آموزش زبان مادری؛
حق ما و تکلیف حکومت

🔸نیک می دانیم که انسان فقط نسبت به خداوند مکلف است و هیچ کس نمی تواند مدعی شود که بر مردم حقی دارد بی آنکه در قبال آنها تکلیفی نداشته باشد. همان گونه که انسان ها نسبت به هم حقوق و تکالیفی دارند؛ مردم و حکومت ها نیز نسبت به هم محق و مکلفند. تنها در جوامع عقب مانده و بیگانه با دموکراسی، مردم را به هیچ می انگارند حکومت ها خود را صاحب حق می دانند و مردم را برده وار، مکلف می دانند و مکلف می خواهند. این نظام ها، بنیادشان بر سلطه، زورمداری و نفی جمهوریت استوار است که این تفکر با روح و قوانین کشور ما در تضاد است و همین امر باعث تقویت روحیه مطالبه گری در بین مردم ما شده است تا عمل به برخی حقوق بر زمین مانده را، از فرادستان، مطالبه کنند.
🔹آموزش زبان مادری، حقی است که در اصل 15 قانون اساسی به آن اشاره شده است و به مدد دولتمردان در برخی مناطق کشور عملی شده است. کردهای خراسان که مانند دیگر اقوام ایران عزیز، از دیرینه دلدادگان این آب و خاکند و حدیث میهن پرهیزی آنان و اجدادشان در برابر بیگانگان، زبانزد خاص و عام است؛ خواستار اجرای این اصل قانون اساسی در شمال خراسان هستند تا با آموزش و حفظ زبان مادری، باعث مانایی این زبان شوند چرا که مانایی این زبان و دیگر زبان های اقوام عزیز ایران زمین، غنای فرهنگ ملی ما است که باید آن را ارج نهیم.
🔸آنچه باعث دغدغۀ جدی دلسوزان این عرصه گردیده؛ حق انکاری برخی کار به دستان است که در دولت های مختلف، چشم بر این اصل روشن قانون اساسی بسته اند. کردها حق دارند از کار به دستان بپرسند در حالی که آموزش زبان های بیگانه مانند آلمانی، انگلیسی، فرانسوی، روسی و... در این ملک کار بایسته و شایسته ای است چرا تلاش برخی دلسوزان برای فراگیری و آموزش زبان مادری، به نوع دیگری تعبیر می شود؟ ما را چه شده است که بعد از گذشت چهل سال از انقلاب مان که به قول بزرگان، دوام و قوام یافته است؛ برخی از ما هنوز ناسپاسانه خویش را بیگانه و بیگانه را خویش می پنداریم؟
🔹اگر امروز آموزش به زبان مادری به حق مردم و تکلیف حکومت تبدیل شده است به این خاطر است که در قانون اساسی ما، این حق به رسمیت شناخته شده است و باید قدردان بلندهمتان دغدغه مند از جمله عزیز برادران و خواهران دانشورمان در«کانیا دل» باشیم که در راستای تحقق اصول قانون اساسی و منویات بزرگان، می خواهند با آموزش زبان مادری، مانع بروز گسل های قومی شوند چرا که بدیهی است این گسل ها زمانی بروز و ظهور خواهد یافت که شاهد یأس، ناامیدی و بی اعتمادی مردم به کاربه دستان باشیم. تلاش برای اجرای این اصل بر زمین مانده، تلاشی ستودنی و ارزنده است که باید با نگاه علمی و مثبت به آن نگریست و از نگاه روشن و وحدت آفرین بانیان آن استقبال کرد. انتظار می رود متولیان امر، نمایندگان مجلس و نهادهای مربوطه، زمینۀ تحقق این مطالبه و حق قانونی، را فراهم کنند و با اجرای این اصل قانون اساسی در شمال خراسان، ضمن عمل به تکلیف شان، باعث دلدادگی بیشتر این مردم صبور و صمیمی به دین و دیارشان شوند.
@kaniyadil
با ارادت
#اسماعیل_حسین‌پور
https://t.me/joinchat/SgUrmM2oWWkCbXWE

خویش را باور کنیم

🔸مثل همیشه، شنونده رادیو کرمانجی بجنورد هستم. مجری برنامه از آقای محمد فروزان‌مهر که در رشتۀ علوم تجربی رتبه 22 کنکور 1400 را کسب کرده است به عنوان یک جوان برتر، یاد می‌کند و این افتخارآفرینی را به او، خانواده اش و مردم تبریک می گوید. با خودم می گویم: «کاش محمد عزیز هم چند دقیقه ای کرمانجی صحبت می کرد تا باعث انگیزه‌بخشی به دیگر جوانان شود». هنوز در این اندیشه ام که مجری اعلام می کند صحبت های محمد تا لحظاتی دیگر از برنامه پخش می‌شود.

🔸محمد آقا، فرزند برادر هنرمند و صاحب قلمم مهدی فروزان مهر است و چون مادر بزرگوارش ترک زبان است؛ فکر نمی کردم محمد آقا کرمانجی‌اش در حدی باشد که بتواند با رادیو کرمانجی مصاحبه کند، ولی وقتی صحبت هایش پحش شد؛ بسیار سلیس و روان کرمانجی صحبت کرد و واقعا برایم مایۀ مسرت بود که محمد عزیز که در کودکی زبان انگلیسی می‌آموخت و به زبان ترکی هم مسلط بود؛ کرمانجی را این گونه بی‌خطا و با بهره گیری از واژه های اصیل صحبت می‌کند.

🔸در کنار ارج نهادن به تلاش های محمد عزیز که مایه افتخار ما و این مردم است؛ تکلم او به چند زبان؛ نشانۀ والای خودباوری در این خانواده آگاه و خودباوراست. ما صمیمانه قدردان پدر و مادر ارجمندش هستیم که محمد و دیگر فرزندشان را هم، چند زبانه پرورانده اند و او را هم راهی دبیرستان تیزهوشان کرده اند.

🔸خانوادۀ آقای فروزان مهر، الگوی خوبی برای ما و مردم ماست؛ الگویی برای پدر و مادرهای کرمانج زبانی که دیری است در شهرها و روستاها، به تقلید از یکدیگر، به خطا، کرمانجی‌گریزی و تکیه بر تک زبانی را نشانۀ والایی خود و ترقی فرزندان شان می دانند!
به عنوان یک معلم، صادقانه عرض می کنم از خویش گریزی و مباهات به زبان غیرمادری، ریشه در ناآگاهی ما مردم از فرهنگ و پیشنۀ بلندمان دارد. کاش پرتوی آگاهی خانوادۀ خردمند فروزان مهرها، راه ما خودناباوران و از خویش گریزان را فروزان کند تا بازگشت به خویش و فرهنگ مان را از همین امروز آغاز کنیم!

#اسماعیل_حسین‌پور
https://t.me/joinchat/SgUrmM2oWWkCbXWE

ضرورت ثبت
«روز ملی اقوام»
در تقویم ایران


🔸در شهریور 1391 طی یادداشتی به ضرورت اختصاص روزی به نام: «روز ملی اقوام» در تقویم ایران اشاره کردم ولی به رغم گذشت 9 سال هنوز این پیشنهاد عملی نشده است. همه نیک می دانیم که اقوام ایرانی مرزداران و مرزبانان این سرزمین و حصار این مُلک و میهنند. هر بیگانه ای که خواسته است پای بر این خاک بگذارد؛ اقوام عزیز ایرانی چون دیگر فداکار فرزندان سرزمین شان، اولین گردن فرازانی بوده اند که در برابرش ایستاده‌اند و سرخی خون این فرزندان ایران، در کنار دیگر شهیدان راه دین و دیار، سند سربلندی این مردم است.

🔸این اقوام به رغم داشتن تنوع زبانی، مذهبی و آداب و رسوم، اشتراکات فرهنگی فراوانی دارند که تقویت این کهن داشته های قومی و فرهنگی، تقویت فرهنگ ملی ایران زمین و در راستای تحقق منویات بزرگان برای عدم بروز گسل قومی است.

🔸اقوام ایرانی که بیش از نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می دهند سرمایه های بزرگ این سرزمین و گل های رنگارنگی هستند که باغ وطن را آراسته‌اند که فرزندان شان همنوا با همۀ فرزندان ایران عزیز می گویند:
ما گل های خندانیم
فرزندان ایرانیم
ما سرزمین خود را
مانند جان می دانیم

🔸در صورت نام گذاری روزی به نام اقوام ایرانی، معرفی اشتراکات فرهنگی این اقوام، تقویت وحدت و یکپارچگی ملی را در پی خواهد داشت. امروز در عصر یکه‌تازی فرهنگ بیگانه و دل مشغولی ها از شبیخون فرهنگی، آداب و رسوم و آیین های این مردم در کنار پوشش کهن و با وقارشان، بهترین راه قوام بخشی به فرهنگ دیرپای این سرزمین است.

🔸روز ملی اقوام فرصتی است تا با نگاه علمی، داشته های اقوام ایرانی را مرور کرد. بذر یکدلی و وحدت در پهندشت دل شان افشاند. آنان را به فردای روشن این سرزمین امیدوار ساخت و با حرمت بخشی به آنان، برخی نگاه های زهرآلود به فردای ایران را کم فروغ کرد. می توان در قالب همایش های علمی، برگزاری نمایشگاه ها و با شناساندن ظرفیت های عظیم این مناطق نظیر ظرفیت های گردشگری، صنایع دستی، آیین های سور و سوگ و.. گامی بلند برای بالندگی جایگاه و خاستگاه این اقوام و جای جای ایران عزیز برداشت.

🔸امید است سال دیگر که تقویم را ورق می زنیم با همت کار به دستان به ویژه شورای فرهنگ عمومی کشور، «روز ملی اقوام» به تقویم ایرانی افزوده شده باشد و لبخند مهر، امید و عشق به مام وطن را بر لب این مردم نجیب و صبور به تماشا بنشینیم چرا که جای این روز نه تنها در تقویم ایران، که در دل تک تک اقوام ایران زمین است.
منبع: روزنامه اترک
https://www.atrakdaily.ir/fa/Main/Detail/18569

#اسماعیل_حسین‌پور

https://t.me/joinchat/SgUrmM2oWWkCbXWE

سه‌خشتی های کوردهای خراسان, و ارادت آنها به امام رضا

《 امام رضا (ع) 》

پیامبران و امامان در جغرافیای دلهای بی حصار عزیزترین هایند. در بین این مردم و در سروده هایشان ارادت به امام رضا بیش از حد است. در روزگاران دور چه مردان و زنانی،همچون دیگر دل دلدادگان به امام غریبان،با پای پیاده راهی مشهد می شدند.، با زلال اشک غبار گونه های آفتاب سوخته و دل دردمندشان را می شستند و به امید سالی دیگر و زیارتی دیگر راهی دیارشان می شدند. لبخند رضایت بر لب و شادمان و پر امید،گویی حاجیان از حج برگشته ی حج مقبول شده ای هستند که بی تاب دیداری دیگر اند تا باز دل از زری امام رضا(ع) عطر آگین کنند. در این که چرا در ترانه های کوردی شمال خراسان امام رضا بیش از هر چهره دینی دیگر ستوده شده است.
علاوه بر واقع شدن کوردها در خراسان و زیارت آن حضرت، غریب بودن امام رضا و غربت کوردهای کوچ داده شده به خراسان در این میان بی تاثیر نیست،کورد خراسان درد غربت را در(غریب خراسان) بهتر دیده است کوردی که غریبی را دردی میداند و می گوید:


ئەز خەریوئ ڤی یۆردا مه
گرفتارێ ڤــــــی دەردا مه
نــه کوشتمه نــه بەردا مه

در غریب بودن و غریب نامیده شدن امام
رضا(ع) ناخواسته دریچه دل کورد را به سمت امام غربت باز کرده است. کورد احساس کرده که هر دو همدردند و در خاطرات دعبل هم می خوانیم که کوردها ارادتمندان امام رضا بوده اند و سخت شیفته آن حضرت هستند.
این ساده سرایی های صمیمانه شعله ی بلند عاشقی است که خاموشی ندارد.


ئیمام رەزا وه گــول‌دەستــــه
زەڤار تـــەرن دەستـه دەستـه
کەسێ تێدا خوەدێ خوەستە

رێیا مـەشهـەدێ وە شڤیشکە
نێـــر و مـــەیان فشکه فشکە
ئاخای خەریو مه کەشیش که

وەرە هەنی سەر ڤی مەرزا
سۆند بخونــــی ئیمام رەزا
تو دامەکەڤ ژه ڤــی لەفزا

ئیمـــام رەزا دو دەریــــه
قولفێ دێرئ هەیدەری یه
رەنج ژه دلــێ مــــه بریە

ئیمــام رەزا زینــــه زینـــــه
زەڤار تەرن دەست وه سینه
ناڤـــێ یارا مــــن ســـەکینه

ڤــەرکەتیه چیکا پێــــور
شەرقـئ دایــه کەلا گێور
تو ئیمام و، ئــەز مجێور

این ترانه ها بخشی از باورهای دینی مردمی است که خاک و خدا را عاشقانه دوست دارند و هر آنچه در دل داشته اند با صداقت بر زبان آورده اند. باور دینی در ترانه ها بسیار فراتر از این مثالها و مصداقهاست و این چند ترانه صرفا به عنوان شاهدی بر ایمان زلال این مردم آورده شده است...

برگرفته از کتاب: دیار و دوتار

به قلم: جناب #اسماعیل_حسین‌پور


@palkanwelatame👈🍃🌺

🔸دردم از یار است و درمان نیز هم...


🔹"بئوار الیما" در کتاب "آخرین مستعمره" درباره اختناق حاکم بر مناطق کُردنشین ترکیه آورده است:«در اطراف "شیرناک" بچه های کُرد کتاب های مزین به تمثال "آتاترک" را گشوده بودند و این شعر سرتیتر صفحه را دسته جمعی... می خواندند:
آتام ترک، آنام ترک
باشقانومیز آتا ترک

پدرم ترک، مادرم ترک
پیشوایمان آتاترک» است.
این جور و جفای آشکار در حق فرزندان کُرد ترکیه، مثنوی بلند مظلومیت ملتی است که در خانه اجدادی شان، زبان، فرهنگ و هویت شان انکار می شود و فرزندانش به اجبار و اکراه، هر روز باید این دروغ آشکار را بر لب آورند.

🔹اما در اینجا، در سرزمین رنگین کمان اقوام، در سرزمین مهر و ملودی و شور و شکوه، در دیار رویش ترانه ها و لالایی ها، در خطۀ فرهنگ پرور و هنرخیز خراسان، برخی خانواده های عزیز کُرد، با پشت کردن به زبان مادری، فرزندان معصوم خویش را از بدو تولد، وادار می کنند هر روز به دروغ خود، را کُرد ننامند و ندانند.

🔹به راستی بی مهری این خانواده های خودناباور با فرزندان معصوم شان، چه تفاوتی با تفکر حاکم بر ترکیه در قبال فرزندان کُردها، دارد ؟ آنجا حکومت مانع زبان اموزی است و اینجا ما خود با ناآگاهی خود، سرو سبز و بالابلند زبان مان را فرو می شکنیم و دریغا که برخی از ما، با انبوه این از خویش گریزی ها، هنوز خود را کُرد می دانیم! نمی دانم چرا این عزیزان تبر بردوش، باور ندارند که با فرو شکستن سرو زبان شان، دیگر هیچ نشانه و هویتی از کُردی و کُردها ندارند!

🔹بسیاری از این خانواده های بی مهر به زبان مادری، فکر می کنند با عدم تکلم به زبان مادری فداکاری بزرگی در حق فرزندان شان می کنند تا در مدرسه، دغدغه تکلم به زبان غیرمادری نداشته باشند؛ غافل از این که کودکان امروز، با انبوه رسانه های فراگیر به ویژه تلویزیون، فارسی را عمیق تر و دقیق تر، از پدر و مادرشان فرا می گیرند.

🔹وقتی در کتاب "سیاست های اجرایی افق رسانه"(سیاست های عمومی برنامه سازی) صراحتا آمده است: « در تمامی شبکه های ملی، استانی، و محلی باید کلیه ی برنامه های خردسال، کودک و نوجوان، به زبان فارسی باشد». نیک پیداست که دغدغه این خانواده ها برای فارسی آموزی، بی مورد است چرا که صدا و سیما با این سیاست های تدوین شده و با صرف هزینه های هنگفت برنامه سازی، سال هاست دقیقا در راستای رفع دغدغه همین خانواده های عزیز گام بر می دارد و کودکان عزیز این دیار، نیازی به این ایثار بی ثمر پدر و مادرشان ندارند.

🔹باید بپذیریم درد ما از خودناباوری مان است. ما خانواده ها در خاموشی و فراموشی زبان مان، بیش و پیش از دیگران متهم هستیم. دردمان از یاران ناآگاه ما است و درمان این درد هم تنها خودباوری ما است. باید خود را بشناسیم و بشناسانیم. امید است با بازگشت به خویشتن و با بازیابی هویت خود، برخی پدر و مادرهای عزیز که به دلایل واهی، فرزندان معصوم شان را در حصار خودساخته تک زبانی اسیر کرده اند با آموزش زبان مادری، جوانۀ جان فرزندان شان را به درخت کهن سال فرهنگ و هنر نیک نیاکان شان، گره زنند و آن روز، روز تولد و طلوعی دوباره است. سلام بر آن خجسته روز و بر آن نوروز، که بهار خودباوری است.
در پایان به این هم تبارانم می گویم:

ل سەر جللەی خوە رابە سەر هلین تو
سەر هلدە، تەختەسالان هلوەشین تو
تو ژە نەسلێ چیان و نەسلێ مەرخان
بلند بەژنا خوەیی کشیا، بوین تو

#اسماعیل_حسین‌پور

https://t.me/joinchat/SgUrmM2oWWkCbXWE

روز خبرنگار؛
روز پاسداشت دانایان مظلوم

#اسماعیل_حسین‌پور

🔹روز خبرنگار فرصتی برای پاسداشت رنج‌های شیرین انسان‌هایی است که به شوق آگاهی‌بخشی به جامعه، خطرات بسیاری را به جان می‌خرند. بنا بر اعلام یونسکو در سال 2022 میلادی 86 خبرنگار کشته شده‌اند و «جنایت قتل خبرنگاران و کادر رسانه در سال ۲۰۲۲ حدود ۵۰ درصد افزایش داشته است، به‌طوری‌که هر ۴ روز یک خبرنگار کشته شده است».

🔹 برخی آمار نیز  از کشته‌شدن حدود 400 خبرنگار در طی سال‌های 2017 تا 2020 حکایت دارد. این آمارها به‌روشنی بیانگر کار پرخطر خبرنگاری در جهان است که باید در کنار آن، زندانی‌شدن انبوه خبرنگاران آزاده در جهان را نیز به این لیست سیاه افزود.

🔹حقیقت این است که خبرنگاران آیینه‌هایی پاک و تابناکند که گناه بزرگشان واقع‌نمایی و حقیقت‌نگاری است. خبرنگاران خطیرنگاران مظلوم و بی‌پشتوانه‌ای هستند که برخی کار به دستان، درک درستی از جایگاه و رسالت آنها ندارند.

🔹آنچه رنج‌آور است؛ ناسپاسی در حق خبرنگاران است. در برخی جوامع عده‌ای از مدیران بیگانه با دانایی و آگاهی که از قلم و نام خبرنگاران هراسان و گریزانند؛ با چشم‌بستن بر ضرورت پاسخ‌گویی به مطالبات مردم که از سویی خبرنگاران مطرح می‌شود؛ با نگاه توأم با تحقیر و تنزل، خبرنگار را در حد روابط‌عمومی دستگاه اداری خویش تلقی می‌کنند و شأن خبرنگار را در حد یک "میرزابنویس"، "مواجب‌بگیر" و "جیره ستان" می‌دانند و سوگمندانه برخی ناخبرنگاران نیز، با تمکین در برابر این رویۀ اهانت‌بار، رسالت اصلی خود را به فراموشی سپرده‌اند و قلم به مزد برخی صاحبان زر و زور و تزویر شده‌اند.

🔹باید این حقیقت را پذیرفت که آنچه خبرنگار و کار سترگ او را ستودنی می‌کند؛ استقلال خبرنگار است. خبرنگاری که استقلال مالی، شغلی و سیاسی داشته باشد؛ ضمن انعکاس نقاط قوت و امیدآفرینی در جامعه، هیچ‌گاه رانت‌ها، زیاده‌خواهی‌ها، تیره‌روزی‌ها، ناراستی‌ها، ناهنجاری‌ها، سوءمدیریت‌ها، دست‌اندازی به بیت‌المال و فسادهای سیستماتیک را بر نمی‌تابد و چشم بر این همه سیاهی نمی‌بندد. قلم و زبان این انسان‌های آزاداندیش، وقف اصلاح جامعه است که باید این خبرنگاران و کار خطیرشان را ارج نهاد.

🔹امروز ناشکیبی و بیگانگی برخی مدیران در جوامع گوناگون باعث شده است؛ خبرنگاران که واقع نویسان مصلحت نیندیش هستند؛ دوران جوانی و عمرشان را در راهروهای دادگاه‌ها، در درون سلول‌ها و در نمناکی زندان‌ها سپری کنند که این جفای آشکار در حق خبرنگاران، باعث سلب اعتماد مردم از کار به دستان این جوامع می‌شود.
با این آیینه شکنی بی آیین و به زندان افتادن خبرنگاران آزاده، چنین جوامعی همچنان با انبوه تنگناها، مشکلات، بی‌تدبیری‌ها و با فساد سیستماتیک روبرو خواهند شد.

🔹این فرخنده روز بر خبرنگاران عزیز و آزاده که اصحاب غریب قبیله قلم هستند مبارک باد!

#امتداد @emtedadnet

https://t.me/joinchat/SgUrmM2oWWkCbXWE

ل خەونێن مە

شعر و دکلمه:

#اسماعیل_حسین‌پور

تدوین: حسن بلوچیان

@kaniyadil