‍‍ تو (هەیهاتا)* بلندێ هەمبەرێ من
وەره چرری که دیسا ل سەرێ من

خجاوێ ته ژ ناڤ (خوینا خوەدێ)** تێ...
سەرێ من هەرره، نارره باوەرێ من***

تو هیهات رسای روبروی من هستی
بیا دوباره آن را بر سرم فریاد بزن

صدای تو از میان خون خدا می‌آید...
سرم برود، عقیده ام را رها نمی‌کنم


* هیهات من الذله
* * ثارالله
* * * انما الحیاه عقیده و الجهاد

#دکتر_صادق_فرهادی

☘ @kaniyadil

دو دەستێن من

دو ده‌ستئ من، دو تاریخن، برینن
دو ده‌ستئ من ب کورمانجی بخوینن
دو ده‌ستئ من دو هیلی‌نه، قه‌لشتی
ل تیشان بفکرن تا خوه بوینن

#دکتر صادق_فرهادی(سادق فەرهادی).

مەزارەک هەنگ

وەرە "موڵا مەمەد" دلتەنگم ئیرۆ
"مەزار" ەک هەنگم و بێدەنگم ئیرۆ
نزانم سەر ل پیلێن کێ ببارم
ب بێڵەک نابرا را خوەنگم ئیرۆ

یک مزار آهنگ

بیا "ملاممد" دلتنگم امروز
یک "مزار" آهنگ، اما بیصدایم امروز
نمیدانم سر بر شانە کە بگڐارم و ببارم
با گروهی نابرادر ،خواهرم امروز

#دکتر_صادق_فرهادی
@Kaniyadil

دوزبانگی ازدیدگاە پزشکی

دوزبانگی به معنای استفاده روزمره از بیش از یک زبان است. بیش از نیمی از جمعیت جهان دوزبانه هستند. توانایی مکالمه به دو زبان نه تنها فواید عملی و آموزشی بسیاری دارد بلکه برای سلامتی نیز مهم است.
✅مدت زمان زیادی است که دوزبانگی موضوع تحقیقات علمی قابل توجهی بوده است. تا حدود 50 سال پیش تصور می شد که صحبت کردن به زبان دوم بر زبان و شناخت ،تأثیر منفی دارد.. در دهه 1960 این نگرش منفی نسبت به دوزبانگی تغییر کرد. زمانی که دانشمندان کانادایی با دقت آزمایشات هوشی را در کودکان انجام دادند معلوم شد که کودکان دو زبانه نمره بالاتری در تقریباً همه خرده آزمون ها دارند. علاوه بر این، توانایی آنها برای فکر کردن در مورد زبان نسبتاً بالاتر بود و در تشخیص محتوای جملات و درک مطالب قوی ترعمل می کردند.
✅کودکان دوزبانه بهتر می توانند با محیط اطراف خود ارتباط برقرار کنند و اعتماد به نفس بالاتری دارند. کودکان یاد می گیرند احساسات خود را به شیوه درست ابراز کنند و بدین ترتیب خودآگاهی افزایش میابد. آن ها حس همدلی بیشتری دارند. دوزبانگی افراد را با فرهنگ های دیگر آشنا کرده و بنابراین دید وسیع تری نسبت به دنیای پیرامون خود دارند. دوزبانگی به افزایش هوش خلاق، توانایی مهارت های تفکر انتقادی و حل مسئله نیز کمک می کند، کودکان دوزبانه توانایی تحلیل و بررسی مسائل را دارند و نسبت به همسالان تک زبانه خود، سریع تر می توانند در موارد مختلف تصمیم گیری کنند.
✅از منظرعصب شناسی، تعداد زیادی از مطالعات نشان می دهد که مدیریت بیش از یک زبان بر ساختار و عملکرد مغز تأثیر دارد. دوزبانگی تأثیر مثبتی بر کنترل شناختی دارد که اغلب از آن به عنوان عملکرد اجرایی یاد می شود. انعطاف پذیری ذهن افراد دوزبانه و میزان توانایی تمرکز آن ها در انجام فعالیت ها به مراتب بیشتر است. افراد دوزبانه هر زمان که صحبت می کنند نیاز به کنترل شناختی بیشتری دارند. آنها باید نظارت کنند که چه زبانی مناسب است، و متن لغوی مناسب را بر این اساس انتخاب کنند. دوزبانه ها برای هر مفهومی که می خواهند بیان کنند تقریباً دو نامزد لغوی بالقوه دارند (از هر زبان یک لغت) و از این رو باید به طور مداوم  تصمیم بگیرند کدام یک را متناسب با شرایط بیان کنند و از نفوذ زبان دیگر جلوگیری کنند. هرچه زبان دوم زودتر به دست بیاید و هرچه مهارت بیشتری داشته باشد، تأثیر دوزبانگی بر کنترل شناختی بارزتر خواهد بود وعملکردهای اجرایی قوی تری در مقایسه با یک زبانه ها دارند.
✅مطالعات علمی و اسکن مغز افراد دوزبانه نشان می دهد که تراکم ماده خاکستری مغز افراد دو زبانه در مقایسه با فرد تک زبانه بیشتر است و در فعالیت هایی که نیاز به توجه، مهارت و حافظه دارد بهتر عمل می کنند. افزایش سیناپسها در مناطق زیرین قشر مغز درگیر در پردازش زبان ، تغییرات ساختاری در مغز دو زبانه ها را نشان می دهند.
✅تحقیقات همچنین حاکی از آن است که دوزبانگی در رشد شخصی کودکان نیز موثر است و در تقویت فن بیان، علاقه مندی به کشف محیط پیرامون و یادگیری زبان های بیشتر، و اجتماعی بودن آن ها نقش دارد.
یادگیری زبان دوم نه تنها باعث تسریع در توسعه فرایندهای کنترل شناختی در سنین جوانی می شود، همچنین تأثیرات کاهنده ای در کاهش شناختی در سنین پیری دارد. به این معنی که مغزهایی که دارای ذخیره شناختی بالایی هستند ، مقاومت بیشتری دارند و می توانند مقدار بیشتری از آسیب آناتومیکی را تحمل کنند. بر این اساس، دو زبانه بودن علائم زوال عقل را در کهنسالی تا 5 سال به تأخیر می اندازد.

#دکتر_صادق_فرهادی
https://t.me/joinchat/SgUrmM2oWWkCbXWE

قەرە!

شەڤێ‌ چوو تا سبێ، باریم ب دوو تە
و شەڤ چیکسایە ئیشەڤ، زەغنەبووتە
ل بەر چاڤێن شەڤێ ئیشەڤ دلەرزە
قەرێک ب دەست خوە دا مایی کو رووتە!

#دکتر_صادق_فرهادی
@Kaniyadil

دلکەڤری

ژ چاڤان و ژ دل چ زوو تە مشتم!
ژ ڤی دل‌کەڤریا بێ‌دەنگ قەلشتم
تە ئاڤیتم ژ سەر دل، چوویی ئەمما
چەرە دل‌ کر کو ئەز هاکا تە هشتم؟!

سنگدلی

چە زود مرا از چشم و دلت انداختی!
از این سنگدلی، بی صدا ترک خوردم
مرا نادیدە انگاشتی و رفتی، اما
چطور دلت آمد کە مرا اینگونە رها کردی؟
#دکتر_صادق_فرهادی
@kaniyadil

ئەمما دل

مەگەر گەوری!  تو داقولتینی هێستر
کو چاڤان ئاڤروویا من ئاڤ‌رەشین کر
تە داقولتاندن ئەمما دل م را گۆت
شەڤەک دودیان هەوای هالێ م داگر!

ولی دل...

گلوی من! مگر تو اشکها را فرو دهی
کە چشمها آبروی مرا ریختند
تو اشکها را فرو دادی اما دل گفت
یکی دو شب هوای حال مرا داشتە باش

#دکتر_صادق_فرهادی

@kaniyadil

دلێ ته!

چ بارە دیسا دانین ل ملێ تە؟
خوەدێ‌جان! کوشتنی ئەم تاملێ تە
دلێ دونیێ قەلشت، تا کینگا بێدەنگ؟
بگەررم ئەز، چ دەریایە دلێ تە!
#دکتر_صادق_فرهادی
@kaniyadil