همتراز احترام نگذاشته‌ام. به همین ترتیب، اگر حکومتْ استفاده‌اش از قدرت سیاسی را توضیح ندهد، به شما احترام نگذاشته است.» (ص ۹۲)...

🌐 برای شنیدن صوت این جلسه و مطالعه متن آن اینجا را کلیک کنید

🌾 @Sedanet
🌾 @YMirdamadi
🌾 @Didgahenochannel